Եկան էս «մուսուլման եղբայրները» ու համը հանեցին: Այնպիսի գազանություններ են այնտեղ հիմա տեղի ունենում, սարսափելի բան է… Երբ ես մեկ-մեկ ասում էի` մարդ արարածին չեմ սիրում, ինձ ասում էին` ոնց, ասում էի` սիրում եմ երեխաներին և կենդանիներին, որովհետև մարդը հետո մեծանում է, այնպիսի մի գազան է դառնում
Հայաստանը դիտարկում են` որպես Ռուսաստանի արբանյակ-պետությունը, և, բնականաբար, եվրոպացի ու ամերիկյան քաղաքական գործիչների համար բացահայտում չէ այն փաստը, որ Հայաստանն այնքան էլ անկախ արտաքին քաղաքականություն չունի և այս հարցում պարզապես հետևում է ռուսական արտաքին քաղաքականությանը:
Այսօր զոհասեղանին է դրված Հայաստանի` պետություն ունենալու իրավունքը: Այդ իրավունքի համար մենք պայքարել ենք քառորդ դար առաջ: Մենք պատրաստ ենք դրա համար պայքարել նաև այսօր: Իշխանությունն իր քայլերով Հայաստանը հավասարեցրեց Հյուսիսային Կորեային ու աֆրիկյան մի քանի պետությունների:
«Այս որոշումը բխում է մեր ազգային ու պետական շահերից»: 168.am-ի հետ զրույցում ասաց իշխող Հանրապետական կուսակցության խոսնակ, ԱԺ փոխնախագահ Էդուարդ Շարմազանովը` անդրադառնալով ՄԱԿ-ի գլխավոր վեհաժողովի մարտի 27-ի նիստում Ղրիմի հարցով ընդունված «Ուկրաինայի տարածքային ամբողջականությունը» բանաձևին Հայաստանի «դեմ» քվեարկությանը:
Այսօր Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության երկրորդ տնտեսական համաժողովի ժամանակ փորձեցինք ՄԱԿ-ի գլխավոր վեհաժողովի մարտի 27-ի նիստում Ղրիմի հարցով ընդունված «Ուկրաինայի տարածքային ամբողջականությունը» բանաձևի Հայաստանի «դեմ» քվեարկելու կապակցությամբ պարզաբանում ստանալ ՀՀ արտաքին գործերի (ԱԳ) նախարարի տեղակալ Շավարշ Քոչարյանից:
«Իշխանությունն իր քայլերով Հայաստանը հավասարեցրեց Հյուսիսային Կորեային ու աֆրիկյան մի քանի պետությունների: Այո, աֆրիկաներում կան հարուստ հանքեր ու սավաննաներ, հարուստ է նաև աֆրիկյան ազգերի մշակույթը: Թող գործող, նախկին ու ավելի նախկին իշխանությունները գնան Աֆրիկա` ոսկի ու ադամանդ կորզելու, առյուծներ սպանելու ու սեպագրեր ուսումնասիրելու: Իսկ մենք թույլ չենք տալու Հայաստանի Երրորդ Հանրապետությունը դարձնել սեպագիր արձանագրություն»,- ասաց Արարատ Զուրաբյանը:
Եթե ասեմ` կարող էր և չարեց, անհիմն կարծիք կլինի, գուցեև չէր կարող: Ես վստահ չեմ, թե ինչն էր շարժառիթը, որովհետև Հայաստանում որոշումների ընդունման գործընթացը թափանցիկ չէ: Չեմ կարծում, որ եղել է թափանցիկ որոշում կամ հասարակության հետ երկար քննարկում
Շատ տարօրինակ, մեզ համար անպատվաբեր խմբակ է` «իզգոյ» պետությունների, գումարած Ռուսաստան, որովհետև Ռուսաստանն այժմ «իզգոյ» պետություն անվանել ամեն դեպքում հնարավոր չէ: Բայց գնալ Հյուսային Կորեայի կամ Վենեսուելայի խմբակ, նշանակում է, որ մենք առնվազն պետք է ունենայինք Կորեայի կամ Վենեսուելայի ռեսուրսները:
«Այսօր մենք ունենք ռուսալեզու վեցյակ. ռուսական կողմնորոշում ունեցող ընդդիմություն, որը մի օլիգարխի ընդդիմություն է, և ունենք իշխանություն` կազմված երկու քաղաքական ուժերից, որը նույնպես հիմնական հարցերում համաձայն է ընդդիմության հետ,- նշեց Ենոքյանը: -Հայաստանում ցանկացած իշխանափոխության դեպքում Կրեմլը հաղթած է, իշխանության կգա Գագիկ Ծառուկյանը, թե կմնան ներկա իշխանությունները, ամեն դեպքում Կրեմլը հաղթում է»:
Մեզնից է կախված` մենք սա կհանդուրժե՞նք, թե՞ ոչ: 91 թվականին հռչակել ենք, չէ՞, որ Հայաստանը վերջապես իր տեղն է վերգտնում ազատ ազգերի ընտանիքում: Մենք որևէ մեկին չենք լիազորել` գնա Զիմբաբվեի շարքում մեզ դասի: Դա հակասում է մեր ամեն ինչին` մեր անկախության հռչակագրին, մեր ճանապարհին և Եռաբլուրում պառկած մեր եղբայրների հիշատակին:
Ինչպե՞ս ստացվեց, որ խոշոր աշխարհաքաղաքական խաղացողները շատ խաղաղ ձևով խաղում էին իրենց աշխարհաքաղաքական շախմատը, և հանկարծ խաղացողներից մեկը զայրացավ, վերցրեց խաղատախտակը և տվեց մյուս խաղացողների գլխին: Եվ այժմ բոլորը մտածում են` արդյոք նա կմարսի իր արածը, թե ոչ:
Ըստ Իգոր Ռոմանի` «Մայդանի» իրադարձություններն անդառնալի դարձրեց առաջին մահը, երբ սպանվեց հայկական ծագումով Ուկրաինայի քաղաքացի Սերգեյ Նիգոյանը: Միևնույն ժամանակ ուկրաինացին ընգծեց, որ առանց կիևցիների օգնության` «Մայդանը» կմարեր: «Իսկ ովքե՞ր են կիևցիները, նեոֆաշիսնտե՞ր, երբեք, նման բան չկա, կիևցիները մանր ու միջին բիզնեսի ներկայացուցիչներն են, պետական ծառայողներ, ովքեր առավոտյան գնում էին աշխատանքի, իսկ երեկոյան` «Մայդան»»,- բացատրեց ուկրաինացի փորձագետը:
Այսօր Ռազմավարական և ազգային հետազոտությունների հայկական կենտրոնում (ՌԱՀՀԿ) «Ճգնաժամ Ուկրաինայում. ի՞նչ ազդեցություն կարող է այն գործել միջազգային հարաբերությունների վրա» թեմայով կազմակերպված քննարկմանը այսպիսի հայտարարություն արեց կենտրոնի հիմնադիր, «Ժառանգություն» կուսակցության առաջնորդ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը:
Կովկասի իրավիճակն ազդում է մեր` Հյուսիսային Կովկասի վրա, Ուկրաինան, սևծովյան նավատորմը հարավի անվտանգությունն են: Եվ, բացի այդ, ռուսաստանցիների համար շատ կարևոր է զգացմունքային-հոգեբանական գործոնը. ինչպես, օրինակ, Ղարաբաղն է խորհրդանիշ հայերի համար, այնպես էլ, օրինակ, Սևաստոպոլը` ռուսների համար:
«ԱՊՀ-ն իրականում արդեն գոյություն չունի, այն, ինչ հիմա տեղի կունենա, բոլորովին նոր բան է լինելու, թե ինչ` կտեսնենք: Ըստ էության` մենք տեսնում ենք ամենամեծ լարվածությունն Արևմուտքի և Ռուսաստանի միջև` ԽՍՀՄ փլուզումից հետո»,- 168.am-ի հետ հարցազրույցում ասաց Ռուսաստանի Պետական հումանիտար համալսարանի դոցենտ, հայտնի քաղաքագետ Սերգեյ Մարկեդոնովը` գնահատելով Ուկրաինայի ճգնաժամից հետո ստեղծված իրավիճակը:
Առաջին հերթին` մենք ուզում ենք Ռուսաստանին հղել հստակ ուղերձ, որ Ռուսաստանի գործողություններն անընդունելի են մեզ համար և հակասում են միջազգային իրավունքին:
«Երբ մենք գնում ենք այդեն այդ ձևակերպումներին` «ոչ թալանին» և այլն, այստեղ ես ստիպված եմ տալ քաղաքական պատասխան և հարցը լինելու է քաղաքական: Բնական է, որ միշտ ընդդիմությունն է գոռում`«ոչ թալանին», «ոչ կոռուպցիային»: Իմ վերջին հարցազրույցում ես նշել էի` եթե կուտակային համակարգին դեմ նախաձեռնության կողմից էս, էս կետերի շուրջ կա որևէ զիջում, բանակցություն, քննարկում, մենք պատրաստ ենք գալ, նստել, քննարկել»:
«Մենք համաձայն չենք այն ձևակերպմանը, որ Ղրիմի հանրաքվեն մարդկանց ազատ կամարտահայտման դրսևորում էր: Բայց մենք նաև գիտենք, որ նախագահ Սարգսյանը հղում է կատարել ՄԱԿ-ի կանոնադրությանը և կարևորել, որ ճգնաժամը պետք է լուծվի միջազգային իրավունքին համաձայն: Ուստի մենք ողջունում ենք Հայաստանի դիրքորոշման այս հատվածը»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց Հայաստանում Մեծ Բրիտանիայի արտակարգ և լիազոր դեսպան Քեթրին Լիչը` անդրադառնալով Ղրիմի հանրաքվեի վերաբերյալ ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի հայտնած դիրքորոշմանը: Դեսպանը հիշեցրել է Միացյալ Թագավորության վարչապետի և արտգործնախարարի հայտարարությունները, որ Բրիտանիան չի ճանաչում Ղրիմում անցկացված հանրաքվեի արդյունքները:
Քաղաքականությունը, ինչպես հայտնի է, հնարավորությունների արվեստ է: Ի՞նչ պետք է ասի Հայաստանի նախագահը, կարևոր չէ` Սարգսյանն է կամ մեկ ուրիշը: Պատկերացնենք` Տեր-Պետրոսյանն է: Եթե Հայաստանի նախագահը խոսի օկուպացիայի մասին, ապա հաջորդ հարցը, որը նրան կտան, կլինի հետևյալը`«ընկեր, իսկ Ղարաբա՞ղը, չէ՞ որ դու, ՄԱԿ-ի փաստաթղթերի համաձայն, օկուպացրել ես Ղարաբաղի շրջակա շրջանները, ազատիր»:
Ինչպես տեղեկացրել ենք` այսօր Ուկրաինայի արտգործնախարարությունը հայտարարել է, թե նոտա է հղել Հայաստանի արտգործնախարարությանը`հայկական կողմից պահանջելով պարզաբանել Հայաստանի պաշտոնական դիրքորոշումը Ղրիմի հարցում: «Մենք դիմել ենք Հայաստանին, որ նա պաշտոնապես ու հրապարակավ հայտնի, որ չի ճանաչում Ղրիմի բռնակցումը:
«Մայդանի» հեղափոխության և ուկրաինական իրադարձությունների համատեքստում Ուկրաինայում ազգայնական կազմակերպությունների և քաղաքական ուժերին, թերևս, ամենաշատը սիրում են անդրադառնալ ռուսաստանյան պետական լրատվամիջոցները, թեև այս դեպքում` դա ավելի շատ նման է հակաքարոզչության, քան լուսաբանման:
Երեկ ես երևի չտայի այս հարցը, բայց երեկ երեկոյան Սերժ Սարգսյանը հստակեցրեց իր դիրքորոշումը Ղրիմի հարցում: Սա ավելին է, քան հանցագործություն, սա մեծագույն սխալ է: Սա սեպտեմբերի 3-ի շարունակությունն է, սրանով Հայաստանը որոշեց իր տեղն այսօրվա աշխարհում` որպես Ռուսաստանի կցորդ:
Դեսպանից հետաքրքրվեցինք, թե ինչպես կգնահատի Սերժ Սարգսյանի` Ղրիմի հանրաքվեի վերաբերյալ դիրքորոշումը: Ի պատասխան` Ռաչինսկին խուսափեց մեկնաբանությունից` պատճառաբանելով, որ դեռևս պետք է մանրամասն ուսումնասիրի այդ հեռախոսազրույցի տեքստը:
Կուխտան ևս մեկ անգամ ընգծեց, որ Ղրիմի հանրաքվեն հակասահմանադրական է, և Ուկրաինան այն չի ճանաչում, նաև ավելացրեց, որ հույս ունի, թե Ուկրաինայի ճգնաժամը կլուծվի օրենքի և Սահմանադրության շրջանակներում:
Դուք Հայաստանի քաղաքացիներ եք, և կարծում եմ` դուք պետք է այդ հարցը տաք ոչ թե Հայաստանում Ուկրաինայի դեսպանին, այլ նախագահի, արտգործնախարարության մամուլի ծառայությանը և այլն, և այլն, և նրանցից պահանջեք դիրքորոշման արտահայտում, քանի որ դուք հարկատու եք, և նրանք ձեզ համար աշխատում են որպես պաշտոնյաներ:
Իր շուրթերով շրջանառության մեջ են դրվում ամենաանհեթեթ գաղափարները` ռեակցիան որսալու համար, դա իր ֆունկցիան է, իր առաքելությունը: 1991 թվականից, երբ Ժիրինովսկուն հանձնարարվեց ստեղծել Լիբերալ-դեմոկրատական կուսակցությունը` ԿԳԲ-ի գրասենյակներում, այն օրվանից նա բոլոր փայլուն կատարում է այդ առաքելությունը` բոլոր իշխանությունների օրոք: Պետք է զգույշ լինել, այսինքն` մի կողմից էլ դա լավ է, որ նա բարձրաձայում է հարցեր, որ ապագայում կարող են մեզ հրամցնել: Այդ առումով` ճիշտ կլինի այդ մասին ավելի շատ խոսել, քննարկել:
Ցավոք սրտի, այդ «պատերազմը» ծավալվում է Հայաստանից դուրս, որովհետև հայ հասարակությունը կարողանում է դիտել միայն ռուսական հեռուստաալիքների հակամարդկային քարոզչությունը և չի պատկերացնում խնդրի այն կողմը: Այսինքն` ցանկացած իրադարձություն ունի երկու կողմ, և բանական մարդը պետք է լսի երկու կողմերին և իր եզրակացությունն անի:
«Այս պահի դրությամբ` յուրաքանչյուր դիրքորոշման արտահայտում պետք է լինի ևս մի ֆիքսում դիրքորոշման բացակայության վերաբերյալ, այսինքն` սա խուսանավելու նորմալ, դիվանագիտական մոտեցում է, որն այս պահին, թերևս, ամենաընդունելին է»,- այսօրվա ասուլիսում ասաց նախկին արտգործնախարար Ալեքսանդր Արզումանյանը` գնահատելով Հայաստանի արտաքին գերատեսչության ներկայիս ղեկավար Էդվարդ Նալբանդյանի պատասխանները Ղրիմի հարցի մասին:
Լեռնային Ղարաբաղն ադրբեջանցիների դեմ պայքարել է մոտ 70 տարի, որպեսզի փրկվի ադրբեջանական լծից, բայց դրանից առաջ ևս 150 տարի պայքարել է, որ փրկվի Ռուսական կայսրության լծից: Եվ այժմ շատ ավելի դժվար է լինելու ապագայում ինքնորոշվել այս վերականգնվող կայսրությունից:
Ղրիմի ինքնավար հանրապետության վերամիավորումը ավելի շատ բռնակցում է Ռուսաստանի կողմից: Այսօր լրագրողների հետ հանդիպմանն այսպիսի հայտարարություն արեց ԱԺ պատգամավոր, ՀՀ նախկին արտգործնախարար Ալեքսանդր Արզումանյանը:
