Ոսկու մեծաքանակ վերաարտահանումը, որը տարեսկզբին դարձել էր Հայաստանի տնտեսության բարձր աճի հիմքը, վերջին ամիսներին էապես կրճատվել է։ Կրճատվել է՝ ինչպես ներմուծումը, այնպես էլ՝ արտահանումը։
Հայաստանի տնտեսական ակտիվության ցուցանիշն 9 ամսում աճել է 8.7 տոկոսով․ Վիճակագրական կոմիտեի հրապարակած վերջին տվյալներն են։ Իսկ քանի դեռ հայրենի իշխանությունները չեն սկսել ներբողել հերթական աճի մասին ցուցանիշը, տնտեսագետ Վարդան Բոստանջյանը 168․am-ի հետ զրույցում հարկ է համարում հիշեցնել․ «Տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը տնտեսությունը բնութագրող ցուցանիշ չէ, այն իմպերատիվ չէ և չի կարող արտացոլել տնտեսության իրական զարգացումը, աճը»։
Տպավորություն է, որ Հայաստանում ոչ այնքան տնտեսություն է, որքան՝ տնտեսության իմիտացիա: Կամ, հայաստանյան տնտեսությունն իր գերակշռող մասով ավելի շուտ հենց տեսություն է, քան գործնական աշխատանք, որը համակարգային իմաստով ամրացնում է պետության կենսունակությունն ու դիմադրունակությունը, բայց ոչ թե սպառելով այլ տեղերում ստեղծված բարիքը, այլ՝ ստեղծելով բարիք:
Տևական ժամանակ հասարակությանը մոլորեցնելուց հետո իշխանությունները ստիպված են խոստովանել, որ Հայաստանում արձանագրվող բարձր տնտեսական աճերը խաբկանք են։ Դրանք բոլորովին էլ այնպիսին չեն, ինչպիսին մինչև վերջերս ներկայացնում էին։
Առևտուրը դարձել է ՀՆԱ ամենամեծ բաժինը՝ անցնում է 14 տոկոսից։ Մինչդեռ գյուղատնտեսությունը եղել է՝ 7,2, իսկ մշակող արդյունաբերությունը՝ 9,6 տոկոսը։ Անցած տարի առևտրի բաժինը 12,7 տոկոս էր, գյուղատնտեսությանը՝ 8,4, իսկ մշակող արդյունաբերությանը՝ 11,1 տոկոս։
Այս երկու առանցքային ոլորտներում տեղի ունեցող բացասական փոփոխությունների հետևանքով, ծառայությունների ոլորտում աճի տեմպերը կտրուկ դանդաղել են։ Հինգ ամսվա տվյալներով աճը կազմել է ընդամենը 3,7 տոկոս՝ եռամսյակի համեմատ նվազելով 1,3 տոկոսային կետով։
Արտաքուստ ցույց տրվող բարձր աճերի ֆոնին՝ տնտեսությունը հասցրել են աղետալի վիճակի։ Հայտնի ու անհայտ օլիգարխներն ապրանքները մի տեղից բերում, մեկ այլ տեղ ծախում են ու դա համարում են տնտեսական աճ։
Տարեսկզբին Հայաստանի արդյունաբերությունը ռեկորդային բարձր տեմպերով աճել է։ Հունվար-փետրվարին արդյունաբերության ոլորտում արտադրվել է 461 մլրդ դրամի արտադրանք։ Անցած տարի արտադրվել էր 362 միլիարդի։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը պետական կառավարման մասնագետ, տնտեսագետ Հովհաննես Ավետիսյանն է։
«Ակնկալել, թե Արևմուտքը հանկարծ պատրաստ կլինի Հայասատնին ռազմական աջակցություն ցույց տալ, անիմաստ է։ Փաշինյանը մեր երկիրը հասցրել է այս ծանր վիճակին։ Այս ամբողջ բորշչի պատասխանատուն հենց ինքն է։ Փաշինյանի սաղմոսներով շնորհավորանքները նշանակում են, որ Փաշինյանը սեփական եկեղեցին է ուզում ստեղծել՝ առաջնորդվելով ամեն ազգայինը ջարդելու մոլուցքով»։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը Հանրային ֆինանսների կառավարման միջազգային փորձագետ, ՀՀ Ֆինանսների նախկին նախարար, «Վալլեքս» խմբի ընկերությունների ավագ փոխնախագահ Վարդան Արամյանն է:
ՀՀ ֆինանսների նախարարի նախկին առաջին տեղակալ Պավել Սաֆարյանի գնահատմամբ՝ 2024 թվականի բյուջեի նախագծով եկամտային և ծախսային քաղաքականության բնագավառներում, բացի քանակական ավելացումներից, անելիքների տեսակետից էական կառուցվածքային և բովանդակային փոփոխություններ տեսանելի չեն:
168.am-ի հարցին, թե որքանո՞վ է իրատեսական Ալեն Սիմոնյանի հայտարարությունը՝ թշնամական երկրների հետ սահմանները բացելու պարագայում ՀՀ տնտեսության զարգացման մասին պնդումը, տնտեսագետ Հրանտ Միքայելյանը կարճ պատասխան տվեց՝ Սիմոնյանի հայտարարությունը բացարձակ սուտ է, իսկ Թուրքիայի հետ տնտեսական հարաբերությունների մասին մտածելը՝ սխալ:
«Մեր տնտեսական ակտիվության հիմքը, լայն իմաստով, պարտքն է, և պետական պարտքի աննախադեպ աճ ունենք, համենայն դեպս, վերջին 5 տարիների դոմինանտ հատկանիշը տնտեսական կյանքի՝ պարտքի ավելացումն է: Պետական և արտաքին, և ներքին պարտքի աննախադեպ աճ է տեղի ունեցել, թեև հարաբերական առումով միշտ ասվում է, որ պարտք-ՀՆԱ հարաբերությունը կառավարելիության տիրույթում է, բայց դա վտանգավոր ռիսկային չէր լինի զարգացած երկրների պարագայում,- շեշտեց տնտեսագետը՝ նկատելով նաև, որ պարտք է ներգրավվել պարտք տալու համար,- Մեր արտաքին արժութային ռեզերվների մի մասը դրված է այլ երկրների և հատկապես՝ ԱՄՆ գանձապետական պարտատոմսերի մեջ»:
«Եթե տնտեսական հեռանկարների մասին ենք խոսում, ապա և՛ մակրոտնտեսական ցուցանիշները, և՛ կառավարության ու Կենտրոնական բանկի, և՛ միջազգային վարկանիշային գործակալությունների կողմից վերջին շրջանում թարմացվող գնահատականների տրամաբանությունը շարունակում է մնալ լավատեսական,- 168.am-ի հետ զրույցում նշեց տնտեսագետ Լիլյա Ամիրխանյանը՝ պարզաբանելով,- Դրա հիմքում մակրոտնտեսական ցուցանիշներն են, որոնք արձանագրում են տնտեսությունում տեղի ունեցող շարժը:
Եթե արտառոց ոչինչ չլինի արտաքին միջավայրում, որը դարձել է Հայաստանի տնտեսության բարձր աճի հիմքը, այս միտումն առաջիկայում կշարունակվի։ Արդյունքում՝ կնվազի նաև տարեկան տնտեսական աճը։ Մինչև ո՞ւր կհասնի տարեվերջին, ցույց կտա ժամանակը։ Մասնագիտացված կառույցների կանխատեսումները 4,5-7,5 տոկոսի սահմաններում են։ Թեև այս պահին, ինչպես առաջին կիսամյակի տնտեսական աճը, այնպես էլ յոթ ամիսների տնտեսական ակտիվության աճը դրանից բավական բարձր է։
Հայաստանի տնտեսության նախորդ մեկ-մեկուկես տարվա զարգացումների վերաբերյալ իշխանության ներկայացուցիչների հնչեցրած հայտարարությունները կառուցված էին կեղծիքի վրա։ Կեղծ հայտարարություններով փորձում էին աննախադեպության տպավորություն ստեղծել։ Բայց իրականությունը հնարավոր չէր երկար թաքցնել։
«Նման զրույց անող մարդկանց» տնտեսագետ Ատոմ Մարգարյանը հիշեցնում է 2000-ական թվականների տնտեսական իրողությունները՝ նկատելով, որ այսօր համանման իրողությունների մասին գովեստով խոսողներն այդ օրերին իրենց թերթերի էջերում քննադատությամբ էին հանդես գալիս:
Հայաստանի հանքագործների և մետալուրգների միության նախագահ Վարդան Ջհանյանը կարծում է, որ Ադրբեջանը թիրախավորելով ՀՀ հանքարդյունաբերությունը՝ այդ կերպ փորձում է հարվածել ՀՀ տնտեսությանը:
Կենտրոնական բանկը 2023 թվականի համար կանխատեսում է 6․9 տոկոս տնտեսական աճ, իսկ գնաճը՝ թիրախից ցածր, և կկայունանա 4 տոկոսի սահմաններում։
«2023-ի երկրորդ եռամսյակում ՀՀ-ում դիտվում է սպասվածից բարձր տնտեսական ակտիվություն, որին հիմնականում նպաստում են շինարարության և ծառայությունների ոլորտներում արձանագրված բարձր աճերը:
Տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանը 168.am-ի հետ զրույցում նախարարի այս բարձրագոչ հայտարարությունը պարզաբանեց հենց պաշտոնական վիճակագրության համատեքստում՝ նկատելով, որ իրական հատվածում ներդրումները նվազել են:
Հայաստանի 2022 թվականի ՀՆԱ ցուցանիշը 8 տրլն 496 մլրդ 777 միլիոն դրամ է: Նախորդ տարվա համեմատ՝ ՀՆԱ-ն աճել է 12.6 տոկոսով: Ամենաբարձր աճ արձանագրած ոլորտներն են՝ ֆինանսական և ապահովագրական գործունեությունը, տեղեկատվությունն ու կապը, ինչպես նաև՝ փոխադրումներն ու պահեստային տնտեսությունը:
Հայաստանի տնտեսության համար անցած գրեթե ամբողջ տարվա ընթացքում դրսից թելադրված արտակարգ գործոնների արդյունքում ստեղծված չափազանց նպաստավոր պայմաններում կառավարությունը տարբեր մակարդակներում հնչեցվող հայտարարություններով նախադրյալներ էր ստեղծում, թե գերազանցելու է նախկին իշխանությունների ժամանակ վերջին 14-15 տարիների կտրվածքով գրանցված տնտեսական աճի ռեկորդը։ Բայց չհաջողեց։
Հայաստանը 2022 թվականի տնտեսական ակտիվության ցուցանիշն ամփոփել է 14.2 տոկոս աճով: Ըստ վիճակագրական կոմիտեի 2022-ի հունվար-դեկտեմբերի մակրոտնտեսական ցուցանիշների՝ 12 ամսում բարձր աճ է արձանագրվել բոլոր ոլորտներում:
