Իրանի Իսլամական Հանրապետության նախագահ Հասան Ռոուհանիի երկար սպասված պաշտոնական այցը Հայաստան սկսվեց ՀՀ իշխանություններին ուղղված ամենակարևոր և միակ ուղերձով։
Առանց բանկային հարաբերությունների զարգացման՝ երկու երկրների տնտեսական և առևտրային հարաբերությունները չեն կարող զարգանալ, անհրաժեշտ է, որպեսզի երկու երկրների գործարարները վստահ լինեն, որ հեշտությամբ կարող են ֆինանսական փոխանցումներ իրականացնել:
«Չափազանց ուրախ եմ, որ ինձ ասացին, որ այսօրվանից Մեղրիի և Ագարակի բնակիչները կարող են իրանական գազ օգտագործել, և այսօրվանից գազն արդեն բոցավառվեց այդ երկու քաղաքներում: Սա նշանակում է, որ ականատեսն ենք ներդրված ջանքերի արդյունքին, գազը կարող է նպաստել ՀՀ-ի զարգացմանը, և, ինչպես ժողովրդի սրտերն են ջերմ, մարդկանց տներն էլ կջերմանան»,- ասաց Ռոուհանին:
«Հաջողվում է Իրան-Հայաստան գործարար հանդիպումների ընթացքում փոքր բիզնեսից, միջինից բացի, խոշոր իրանցի ներդրողներին Հայաստան մղել»,- այս մասին այսօր Իրան-Հայաստան գործարար համաժողովի շրջանակում լրագրողների հետ ճեպազրույցի ընթացքում ասաց ՀՀ արդյունաբերողների և գործարարների միության նախագահ Արսեն Ղազարյանը՝ ներկայացնելով հայ-իրանական առևտրատնտեսական հարաբերությունների ներկայիս մակարդակը:
«Բացառում եմ, որ Ռուսաստանը ցանկանա համագործակցել հենց Տեր-Պետրոսյանի հետ»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց Քաղաքական և միջազգային հետազոտությունների կենտրոնի տնօրեն, քաղաքագետ Աղասի Ենոքյանը:
«Տարածքների հանձնման հարց միշտ եղել է ԼՂ հակամարտության խաղաղ կարգավորման բանակցային սեղանին»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց Միջազգային և անվտանգության հարցերի հայկական ինստիտուտի ասոցիացված փորձագետ Գևորգ Մելիքյանը:
«Հալեպի ռազմական զարգացումներն արդյունք են ռուս-թուրքական համաձայնության, չեմ կարծում, որ ռուս դեսպանի սպանությունը Թուրքիայում որևէ կերպ այս համաձայնությանը խոչընդոտի, ավելին, սպանությունը պարզապես ահաբեկչական գործողություն էր, որը լուրջ քաղաքական կոնտեքստից դուրս է»։
«Լևոն Տեր-Պետրոսյանը փորձեց, իր կարծիքով, օրիգինալ կարծիք արտաբերելով՝ նախընտրական փուլ սկսել, այսինքն՝ ձայներ շահել իրեն քաղաքական դաշտում դիրքավորելով՝ որպես խաղաղության ուժ, խաղաղության կողմ։ Ուստի, ինձ թվում է, որ հասցեատերը հայ հասարակությունն էր լայն առումով»,- «168 Ժամի» հետ զրույցում նման կարծիք է հայտնել Քաղաքական և միջազգային հետազոտությունների կենտրոնի տնօրեն, քաղաքագետ Աղասի Ենոքյանը՝ անդրադառնալով ՀԱԿ առաջնորդ, ՀՀ առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ելույթին ՀԱԿ համագումարում։
168.am-ի տեղեկություններով՝ արդեն մի քանի ամիս վարվող բանակցություններն այս բլոկի շուրջ անցնում են առանց տարաձայնությունների, քանի որ կողմերը քննարկում են բլոկի այն հարցերը, որոնք խնդիր չեն ներկայացնում Եվրասիական տնտեսական միության համար։
«Կանխատեսում եմ, որ ՀՀ իշխանությունները հակված են բանակցություններն ավարտել մինչ ընտրությունները։ Դա իրենց համար ոչ միայն արտաքին, այլև ներքին քաղաքականություն է, քանի որ կարող է օգտագործվել իշխող էլիտայի համար` որպես ներքաղաքական ազդակ»։
«Ռոգոզինը կփորձի այլ լուծումներ առաջարկել Ադրբեջանին»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց ռուս ռազմական վերլուծաբան Պավել Ֆելգենգաուերը՝ անդրադառնալով ՌԴ փոխվարչապետ Դմիտրի Ռոգոզինի Ադրբեջան կատարած այցի օրակարգին:
«Կարծում եմ` Ռուսաստանը Հայաստանի փոխարեն նման երաշխիք չի կարող տալ, չի կարող թույլ չտալ օգտագործել այդ զինատեսակները, երբ սկսվեն պատերազմական գործողություններ»,- նման կարծիքի է Վլադիմիր Եվսեևը։
«Չնայած հայտարարություններին, որ կողմերը նույն նպատակն են հետապնդում, ակնհայտ է, որ Թուրքիայի իշխանությունները Սիրիայում նույն նպատակը չեն հետապնդում, ինչ ՌԴ իշխանությունները, ինչը ցույց տվեցին օրերս տեղի ունեցած իրադարձությունները Հալեպ քաղաքում»։
«Պարզաբանել այս հարցը` նշանակում է` ռուսների խաղի մեջ մտնել, այնինչ ՀՀ իշխանությունները սովորաբար անիմաստ հարցերի առնչությամբ պարզաբանումներ չեն տալիս։ Սա ճիշտ քաղաքականություն է»,- նշեց Ֆրանսիայի Ռազմավարական հետազոտությունների կենտրոնի փորձագետը։
«Ըստ երևույթին, մեծ պետությունների շահերը չէին համընկնում Հալեպի պատերազմի դադարեցման այս սցենարի շուրջ, իրենք երբեք չէին ցանկանա, որպեսզի Հալեպի պատերազմը դադարեր այս կերպ, որովհետև սա ենթադրում է իրենց պարտությունը»։
«ԶԼՄ-ները ժամանակից առաջ ընկան՝ տեղեկություններ տարածելով,թե Հալեպն ազատագրվել է, իսկ իրականում Հալեպը դեռ չի ազատագրվել, Հալեպում մի չափազանց մեծ կարևորություն ունեցող ռազմավարական կետ կա, որը գտնվում է Արևելյան և Արևմտյան Հալեպի սահմանի վրա։ Մի քանի հանգամանքներ թույլ չեն տալիս մտածել, որ սա հակամարտության ավարտն է»:
«Պուշկովի հայտարարությունը երկու դրդապատճառ ունի»,- 168.am-ի հետ զրույցում այս մասին է ասել Ֆրանսիայի Ռազմավարական հետազոտությունների կենտրոնի փորձագետ Կայծ Մինասյանը՝ անդրադառնալով օրերս ՌԴ Պետդումայի տեղեկատվության քաղաքականության հարցերով հանձնաժողովի նախագահ Ալեքսեյ Պուշկովի հայտարարությանը:
«Ցավոք սրտի, նախորդ երկու տասնամյակների ընթացքում քաղաքականությունը, որը միտված է եղել Հայաստանին դուրս մղել տարածաշրջանային էներգետիկ շուկայից, կանխել է այս արժեքավոր հնարավորությունն իրապես դիտարկելու հնարավորությունը։ Ուստի Հայաստանի մասնակցությունը ցանկացած էներգետիկ ծրագրի կլինի չափազանց արժեքավոր»։
«Մեզ ումի՞ց պաշտպանեն՝ Վրաստանի՞ց, Իրանի՞ց, Թուրքիայի՞ց։ Այսօր ես Թուրքիայից վտանգներ չեմ տեսնում, Իրանից, Վրաստանից՝ ևս, Թուրքիան այնքան խնդիրներ ունի, դրանցով է զբաղված, մենք ունենք սպառնալիք միայն Ադրբեջանից, եթե այս զորախումբը մեզ չի պաշտպանում այդ սպառնալիքից, ապա ինչո՞ւ է ստեղծվում»։
Գրիգորյանի գնահատմամբ՝ բավականին վտանգավոր հայտարարություն է հնչել, որը նշանակում է, որ փորձ է արվում Հայաստանին ներքաշել Ռուսաստան-ՆԱՏՕ հակադրության մեջ։ «Մենք ինչո՞ւ պետք է դառնանք այդ գործընթացի մասը, մենք ի՞նչ կապ ունենք»,- ընդգծել է Ստեփան Գրիգորյանը։
«Ընդհանուր առմամբ միջազգային կառույցների ազդեցությունը չափազանց թուլացել է՝ հատկապես ճգնաժամային տարածաշրջանների ու խնդիրների հարցում, նորմերն այնքան են թուլացել, որ հույսեր կապել դրանց հետ կամ համարել, որ վերոնշյալ հայտարարությունը 100%-անոց երաշխիք է, ճիշտ չէ»։
Հարցին, թե հնարավո՞ր է՝ օրինագծի ընդունումն այնքան ձգձգվի, որ նախագահական ընտրություններից հետո խափանվի այս օրինագծի ընդունման գործընթացը, Փափազյանը պատասխանեց. «Չեմ կարող ասել, պետք է տեսնել, թե ինչ ընթացք կունենա այս օրինագիծը։ Հունվարին ավելի լավ նորություններ կունենանք»։
«Ամեն դեպքում, կարծում եմ՝ լայնածավալ բախումներ մենք այլևս չենք տեսնելու, թեև նման բախումներ չէինք ակնկալում նաև ապրիլ ամսին»,- նման տեսակետ հայտնեց Ֆյոդոր Լուկիանովը:
«Իզուր չէ, որ նրանք ասացին, որ պատասխանատու կողմերն այս հարցերում Հայաստանն ու Ադրբեջանն են, և իրենք պատրաստ են կազմակերպել նախագահական հանդիպում այն ժամանակ, երբ նախագահները դրան պատրաստ կլինեն»։
«ԵԱՀԿ-ն եռանախագահների հայտարարությամբ բանակցային գործընթացում ստեղծված ներկայիս իրավիճակի ողջ պատասխանատվությունը դրեց Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահների վրա, հայտարարեց իրենց պայմանները, ասաց, որ նրանցից է կախված, եթե նախագահները պատրաստ լինեն, իրենք պատրաստ կլինեն շարունակել աշխատանքը։ Հիմա այդ նախապատրաստական աշխատանքն արդեն Ռուսաստան-Թուրքիա-Ադրբեջան առանցքում է տեղի ունենալու»,- ասել է նա։
Հարցին, թե բացառվա՞ծ է արդյոք Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահների միջև հանդիպում, ՀՀ ԱԳ նախարարը պատասխանեց, որ բացառված չէ։ Բայց, ըստ նրա, նման կարգի հանդիպումները պետք է ավելի մանրակրկիտ պատրաստվեն, որովհետև, եթե Հայաստանի հարևան երկրից հնչում են հայտարարություններ Համբուրգից առաջ, որ միջազգային իրավունքը ոչինչ է, ուժի կիրառումն է կարևոր, և այլն, դրանք արդեն վրիպումներ ու սայթաքումներ չեն, դրանք շատ ավելի կոպիտ խոսքերի կարիք ունեն։
«Վստահեցնում եմ, որ երկարատև պատերազմի ծրագրեր Ադրբեջանը չունի, հենց այդ պատճառով էլ մշտապես շեշտվում է նրանց կողմից բլից-կրիգի հնարավորության մասին, քանի որ չկան պատերազմական ռեսուրսներ»:
«Եթե նախարարները հանդիպեն, բնականաբար, հնարավորություն կստեղծվի քննարկել մեխանիզմների հարցը։ Եթե չհանդիպեն, կարելի է ենթադրել, որ այս հարցում լուրջ անհամաձայնություն կա, և հենց այս հարցն է բանակցային գործընթացը մղել փակուղի»,- ասաց Զաշտովտը։
«Պարզապես հակամարտության պատմությունը ցույց է տալիս, որ հաճախակի շփումները հակամարտող կողմերի միջև թուլացնում են լարվածությունը, կարգավորման հույս են ներշնչում։ Նոր միտումներ կարգավորման գործընթացում չկան, կողմերը համաձայնության չեն գալիս միևնույն հարցերի՝ տարածքային ամբողջականության և ինքնորոշման իրավունքի շուրջ։ Այդ անհամաձայնությունների ընթացքում փոխվում է տարածաշրջանում ուժերի հավասարակշռությունը»,- ասել է նա՝ շեշտելով, որ ինտենսիվ բանակցություններն են հաջողության հասնելու գրավականը։
168am-ի բրյուսելյան աղբյուրների փոխանցմամբ, բանակցային հերթական՝ 7-րդ փուլը կկայանա հաջորդ շաբաթ՝ դեկտեմբերի 13-14-ին, Բրյուսելում։ Մեզ նաև փոխանցեցին, որ հայկական պատվիրակության կազմում կլինի նաև ՀՀ տնտեսական զարգացման և ներդրումների փոխնախարար Գարեգին Մելքոնյանը։
