Սահմանադրական դատարանի ապրիլի 2-ի որոշումը հաջողություն է, որովհետև ՍԴ-ն հիմնարար հակասահմանադրական ճանաչեց «Կուտակային կենսաթոշակների մասին» օրենքի պարտադիր բաղադրիչը: Այսպիսի հայտարարություն արեց Ազգային ժողովի «Հայ հեղափոխական դաշնակցություն» խմբակցության անդամ Արծվիկ Մինասյանը` ելույթ ունենալով Մատենադարանի առջև «Դեմ եմ» նախաձեռնության կողմից կազմակերպված բազմամարդ հանրահավաքին:
Անընդունելի է, որ նույնիսկ այս բարեփոխումներով դեռևս նախագահն է նշանակում մարզպետներին, նախագահն է նշանակում կառավարության անդամներին, (իհարկե բացառությամբ վարչապետի) և կրկին նախագահն է շարունակում նշանակել ոստիկանապետին, տարբեր կառույցների ղեկավարներին և նույնիսկ դատավորներին: Սա իշխանության մարմինների միջև հավասարակշռությունը և կայունությունը պահելու առումով կորսված հնարավորություն է:
«Նման մոտեցում պետք է դրսևորել ոչ թե սահմանադրական հանրաքվեի կապակցությամբ, այլ ամենակարևորը` ընտրությունների ժամանակ: Եթե ժողովրդավարական ավանդույթները կարևորվեին գործող, դե ֆակտո նախագահ Սերժ Սարգսյանի կողմից, ընտրությունները չէին կեղծվի, և իշխանությունը չէր բռնազավթվի` թեկուզ միայն վերջին նախագահական ընտրությունների ժամանակ, էլ չեմ խոսում մյուս բոլոր ընտրությունների մասին»:
Երկու օր առաջ հայտնի դարձավ, որ Ռուսաստանի Դաշնության կառավարությունը պատրաստվում է դադարեցնել «Ամերիկայի ձայն» ռադիոկայանի հեռարձակումը երկրի տարածքում: Այս մասին մարտի 21-ին ԱՄՆ-ի Հեռարձակման հարցերով խորհրդին (Broadcasting Board of Governors, BBG) հղած նամակում հայտնել է «Ռուսաստանն այսօր» («Россия сегодня») պետական լրատվական գործակալության տնօրեն Դմիտրի Կիսելյովը:
Այսօր մեր երկրում ամեն ինչ Սերժ Սարգսյանի ցանկությամբ է կատարվում, առավել ևս` եթե ինքը կողմ չլիներ «սահմանադրական բարեփոխումներին», ապա այդ հանձնաժողովը հաստատ չէր ստեղծվի: Եվ ավելի, քան վստահ եմ, հանձնաժողովի աշխատանքի քարտեզը գծվել է Սերժ Սարգսյանի կողմից, որպեսզի իր վարչապետությունը` նախագահական երկրորդ ժամկետի ավարտից հետո:
Եթե ինքն ասում է` ես չեմ դառնա նախագահ կամ վարչապետ, ես կարող եմ հավատալ, ուրեմն Քոչարյանին են բերելու կամ իրենց մարդուն, միևնույն է: Յոթ տարին բավական ժամկետ է, որ ժողովրդի հիշողությունը մթագնի, և իրենց 15 տարվա սանձարձակությունները, կրակոցները, սպանությունները մոռացվեն: Պատահական չէ, որ նախագահի համար նախատեսված է յոթ տարի ժամկետը: Նրանք շատ հեռու են մտածում և շատ հստակ են անում իրենց քայլերը:
Հայաստանում իշխանությունը երբևիցէ այսպիսի թույլ վիճակում չի եղել: Այսօրվա ասուլիսում այսպիսի հայտարարություն արեց Աշոտ Մանուչարյանը, երբ նրան խնդրեցինք մեկնաբանել Հայաստանի առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի երեկվա հարցազրույցը:
«Եթե պատկերավոր ներկայացնենք Հայաստանի իրավիճակը, հետևյալն է` Հայաստանում բավական երկար ժամանակ` 20-25 տարի, իշխում է յոթգլխանի դևը, որը հոշոտում է հանրապետությունը…
«Ռուսաստանը հատկապես վերջին տարիներին մեդիայի ոլորտում, կարծես, ամեն ինչ փակելու, արգելելու քաղաքականություն է որդեգրել: Փետրվարի 1-ից ուժի մեջ մտավ օրենքը, ըստ որի` «Ռոսկոմնադզորը» կարող է ցանկացած հրահանգ իջեցնել օպերատորներին, որպեսզի արգելափակեն այս կամ այն կայքը: Ընդ որում, «Ռոսկոմնադզորը» հրահանգը կատարում է Գլխավոր դատախազության դիմումի հիման և պարզապես հայտի հիման վրա: Առանց քննելու, առանց պարզելու` կարող են արգելափակել: Իմ կարծիքով` սա իսկապես շատ վտանգավոր նախադեպ է»:
Ի՞նչ կազմով է ընդդիմությունը շարունակելու իր պայքարը` վարչապետի հրաժարականից հետո ստեղված իրադրության պայմաններում: Այս հարցն ուղղեցինք «Ժառանգություն» կուսակցության փոխնախագահ Արմեն Մարտիրոսյանին: Ի պատասխան` նա ասաց, թե իր կողմից ճիշտ չի լինի որևէ գնահատական տալը, քանի որ հույս ունի, որ խորհրդարանական չորս ընդդիմադիր ուժերի առաջնորդները կհանդիպեն և կընդունեն պայքարի նոր փուլը:
Միգուցե Տեր-Պետրոսյանը չի փոխել իր տեսակետը, որ Գագիկ Ծառուկյանը կարող է նույնպես լինել վարչապետ Հայաստանում, ինչպես Իվանիշվիլին` Վրաստանում, միգուցե նրա հռետորաբանության այս սաստկացումը կոչված է օգնելու այդ գործին, որովհետև դա կարող է նաև այդ իմաստը ունենալ` Սերժ Սարգսյանի համար ստեղծելով ավելի մեծ սարսափներ և դրդելով Ծառուկյանի հետ գնալու ավելի շահավետ պայմանավորվածությունների:
Ռուսաստանը, բնականաբար, ցանկանում է վաճառել իր գազը, ուստի կգործադրի իր բոլոր լծակները, որ Հայաստանը չդառնա այդ տարանցիկ երկիրն Իրանի համար… Ինչ վերաբերում է Իրանի հետ էներգետիկ համագործակցությանը, պետք է ընդունենք մի պարզ իրականություն, որ այդ էներգետիկ քաղաքականությունը շատ առումներով ձևավորվում է Ռուսաստանի կողմից: Սա եռանկյունի է, ոչ թե երկկողմանի բանակցություն:
Ռուսաստանի և Արևմուտքի հարաբերությունները վատ վիճակում են, իսկ Հայաստանը տուժում է ընդամենը ռուսական արբանյակ լինելու «իմիջից»:
«Ինչպե՞ս եք վերաբերում վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի հրաժարականին»,- այս հարցն ուղղեցինք Ազգային ժողովրդավարական միություն (ԱԺՄ) կուսակցության նախագահ, Հանրային խորհրդի նախագահ Վազգեն Մանուկյանին` նրա հետ հեռախոսազրույցում: Վազգեն Մանուկյանը մեր հարցից մի փոքր անակնկալի և եկավ և սկսեց քահ-քահ ծիծաղել` ավելացնելով, թե մի վայրկյանում դժվար է դրան պատասխանելը:
Ադրբեջանի պատվիրակության անդամները ելույթները հիմնականում նվիրված էին Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությանը, Լեռնային Ղարաբաղի և ադրբեջանցի փախստականների խնդրին: Մասնավորապես, Ադրբեջանի խորհրդարանի պատգամավոր Գանիրա Փաշաևան հայտարարեց, թե «վերջերս հայկական զինված ուժերը սկսել են պարբերաբար խախտել զինադադարը, դիպուկահարները սկսել են կրակել քաղաքացիական անձանց վրա, և 9 օր առաջ հայ զինծառայողը վիրավորել է սահմանամերձ բնակավայրերից մեկի բնակչին»:
«Մարտի 21-ին թուրքական զորքերը մտան Սիրիայի տարածք` Քեսաբ, որտեղ հիմնականում հայեր են ապրում, այդ բնակավայրերը գնդակոծվեցին: Սա Հայոց ցեղասպանության շարունակությունն է:
Սերժ Սարգսյանը շատ հարմար պահ է գտել վարչապետի պաշտոնանկության համար, քանի որ ստեղծված քաղաքական իրավիճակում այդ քայլը շատ հեշտ է ներկայացնել` որպես «ընդդիմության հաղթանակ», քառյակի համախմբման արդյունք, որը համընկավ «Կուտակային կենսաթոշակների մասին» օրենքի վերաբերյալ Սահմանադրական դատարանի որոշման հետ: Դուբնովը սրան գումարեց նաև Մոսկվայի հնարավոր ճնշումը:
Հարցին, թե հնարավո՞ր է` վարչապետի փոփոխությունը կապված լինի արտաքին որևէ ազդակի հետ, Գուրգեն Եղիազարյանը պատասխանեց. «Մենք Ձեզ հետ միասին ապրում ենք մի երկրում, որտեղ ամեն ինչ հնարավոր է, ոչինչ չի կարելի բացառել»:
Եվ այս առումով` այս հրաժարականը Հայաստանի կողմից Մաքսային միությանն անդամակցելուց առաջ կօգնի փրկել Տիգրան Սարգսյանի հեղինակությունը: Բայց ավելի խորը խնդիրն այն է, թե ով կլինի հաջորդ վարչապետը:
Այժմ Սերժ Սարգսյանը խաղը շարունակելու մի քանի տարբերակներ ունի. «Նա կարող է վարչապետին ընտրել իր կուսակցությունից, կարող է շարունակել կոալիցիոն իշխանության որոշակի պատրանքը և առաջարկ անել մերձավոր հակառակորդներից մեկին, ինչպիսին, օրինակ, «Բարգավաճ Հայաստանն» է: Ցանկացած պայմանավորվածություն հնարավոր է, բայց չեմ կարծում, որ դա սկզբունքային նշանակություն ունի»:
Այժմ, ըստ էության, ստեղծվել է մի իրավիճակ, որ անհրաժեշտ է քառյակի` չորս ոչ իշխանական ուժերի առաջնորդների անհապաղ հանդիպումը, որպեսզի ճշտեն հետագա անելիքները, որովհետև եթե նախկինում մենք խոսում էինք ամբողջական իշխանափոխության և բարեփոխումների մասին, մեր գործընկերների մի մասը նախապատվությունը տալիս էր դրա փուլային տարբերակին: Հիմա այդ հանդիպումը պետք է, որպեսզի պարզվի` այդ ուղղությամբ աշխատանքները շարունակվո՞ւմ են, թե՞ Սերժ Սարգսյանի նախաձեռնությունը հաղթանակ է տարել քառյակի նկատմամբ:
Վարչապետի փոփոխությունը Սերժ Սարգսյանին տալիս է «թայմ-աութ», ստեղծում է ֆորսմաժորային իրավիճակ, հնարավորություն է տալիս մի փոքր շունչ քաշելու ու վերադիրքավորվելու և սպասելու ժամանակի ընթացքում միջազգային իրադրության փոփոխությունների, հատկապես երբ Ղրիմի հարցով ՄԱԿ-ի գլխավոր վեհաժողովում Հայաստանի քվեարկությունն այնքան էլ լավ իրավիճակ ստեղծել Հայաստանի համար:
«Այլընտրանքն այն է, որ Թուրքիայի ու Ադրբեջանի հետ մեր խնդիրները մենք լուծենք, որպեսզի մյուսներն ամեն անգամ մեր գլխին չկախեն այդ հարցերը և չպարտադրեն ինչ-որ վերաբերմունք ու քաղաքականություն: Սա է այլընտրանքը: Անկախությունն այն չէ, որ անում ես այն, ինչ ուզում ես: Անկախությունն այն է, որ եթե ստիպված ես «ոչ» ասել ինչ-որ մեկին, ապա պետք է ստեղծես իրավիճակ, որը քեզ անկյուն չտանի, ատրճանակը դեմ չտա ճակատիդ»,- ասում է Ժիրայր Լիպարիտյանը:
Օրերս տեղեկություն հրապարակվեեց այն մասին, որ ՆԱՏՕ-ն մտադիր է ընդլայնել համագործակցությունը Հայաստանի, Մոլդովայի ու Ադրբեջանի հետ: Տեղեկությունը հրապարակել էր ռուսաստանյան «Russia Today» հեռուստաալիքի կայքը` հղում անելով գերմանական «Spiegel Online»-ին:
ՀՀ առաջին նախագահի նախկին ավագ խորհրդական (1991-97 թթ.) Ժիրայր Լիպարիտյանի հետ «168 Ժամի» հարցազրույցը հետաքրքիր էր ոչ միայն աշխարհաքաղաքական ու տարածաշրջանային վերլուծությամբ, այլև մի ուշագրավ բացահայտումով: Տեր-Պետրոսյանի նախկին ավագ խորհրդականը հայտարարեց, թե Միացյալ Նահանգների պետքարտուղարի տեղակալ, Պետքարտուղարության Եվրոպայի և Եվրասիայի հարցերով բաժնի ղեկավար Վիկտորյա Նուլանդը մասնակցություն է ունեցել 1997-98 թթ. Հայաստանի ներքին հարցերում և մեծ ներդրում է ունեցել Տեր-Պետրոսյանի հրաժարականի մեջ:
«Ես չեմ կարծում, որ Ռուսաստանը ուզում է Ղարաբաղը միացնել իրեն, որովհետև դա նշանակում է Ադրբեջանին դարձնել մշտական թշնամի, իսկ Մոսկվան դա չի ցանկանում»,- 168.am-ի հետ հարցազրույցում ասել է ՀՀ առաջին նախագահի Լևոն Տեր-Պետրոսյանի նախկին ավագ խորհրդական Ժիրայր Լիպարիտյանը, ով ԼՂ հակամարտության սկզբնական շրջանում գործուն մասնակցություն է ունեցել բանակցային գործընթացին:
Հարցազրույց ՀՀ առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ավագ խորհրդական (1994-97թթ.), դիվանագետ, պատմաբան, պրոֆեսոր Ժիրայր Լիպարիտյանի հետ – Պարոն Լիպարիտյան, կարելի է ասել, որ ուկրաինական ճգնաժամն այն կետն էր, որը ցայտուն կերպով ցույց տվեց Արևմուտք-Ռուսաստան բախումը, և շատերի կարծիքով` վերածնեց Սառը պատերազմը: Ինչպե՞ս կգնահատեք ստեղծված աշխարհաքաղաքական իրավիճակը: Արդյո՞ք այլևս չեն գործում հին աշխարհակարգի կանոնները, կարիք կա՞ նոր […]
Ցանկացած հավաք, որն իր մեջ կպարունակի սպառնալիք երկրի կայունությանը, անվտանգությանը, որը ոմանք կարող ենք որպես շանտաժ կիրառել իշխանությունների հանդեպ, կստանա իր համապատասխան գնահատականը, դա միանշանակ է: Այդպես եղել է մեր նորագույն պատմության յուրաքանչյուր ժամանակահատվածում, յուրաքանչյուր իշխանության օրոք, և այդպես է յուրաքանչյուր երկրում:
ԱՄՆ-ի պետքարտուղարի օգնական Վիկտորյա Նուլանդը հին դեմք է: Մեր ժամանակ բանակցությունների էր եկել Հայաստան: Վիկտորյա Նուլանդն այն մարդկանցից է, ով 1997-1998 թվականներին մեծ աշխատանք է կատարել Հայաստանի ներքին հարցերում: Նա մեծ ներդրում ուներ Տեր-Պետրոսյանի հրաժարականի մեջ:
Այն, որ Հայաստանն այսպես քվեարկեց, երկու հանգամանքների հետևանք է: Առաջինն ակնհայտ է` անվտանգության ոլորտում Ռուսաստանի հետ մեր հարաբերությունների առանձնահատկությունը: Եվ երկրորդ պատճառն այն է, որ տեքստում ավելացվել է կետ, ես դուրս եմ գրել այն` «Ղրիմի հանրապետությունում և Սեվաստոպոլ քաղաքում անցկացված հանրաքվեն Ուկրաինայի կողմից արտոնված չի եղել»:
