Թուրքիայում 2023թ. սպասվող ընտրություններին ընդառաջ և աշխարհաքաղաքական փոփոխությունների ներկայիս փուլում Թուրքիան ավելի ակտիվ դիվանագիտական աշխատանք է սկսել մի շարք ուղղություններով, որոնցից մեկն ուկրաինական իրադարձությունների թատերաբեմն է, մյուսը՝ Հարավային Կովկասը:
Նախ ասեմ, որ ինձ չի զարմացրել այս ելույթը, նա եկել-հասել է այն տրամաբանական կետին, որից սկսել էր իր գործունեությունը Հայաստանում: Սկզբնական շրջանում, իր ասելով, միգուցեև կասկածներ ուներ այդ ճանապարհի հարցում, նոյեմբերի 9-ից հետո նա հստակ երկիրը տանում էր այդ ուղղությամբ: Պարզապես նա փորձեց համոզվել, որ երկրի ներսում իր դեմ հնարավոր չեն սուր հակամարտություններ, դիմադրություն, դրա համար ժամանակ էր ձգում, բայց պարզ էր, որ սրանով է ավարտվելու:
Նիկոլ Փաշինյանը նախօրեին ԱԺ-ում, ի թիվս մի շարք աղմկահարույց դիտարկումների, հայտարարեց, թե միջազգային հանրությունը Հայաստանից պահանջում է ճանաչել Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը և իջեցնել Արցախի կարգավիճակի հարցում ՀՀ նշաձողը։
«Եթե Հայաստանն ու Ադրբեջանը համաձայնվում են, որ Արցախը պետք է զուտ մշակութային ինքնավարություն ունենա Ադրբեջանի կազմում իր նոյեմբերի 10-ի սահմաններով, այսինքն՝ առանց Հադրութի շրջանի, Մարտակերտի գյուղերի ու Շուշի քաղաքի, ապա, բնականաբար, հարց կառաջանա, որ եթե կողմերը համաձայնվել են, կոնֆլիկտ չկա, հետևաբար՝ խաղաղապահ առաքելության կարիք չկա»,- ասաց նա:
ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովի՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի փլուզման մասին աղմկահարույց հայտարարություններից հետո Երևան է այցելել ԵԱՀԿ ՄԽ ֆրանսիացի համանախագահը։ Հայտնի դարձավ, որ Մոսկվա կատարած այցից անմիջապես հետո Երևանում Արարատ Միրզոյանն ընդունել է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի Ֆրանսիայի համանախագահ Բրիս Ռոքֆոյին, ում հետ զրույցի ընթացքում կարևորվել է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության դերը՝ իր մանդատի շրջանակներում Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման գործընթացում։
168․am-ի հետ զրույցում ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ալեքսեյ Մալաշենկոն ասաց, որ ՌԴ ԱԳ նախարարի հայտարարությունը բացահայտեց տարածաշրջանում իրադարձությունների իրապես շրջադարձային ընթացք և կանխատեսելի դարձրեց այն հանգամանքը, որ սկսվում է մրցակցություն հակամարտության կարգավորման համար, որը կորոշի, թե ով է լինելու տարածաշրջանում «գլխավորը»։
«Բրյուսելում օրերս կայացած բարձրաստիճան բանակցությունները սենսացիոն չէին, պարզապես ԵՄ-ն ևս ցանկանում է մասնակցել, ավելին, գլխավոր դեր ստանձնել Ղարաբաղյան բանակցային գործընթացում»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց ռուս քաղաքական, ռազմական վերլուծաբան Ալեքսանդր Խրամչիխինը՝ մեկնաբանելով Բրյուսելում կայացած Փաշինյան-Միշել-Ալիև հանդիպման արդյունքները և իրավիճակը տարածաշրջանում:
«Չեմ բացառում, որ կողմերի միջև կան փակ պայմանավորվածություններ՝ ձեռնտու իրենց, այլապես երկխոսությունն անհնար կլիներ»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց ռուս կովկասագետ Ստանիսլավ Տարասովը՝ անդրադառնալով նախօրեին Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի միջնորդությամբ կայացած Փաշինյան-Միշել հանդիպման արդյունքներին ու գործընթացի շուրջ առկա աշխարհաքաղաքական իրավիճակին:
Օրերս ռուսալեզու տելեգրամային տիրույթում ուշագրավ մի հրապարակում տարածվեց այն մասին, որ Երևանը խորհրդակցություններ է սկսել ՆԱՏՕ-ի հետ: «Երևանը Մոսկվային թիկունքից հերթական հարվածն է հասցրել»,- գրել էր 260.000-ից ավելի բաժանորդ ունեցող «Кремлёвский мамковед» տելեգրամյան ալիքը` վերլուծելով վերջին շրջանում Հայաստան-ՆԱՏՕ հարաբերություններում առկա ակտիվությունը։
Մինչ Բրյուսելում կայանալիք Փաշինյան-Միշել-Ալիև հանդիպումը՝ ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենը զանգահարել է Փաշինյանին ու Ալիևին: Սա վերջին երկու շաբաթների ընթացքում Բլինքենի երկրորդ զանգն է Երևան ու Բաքու:
Մինչ Բրյուսելում սպասվող Փաշինյան-Միշել-Ալիև հանդիպումը, մարտի 24-ին Բրյուսել այց էր կատարել նաև «Լուսավոր Հայաստան» կուսակցության նախագահ, հատուկ հանձնարարություններով դեսպան Էդմոն Մարուքյանը:
Արցախում վերջին շաբաթներին շարունակվող խիստ լարված ռազմական և հումանիտար մթնոլորտի ֆոնին վաղը Բրյուսելում նախատեսվում է Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի հանդիպումը Փաշինյանի և Ալիևի հետ:
«Ղարաբաղյան հակամարտության շրջանակում ևս անխուսափելիորեն արտահայտվելու է ռուս-արևմտյան սառը պատերազմը»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց եվրոպացի քաղաքական վերլուծաբան Նեյլ Մաքֆարլեյնը՝ անդրադառնալով Բրյուսելում սպասվող Փաշինյան-Միշել-Ալիև հանդիպմանն ու զարգացումներին հակամարտության շուրջ:
«ԱՄՆ-ի ու ԵՄ-ի համար տարածաշրջանում սեփական ազդեցությունն ուժեղացնելու միակ եղանակն այնպիսի մակարդակի էսկալացիայի գեներացումն է, որը վտանգավոր կլինի Անկարա, Բաքու, Մոսկվա եռյակի համար»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց ռուս քաղաքական վերլուծաբան Գրիգորի Տրոֆիմչուկը՝ անդրադառնալով առաջիկայում սպասվող Փաշինյան-Միշել-Ալիև հանդիպմանը:
«Փաշինյանին այլևս կարելի է համարել զուտ ֆորմալ դեմք, որը չի կարող ազդել տարածաշրջանի կայունության վրա»,- այս մասին 168․am-ի հետ զրույցում ասաց ռուս քաղաքական վերլուծաբան Գրիգորի Տրոֆիմչուկը՝ անդրադառնալով ՀՀ իշխանությունների վերջին մեկ ամսվա ընթացքում հաճախակիացած արևմտյան շփումներին, սպասվելիք այցին Մոսկվա և մասամբ՝ Ղարաբաղյան հակամարտությանը։
Նիկոլ Փաշինյանը և Իլհամ Ալիևը կհանդիպեն ապրիլի 6-ին Բելգիայի մայրաքաղաք Բրյուսելում։ Հանդիպումը ներառված է Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի հաջորդ շաբաթվա աշխատանքային օրակարգում։
168․am-ի հետ զրույցում ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ալեքսեյ Մալաշենկոն ասաց, որ գործընթացի վերաբերյալ բոլոր գլխավոր ուղղություններն ակնհայտորեն տեսանելի են, սակայն կան մի շարք կասկածելի բաղադրիչներ։
«Ես նախկինում ևս ասել եմ, որ ՀՀ իշխանությունները չունեն հստակ արտաքին քաղաքականություն, գիծ, առաջնորդվում են երկակի ստանդարտներով, ինձ համար անհասկանալի է, թե ինչ են անում։ Եթե այդքան սերտ կապեր են ցանկանում ունենալ Արևմուտքի հետ՝ թող ունենան, և ամենաբարդ հարցերի լուծումը չդնեն Մոսկվայի վրա, այստեղ արդեն հոգնում են դրանից, ինչպես Երևանի, այնպես էլ՝ Բաքվի պահվածքից։
«Բայց պետք է անկեղծ լինել և ասել, որ ՌԴ-ն չունի այն ազդեցությունը Ադրբեջանի նկատմամբ, ինչ պատկերացնում է։ Ռուս-թուրքական վերջին դաշնակցային գործընկերության հուշագիրն իրականում շփոթեցրեց շատ վերլուծաբանների, իրականում այն երկկողմ հարաբերությունների համար ոչինչ չի նշանակում։ Ադրբեջանի արտաքին քաղաքականությունը կառուցված է ավելի շուտ Շուշիի հռչակագրի ու Թուրքիայի հետ համատեղ շահերի վրա, քան Ռուսաստանի։ Այս առումով ճիշտ գնահատականը կօգներ Ռուսաստանին, քանի որ թուրք-ադրբեջանական շահերը նաև Ուկրաինայում են, և դա տեսանելի է»,- ասաց ռազմական վերլուծաբանը։
Վերջին օրերի իրադարձությունները, մասնավորապես՝ Ադրբեջանի սանձարձակ գործողություններն ու առանց կրակոցի Արցախում նոր տարածքներ զբաղեցնելու տակտիկան, ինչպես նաև Արցախում տեղակայված ռուս խաղաղապահ ջոկատի առաջին կարևոր տապալված փորձությունը կարող է այս փուլում ճակատագրական դառնալ Արցախի ապագայի համար։
«Երկրորդը՝ թուրքերի ժողովրդական իմաստությունն ասում է, որ այսպիսի իրավիճակներում չօգտվելը պարզապես միամտություն է, թուրքը թուրք չէր լինի, եթե այս իրավիճակից չփորձեր օգտվել և տարատեսակ մեթոդներով իր նպատակներն առաջ քաշել: Կարծես ներկայումս հարցը վերաբերում է երկու գյուղի բարձունքին, բայց սա չընդհատվող գործընթաց է, սա ադրբեջանական նկրտումների շղթան է, վաղը կարող է վերաբերել մեկ այլ գյուղի, մյուս օրը՝ մեկ այլ, այսինքն՝ Ադրբեջանն ու Թուրքիան՝ չերևացող կերպով, փորձում է ստեղծված իրավիճակից որոշակի ձեռքբերումներ ապահովել»,- ասաց Մելքոնյանը:
168.am-ը կապ հաստատեց Հայաստանում Ուկրաինայի գործերի ժամանակավոր հավատարմատար Դենիս Ավտոնոմովի հետ՝ խնդրելով պարզաբանել Ուկրաինայի Գերագույն ռադայի թվիթերյան գրառումը և ներկայացնել Ուկրաինայի դիրքորոշումը:
Ռուսաստանը կոչ է անում Ադրբեջանին և Հայաստանին հնարավորինս արագ լուծել Լեռնային Ղարաբաղ գազի մատակարարման հարցը՝ տարածաշրջանում ծանր հումանիտար իրավիճակը չխորացնելու համար։ Այս մասին քիչ առաջ իր ճեպազրույցում հայտարարել է ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան։
Լուկիանովը գտնում է, որ իրավիճակը Ռուսաստանի համար չափազանց աննախադեպ ու վտանգավոր է, Ռուսաստանն իր դիրքերը պահպանելու համար մեծ աշխատանք ունի անելու թե՛ ներկայումս, թե՛ երկարաժամկետ հեռանկարում, որի դեմ լծվել է ողջ Արևմուտքը, ինչի ֆոնին ՌԴ-ի համար կարևոր է Չինաստանի դիրքավորումը:
Հարավային Կովկասում և հատկապես Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության շուրջ իրավիճակն օրեցօր սրվում է: Մեր տարածաշրջանը գլոբալ եռացող կաթսայից անմասն չի մնում, ավելին՝ այստեղ իրադարձությունները զարգանում են շատ ավելի արագ, այլ սցենարով, քան զարգացումներն ուկրաինական թատերաբեմում:
ՀՀ-ում Ուկրաինայի գործերի ժամանակավոր հավատարմատար Դենիս Ավտոնոմովն այսօր ներկայացրեց, թե պատերազմի մեկնարկից հետո Ուկրաինայից քանի մարդ է ժամանել Հայաստան:
«ՀՀ յուրաքանչյուր քաղաքացի կարող է արտահայտել իր կարծիքը, իր վերաբերմունքն ամեն հարցի վերաբերյալ»,- այս մասին այսօր լրագրողների հետ զրույցում ասաց ՀՀ-ում Ուկրաինայի գործերի ժամանակավոր հավատարմատար Դենիս Ավտոնոմովը՝ անդրադառնալով նախորդ շաբաթ և կիրակի օրերին Երևանում անցկացված ակցիաներին (շաբաթ օրը՝ ի աջակցություն Ռուսաստանի, կիրակի օրը՝ ի աջակցություն Ուկրաինայի):
«Ուկրաինայի ու Ռուսաստանի միջև բանակցություններն ընթանում են միշտ, այդ բանակցությունները բարդ են»,- այս մասին այսօր լրագրողների հետ զրույցում ասաց ՀՀ-ում Ուկրաինայի գործերի ժամանակավոր հավատարմատար Դենիս Ավտոնոմովը՝ ներկայացնելով Ուկրաինայում տիրող իրավիճակը:
Մինչ ուկրաինական պատերազմն աշխարհը նախապատրաստում է նոր աշխարհակարգի, հետսովետական տարածքում և հատկապես Հարավային Կովկասում աշխարհաքաղաքականության նոր տարրերն արդեն ի հայտ են գալիս, որոնցում ՀՀ իշխանությունների արտաքին քաղաքական վերադիրքավորման փորձերն էական ուշադրության են արժանանում:
ՀՀ իշխանությունները շարունակում են ակտիվ շփումներն արևմտյան ուղղությամբ: Փաշինյան-Բլինքեն, Փաշինյան-Թրյուդո, Փաշինյան-Մակրոն, Միրզոյան-Լը Դրիան հեռախոսազրույցներից, վերջերս Թուրքիա կատարած այցից, ապա ԵԱՀԿ Մինսկի խմբին դիմելուց հետո ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանն աշխատանքային այցեր կատարեց Ֆրանսիա ու Բրյուսել: Ռուսաստան-ԱՄՆ-ՆԱՏՕ-Եվրոպա կոնֆլիկտային հարաբերությունների ֆոնին հատկապես ուշագրավ էր մարտի 17-ին Բրյուսելում ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանի հանդիպումը ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարի տեղակալ Միրչա Ջոանայի հետ։
