#Հարավային Կովկաս

Թրամփի վերընտրությունից հետո արդեն երկրորդ անգամ Փաշինյանը Թրամփին փորձում է տեղեկացնել, թե որտեղ են հասել ԱՄՆ-ՀՀ հարաբերությունները դեմոկրատ Բայդենի պաշտոնավարման օրոք։

«Որքան էլ գործընթացը կողմերի միջև լարված է, լի տարաձայնություններով ու պահանջներով, որոնք չեն կարող իրագործվել կարճ ժամանակահատվածում, նրանք նաև գործում են միևնույն աշխարհաքաղաքական միջավայրում, որը թելադրում է նույնանման քաղաքականություն որոշ շրջափուլերում, ինչպիսին ներկայիս փուլն է։ Ինչպես ավելի վաղ եմ ասել, Անդրկովկասում շատ բան կախված է լինելու ԱՄՆ նոր վարչակազմի ու Ռուսաստան, Իրան ձևավորվելիք հարաբերություններից»,- ասաց նա։

«Նա ասում էր՝ մենք հպարտանում ենք, որ փակում ենք Թուրքիայի ճանապարհը դեպի թուրքական աշխարհ, և այդ պատճառով նրանց հետ պատերազմի մեջ ենք, ու հարցնում էր՝ ինչո՞ւ ենք դա անում, եկեք դա չանենք, ճանապարհ տանք, թող գնան։ Քսան և ավելի տարի առաջ իրենք այս մասին ուղիղ գրում էին։ Մենք տեսնում ենք, որ նրանք եկան իշխանության, և այն, ինչ ասում էին, իրականացավ։ Դրա համար դժվար է պնդել, թե սա զուգադիպություն էր, չգիտեին, այսպես ստացվեց, և այլն»:

«Տեսնում ենք Ադրբեջանից Արևմուտքին ուղղված ինտենսիվ քննադատություն։ Դա հնչեց նաև նախօրեին, երբ Ադրբեջանի ղեկավարն Արևմուտքին մեղադրեց ռեգիոնում մի շարք քայլերի մեջ։ Ադրբեջանի դժգոհությունը վերաբերում է Արևմուտքի քաղաքականությանը Հարավային Կովկասում, որը վերջին շրջանում էականորեն կապված է Երևանի հետ, Բաքվի ու Թբիլիսիի հետ Արևմուտքի հարաբերությունները վերջին տարիներին այնպիսին չեն, ինչ Երևան-Բրյուսել, Երևան-Վաշինգտոն հարաբերությունները։ Ուստի Ադրբեջանը ցանկանում է վերջ դնել ռեգիոնում Արևմուտքի ակտիվությանը»։

Միջազգային հեղինակավոր ԶԼՄ-ները շարունակում են ակտիվորեն քննարկել ԱՄՆ հանրապետական գործիչ Դոնալդ Թրամփի շռնդալից վերադարձը Սպիտակ տուն։ Ընտրությունների արդյունքները շատերի համար անակնկալ դարձան, ուստի աշխարհաքաղաքական պատերազմական զարգացումների ֆոնին փորձագիտական հանրությունն աշխարհում և ռեգիոնում քննարկում է, թե Թրամփի վերադարձից հետո ով «կհաղթի» և ով «կպարտվի» համաշխարհային առաջնորդներից:

Թրամփի նախագահության նոր ժամկետի մասին խոսելիս՝ Հայաստանում շատերը հիշում են 44-օրյա պատերազմի օրերին նրա հայտարարությունը, թե կօգնի հայերին։ 2020թ. հոկտեմբերի 23-ին ԱՄՆ-ում նախընտրական քարոզարշավի ընթացքում Դոնալդ Թրամփն ասել էր. «Մենք աշխատում ենք Հայաստանի հետ: Մենք Հայաստանի հետ շատ լավ հարաբերություններ ունենք: Նրանք շատ լավ մարդիկ են, շատ նվիրված: Եվ տեսնենք, թե ինչ կլինի: Կարծում եմ, լավ առաջընթացի ենք հասել: Այս երկրում շատ մարդիկ ունենք, որոնք Հայաստանից են եկել: Նրանք շատ լավ մարդիկ են, և  մենք կօգնենք նրանց»:

Մինչ ՀՀ իշխանություններն Ադրբեջանի կարծր դիրքորոշումներն ընդունելը փորձում են փաթեթավորել ինչ-որ անհասկանալի բանակցային առաջընթացի մասին հայտարարություններով, Ադրբեջանի ԱԳ նախարարն իր օտարերկրյա գործընկերների հետ խոսում էՀՀ Սահմանադրությունը փոխելու անհրաժեշտության մասին՝ այն որակելով գործընթացի հիմնական խոչընդոտ։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն «Ապրի Արմենիա» (APRI Armenia) հետազոտական կենտրոնի ավագ փորձագետ Բենիամին Պողոսյանն է։

«Մինչ ընտրությունները դեռևս «Վրացական երազանքի» ներկայացուցիչները պնդում էին, որ ընտրությունների արդյունքում իրենք կստանան 100 մանդատ, այսինքն՝ կունենան սահմանադրական մեծամասնություն, բայց դա անիրատեսական էր «Օտարերկրյա գործակալների մասին» օրենքի ընդունումից և արևմտյան գործընկերների հետ բաց առճակատման մեջ մտնելուց հետո»,- ասաց քաղաքագետը։

168.am-ի հետ զրույցում իրանցի վերլուծաբան Կայհան Բարզեգարն ասաց, որ Իսրայելի պատասխանն ուշացավ, քանի որ, չնայած իր ռազմատենչ հայտարարություններին ու արկածախնդիր քաղաքականությանը, Իսրայելը չցանկացավ անել այնպիսի քայլեր, որոնք կապակայունացնեն ռեգիոնալ դրությունն էականորեն։

Հարավային Կովկասում իրավիճակը չափազանց դինամիկ է: Մոտ ապագայում Հարավային Կովկասի երկրները կբախվեն շատ մարտահրավերների: Վրաստանի պարագայում այդ մարտահրավերները հոկտեմբերի 26-ին կայանալիք խորհրդարանական ընտրություններն են, որոնք երկրի համար վճռորոշ կլինեն քաղաքական համակարգի առումով (ժողովրդավարությունն ընդդեմ ավտորիտարիզմի), և արտաքին քաղաքական ուղղությունում (վերադարձ ԵՄ ինտեգրմանը և ավելի սերտ հարաբերություններն ԱՄՆ-ի հետ՝ ընդդեմ Ռուսաստանի և Չինաստանի հետ մերձեցման):

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը տարածաշրջանային հարցերով փորձագետ, «Հայկական նախագծի» համահիմնադիր Կարեն Իգիթյանն է։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը  քաղաքագետ Ստեփան Դանիելյանն է։

Վրաստանում հոկտեմբերի 26-ին կայանալիք խորհրդարանական ընտրություններին ընդառաջ՝ Թբիլիսիում «Վրաստանն ընտրում է Եվրամիությունը» կարգախոսով բազմահազարանոց հանրահավաք անցկացվեց։

«Վերելք» տեղեկատվական-վերլուծական կենտրոնի քաղաքական մեկնաբան Հայկ Խալաթյանը նկատում է՝ Ադրբեջանը նույնիսկ չէր էլ կարող երազել, որ ոչ միայն այլ միջնորդներից կհրաժարվեն, ոչ միայն ուղիղ կբանակցեն Հայաստանի հետ, այլև Ադրբեջանի դաշնակից Թուրքիան կներգրավվի որպես միջնորդ, և այս ամենը՝ Հայաստանի իշխանությունների ձեռամբ, որոնք, ըստ Խալաթյանի՝ պատրաստ են գնալ Բաքվի և Անկարայի հետ ցանկացած զիջման:

Հուլիսի վերջին օրը բազմաթիվ լրատվական գործակալություններով տեղեկատվություն տարածվեց՝ ԱՄՆ-ը շահագրգռված է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջոցով Կենտրոնական Ասիայի երկրների՝ համաշխարհային շուկաներ դուրս գալու համար տրանսպորտային երթուղի ստեղծելու հարցում՝ շրջանցելով Ռուսաստանն ու Չինաստանը։ Սակայն տեղեկություններ չեն եղել այն մասին, թե ինչ համատեքստում է այդ մտադրությունները ներկայացրել ԱՄՆ պետքարտուղարի Եվրոպայի և Եվրասիայի հարցերով օգնական Ջեյմս Օ’Բրայենը Սենատի Արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովում Եվրոպայի ապագայի վերաբերյալ լսումների ժամանակ:

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը Հայաստանի հանրապետական կուսակցության (ՀՀԿ) Գործադիր մարմնի (ԳՄ) անդամ, ՀՀ Ազգային ժողովի (ԱԺ) նախկին փոխնախագահ Էդուարդ Շարմազանովն է։

«Մենք գիտենք, որ առանձին՝ երկկողմ ձևաչափերով ապաշրջափակման թեման քննարկվում է վերջերս ՌԴ-Իրան, ՌԴ-Ադրբեջան, ՌԴ-Հայաստան, ՀՀ-Իրան ձևաչափերում, ուստի ժամանակն է, որպեսզի այս ամենն ամփոփվի մեկ որոշմամբ»,- նման կարծիք հայտնեց Սիմոնովը։

Հոկտեմբերի վերջին Վրաստանում կայանալիք խորհրդարանական ընտրությունները հայաստանյան փորձագիտական և քաղաքական համայնքներում գնահատվում է որպես վճռորոշ իրադարձություն ամբողջ Հարավային Կովկասի և մասամբ` տարածաշրջանի համար:

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը ՀՀ արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր նախարար, քաղաքական վերլուծաբան Վարդան Հակոբյանն է։

«Իրենք հասկանում են, որ իրենց նավը սուզվում է, և այդպիսի իրավիճակում որոշակի կենդանիներ կան, որ փախչում են սուզվող նավից: Ամենակարևորն այն է, որ նավապետի հարթակում գտնվող 5-6 հոգին դա տեսնում են և հասկանում, որ այդ նավը շուտով այնքան կսուզվի, որ իրենք էլ պետք է փախչեն սուզվող նավից»:

«Սա ամրապնդում է ձեր կարողությունը, հատկապես, եթե խոսքը գնում է նաև խաղաղության առաքելություններին մասնակցելու մասին։ Մենք 10 միլիոնանոց միջոցառում ունենք, որն ուղղված է նրան, որ Հայաստանը նույնպես մասնակցի Եվրամիության կողմից իրականացվող խաղաղության առաքելություններին։ Մենք կանաչ լույս ենք ստացել անդամ պետություններից, և սա բարդ գործընթաց է»,- ասաց Վասիլիս Մարագոսը։

Նիկոլ Փաշինյանի՝ Մոսկվա կատարած վերջին աշխատանքային այցի ընթացքում ռուսական կողմն առաջին անգամ կիրառեց, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցք» տերմինը։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը քաղաքական վերլուծաբան Հակոբ Բադալյանն է։

«Վրաստանում սպասվող ընտրությունները վերջին 20 տարվա ամենաբարդ ու մրցակցային ընտրություններն են լինելու՝ հնարավոր հետընտրական զարգացումներով»,- այս մասին 168․am-ի հետ զրույցում ասաց վրացագետ Ջոնի Մելիքյանը՝ անդրադառնալով Վրաստանում կայանալիք խորհրդարանական ընտրություններին, դրանց արտաքին քաղաքական հետևանքներին ու ասպեկտներին։

«Ես դա չէի համարի, որ ազդելու է Հարիսի թիմի արտաքին քաղաքականության վրա, չեմ կարծում, որ Հարիսի թիմի արտաքին քաղաքականությունը լինելու է այնպիսին, ինչպիսին Բայդենինն է, ընդհանուր շատ գծեր կլինեն, սակայն լինելու է այլ թիմ, այլ վարչակարգ և այլ արտաքին քաղաքականություն»։

Մանհեթենի կենտրոնում գտնվող «Թուրքական տանը» (Turkish House, «Тюркеви») 36-հարկանի երկնաքերում կայացել է Էրդողանի առաջին հանդիպումը իրանցի պաշտոնակից Մասուդ Փեզեշքիանի հետ: Այն տևել է ընդամենը մեկ ժամ, սակայն փորձագետներն ուշադրություն են դարձրել, որ գործընկերները երկխոսել են թուրքերենով, որում որոշակի բազմիմաստ սիմվոլիզմ է նկատվում։

Վրացի քաղաքական վերլուծաբան Իրակլի Մենաղարիշվիլին մեզ հետ զրույցում, անդրադառնալով թեմային, ասաց, որ, բնականաբար, գուցե կողմերն ինչ-որ փուլում համաձայնության էին եկել այս հարցին անդրադառնալ համաձայնագրի ստորագրումից հետո, սակայն ՌԴ-ն, որն առաջարկում է դառնալ համաձայնագրի կնքման միջնորդ, ստիպված է կողմերին ինչ-որ ծառայություն մատուցել։ «Այլապես ինչո՞ւ է կողմերին հարկավոր ՌԴ մասնակցությունը գործընթացին։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկի Սեյրանյանի հյուրը Հայաստանի հանրապետական կուսակցության (ՀՀԿ) Գործադիր մարմնի (ԳՄ) անդամ, ՀՀ պաշտպանության նախարարի նախկին առաջին տեղակալ Արտակ Զաքարյանն է։

«Իրանն այս հարցում չունի մեծ գործընկերներ. Ռուսաստանի հետ չունի ադեկվատ հարաբերություն, քանի որ Ադրբեջանի նկատմամբ Իրանի և Ռուսաստանի հարաբերությունները տարբեր են։ Եթե իրանական կողմը փորձի թույլ չտալ այդ տարածքով Ադրբեջանի հարձակումը Հայաստանի դեմ՝ առանց Փաշինյանի խնդրանքի, կխախտի միջազգային նորմերը, իսկ որ Հայաստանի ղեկավարը նման խնդրանքով Իրանին չի դիմի, պարզ է»։