#տնտեսական աճ

Կառավարությունը երկրորդ տարին անընդմեջ միջոցներ չի նախատեսում, որպեսզի ավելացնի սոցիալական խոցելի խավերի օժանդակությունները։ Այս մարդկանց համար բյուջեում փող չի գտնվում, մինչդեռ՝ գումարներ չեն խնայում իրենց հաճույքների վրա ճոխ ծախսեր անելու համար։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը ՀՅԴ Հայաստանի Գերագույն մարմնի ներկայացուցիչ, ՀՀ ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Իշխան Սաղաթելյանն է։

Ֆինանսների նախարարն Ազգային ժողովի մշտական հանձնաժողովների համատեղ նիստում 2025թ. պետական բյուջեի նախագծի քննարկման ժամանակ «աչքալուսանք» տվեց կենսաթոշակառուներին. հայտնեց, որ հաջորդ տարվա բյուջեով կենսաթոշակների ավելացում չի նախատեսվում: Այնպես, ինչպես չեղավ 2024թ.։

«Օրվա վարվող քաղաքականությունը բացարձակապես ադեկվատ չէ ռազմաքաղաքական, տնտեսական, տեխնոլոգիական, էթնոմշակութային ռիսկերին ու մարտահրավերներին։ Եվ այլընտրանքների փնտրտուքների մասին կարող ենք խոսել, եթե բոլոր առումներով ձախողված ու տապալված այս իշխանությունը հեռանա,- նշեց մասնագետը՝ վստահեցնելով, որ գործող իշխանություններն ի վիճակի չեն անգամ 2-3 տարվա ռազմավարական ծրագրեր մշակել,- Իրադրային՝ այո՛, կառավարվում է, բյուջեն կարողանում է հավասարակշռել, որովհետև պարտք են տալիս»։

168.am-ի հետ զրույցում անդրադառնալով թեմային՝ տնտեսագետ Լիլիա Ամիրխանյանն ընդգծեց տնտեսական աճի ցուցանիշների և արտաքին գործոնների փոխկապակցվածությունը, կախվածությունը հատկապես ռուս-ուկրաինական հակամարտության հետևանքով ստեղծված դրական տնտեսական միջավայրից ու դրան հաջորդող ածանցյալ այլ զարգացումներից։

«Չինացի գործարարները պատրաստ են Հայաստանում ներդրումներ անելուն, սակայն Հայաստանի ներկա իրավիճակը՝ քաղաքական և անվտանգային, հույս չի ներշնչում, որ գան Հայաստան և կատարեն ներդրումներ, քանզի վիճակը գնահատում են ոչ բարենպաստ, քաղաքական վիճակը՝ ոչ կայուն»,- մանրամասնեց Մալխասյանը։

«Սա ծեծված պոպուլիզմ է և մերկապարանոց: «Հարստացիր՝ հարստացրու»-ն արդյո՞ք հնարավոր է ակնհայտ հարկային տեռորի պայմաններում,- շարունակեց մասնագետը ու նորից կրկնեց,- 2022-2023 թվականի տնտեսական աճի վրա իշխանությունն այնքան ազդեցություն ունի, որքան Զամբիայի կամ Չիլիի իշխանությունները»:

«Դու պետք է խրախուսես աշխատատեղերի ստեղծումը երկրի ներսում, հետևաբար՝ անհրաժեշտ է դիֆերենցված հարկային քաղաքականություն. այն ներդրողները, որոնք կստեղծեն ռեալ աշխատատեղեր, որոնք արտադրության ու արտահանման խնդիրներ կլուծեն, նրանց հարկադրույքները պետք նվազեցել, արտոնյալ ռեժիմներ սահմանել: Նման բաների մասին չեն մտածում մեր պաշտոնյաները, այլ փորձում են կոսմետիկ փոփոխություններով, իրավիճակի և ճնշումների ազդեցությամբ, քաղաքական նպատակահարմարությունից ելնելով՝ փոփոխություններ կատարել»,- հավելեց տնտեսագետը:

Գեղարքունիքի մարզի բնակիչներն այսօր փակել են Երևան-Մարտունի ճանապարհը. նրանք բողոքում են ՊԵԿ-ի հարկային վարչարարության դեմ, ըստ որի՝ արտագնա աշխատանքի մեկնողներն այլ պետություններում ստացված եկամուտից պետք է եկամտային հարկ վճարեն Հայաստանում:

«Ցանկացած դեպքում, եթե միջազգային բանկը դուրս է գալիս ՀՀ-ից, դա նաև հաղորդագրություն է օտարերկրյա ներդրողների համար,- HSBC-ի վաճառքի մասին իր դիտարկումներում շեշտեց Թադևոս Ավետիսյանը և հավելեց,- Հենց իրենց հաղորդագրության մեջ, երբ նշում են՝ բանկի մասնաճյուղերը տեղափոխում են ավելի հեռանկարային կենտրոններ, դա նշանակում է, որ Հայաստանն իրենց գնահատմամբ՝ հեռանկարային չէ»:

Համաշխարհային բանկի՝ «Համաշխարհային տնտեսական հեռանկարների» նոր զեկույցի համաձայն՝ 2024 թվականին համաշխարհային տնտեսական աճը կդանդաղի՝ հասնելով մինչև 2.4 տոկոսի. պատճառը աշխարհաքաղաքական ռիսկերն են՝ տարածաշրջանային տարբեր հակամարտությունները, կլիմայի փոփոխություններով պայմանավորված խնդիրները:

Վիճակագրական կոմիտեի վերջին տվյալները տեղեկացնում են՝ Հայաստանի տնտեսական աճի տեմպն անընդհատ ընկնում է. 2023թ.-ի երրորդ եռամսյակում Հայաստանի տնտեսական աճը 7.4 տոկոս է կազմել՝ նախորդ տարվա նույն եռամսյակի համեմատ։

Տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանը 168.am-ի հետ զրույցում ամփոփեց 2023 թվականի տնտեսական իրողությունները՝ պաշտոնական և ոչ պաշտոնական վիճակագրության մի շարք արձանագրումներով: 

Էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանը ՀՀ տնտեսական աճի առումով ունի գերլավատեսական կանխատեսումներ։

Այսպիսի խորհուրդներ Հիմնադրամի մասնագետները հաճախ չեն տալիս։ Իսկ եթե տալիս են, դա նշանակում է, որ իսկապես վտանգներ են տեսնում։

Ատոմ Մարգարյանը շեշտեց՝ տնտեսական աճ կարելի է ունենալ տարբեր ճանապարհներով, իսկ եթե տնտեսական աճն ուղեկցվում է կենսունակ միջին խավի քանակի և նրա տնտեսական ու սոցիալական հզորության մեծացման հաշվին, այն ժամանակի ընթացքում հանգեցնում է «միջին եկամտի ծուղակ»-ի հաղթահարմանը:

Անհերքելի է՝ Ռուսաստանն ունի իր մեղավորության չափաբաժինն Արցախում կատարվածի համար, բայց անհերքելի է նաև այն, որ ինչպես Արցախում, այնպես էլ Հայաստանում կատարվողի գլխավոր պատասխանատուն Հայաստանի այս պահի իշխանությունն է: Իսկ եթե անգամ Ռուսաստանը մեր նկատմամբ իրեն պահել և պահում է ոչ բարեկամական, ապա դրա պատճառը մեր սխալ քաղաքականությունն է։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը Հայ ազգային կոնգրես (ՀԱԿ) կուսակցության փոխնախագահ Լևոն Զուրաբյանն է։

168.am-ը նախկին վարչապետից նաև հետաքրքրվեց, թե որքանո՞վ են իրատեսական օրվա իշխանությունների այն հայտարարությունները, երբ նշում են, որ Թուրքիայի ու Ադրբեջանի հետ սահմանի բացումը երկրի համար ապահովելու է տնտեսական աճ, ինչին ի պատասխան՝ Հրանտ Բագրատյանը նախ ասաց, որ եթե խոսում են խաղաղության խաչմերուկի մասին, ապա այդտեղ պետք է խաչմերուկ լինի, ինչը չկա, հիշատակվում է 5 ճանապարհի մասին՝ Ադրբեջանից Նախիջևան, իսկ թե ի՞նչ է ստանալու Հայաստանը՝ հիշատակված չէ։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը Հանրային ֆինանսների կառավարման միջազգային փորձագետ, ՀՀ Ֆինանսների նախկին նախարար, «Վալլեքս» խմբի ընկերությունների ավագ փոխնախագահ Վարդան Արամյանն է:

ՀՀ ֆինանսների նախարարի նախկին առաջին տեղակալ Պավել Սաֆարյանի գնահատմամբ՝ 2024 թվականի բյուջեի նախագծով եկամտային և ծախսային քաղաքականության բնագավառներում, բացի քանակական ավելացումներից, անելիքների տեսակետից էական կառուցվածքային և բովանդակային փոփոխություններ տեսանելի չեն:

Այս օրերին Արժույթի միջազգային հիմնադրամը, Համաշխարհային բանկը, նաև ՀՀ  Կենտրոնական բանկը 2024 թվականի  դիտարկումներում Հայաստանի համար տնտեսական աճը կանխատեսել են 4.8-5.5-ի միջակայքում: Բայց կառավարությունն առավել լավատես է՝  նշում են, որ տնտեսական աճի թիրախը կպահպանվի 7 տոկոսի մակարդակում:

Չնայած տարվա առաջին կեսին Հայաստանում արձանագրվել է 10,5 տոկոս տնտեսական աճ՝ կառավարությունը հաջորդ տարվա պետական բյուջեի նախագծում այս տարվա համար շատ ավելի ցածր աճի կանխատեսում է դրել։ Ակնկալում է, որ տարեվերջին տնտեսական աճը կկազմի 7,2 տոկոս։

«Մեր երկրի ներկա տնտեսական իրավիճակը մտել է առավել մեծ անորոշությունների և ռիսկերի զարգացման փուլ»,- 168.am-ի հետ զրույցում անդրադառնալով առկա տնտեսական միտումներին՝ նշեց Աժ պատգամավոր, տնտեսագետ Թադևոս Ավետիսյանը:

Տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանը 168.am-ի հետ զրույցում համոզմունք հայտնեց, որ այդ տնտեսական աճի գրանցման գործում կառավարության գործոնը չնչին է: Նրա խոսքով՝ չնայած ներկա կառավարությունն իրեն է վերագրում բոլոր բարձր ցուցանիշերը, սակայն այդ տնտեսական ակտիվությունը ժամանակավոր է և պայմանավորված է հիմնականում արտաքին գործոններով:

Կենտրոնական բանկը 2023 թվականի համար կանխատեսում է 6․9 տոկոս տնտեսական աճ, իսկ գնաճը՝ թիրախից ցածր, և կկայունանա 4 տոկոսի սահմաններում։

«2023-ի երկրորդ եռամսյակում ՀՀ-ում  դիտվում է սպասվածից բարձր տնտեսական ակտիվություն, որին հիմնականում նպաստում են շինարարության և ծառայությունների ոլորտներում արձանագրված բարձր աճերը:

Ֆինանսական այդ ակտիվությունը, որն էլ էական դեր է ունենում՝ ինչպես տնտեսական աճի, այնպես էլ՝ բյուջեի հարկային եկամուտների ավելացման վրա, պահպանվում է նաև այս տարվա սկզբին։ Սակայն այն գնալով կորցնում է աճի հսկայական տեմպը, որն արձանագրվեց անցած տարի և այս տարվա սկզբին, ու դրա ազդեցություն շուտով կտեսնենք՝ ինչպես տնտեսության, այնպես էլ՝ հարկային եկամուտների ցուցանիշներում։

«Մարդը, երբ հարկը վճարում է, ակնկալում է առաջին հերթին՝ հասարակական հանրային ծառայություն, իսկ առաջին տեղում անվտանգությունն է, բանակի զինվածությունն է, սահմանների անխոցելիությունն է, և դա չանելով՝ հպարտանալ, որ իրենք փոխհատուցում են եկամտային հարկը, մարդիկ հերթական բնակարանն են առնում, մեծ սխրագործություն չէ»,- նշեց նա

«Եթե ԿԲ միջամտությունը չլիներ, գնաճը կլիներ սարսափելի»,- համոզված է  տնտեսագետ Վարդան Բոստանջյանը: