Քեթրին Լիչ. Ոչ ոք պատերազմ չի ուզում

Ղրիմի հանրաքվեի վերաբերյալ Հայաստանի պաշտոնական դիրքորոշման հարցում որոշակի հստակություն մտցրեց ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը, ով մարտի 19-ին կազմակերպված հեռախոսազրույցում Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ միասին արձանագրեց` «Ղրիմի հանրաքվեն հանդիսանում է ազատ կամարտահայտման միջոցով ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքի իրացման հերթական օրինակը»: Հայաստանում Միացյալ Թագավորության արտակարգ և լիազոր դեսպան Քեթրին Լիչը մարտի 20-ին Երևանում մեկնարկած «ՆԱՏՕ-ի համագործակցությունը և Հարավային Կովկասը. ռազմավարական մոտեցում տարածաշրջանային անվտանգությանը» միջազգային համաժողովում ափսոսանք հայտնեց Հայաստանի այս դիրքորոշման կապակցությամբ: Թեմայի շուրջ լրագրողները մի քանի հարց ուղղեցին դեսպան Քեթրին Լիչին:

– News.am. Տիկին դեսպան, ո՞րն է Մեծ Բրիտանիայի դիրքորոշումը Ղրիմի հարցում:

– Վերջին երկու օրերին վարչապետը և արտաքին գործերի նախարարը մի քանի անգամ հայտարարել են, որ մենք չենք ճանաչում Ղրիմի հանրաքվեի արդյունքները և Ռուսաստանի Դաշնության կողմից Ղրիմի անեքսիան, մենք չենք հավատում, որ այն մարդկանց ազատ կամքի արտահայտում էր, և չէր էլ կարող ազատ և արդար լինել, եթե իրագործվել է երկու շաբաթվա ընթացքում` ռուսական զորքերի մասնակցությամբ` առանց ազատ լրատվամիջոցների և ազատ քարոզարշավի: Սա հակասում է Ուկրաինայի Սահմանադրությանը և միջազգային օրենքի նորմերին:

Մենք շատ ենք ափսոսում, որ Ռուսաստանը դիմեց այս քայլին: Մեր վարչապետն ասել է, որ սա կանդրադառնա Մեծ Բրիտանիա-Ռուսաստան և Եվրամիություն ու միջազգային կազմակերպությունների հետ Ռուսաստանի հետագա հարաբերությունների վրա: Ուստի այժմ հույս ունենք, որ թեև խնդիրն այս վիճակին է հասել, այնուամենայնիվ, Ռուսաստանը կնստի Ուկրաինայի հետ բանակցությունների սեղանի շուրջ և կսկսի քննարկել այն ամենը, ինչ եղավ Ուկրաինայում, և ինչպես կարելի է լուծել Ղրիմի մնացյալ խնդիրները: Այնտեղ կան նաև հումանիտար շատ կարևոր հարցեր: Ցավում ենք, որ Ռուսաստանը մինչ օրս չի համաձայնել հանդիպել Ուկրաինայի իշխանությունների հետ և քննարկել այս խնդիրները:

– «168 Ժամ». Ձեր կարծիքով` Սերժ Սարգսյանի հայտնած դիրքորոշումը կարո՞ղ է ինչ-որ կերպ վնասել Հայաստանի և Եվրամիության, առհասարակ` Հայաստան-Արևմուտք հարաբերություններին:

– Միացյալ Թագավորությունը` որպես Եվրամիության անդամ, և Եվրամիությունը` որպես ինստիտուտ, հավատարիմ են Հայաստանի հետ հարաբերություններին: Եվ չնայած սեպտեմբերի 3-ի որոշմանը` Մաքսային միությանը միանալու վերաբերյալ, մենք դեռևս կարծում ենք, որ կարող ենք աջակցել Հայաստանին` վերջինիս տնտեսական և այլ մարտահրավերներին դիմակայելու հարցում: Եվ այս իմաստով գլխավոր ցանկությունն այն է, որ Հայաստանը հստակեցնի, թե մենք ինչպես կարող ենք իրեն օգնել և ինչ կարող ենք անել Հայաստանի համար: Սա է գլխավոր հարցը:

Մենք համաձայն չենք այն ձևակերպմանը, որ Ղրիմի հանրաքվեն մարդկանց ազատ կամարտահայտման դրսևորում էր: Պատճառներն արդեն նշեցի: Բայց մենք նաև գիտենք, որ նախագահ Սարգսյանը հղում է կատարել ՄԱԿ-ի կանոնադրությանը և կարևորել, որ ճգնաժամը պետք է լուծվի միջազգային իրավունքին համաձայն: Ուստի մենք ողջունում ենք Հայաստանի դիրքորոշման այս հատվածը:

– «168 Ժամ». Ըստ Ձեզ` Հայաստանի այս դիրքորոշումը կապվա՞ծ է Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի հետ:

– Նախկինում ես առիթ եմ ունեցել ասելու, որ այս խնդիրներից յուրաքանչյուրն առանձնահատուկ է, և յուրաքանչյուր հիմնախնդրի միակ լուծումը խաղաղ բանակցություններն են: Ղրիմի հանրաքվեն ազատ և արդար չէ և չի հանդիսանում ժողովրդի ազատ կամարտահայտման դրսևորումը: Ուստի չեմ կարծում, որ Ղրիմը լավ օրինակ է:

– Այսպիսով, Դուք գտնում եք, որ Ղարաբաղի և Ղրիմի խնդիրները միանգամայն տարբեր են:

– Ես կարծում եմ, որ բոլոր հակամարտություններն են տարբեր: Օրինակ` որոշ մարդիկ փորձում են զուգահեռներ անցկացնել Շոտլանդիայի հանրաքվեի և Ղրիմի իրադարձությունների միջև: Դրանք բացարձակապես տարբեր են: Շոտլանդիայում մենք ստեղծել են շոտլանդական վարչակարգ` 1998 թ. բրիտանական օրենսդրության համաձայն: Եվ երբ Շոտլանդիայում իշխանության եկան շոտլանդացի ազգայնականները, նրանք հռչակագիր ընդունեցին` բրիտանական օրենսդրության շրջանակներում հանրաքվե անցկացնելու վերաբերյալ: Մենք բանակցել ենք շոտլանդական կառավարության հետ և խաղաղ ճանապարհով համաձայնել ենք, որ նրանք կարող են հանրաքվե անցկացնել: Հետևաբար, ինչպե՞ս կարելի է համեմատել Ղրիմը և Շոտլանդիան: Ես դա ծիծաղելի եմ համարում:

– «168 Ժամ». Իսկ ինչպե՞ս կմեկնաբանեք Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի ելույթը` նվիրված Ղրիմի հանրաքվեին: Նա ասաց, թե` «լավ է, որ Արևմուտքը հիշել է միջազգային իրավունքի մասին` Կոսովոյից, Իրաքից և Լիբիայից հետո»:

– Կոսովոյի վերաբերյալ կարող եմ ասել, որ այն անկախացավ 8-9 տարի տևած գործընթացից հետո` ՄԱԿ-ի կառավարման և ՄԱԿ-ի հովանու ներքո շարունակված բանակցությունների արդյունքում: Ուստի ես չեմ կարող Կոսովոն համեմատել Ղրիմի հետ: Կոսովոյի հիմնախնդիրն առաջացավ Հարավսլավիայի Հանրապետության փլուզման և երկար տարիներ շարունակ տևած բռնությունների ու արյունահեղ հակամարտությունների հետևանքով, երբ հազարավոր մարդիկ սպանվեցին կամ տեղահանվեցին: Ինչպե՞ս կարելի է Կոսովոն համեմատել Ղրիմի հետ: Նույնը կարելի է ասել Իրաքի և Լիբիայի պարագայում: Դուք կարող եք չհամաձայնել ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի ընդունած բանաձևերի մեկնաբանության հետ, բայց կարևորն այն է, որ թե՛ Իրաքի, թե՛ Լիբիայի խնդիրները քննարկվել են ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում: Իսկ Ղրիմի հարցը չի քննարկվել, Անվտանգության խորհուրդը որևէ բանաձև չի ընդունել Ղրիմի հարցով, և Անվտանգության խորհրդի բոլոր անդամները դեմ են հանդես եկել Ռուսաստանի դիրքորոշմանը, նույնիսկ Չինաստանը ձեռնպահ մնաց:

– News.am. Այս համատեքստում` Ձեր կարծիքով` հետագայում կլինե՞ն ավելի խիստ պատժամիջոցներ Ռուսաստանի նկատմամբ:

– Մենք գիտենք, որ Եվրոպայի խորհուրդը երեկ (մարտի 20-ին.- Ա.Ս.) նիստ է անցկացրել և քննարկել է հետագա միջոցառումները, և հավելյալ ռուսաստանցի պաշտոնյաների անուններ են ընդգրկվել սանկցիաների ցուցակում: Կարծում եմ` հետագայում ևս կլինեն պատժամիջոցներ, բայց պետք է սպասենք և տեսնենք, թե դրանք ինչ բնույթ կկրեն:

– News.am. Իսկ չե՞ք կարծում, որ Արևմուտքի պատժամիջոցները Ռուսաստանի նկատմամբ բավական մեղմ էին:

– Իմ կարծիքով` ոչ ոք պատերազմ չի ուզում, և մենք պետք է ուշադրությամբ դիտարկենք բոլոր այն միջոցառումները, որոնք կարող են ձեռնարկվել: Առաջին հերթին` մենք ուզում ենք Ռուսաստանին հղել հստակ ուղերձ, որ Ռուսաստանի գործողություններն անընդունելի են մեզ համար և հակասում են միջազգային իրավունքին: