Արամ Սարգսյան

Այսօր Ռազմավարական և ազգային հետազոտությունների հայկական կենտրոնում (ՌԱՀՀԿ) «Ճգնաժամ Ուկրաինայում. ի՞նչ ազդեցություն կարող է այն գործել միջազգային հարաբերությունների վրա» թեմայով կազմակերպված քննարկմանը այսպիսի հայտարարություն արեց կենտրոնի հիմնադիր, «Ժառանգություն» կուսակցության առաջնորդ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը:

Կովկասի իրավիճակն ազդում է մեր` Հյուսիսային Կովկասի վրա, Ուկրաինան, սևծովյան նավատորմը հարավի անվտանգությունն են: Եվ, բացի այդ, ռուսաստանցիների համար շատ կարևոր է զգացմունքային-հոգեբանական գործոնը. ինչպես, օրինակ, Ղարաբաղն է խորհրդանիշ հայերի համար, այնպես էլ, օրինակ, Սևաստոպոլը` ռուսների համար:

«ԱՊՀ-ն իրականում արդեն գոյություն չունի, այն, ինչ հիմա տեղի կունենա, բոլորովին նոր բան է լինելու, թե ինչ` կտեսնենք: Ըստ էության` մենք տեսնում ենք ամենամեծ լարվածությունն Արևմուտքի և Ռուսաստանի միջև` ԽՍՀՄ փլուզումից հետո»,- 168.am-ի հետ հարցազրույցում ասաց Ռուսաստանի Պետական հումանիտար համալսարանի դոցենտ, հայտնի քաղաքագետ Սերգեյ Մարկեդոնովը` գնահատելով Ուկրաինայի ճգնաժամից հետո ստեղծված իրավիճակը:

Առաջին հերթին` մենք ուզում ենք Ռուսաստանին հղել հստակ ուղերձ, որ Ռուսաստանի գործողություններն անընդունելի են մեզ համար և հակասում են միջազգային իրավունքին:

«Երբ մենք գնում ենք այդեն այդ ձևակերպումներին` «ոչ թալանին» և այլն, այստեղ ես ստիպված եմ տալ քաղաքական պատասխան և հարցը լինելու է քաղաքական: Բնական է, որ միշտ ընդդիմությունն է գոռում`«ոչ թալանին», «ոչ կոռուպցիային»: Իմ վերջին հարցազրույցում ես նշել էի` եթե կուտակային համակարգին դեմ նախաձեռնության կողմից էս, էս կետերի շուրջ կա որևէ զիջում, բանակցություն, քննարկում, մենք պատրաստ ենք գալ, նստել, քննարկել»:

«Մենք համաձայն չենք այն ձևակերպմանը, որ Ղրիմի հանրաքվեն մարդկանց ազատ կամարտահայտման դրսևորում էր: Բայց մենք նաև գիտենք, որ նախագահ Սարգսյանը հղում է կատարել ՄԱԿ-ի կանոնադրությանը և կարևորել, որ ճգնաժամը պետք է լուծվի միջազգային իրավունքին համաձայն: Ուստի մենք ողջունում ենք Հայաստանի դիրքորոշման այս հատվածը»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց Հայաստանում Մեծ Բրիտանիայի արտակարգ և լիազոր դեսպան Քեթրին Լիչը` անդրադառնալով Ղրիմի հանրաքվեի վերաբերյալ ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի հայտնած դիրքորոշմանը:
Դեսպանը հիշեցրել է Միացյալ Թագավորության վարչապետի և արտգործնախարարի հայտարարությունները, որ Բրիտանիան չի ճանաչում Ղրիմում անցկացված հանրաքվեի արդյունքները:

Քաղաքականությունը, ինչպես հայտնի է, հնարավորությունների արվեստ է: Ի՞նչ պետք է ասի Հայաստանի նախագահը, կարևոր չէ` Սարգսյանն է կամ մեկ ուրիշը: Պատկերացնենք` Տեր-Պետրոսյանն է: Եթե Հայաստանի նախագահը խոսի օկուպացիայի մասին, ապա հաջորդ հարցը, որը նրան կտան, կլինի հետևյալը`«ընկեր, իսկ Ղարաբա՞ղը, չէ՞ որ դու, ՄԱԿ-ի փաստաթղթերի համաձայն, օկուպացրել ես Ղարաբաղի շրջակա շրջանները, ազատիր»:

Ինչպես տեղեկացրել ենք` այսօր Ուկրաինայի արտգործնախարարությունը հայտարարել է, թե նոտա է հղել Հայաստանի արտգործնախարարությանը`հայկական կողմից պահանջելով պարզաբանել Հայաստանի պաշտոնական դիրքորոշումը Ղրիմի հարցում: «Մենք դիմել ենք Հայաստանին, որ նա պաշտոնապես ու հրապարակավ հայտնի, որ չի ճանաչում Ղրիմի բռնակցումը:

«Մայդանի» հեղափոխության և ուկրաինական իրադարձությունների համատեքստում Ուկրաինայում ազգայնական կազմակերպությունների և քաղաքական ուժերին, թերևս, ամենաշատը սիրում են անդրադառնալ ռուսաստանյան պետական լրատվամիջոցները, թեև այս դեպքում` դա ավելի շատ նման է հակաքարոզչության, քան լուսաբանման:

Երեկ ես երևի չտայի այս հարցը, բայց երեկ երեկոյան Սերժ Սարգսյանը հստակեցրեց իր դիրքորոշումը Ղրիմի հարցում: Սա ավելին է, քան հանցագործություն, սա մեծագույն սխալ է: Սա սեպտեմբերի 3-ի շարունակությունն է, սրանով Հայաստանը որոշեց իր տեղն այսօրվա աշխարհում` որպես Ռուսաստանի կցորդ:

Դեսպանից հետաքրքրվեցինք, թե ինչպես կգնահատի Սերժ Սարգսյանի` Ղրիմի հանրաքվեի վերաբերյալ դիրքորոշումը: Ի պատասխան` Ռաչինսկին խուսափեց մեկնաբանությունից` պատճառաբանելով, որ դեռևս պետք է մանրամասն ուսումնասիրի այդ հեռախոսազրույցի տեքստը:

Կուխտան ևս մեկ անգամ ընգծեց, որ Ղրիմի հանրաքվեն հակասահմանադրական է, և Ուկրաինան այն չի ճանաչում, նաև ավելացրեց, որ հույս ունի, թե Ուկրաինայի ճգնաժամը կլուծվի օրենքի և Սահմանադրության շրջանակներում:

Դուք Հայաստանի քաղաքացիներ եք, և կարծում եմ` դուք պետք է այդ հարցը տաք ոչ թե Հայաստանում Ուկրաինայի դեսպանին, այլ նախագահի, արտգործնախարարության մամուլի ծառայությանը և այլն, և այլն, և նրանցից պահանջեք դիրքորոշման արտահայտում, քանի որ դուք հարկատու եք, և նրանք ձեզ համար աշխատում են որպես պաշտոնյաներ:

Իր շուրթերով շրջանառության մեջ են դրվում ամենաանհեթեթ գաղափարները` ռեակցիան որսալու համար, դա իր ֆունկցիան է, իր առաքելությունը: 1991 թվականից, երբ Ժիրինովսկուն հանձնարարվեց ստեղծել Լիբերալ-դեմոկրատական կուսակցությունը` ԿԳԲ-ի գրասենյակներում, այն օրվանից նա բոլոր փայլուն կատարում է այդ առաքելությունը` բոլոր իշխանությունների օրոք: Պետք է զգույշ լինել, այսինքն` մի կողմից էլ դա լավ է, որ նա բարձրաձայում է հարցեր, որ ապագայում կարող են մեզ հրամցնել: Այդ առումով` ճիշտ կլինի այդ մասին ավելի շատ խոսել, քննարկել:

Ցավոք սրտի, այդ «պատերազմը» ծավալվում է Հայաստանից դուրս, որովհետև հայ հասարակությունը կարողանում է դիտել միայն ռուսական հեռուստաալիքների հակամարդկային քարոզչությունը և չի պատկերացնում խնդրի այն կողմը: Այսինքն` ցանկացած իրադարձություն ունի երկու կողմ, և բանական մարդը պետք է լսի երկու կողմերին և իր եզրակացությունն անի:

«Այս պահի դրությամբ` յուրաքանչյուր դիրքորոշման արտահայտում պետք է լինի ևս մի ֆիքսում դիրքորոշման բացակայության վերաբերյալ, այսինքն` սա խուսանավելու նորմալ, դիվանագիտական մոտեցում է, որն այս պահին, թերևս, ամենաընդունելին է»,- այսօրվա ասուլիսում ասաց նախկին արտգործնախարար Ալեքսանդր Արզումանյանը` գնահատելով Հայաստանի արտաքին գերատեսչության ներկայիս ղեկավար Էդվարդ Նալբանդյանի պատասխանները Ղրիմի հարցի մասին:

Լեռնային Ղարաբաղն ադրբեջանցիների դեմ պայքարել է մոտ 70 տարի, որպեսզի փրկվի ադրբեջանական լծից, բայց դրանից առաջ ևս 150 տարի պայքարել է, որ փրկվի Ռուսական կայսրության լծից: Եվ այժմ շատ ավելի դժվար է լինելու ապագայում ինքնորոշվել այս վերականգնվող կայսրությունից:

Ղրիմի ինքնավար հանրապետության վերամիավորումը ավելի շատ բռնակցում է Ռուսաստանի կողմից: Այսօր լրագրողների հետ հանդիպմանն այսպիսի հայտարարություն արեց ԱԺ պատգամավոր, ՀՀ նախկին արտգործնախարար Ալեքսանդր Արզումանյանը:

Եթե Հայաստանն առաջ անցնի մյուսներից և հայտարարի, որ հանրաքվեի արդյունքներն ընդունելի են, դրանով կարող է քննադատության ալիք վերցնել իր վրա, ինչն այս պահին անիմաստ եմ համարում:

Ես չգիտեմ աշխարհում որևէ ճանաչման գործընթաց, երբ որևէ պետություն ճանաչել է որևէ երկրի նոր շրջանի միացումը, նման բան չկա: Այդ առումով` կարծում եմ, որ Հայաստանը մեծագույն ցանկության դեպքում էլ չի կարող ճանաչել: Նույնն է, որ մենք ճանաչենք Ստավրոպոլի մարզը, Ալյասկան, Սիբիրը, դա ուղղակի անհեթեթություն է: Ներեցեք, Հայաստանն անգամ Լեռնային Ղարաբաղի անկախությունը չի ճանաչել, ի՞նչ Ղրիմի ճանաչման մասին կարող է խոսք լինել:

Մի օր Հայաստանի հասարակությունը նույնպես կկարողանա իր կամքը թելադրել Հայաստանի իշխանություններին, իսկ եթե դա չհաջողվի, ապա կհեռացնի այդ իշխանություններին և կձևավորի իշխանություն, որը կարտահայտի հայ հասարակության կամքը:

«Դեմ եմ» շարժումն այսօր Երևանում անցկացրեց հերթական ակցիան: Այս անգամ «Ընդդեմ պարտադիր կուտակային կենսաթոշակային համակարգի» նախաձեռնությունը կազմակերպել էր հեծանիվներով երթ, որի մեկնարկը տրվեց Ազատության հրապարակից և այնտեղ էլ ավարտվեց:

Սրա մասին պետք է մտածի ռուսական կողմը, որովհետև նման անդաստիարակ հայտարարություններից հետո պիտի հասկանան, թե ինչու են ուկրաինացիներն իրենց ատում, ինչու են Հայաստանում աճ գրանցում հակառուսական տրամադրությունները, պիտի մեղքերը փնտրեն նման արկածախնդիր, անդաստիարակ, ամբարտավան հայտարարությունների հեղինակների մեջ:

Իմ համոզմամբ` շատ քիչ, բացառիկ դեպքեր կան, երբ նպատակը կարող է արդարացնել միջոցները: Իհարկե, քաղաքական ուժերի և նրանց առաջնորդների մոտեցումները տարբեր են, մի մասի համար դա երկրորդական է, և նրանց համար ընդունելի է ցանկացած միջոց` հանուն նպատակի: Երևի այս հարցում ենք մենք տարբերվում: Ցավում եմ, որ քաղաքական գործիչներից մի մասի շուրթերից նույնիսկ դադարել է հնչել «ընդդիմություն» բառը, սկսել է ավելի շատ շրջանառվել «ոչ իշխանական ուժեր» եզրույթը:

«Մենք հիշում ենք, որ Ժիրինովսկին հայտարարություններ է արել նաև Թուրքիայի, Հնդկական օվկիանոսի մասին, դա ուղղակի այդ մարդու կարծիքն է, ուրիշ ոչինչ: Մենք չենք տեսնում փոփոխություն պետական մակարդակում, նոր վեկտորներ կամ զարգացման նոր միտումներ»,- նշեց Դավիթ Բաբայանը:

Ձեր (Հայաստանի) գործն է` միանալ, թե չմիանալ ՄՄ-ին: Դուք եք ծանր ու թեթև անողը: Ուստի ես առաջարկում եմ ՄՄ-ին միանալու (կամ չմիանալու) կամ էլ ցանկացած այլ կազմակերպությանը (օրինակ` ԵՄ-ին, ՆԱՏՕ-ին) անդամակցելու հարցը կշռել` հաշվի առնելով ձեր գլխավոր քաղաքական խնդիրը:

Հայաստանի ներկայիս քաղաքական ներկապնակը շատ միաբևեռ է, և այս քայլն ուղղված է այդ ներկապնակի դիվերսիֆիկացմանը: Համոզված եմ, որ շատ-շատերը կմիանան այս նախաձեռնությանը, որովհետև, միևնույն է, այստեղ է ապագան, և Հայաստանն այս ուղղությամբ է շարժվելու:

Ուկրաինայում հայտնի իրադարձություններից հետո, երբ փաստացի տապալվեց նախագահ Վիկտոր Յանուկովիչի իշխանությունը, Ուկրաինայի Գերագույն ռադան փետրվարի 25-ին ընդունեց հայտարարություն, որում կոչ էր անում Հաագայի միջազգային դատարանին նախկին նախագահ Վիկտոր Յանուկովիչին և նրա զինակիցներին պատասխանատվության ենթարկել` «մարդկության դեմ հանցագործությունների համար»:

«Եվ մեր արտգործնախարարը, ԱԳՆ-ն արտահայտել է իր դիրքորոշումը` եթե ԱՊՀ-ի անդամ երկրների արտգործնախարարները` ԱՊՀ-ի անդամներից մեկի` Ուկրաինայի համար այսպիսի ծանր ժամանակաշրջանում չեն կարողանում հավաքվել` խնդիրը քննարկելու համար, ապա հարց է առաջանում` այդ դեպքում ո՞ւմ է պետք այդպիսի կառույցը»,- ասաց Իվան Կուխտան:

Մենք ունենք Ուկրաինայի նախագահի ժամանակավոր պաշտոնակատար, մենք ունենք խորհրդարան, խորհրդարանի խոսնակ, վարչապետ և նախարարներ: Սա օրինական իշխանություն է, որն այժմ ընդունված է ողջ միջազգային հանրության կողմից: Եթե ինչ-որ երկրներ չեն ճանաչում այդ իշխանությունը, ապա դա բացարձակապես իրենց խնդիրն է: