ՎԵՀԱՓԱ՛Ռ, ՑԱՎԴ ՏԱՆԵՄ, ԿԱՐԳԱԼՈՒՅԾ ԱՐԱ ԴՐԱՆՑ. ՆՍՏՈՒՄ ԵՍ ՔՈ ՏԵՂԸ ՈՒ ՄՏՔՈՎԴ ԱՆԳԱՄ ՉԱՆՑՆԻ ՀՐԱԺԱՐԱԿԱՆ ՏԱԼ. ԷՍ ՊԱՅՔԱՐԸ ՔՈ ԴԵՄ ՉԷ, ՄԵՐ ԵԿԵՂԵՑՈՒ ԴԵՄ Է. ՀՐԱՆՏ ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը ՀՀ նախկին վարչապետ, «Ազատություն» կուսակցության նախագահ Հրանտ Բագրատյանն է։
Հարցազրույցի հիմնական թեզերը՝ ստորև.
- Ժամանակակից աշխարհում արաբական երկրները բարձրացնում են նավթի գինը, բայց շահում է ոչ թե բիզնեսմենը, այլ գնորդը… Ինչո՞ւ, որովհետև դա մեգաէկոնոմիկա է։
- Միաբևեռ աշխարհը փոխարինվում է 8 բևեռներով, որտեղ Հայաստանի պես երկրները կունենան փոքր իրավունքներ։ Առաջին անգամ աշխարհի տնտեսությունը շատ զարգացած երկրներից գնում է դեպի քիչ զարգացած երկրներ։ Հիմնական տնտեսական ու քաղաքական իրադարձությունները փոխվում են դեպի Արևելք կամ Հյուսիս-Արևելք։
- Եվրոպայում հաջող եվրոինտեգրման դեպք չունենք, բացառությամբ՝ Ռումինիայի։ Այն երկրները, որոնք եվրազոնայի անդամ չեն, ավելի հաջողությամբ են զարգանում, քան Չեխիան ու Լեհաստանը։ Պետությունները պիտի հասկանան՝ ո՞ւմ է պետք այն Եվրամիությունը, որտեղ տնտեսությունը չի զարգանում։
- Մակրոնն ումի՞ց է բողոքում․ վերցրեց չինական ավտոմեքենաների վրա 30-40% տուրք դրեց։ Ի՞նչ արեց փոխարենը Չինաստանը․․․ Այսօր արդեն բացարձակ ֆրանսիական գինիների կարիքը չունեն։ Զարկ տվեցին խաղողագործությանն ու գինեգործությանը։ Աշխարհի նավերի 75%-ն արտադրում են չինացիները։ Չինաստանը դարձել է ամբողջ աշխարհի արտադրողը, ԱՄՆ-ը՝ ամբողջ աշխարհի ֆինանսիստը։
- Որ ԵՄ հրավիրեն էլ, Հայաստանը պիտի փախչի՛․ մենք այնտեղ անելիք չունե՛նք։ Ի՞նչ կա Եվրոպայում, Եվրոպան ինքը չգիտի՝ ո՞ւր է գնում։ Գերմանիայի արդյունաբերությունն արտագաղթեց, իտալական արդյունաբերությունը չի աճում արդեն 26-27 տարի։ Եվրամիությունն ապագա չունի։ ԵՄ-ում իրենք պետք է շահագրգռված լինեն, որ Հայաստանի հետ վիզաներն ազատականացվեն, որովհետև գնում ու փող են ծախսում…
- Ուկրաինան ինքն իր գլխին սարքեց էդ պատերազմը։ Ինչի՞ սարքեցիք։ Ռուսերենի դե՞մ էիք պայքարում։ Իրաքում 6 պետական լեզու կա, Պակիստանում՝ 4-ը, Կանադայում՝ 8։ Ի՞նչ կլիներ, որ ռուսերենն էլ լիներ պետական լեզու։ Այսօր ծանր, աղետալի վիճակ է, օրական 1000-1200 ուկրաինացի է զոհվում։ Մեծ Բրիտանիայի նախկին վարչապետ Բորիս Ջոնսո՛ն, քո օգուտը ո՞րն էր, ինչո՞ւ չթողեցիր դադարեցնեն պատերազմը… Քո ուզածը հակառուսականությո՞ւնն էր… Էդ դեպքում ռուսները ճիշտ են ասում, երբ ասում են՝ ուրեմն դուք մեր ռեսուրսներն եք ուզում։
- Հայաստանը Եվրոպա ընտրություն չունի, Հայաստանի ընտրությունը դեպի Ադրբեջան ու Թուրքիա է։
- Ֆրանսիացիները չե՞ք հիշում՝ ոնց 1921թ․ գիշերով փախան Կիլիկիայից, հայ ինքնապաշտպանական զորքերը մնացին մեն-մենակ թուրքական հրոսակախմբերի հետ: Պատմություն կարդացեք, ա՛յ տգետներ…
- Ուժեղի և թույլի միջև խաղաղություն չի լինում։ Ադրբեջանի հետ խաղաղություն չի լինելու, հատկապես՝ առանց միջնորդի ու երաշխավորի։ Փաշինյան Նիկոլը չի կարողանալու ասել՝ վերջ, պրծանք։ Հերթով ամեն ինչ ուզելու են՝ Միջանցք, հետո՝ երկրորդ միջանցքը, երրորդը, ուզում են փոխել կաթողիկոսին, ոչնչացնել Հայ Առաքելական եկեղեցին… Պայքարը Կաթողիկոսի դեմ չէ, այլ Եկեղեցու։ Կաթողիկոս, ցավդ տանեմ, թող մաքրվի եկեղեցին, կարգալույծ արա բոլոր քո դեմ դուրս եկածներին։ Էս պայքարը քո դեմ չէ, Վեհափառ, էս պայքարը մեր եկեղեցու դեմ է։ Փաշինյանն ինքն էլ չի հասկանում՝ ինչ անի հետո, որովհետև ամեն անգամ դրսից նրան տրվող հրահանգները փոխվում են։
- Պետական ապարատը զավթել են մարդիկ, ովքեր թշնամի են հայ ժողովրդին։ Մարդկանց ամեն օր ու կրկին խաբում են, ինչպես խաբեցին 2018 թվականին։
- Ժիրայր Լիպարիտյանը ստում է: Մեղրիով տվածը Միջանցք է, որովհետև չի նախատեսում Հայաստանի արևելքից դեպի արևմուտք մտնող մարդկանց ու բեռների ստուգում ու գրանցում։ Ի գիտություն Ժիրայր Լիպարիտյանի, եթե ճանապարհի սկզբում ու վերջում կա մաքսակետ, դա ճանապարհ է, իսկ եթե չկա, Միջանցք է։ Տղա ջան, ժամանակ առ ժամանակ Ամերիկայի տաք տեղից գալիս, խոսում, գնում ես…
- Մենք Թուրքիայից հող չենք ուզում, բայց ուզում ենք, որպեսզի ճանաչի Հայոց ցեղասպանությունը, որ չկրկնվի։ Արցախն ի՞նչ էր, ցեղասպանություն, էթնիկ զտում… հաջորդը Երևանն է լինելու։ Վրաստանի ճանապարհին ավտոների հերթ է լինելու, փախեփախ է սկսվելու… Ժողովո՛ւրդ, որպեսզի չփախչեք, լսեք՝ ինչ ենք ասում։
- Հայ-թուրքական սահմանը փակ է եղել ի սկզբանե, իրենց իսկ՝ թուրքական կողմի նախաձեռնությամբ։ Երբ վարչապետ էի, բլոկադայի տարիներին, այլ երկրներից մեզ որպես օգնություն տրվող ցորեն էինք բերում, Թուրքիային խնդրեցինք՝ սահմանը բացել, որպեսզի ներկրենք Հայաստան: Իրենց էլ այդ ցորենից թողեցինք, որպեսզ սահմանը բացեն, մեր ցորենը գա։ Թուրքիան ցորեն չունի, դրա համար իրենց էլ տվեցինք: Այնպես որ, Թուրքիան իր ծառայությունների, սահմանը բացելու դիմաց վճարվել է ցորենով։ Քելբաջարի գրավումը դրա հետ որևէ կապ չունի, Ժիրայր Լիպարիտյանը սխալ է ներկայացնում:
- Ժիրայր, սո՛ւտ ես ասում, Ալիևը խաղաղություն չի՛ ուզում։ Եթե ստորագրի էլ, Ադրբեջանի ախորժակը միայն բացվելու է։ Այդ պայմանագրում սահմաններ չկան։
- Արցախի հարցն անդառնալի դարձնելու համար Ադրբեջանին և նրան աջակցող երկրներին պետք է վերացնել Հայաստանը։ Ուրիշ թեորիա չկա։ Սա տարրական գեոպոլիտիկա է։
- Մեզ պետք է թուրքերի հետ լավ լինել, բայց դրա համար մենք մեզնից բան պետք է ներկայացնենք, իսկ դրա համար պետք է անվտանգության երաշխավոր։ Իսկ դա կարող է լինել միայն Ռուսաստանը:
- Ախպեր, դե էդքան ուժեղ եք, դուրս եկեք ռուսների հետ կնքած 1997թ.-ի պայմանագրից։
Հիշեցնենք, «Հայաստանի Հանրապետության և Ռուսաստանի Դաշնության միջև բարեկամության, համագործակցության և փոխադարձ օգնության մասին» պայմանագիրը ստորագրվել է 1997 թվականին և ուժի մեջ է մտել 1998-ին: Այն ստորագրել են ՀՀ առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը և Ռուսաստանի այդ պահին գործող նախագահ Բորիս Ելցինը: Փաստաթուղթն անդրադառնում էր անվտանգության, տնտեսության, մշակութային և այլ ոլորտներում երկու երկրների համագործակցությանը:
- Մեծ Բրիտանիայի դիրքորոշումը 44-օրյա պատերազմի ժամանակ եղել է հետևյալը՝ տշել Ռուսաստանին ռեգիոնից։ Ռուսների աչքերում մենք հիմա մի ժողովուրդ ենք, որը «գցել է» իրենց։
- Հրապարակե՛ք 44–օրյա պատերազմի զոհերի անվանացանկը, պրծնենք։ Ի՞նչ եք ուզում մեզնից, ինչի՞ եք տարբեր թվեր ասում։
- Ըստ թուրքերի ծրագրի՝ մենք չպետք է լինենք Հայ Առաքելական եկեղեցու հետևորդներ, իսկ երկրորդ փուլում՝ չպետք է լինենք քրիստոնյաներ, հակառակ դեպքում մեզ կբնաջնջեն, որովհետև մենք խանգարում ենք Մեծ Թուրանի իրականացմանը։
- Վեհափառ, նստում ես քո տեղը ու մտքովդ անգամ չանցնի հրաժարական տալ։ Ով հանդես է գալիս քո դեմ, անմիջապես կարգալույծ արա՛։ Փաշինյանն արդեն խաղի մեջ է մտցրել Բենթլի Կճոյանին, ադամանդի առևտրի մեջ խառնված մեկին։ Փաշինյան, դու ո՞վ ես, որ Կաթողիկոսին բան հրամայես։
- Թող այս ամենն ավարտվի, ես ընդունելություն եմ խնդրելու Վեհափառից, ասեմ, որ բոլոր քահանաները պիտի ամուսնանան։
Վերջերս՝ նոյեմբերի 8-ին, Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանը Բաքվում մասնակցում էր «Հաղթանակի օրվա»-ն նվիրված շքերթին։ Էրդողանը շնորհավորել էր Ադրբեջանի ժողովրդին ու 44-օրյա պատերազմում 5 տարի առաջ կատարվածն անվանել «մեր հաղթանակ»։ «Ցանկանում եմ՝ իմանաք, որ Ղարաբաղի ազատագրումը, ոչ միայն Ադրբեջանի, այլև թյուրքական աշխարհի համար է հպարտություն։ Արդբեջանի բանակի Ղարաբաղում արված ամեն քայլ, անկախության և արժանապատվության համար թափված յուրաքանչյուր կաթիլ արյուն թյուրքական աշխարհի պատմության մեջ պատվի նշան է, մեր ընդհանուր պատմության մեջ ոսկե տառերով են գրվել»։
Էրդողանը, անդրադառնալով Հարավային Կովկասին, նշել էր․ «Ղարաբաղի հաղթանակը, ոչ միայն վերջ է դրել խիղճ սևացնող մեծ անարդարությանը, այլև միևնույն ժամանակ տարածաշրջանում մի նոր ժամանակի դռներ է բացել։ Այս հաղթանակը համարում ենք ոչ թե վերջ, այլ Կովկասում մնայուն խաղաղության տանող ճանապարհի կարևոր հանգրվան։ Համոզված ենք, որ Կովկասում խաղաղությունը կծառայի ամբողջ տարածաշրջանի բարօրությանը՝ Ասիայից մինչև Եվրոպա։ Սա էլ եմ ուզում այստեղ հատուկ շեշտել․ մենք մնայուն խաղաղության հարցում մեծ հույսեր ունենք, լավատես ենք»։
- Էրդողանն ինչի՞ է ասում՝ Ղարաբաղում պատմական հաղթանակ եմ տարել։ Նա ռուսներին ու Իրանին է հասկացնում՝ ասելով՝ ձե՛զ եմ հաղթել։ Խնդիրը Ղարաբաղը չէր։
- Զուտ հիշեցնեմ, որ Բաքու-Ջեյհան նախագիծը ֆինանսավորել է Համաշխարհային բանկը։
- Փաշինյանը վեր է կենում, խոսում՝ թալանել են, ո՞ւր է 1.5 միլիարդը։ Բա ո՞ւր է, բյուջեի մեջ դա ինչի՞ չի երևում։ Բա 600 միլիարդն ո՞ւր է, կազմակերպի՛ր, թող ֆինանսների նախարար Վահե Հովհաննիսյանը գա բանավեճի, Հ1 չեք հրավիրում, թող էս տաղավարում ինձ ասի…
- Փաշինյանը ստում է: Բյուջեի ծախսերի մեջ 8 միլիարդ դոլարի զենք ձեռք բերելու մասին բան չկա։ Եթե անգամ աշխատավարձ չտար սպաներին, հաց չտար զինվորին, շոր չտար ու էդ փողով մենակ զենք առներ, էլի 8 միլիարդի չէր լինի, մաքսիմում 6 միլիարդ կլիներ։
- Պետական բյուջեն օգտագործում է իր քարոզչական նպատակներով: Նիկո՛լ, անհուսալի վարկերը իմ ու բոլորիս հաշվին փակելու տեղը՝ ուսանողների վարձերը փակիր։ Երեխա կա, լաց է լինում, գերազանցիկ սովորում է, չի կարողանում ուսման վարձ տալ, դուրս է մնում։ Սա ընտրություններին միտված էժան պոպուլիզմ է ու հանցագործություն։ Կամ էլ պետք է բոլոր գյուղացիներին օգնել, ովքեր ստեղծում են և բարեխիղճ մարում են վարկերը: Օրը կգա, սրա վերաբերյալ կհարուցվի քրեական գործ։
- Ես երկու ցանկություն ունեմ՝ ընդդիմությանը տեսնել միասնական, դուրս եկած սրբազան պայքարի, և երկրորդը՝ կոչ եմ անում ձայն չտալ «Քաղաքացիական պայմանագրին»։
