«Ես դեմ եմ այս արհեստածին տոներին, որովհետև ինձ համար հասկանալի չէ, թե ինչու ենք կլարացետկինյան, ռոզալյուքսեմբուրգյան օրերը փորձում տրանսֆորմացնել մեր իրականության մեջ՝ իբր կնոջ իրավունքների պաշտպանության օր։ Արդյո՞ք այսօր կնոջ իրավունքները պաշտպանված են Հայաստանում՝ ո՛չ»։
«Ով որ պետք է սթափվեր, սթափվել է վաղուց, ով հասկանում էր, վաղուց արդեն հասկացել է․ ամեն ինչ արդեն այնքան պարզ ու անթաքույց է դարձել, որ եթե առաջ կային խմբեր ու մարդիկ, որոնք իլյուզիաներ ունեին Փաշինյանի կառավարման հետ կապված, վաղուց այդ իլյուզիաներն ի չիք են դարձել։ Ավելին՝ ակնհայտ է, որ իր ձեռնարկած ողջ գործընթացը՝ միակողմանի զիջումներով խաղաղություն կառուցելու ամբողջ քաղաքականությունը, ձախողված է։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը Հայ հեղափոխական դաշնակցության (ՀՅԴ) Բյուրոյի անդամ, ֆրանսահայ կազմակերպությունների համակարգող խորհրդի համանախագահ Մուրադ Փափազյանն է։
Արցախի Հանրապետության նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանը Բաքվի բանտից ընտանիքի միջոցով աուդիոուղերձ է փոխանցել՝ հեռախոսազրույցի ժամանակ խնդրելով ձայնագրել իրեն և հրապարակային դարձնել այն: Աուդիոուղերձում նա մասնավորապես խաղաղության կոչ է հղել՝ հիմնված մարդկային հիմնարար արժեքների և արժանապատվության վրա։
168․am-ն այս համատեքստում միջազգային հարցերով փորձագետ Արմեն Մանվելյանից հետաքրքրվեց՝ այս հայտարարարությունը նոր էսկալացիայի նախերգա՞նք էր, թե՞ ուղղակի սպառնալիք՝ նոր զիջումներ պարտադրելու համար։
Եթե Հայաստանը լիներ ժողովրդավարական ու իրավական պետություն, Նիկոլ Փաշինյանն իր այդ ելույթից հետո կվերադառնար ոչ թե Կառավարության շենք կամ կառավարական կեցավայր, այլ կհայտնվեր ԱԳՆ-ի անմիջապես հարևանությամբ գտնվող Գլխավոր դատախազությունում՝ իր իսկ առաջարկած հայեցակարգի տրամաբանությամբ հարուցված քրեական գործի շրջանակներում։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը Հայաստանի հանրապետական կուսակցության (ՀՀԿ) Գործադիր մարմնի (ԳՄ) անդամ, ՀՀ պաշտպանության նախարարության նախկին առաջին տեղակալ Արտակ Զաքարյանն է։
«Նիկոլ Փաշինյանն իր կառավարման տարիներին այնպիսի դավաճանություններ է կատարել, և ցանկացած անձի խոսք, որը կարող է վնասել իր իշխանությունը մեկ օր ավելի պահելուն, ջանք չի խնայի այդ խոսքը լռեցնելու համար։ Հետևաբար, իրենց համար ապահով ու նորմալ է, որ Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը գտնվում է Բաքվի բանտում»։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը քաղաքական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, էներգետիկ անվտանգության փորձագետ Վահե Դավթյանն է։
«Մենք բոլոր այդ կառույցներին դիմել ենք և հստակ պահանջներ ունենք՝ այցելություն Բաքվի բանտում գտնվող հայ պատանդներին, պայման պահմաններին ծանոթանալը, նրանց հոգեբանական, ֆիզիկական վերլուծությունը։ Իհարկե, նաև շարունակական աշխատանք ենք տանում անհապաղ ազատ արձակման ուղղությամբ։ Շատ դրական էր ՄԱԿ-ի գլխավոր հանձնակատարի ելույթը և դրա շրջանակներում արձանագրումը, որ հայերի կալանավորումն Ադրբեջանում ապօրինի է, որին էլ հաջորդեց ազատ արձակման ուղերձը, և այդ ուղղությամբ աշխատանքները պետք է շարունակվեն, որպեսզի Ադրբեջանը հետևի այս ուղերձներին, կոչերին»,- ընդգծեց Սիրանուշ Սահակյանը։
168.am-ի «Թրիգեր» հաղորդաշարի հյուրը ռուս քաղաքագետ, Մերձավոր Արևելքի և Կովկասի երկրների հարցերով փորձագետ Ստանիսլավ Տարասովն է:
«Մենք ունենք բազմաթիվ պահանջներ, որոնք կարող ենք տարբեր ինստիտուտներով բարձրաձայնել: Հասկանում եմ, որ ռեսուրսների պակաս ունենք: Սփյուռքում ունենք այդ ռեսուրսը, բայց արդեն քանի տարի Սփյուռք և պետություն համագործակցությունը տեղի չի ունենում: Մեկ իրավաբանը Սփյուռքում, որն ինքնակամ գործողություն է կատարում ՀՀ շահերի համար, դառնում է թիրախ թուրքական և ադրբեջանական համայնքների համար, և այդ անձի անվտանգությունը դրվում է հարցականի տակ: Ես կասկածում եմ, որ Հայաստանի Հանրապետությունն այդ անձին պաշտպանելու նպատակով որևէ գործողություն կիրականացնի: Ադրբեջանում հակառակն է»:
2023 թվականին, երբ դեռ Արցախը հայաթափված չէր, ադրբեջանական կողմը Լաչինի միջանցքում Հակարիի կամրջի վրա ապօրինի տեղադրված անցակետում արգելափակել էր Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի մեքենաներով Հայաստանից Արցախ վերադարձող բուժառուների և նրանց ուղեկիցների, ինչպես նաև դեղորայքի առանց այն էլ սահմանափակ քանակի մուտքն Արցախ՝ «մաքսանենգության» կեղծ պատրվակով:
«Ես Սարիկ Մինասյանին չեմ կանչել իմ տղայի շիրիմին, այլ կանչել եմ Պանթեոն։ Ինքն ասում էր՝ Նիկոլ Փաշինյանը չի հանձնել Արցախը, ես էլ ուզում էի ինքը Պանթեոն գար, հիշեցնեի, որ Նիկոլ Փաշինյանն էր ԱԺ ամբիոնից ասում, որ՝ «պատերազմում կարող էինք ունենալ այս վիճակը, բայց առանց զոհերի»։
Ըստ ադրբեջանական Report-ի՝ ՊԲ նախկին հրամանատար, գեներալ Լևոն Մնացականյանն իր ցուցմունքում հաստատել է իր մասնակցությունը Ադրբեջանի դեմ պատերազմին Հայաստանի կանոնավոր բանակի կազմում։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն ԱՄՆ Սթենֆորդի համալսարանի քաղաքագիտության դոկտոր Արթուր Խաչիկյանն է։
Միջազգային դատական հայցերը, վեճերը խաղաղ ճանապարհով լուծելու մեխանիզմ են։ Ինչո՞ւ հրաժարվենք մեր այդ իրավունքից։ Ունե՞նք այն ռեսուրսը, որ կարողանանք մարտի դաշտում պատերազմել Ադրբեջանի ու Թուրքիայի հետ միասին։ Ուրեմն ինչո՞ւ հրաժարվել միջազգային հայցերից։
Ադրբեջանցի գործիչները շտապում էին ամեն ինչ անել, որպեսզի Արցախը դարձնեին Ադրբեջանի մշտական մաս։ Հասկանալի էր, որ Արցախն Ադրբեջանին կցելուց հետո հաջորդ փուլով ամեն ինչ արվելու էր, որպեսզի Սյունիքը ևս կցվի Ադրբեջանին։ Նահանգապետ դառնալուն պես Սուլթանովը սկսում է ճնշումներ գործադրել Արցախի հայ բնակչության դեմ:
2020 թվականի 44-օրյա պատերազմից հետո Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը մի քանի անգամ Երևանին ու Բաքվին առաջարկել է Իրանի աջակցությունը խաղաղության հաստատման գործընթացում։ Ինչպես ցույց տվեցին հենց վերջին տարիների իրադարձությունները, Իրանի այս առաջարկները, մեղմ ասած, չընդունվեցին, թեև դժվար է թերագնահատել Իրանի դերակատարությունն այս տարիներին ՀՀ անվտանգության ապահովման հարցում՝ հաշվի առնելով Իրանի ռեգիոնալ «կարմիր գծերը», որոնք ներկայումս պահպանվում են։
Մենք կոչ ենք անում միջազգային հանրությանը, իրավապաշտպան կազմակերպություններին և պետություններին վճռական դիրքորոշում որդեգրել Ադրբեջանի Հանրապետության նկատմամբ՝ պահանջելով դադարեցնել մարդու իրավունքների և միջազգային մարդասիրական իրավունքի համակարգային խախտումները: Միջազգային արձագանքի բացակայությունը կնպաստի անպատժելիության մթնոլորտի խորացմանը և կարող է հանգեցնել անդառնալի հետևանքների:
ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Տիգրան Աբրահամյանի կարծիքով՝ ցեղասպանությունների ճանաչման միջազգայնացման գործընթացը, որը Հայաստանը մի քանի տասնամյակ տարել է, գործող իշխանությունների օրոք անտեսվում է:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը «Դի-ԷՍ-ԷՅ Խորհրդատվական խումբ» ընկերության գլխավոր տնօրեն, ՀՀ Պետական եկամուտների կոմիտեի (ՊԵԿ) նախկին ղեկավար, տնտեսագետ Դավիթ Անանյանն է։
«Չեմ հասկանում՝ ի՞նչն է այստեղ անհասկանալի, հետևապես, Մարիա Կարապետյանի ասածը տեղավորվում է հերթական մոլորությունների համատեքստում։ Դա քաղաքական ժանգլյորություն է և ոչ տաղանդավոր. ինչպես անում են, գցում են իրենց ոտքերին,- ասաց Մամիջանյանը՝ հավելելով,- Լավ, ուզում եմ հասկանալ՝ ինչո՞ւ պետք է այս ու հայանպաստ այս թեզերը, հայկականությունը ես պաշտպանեմ ոչ թե ադրբեջանցիներից, այլ Մարիա Կարապետյանից»։
Հասկանալի է, որ միջազգային կառույցների վրա հույս դնելը անհեռանկար քայլ է, սակայն ամբողջովին ադրբեջանական հանցավոր կամայականություններն անտեսելու դեպքում, առնվազն դժվար է լինելու հետագայում հաղթահարել ստեղծված խութերը։
«Երբեմն հեռախոսով հաջողվում էր կապ հաստատել Սումգայիթում մեր հարազատների, բարեկամների հետ, նրանք էինք վախեցած, կցկտուր տեղեկություններ հաղորդում։ Տեղեկատվության պակասի պատճառով մենք այդ օրերին չգիտեինք՝ իրականում ինչ է կատարվում Սումգայիթում, հետագայում էլ՝ արդեն Բաքվում։ Հետո մեր հարենակիցները մազապուրծ վերադարձան Արցախ, Հայաստան, նրանցից արդեն իմացանք ահասարսուռ դեպքերի մասին, կային վկայող լուսանկաներ, տեսանյութեր»։
Քաղաքացիները ներկայացնում են իրենց մտահոգությունները երկրում ստեղծված իրավիճակի վերաբերյալ:«Ապագա կան»-ն լոզունգ էր, լոզունգ էլ մնաց. Ոչ մի տեղ չկա էդ ապագան:
«Այս թեման գոնե անհատները, հասարակական կազմակերպությունները պետք է միջազգային հարթակներում միշտ բարձրացնեն, որպեսզի Ադրբեջանը գոնե զգուշավորություն ցուցաբերի ռազմագերիների նկատմամբ վերաբերմունքի հարցում։ Ուզում եմ հիշեցնել մի իրադարձության մասին, որը տեղի ունեցավ Արցախի բլոկադայի ժամանակ, երբ ՄԱԿ միջազգային դատարանը որոշում կայացրեց, սակայն ադրբեջանական կողմն ուղղակի թքած ունեցավ դրա վրա ու շարունակում էր ճանապարհը փակ պահել։
«Այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքի» բացմանը հարցը միշտ էլ եղել է թուրք-ադրբեջանական տանդեմի օրակարգում և այսօր էլ շարունակում է մնալ։ Արցախյան բռնկումը նաև դրա մասին էր, որպեսզի կարողանային թուրքական աշխարհը Սյունիքով կապեին միմյանց»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց Ադրբեջանի հարցերով փորձագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու Գրիգորի Այվազյանը՝ խոսելով Ադրբեջանի ռազմատենչ հայտարարությունների՝ «Զանգեզուրի միջանցքը» բացելու, և հայկական կողմից դրանց չհակադարձելու մասին։
«Սա մի փաստաթուղթ է, որը կփոփոխի գոյություն ունեցող իրավական հիմքը և կխորացնի երկկողմ հարաբերությունները: Հենց այս գործընթացն ավարտվի, և նոր նկրտումների շուրջ համաձայնությունների գանք, նոր նշաձող կսահմանենք մեր համագործակցության համար», Երևանում Հայաստան-ԵՄ խորհրդարանական գործընկերության կոմիտեի երևանյան նիստում հայտաարարել է Հայաստանի փոխարտգործնախարար Հովհաննիսյանը:
Արցախի ԱԺ «Արդարություն» խմբակցության պատգամավոր Մետաքսե Հակոբյանն այն կարծիքին է, որ Նիկոլ Փաշինյանը փետրվարի 19-ի երեկոյան ներկայացրեց իր «փտած գաղափարախոսական կետերը», որպեսզի ցույց տա, թե արցախյան շարժման մեկնարկի 37-ամյակին մեռնում է հին գաղափարախոսությունը և թևակոխում ենք նոր դարաշրջան:
