Դանդաղ մահ կամ, լավագույն դեպքում, առողջության քայքայում։ Բայց ինչպես արագ սնունդի, այնպես էլ տեղեկատվության դեպքում, ապագայի մասին մտածելիս՝ հասարակության մեծ մասն առաջնորդվում է «ով՝ սաղ, ով՝ մեռած» սկզբունքով, և պետության հետ անում է այն, ինչ ցանկացած մտահոգ ծնող արգելում է երեխաներին անել իրենց օրգանիզմի հետ։ Հայաստանն առաջիկայում թևակոխելու է նախընտրական ժամանակներ, որոնց ընթացքում տեղեկատվական «fast food»-ի չափաբաժինը բազմապատկվելու է։
Տևական ժամանակ է՝ հայկական քաղաքականության մեխանիզմը գտնվում է Փաշինյանների սոցցանցի էջեր՝ հարյուրավոր քննադատող էջեր տիրույթում։ Նիկոլ Փաշինյանը և նրա կինը կանոնավոր պարբերականությամբ տեսանյութեր կամ գրառումներ են հրապարակում, որոնց մեծամասնությունը լուրջ կոնֆլիկտի մեջ է էսթետիզմի, բարեվարքության, պետության ղեկավարին ներկայացվող պահանջների հետ։ Յուրաքանչյուր նման հրապարակումից հետո հանրային-քաղաքական դաշտը սկսում է դրանց արձագանքումը՝ քննադատությունից մինչև հեգնանք, ծաղրից՝ մինչև հայհոյանք։ Տեխնոլոգիական իմաստով այս գործընթացը բավական կանոնավորված է ու սխեմատիկ։
«Ապօրինի գույքի վերադարձը» Նիկոլ Փաշինյանը փորձում է օգտագործել իշխանությունը պահպանելու համար։ Նրա համար միևնույն է, որ այս ընթացքում իր գործողություններով ամեն ինչ անում է Հայաստանն «ապօրինի գույքի» վերածելու համար, որն Ադրբեջանն օկուպացնելու (քարոզչական հարթությունում՝ «վերադարձնելու») է նույն՝ «հատիկառհատիկ» սկզբունքով։
Իշխանությունը, օրինակ, հայտարարում է, որ գերնպատակն Ադրբեջանի հետ խաղաղության հաստատումն է, չի հայտարարում, բայց հասկանալի է, որ էլ ավելի կարևոր նպատակ է ինքնին իրենց իշխանության պահպանումը, և դրանց հասնելու ճանապարհին չի խորշում ոչնչից՝ սկսած պետական մակարդակով նվաստացումից՝ մինչև ազգային արժեքների, անցյալի ուրացում, իշխանությանն ընդդիմացողների ապօրինի ազատազրկումներից՝ մինչև հենց իշխանական անհնազանդների անձնական կյանքի հրապարակայնացում։
Այսօր քաղաքացին բառի բուն իմաստով թալանվում է գրեթե ամենօրյա ռեժիմով․ մեկ տարի առաջ Երևանում 13-15 անգամ թանկացավ կայանման վճարը՝ «կարմիր գծերի փողը»․ նախկին տարեկան 12.000 դրամի փոխարեն՝ Երևանի կենտրոնում կայանելու համար այսօր քաղաքացին վճարում է 160.000 դրամ (իսկ եթե վարորդը վճարում է ոչ թե միանվագ շատ-շատերի համար անհասանելի 160.000 դրամը, այլ յուրաքանչյուր ամիս՝ 18.000 դրամ, ապա տարեկան արժեքը կազմում է 216.000 դրամ)։
Նիկոլ Փաշինյանի կինը շաբաթը մի քանի կարճ տեսանյութ է հրապարակում՝ «Կրթվելը նորաձև է» խորագրով։ Նաև կարճ տեսանյութեր՝ առօրյա ինչ-ինչ անցուդարձերից: Դրանց գրեթե բոլոր դիտողները զայրանում են, հայհոյում, տարակուսում՝ ինչպե՞ս կարելի է կրթությունը հեղինակազրկել անկրթությամբ ու հեղինակազրկված մարդկանցով։ Ավելին, շատերը, օբյեկտիվորեն, խորհուրդ են տալիս, որպեսզի թերուսները՝ ինքն ու իր ամուսինը, սկսեն կրթվել: Զայրացողները դեռևս չեն հասկացել այդ արշավի ոչ թե գովազդային, այլ իրական նպատակը՝ «Քրֆելը նորաձև է»։
Նիկոլ Փաշինյանը ոչ թե ապօրինի կերպով ձեռք բերված գույքն է վերադարձնում պետությանը, այլ հասարակությանն է վերադարձնում դեռևս հայկական Արցախում իր կերած քաբաբի համար ՀԴՄ կտրոն պահանջելու էժանագին քարոզչության միջոցով պահպանված իշխանության փշրանքները։
Հայկական կենցաղում հաստատուն ունի «փողին մուննաթ» արտահայտությունը, որը, մեղմ ասած, դրական նրբերանգներ չի պարունակում և որպես կանոն՝ օգտագործվում է այն դեպքերում, երբ ցանկանում են ցույց տալ, որ դրանով բնորոշվողը հանուն գումարի պատրաստ է ամեն ինչի, նույնիսկ աներևակայելի թվացող գործողությունների։
Եթե ՔՊ-ում իսկապես մտահոգ են «հանրային բարոյականության նորմերի» պաշտպանությամբ, ապա Հովիկ Աղազարյանից առաջ կամ գոնե նրա հետ զուգահեռ՝ պետք է կուսակցությունից հեռացնեն դրա ամենակարկառուն ղեկավար անդամներին՝ Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ։
Մի քանի հազարամյակի հայկական պատկանելություն ունեցող Արցախի համար պայքարը, հանուն Արցախի ազատության ու ինքնորոշման հայ ժողովորդի կրած զրկանքները հղիության հետ մինչև օրս չէր համեմատել անգամ որևէ շիզոֆրենիկ ազգայնական ադրբեջանցի։
Պոպուլիստների գործունեության կարևոր սկզբունքներից մեկը մանիպուլյացիան է․ նրանք մանիպուլացնում են ոչ միայն առկա իրողությունները, այլև իրենք են ստեղծում խնդիրներ ու հետո դրանց դեմ պայքարը ներկայացնում են որպես հերոսություն՝ հընթացս օգուտներ քաղելով նաև դրանից։ Այդ խնդիրները չեն հորինվում հենց այնպես, այլ հետապնդում են խիստ որոշակի նպատակներ։ Հենց դա է տեղի ունեցել Գյումրիում և շարունակվում է այսօր։
Սա կոռուպցիայի այն մեթոդն է, որով պետական գումարների ծախսն ու փոշիացումն ամենահեշտն է, չկան մրցույթներ, մրցութային թեկուզ ձևական ընթացակարգեր և ռիսկ, որ մրցույթին մասնակցող որևէ տնտեսվարող կարող է բողոքարկել ու բացահայտել՝ ինչպես է պետության կարիքների բավարարումը հանգեցնում որոշ պաշտոնյաների անձնական կարիքների բավարարմանը։
Այդ մի քանի նախադասությամբ Նիկոլ Փաշինյանը բազմապատիկ ավելի արդյունավետորեն լուծեց այն խնդիրը, ինչի համար Ադրբեջանի իշխանությունը, Ալիևի հիմնադրամը՝ զույգ Ալիևաների նախագահությամբ, հսկայական գումարներ են ծախսել/ծախսելու, վճարելու են օտարերկրյա պատվիրակությունների անդամներին, լրատվամիջոցներին, լոբբիստներին, որպեսզի նրանց մտքի ծայրով անցնի հավատալ «Ադրբեջանական Երևանի» մասին զառանցանքին։
Փաշինյանի այս վարքագիծը ոմանք վերագրում են նրա պարզունակությանը, ոմանք ամեն ինչ պայմանավորում են այս իշխանության միակ հենարանը՝ ասֆալտը, ամեն կերպ գովազդելու մոլուցքով, երրորդները կարծում են, թե ընտրություններից առաջ նա մտել է «աշխատող թագավորի» կերպարի մեջ։
Արդեն աշխատանքից ազատված բոլոր նախկին և այս օրերին աշխատանքի ընդունվող նոր պաշտոնյաներն իրականում սպասարկում էին/են Փաշինյանի այն քաղաքականությունը, որի վերջնանպատակը Հայաստանի պետականության բովանդակային ավարտն է՝ գուցե ձևական պետության պահպանման հեռանկարով։
Մեկը վախենում է՝ ունեցվածքը, մյուսը՝ ազատությունը, երրորդը՝ կոմպրոմատի նյութ դարձած բարոյականության մասին պատրանքը կորցնելուց, և այդպես շարունակ։ Փաշինյանական իշխանության ներկայացուցիչների կրեդոն դարձել է «վախենում եմ, ուրեմն կամ» բնազդային զգացումը, որով նա մինչև այժմ կառավարում է կամակատարներին։
«Մի շարք բարձրաստիճան պաշտոնյաների խնդրել եմ թողնել իրենց զբաղեցրած պաշտոնները։ Նման խնդրանքով դիմելու պատճառներն անձնավորված չեն, այլ համակարգային, որոնց մասին հրապարակային խոսել եմ»,- տավուշյան հանգստից վերադառնալուց հետո, ուիքենդի ընթացքում առանցքային մի քանի պաշտոնյաների ազատելուց հետո տեղեկացրել է Նիկոլ Փաշինյանը։
Ժամանակի հետ նրա դերը վերափոխվեց, և անտեսանելիորեն Փաշինյանը «քյասիբի ռադիոյից» վերածվեց «հարուստի դիջեյի»՝ ոչ միայն նախկինից իրեն ժառանգություն մնացած հարուստներին մոդերացիա անելու, այլ նաև սեփական թիմի նախկին քյասիբների արագ հարստացման բերումով։
Նման ելույթներով Նիկոլ Փաշինյանը լուծում է նաև շատ ավելի գլոբալ խնդիր՝ ցույց է տալիս հասարակության ամոթի ու արժանապատվության չգոյությունը, որովհետև ամոթ ու արժանապատվություն ունեցող հասարակության դեպքում անկարելի պիտի լիներ ազգի սրբությունների վերբալ պղծումն ու նախնիների վիրտուալ արտաշիրմումը։
Արցախի հայկականության ոչնչացումն իրականում հայ-ադրբեջանական համատեղ օպերացիա է, որում Ադրբեջանը զբաղված է հայկական մշակութային ժառանգության, հուշարձանների, գերեզմանատների ֆիզիկական ոչնչացմամբ, իսկ Հայաստանի իշխանությունը ստանձնել է հայ հասարակության հիշողությունից դրանք ջնջելու ստորագույն պարտականությունը, որը Նիկոլ Փաշինյանը ձևակերպում է՝ որպես «սոցիալ-հոգեբանության փոփոխություն»։
Ինքնիշխանությունը, անկախությունն ու ազատությունը գործող իշխանությունը հռչակել է՝ որպես իր գործունեության առաջնահերթություն ու ուղենիշ։ «Ինչ անում ենք, ինքնիշխանության ու ազատության համար ենք անում»,- մոտավորապես սա է այն փաստարկը, որով այս իշխանությունն արդարացնում է իր գործողությունների արդյունքում պետությանը պատուհասած բոլոր աղետները։
Մնում է պարզել՝ հատկապես ի՞նչն է միավորում Ալիևին ու Փաշինյանի թիմակից Սիմոնյանին։ Գուցե՝ այդ թվում՝ Աղդամը որպես սեփական հայրենիք ճանաչելու զգացողությունը։
Երեկ Նիկոլ Փաշինյանը մասնակցել է Հայաստանում տեղական ինքնակառավարման համակարգի 28-ամյակին նվիրված միջոցառմանը և, սովորության համաձայն, բոցաշունչ ելույթ է ունեցել Տեղական ինքնակառավարման (ՏԻՄ) համակարգի կարևորության ու դրա կայացման գործում իր իշխանության հետևողականության մասին:
Նոյեմբերի 7-ը Շուշիի իրական անկման օրն է, տարելիցը։ Ուղիղ 4 տարի առաջ այս օրը՝ 2020թ․ նոյեմբերի 7-ին, Շուշին ամբողջությամբ անցավ ադրբեջանական ուժերի վերահսկողության տակ։ Բայց այդ մասին հայտնի էր լինելու տևական ժամանակ հետո, որովհետև մինչև այսօր համացանցում՝ ՀՀ Կառավարության պաշտոնական էջում, պահպանվում է 2020թ․ նոյեմբերի 9-ի ժամը 19։19-ի հրապարակումը․ «Շուշիի համար մարտերը շարունակվում են, Նիկոլ Փաշինյան, ՀՀ վարչապետ»։
Քաղաքացիները տեսնում ու լսում են՝ ինչպես են արևմտյան ժողովրդավարության առաջամարտիկ երկրների պատվիրակություններն ու դեսպանները հանդիպում այն նույն իշխանության հետ, որի հրահանգով բերման են ենթակվում թռուցիկ փակցնող երիտասարդներն ու հրաժարական են տալիս ընտրված պաշտոնյաները, ու բռնաբարվում է ընտրական օրենսդրությունը։
ԱԺ վերջին նիստում ընդունվեց «Ոստիկանության գվարդիայի» մասին օրինագիծը, դրանից մի քանի օր անց ԵԿՄ նախագահ Սասուն Միքայելյանը հայտարարեց, թե «մենք այսօր ոչ մի հնարավորություն չունենք ադրբեջանցու դեմ կռվելու», իսկ երկու օր հետո Գլխավոր շտաբի պետ Էդվարդ Ասրյանն ասաց, թե Հայաստանը զինված ուժերի միջոցով չի պատրաստվում վերադարձնել ադրբեջանական զորքերի կողմից օկուպացված ՀՀ ինքնիշխան տարածքները։
Մեխանիզմը հայտնի է՝ իրավապահ մարմինները «հիշեցին» Գյումրիի նախկին քաղաքապետ, գործարար Սամվել Բալասանյանին առնչվող մի քանի տարվա վաղեմության քրեական գործը, ձերբակալեցին նրա որդուն ու մերձավորներին, հետախուզում հայտարարեցին Բալասանյանի նկատմամբ, և հաշված օրերի ընթացքում վերջինս իր հովանավորյալ քաղաքապետին ու ավագանուն ստիպեց հրաժարական ներկայացնել։
Հայաստանի իշխանությունը, սակայն, առանց այդ փոխզիջման պատրաստվում է նորանկախ երկրի պատմության համար ամենակենսական քայլին՝ չցանկանալով կամ չկարողանալով հասկանալ, որ թշնամու հետ փոխզիջումը՝ առանց ներքին կոնսենսուսի, կարող է պայթեցնել ոչ միայն պետությունը, այլ առաջին հերթին՝ իշխանությունը, որի պահպանման հարցում իրենք փոխզիջման են գնում բոլորի, անգամ թշնամիների, բայց ոչ՝ սեփական ժողովրդի հետ։
Վստահաբար այդ դահլիճում նստածների մի մասը՝ վերը նշված պաշտոնյաների գլխավորությամբ, գիտակցում էին նրա մտքերի անհամարժեքությունն ու անթույլատրելիությունը, բայց նրանցից որևէ մեկը չհամարձակվեց որևէ տառ արտաբերել այդ մասին։ Եվ այնպես չէ, որ հրապարակավ լռության ուխտ կնքած նշված պաշտոնյաներն իրենց այլ կերպ են դրսևորում փակ քննարկումներում, համարձակվում են առարկել Նիկոլ Փաշինյանին կամ ցուցանել նրա անգրագիտությունը։
Սուր, աներևակայելի հակադրություններն ընդունված է բնորոշել գրոտեսկ ընդհանրական անվանումով, որը թեև օգտագործվում է հիմնականում արվեստի ստեղծագորոծությունների դեպքում, բայց հաճախ տեղին է նաև հանրային-քաղաքական հարաբերություններում։
