Նա հավելեց՝ միասին ընդունելու են որոշումներ, որոնք կանխորոշելու են ՀՀ առաջիկա հարյուրամյակների կյանքի հիմնական և առանցքային հատկանիշները։
2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ին, երբ Ադրբեջանը հարձակվեց Արցախի Հանրապետության ու նրա խաղաղ բնակչության վրա, 9-ամսյա բլոկադայի մեջ գտնվող արցախահայերն ուժասպառ էին։ Դիրքերում կանգնած հայ զինվորները պայքարում էին ադրբեջանական ներխուժման դեմ, փորձում փրկել Արցախի մի մասն ու թիկունքում գտնվող խաղաղ բնակչությանը։
Արցախի Հանրապետության նախկին ՄԻՊ, նախկին պետնախարար Արտակ Բեգլարյանի կարծիքով՝ 2020 թվականի Արցախի 44-օրյա պատերազմից հետո հայկական վերահսկողությամբ մնացած Արցախի հատվածը հնարավոր էր պահել՝ հայկական վերահսկողությամբ։
Երկու տարի է՝ Արցախի Հանրապետությունն ամբողջովին գտնվում է Ադրբեջանի օկուպացիայի տակ։ 2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ին Ադրբեջանը հարձակվեց ամբողջովին բլոկադայի ենթարկված Արցախի վրա, որի հետևանքով Արցախն ամբողջովին օկուպացվեց, իսկ բնակիչները ֆիզիկական բնաջնջման վտանգի տակ բռնի տեղահանվեցին։
Մինչ Բաքվում Ադրբեջանի պաշտպանության նախարար Զաքիր Հասանովն ընդունում է Թուրքիայի զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետ Սելջուկ Բայրաքթարօղլուին և նրա գլխավորած պատվիրակությանը՝ քննակելու երկկողմ ռազմական համագործակցության խորացման հետ կապված հարցեր, Երևանում Նիկոլ Փաշինյանը բանակի, անվտանգության վերաբերյալ նոր թեզեր է դնում շրջանառության մեջ՝ պնդելով՝ ՀՀ-ին պետք է ոչ թե մարտունակ, այլ պաշտպանունակ բանակ։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը պատմական և քաղաքական գիտությունների թեկնածու Միհրան Հակոբյանն է։
«Դեմոկրատական այլընտրանք» կուսակցության նախագահ Սուրեն Սուրենյանցը վստահեցնում է՝ պատերազմի հրձիգ, Հայաստանին և Արցախին պատերազմներ բերած Նիկոլ Փաշինյանն իրավունք չունի խոսել խաղաղության մասին, որովհետև խաղաղություն բերել ուղղակի չի կարող։
«1992 թվականից գործող ՄԽ գործունեության նպատակներն էին՝ խաղաղության գործընթացի առաջմղումը՝ ԵԱՀԿ բազմազգ խաղաղապահ ուժերի տեղակայման միջոցով, հակամարտության կարգավորման համար համապատասխան շրջանակի ապահովումը՝ Մինսկի խմբի կողմից աջակցվող բանակցային գործընթացի միջոցով, զինված հակամարտության դադարեցման մասին համաձայնագրի կնքմանը հասնելը․․․։ Եվ, փաստորեն, այս ձևաչափից հրաժարումը հրաժարում է Արցախյան հակամարտությունից, Արցախյան հարցից՝ իր բոլոր կոմպոնենտներով»,- 168․am-ի հետ զրույցում նշեց Գոհար Մելոյանը։
Օգոստոսի 8-ին Վաշինգտոնում՝ Սպիտակ տանը, Նիկոլ Փաշինյանի, Իլհամ Ալիևի և Դոնալդ Թրամփի կողմից ստորագրված համատեղ հռչակագիրը և Հայաստանի ու Ադրբեջանի ղեկավարների նախաստորագրած խաղաղության պայմանագիր կոչվածը Հայաստանի իշխանությունները համարում են խաղաղության հաստատման սկիզբ: Ավելին, ըստ Նիկոլ Փաշինյանի՝ օգոստոսի 8-ից հետո մենք ապրում ենք «բացարձակապես ուրիշ, բոլորովին նոր» Հայաստանի Հանրապետությունում:
«44-օրյա պատերազմում Հայաստանի պարտությունն անխուսափելիություն չէր, Նիկոլ Փաշինյանի ընտրությունն էր. մենք պետք է էն գլխից պարտվեինք։ Ինձ այս հարցում ոչ ոք չի կարող հակառակը համոզել»,- ասաց Խոսրով Հարությունյանը։
Խաղաղություն և պատերազմ բառերը հակիմաստ՝ հակառակ իմաստ ունեցող տերմիններ են: Խաղաղություն բառը, ըստ Մալխասյանցի Հայերեն բացատրական բառարանի, նշանակում է՝ 1. ձայների՝ աղմուկի բացակայություն, լռություն, 2. շարժման դադարում, հանդարտում, 3. խռովության բացակայություն՝ դադարում, 4. հոգու անդորրություն, հանգստություն, 5. հաշտ դրություն, բացակայություն պատերազմների:
Թուրքագետ Տիրան Լոքմագյոզյանն Էրդողանի այս դիրքորոշումը բնական է համարում՝ նկատելով, որ այս ճանապարհն առաջին հերթին պետք է թուրք-ադրբեջանական տանդեմին՝ Թուրանը կազմելու համար, ապա նաև՝ Արևմուտքին՝ սեփական նկրտումների համատեքստում։
Քաղաքագիտության դոկտոր Արթուր Խաչիկյանն այն կարծիքին է, որ Ալիևն ասում է այն, ինչ կա, իսկ Հայաստանի իշխանություններն իրենց քարոզիչներով փորձում են ուրիշ անվան տակ «Զանգեզուրի միջանցք»-ի հանձնումը վաճառել հասարակությանը:
«Նիկոլին հանել, հանել, հանել…,- հայկական Արցախի էջը վերաբացելու հնարավորությունների մասին 168.am-ի հարցին ի պատասխան՝ նշեց գրող, հրապարակախոս Լևոն Ջավախյանը և հավելեց,- Նիկոլ Փաշինյանն ասում է՝ եթե դուրներդ չի գալիս, հեղափոխություն արեք, որովհետև գիտի՝ ինքը զորք ունի, գիտի՝ ոստիկանություն ունի, զոմբիների բանակ ունի։ Բայց եթե ուզում ենք Արցախը սրտներիս մեջ պահենք, ապա պիտի էդ մարդը՝ Արցախի ողբերգության պատճառը, հեռացվի։ Էդ քանի հազար տարի էդ ժողովուրդը մնաց, դոնորի նման մնաց․ հիմա չկա։ Արցախի կորուստը հավիտյանս հավիտենից խարան է մնալու դրանց ճակատին»։
Էդգար Ղազարյանն ու Դավիթ Սարգսյանը «Երկու ճակատ» պոդկաստի հերթական թողարկմանն անդրադառնում են այդպես էլ չգաղտնազերծված հայ-ամերիկյան երեք երկկողմ արձանագրություններին, որոնցից մեկով սահմանվում է «Թրամփի ուղու» կարգավիճակը, նաև՝ Ալիևի նոր սպառնալիքներին, Հայաստանի Սահմանադրությունը փոխելու նախապայմանին, և այդ ամենին՝ պաշտոնական Երևանի քար լռությանը։
«Խաղաղության օրակարգն առաջնային է Հայաստանի համար վերջին 35 տարվա ընթացքում»,- Սամվել Կարապետյանի հիմնադրած «Մեր ձևով» շարժման մեկնարկին նվիրված միջոցառման ժամանակ 168․am-ի՝ ո՞րն է լինելու իշխանությունների կողմից առաջ մղվող «խաղաղության օրակարգ»-ի իրենց քաղաքական ուժի այլընտրանքը, հարցադրմանն ի պատասխան՝ նշեց շարժման համակարգող խորհրդի գլխավոր պատասխանատու, «Տաշիր գրուպ» ընկերությունների խմբի փոխնախագահ Նարեկ Կարապետյանը։
«Իշխանությո՛ւն, լավ չե՞ք, Հայաստանի դեմ պատերազմի սպառնալիքով համաձայնել եք Հայաստանով Ադրբեջանին անխոչընդոտ ճանապարհ տալ և դա համարում եք խաղաղությո՞ւն. առհասարակ, ձեր այդ նախաստորագրած թղթի ամեն մի կետը Հայաստանի դեմ կազուս բելի է»,- 168 TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարի եթերում, դիմելով ՀՀ իշխանությանը, ասաց «ՀայաՔվե» ազգային-քաղաքացիական միավորման Խորհրդի անդամ Ավետիք Քերոբյանը։
«Տակ ենք տալիս, թոշակը ստանում տալիս ենք․ թոշակով ապրե՞մ, թե՞ պարարտանյութ առնեմ, սալյարկա առնե՞մ, պրեսի փողը տամ․ ո՞րն անեմ։ 40 հազարն ի՞նչ փող է։ Բա որ հանկարծ գլխացավի դեղ առար, ճնշման դեղ առար-խմեցիր, սոված պետք է մեռնես։ Ես երկու օր հաց չեմ ուտում, որ ճնշման դեղ առնեմ։ Գյուղացու օրը դժվար է»,- մանրամասնեցին գյուղացիները։
«Դասեր» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը «Հայացք» վերլուծական կենտրոնի խորհրդի նախագահ, Արցախի ժողովրդի հիմնարար իրավունքների պաշտպանության հարցերով հանձնախմբի ներկայացուցիչ Կարեն Բեքարյանն է։
Ներկայացնում ենք «168 Ժամ»-ի (168.am) բացառիկ հարցազրույցը Կոլումբիայի համալսարանի աշխարհահռչակ պրոֆեսոր, տնտեսագետ, միջազգային քաղաքականության վերլուծաբան, նորարարական կրթության առաջամարտիկ, կայուն զարգացման համաշխարհային առաջնորդ, բեսթսելլերների հեղինակ Ջեֆրի Դ. Սաքսի (Jeffrey David Sachs) հետ:
«Փաշինյանն Ալիևին ասել է՝ եթե ես չվերընտրվեմ, սահմանադրական հանրաքվե չի անցկացվելու և Անկախության հռչակագիրը չի հանվելու, ուստի, ընդամենը նախաստորագրելով մի թուղթ, որն իրավական որևէ պարտավորություն Ադրբեջանի համար չի ստեղծում, Ալիևը տալիս է հերթական բոնուսը Նիկոլին, ասում է՝ առ, գնա, ընտրվի և կատարիր քո վերջին տնային առաջադրանքը: Բայց ես վստահ եմ, որ դա վերջինը չի լինելու, որովհետև նախօրեին լսեցինք, այսպես կոչված՝ «Արևմտյան Ադրբեջան» համայնքի ղեկավարին, որն ասաց՝ մենք մեր պատմական հողեր կվերադառնանք ոչ թե տանկերով, այլ մեքենաներով, արդեն տեսնում ենք, որ «Արևմտյան Ադրբեջանի» քաղաքացիների ID-ներ են բաժանում…»:
«Դասեր» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը ՀՀ արդարադատության նախարարի նախկին առաջին տեղակալ, ՍԴ նախագահի նախկին խորհրդական Գրիգոր Մուրադյանն է։
«Ադրբեջանում նկատվում է իրենց հռետորաբանությունը թաքցնելուն միտված քաղաքականություն, որովհետև նյութերի մեծ մասը, որոնք կապված են զավթողական կոնցեպտների, հայատյացության և սպառնալիքների հետ, հրապարակվում են բացառապես ադրբեջանալեզու աղբյուրներում: Վաշինգտոնյան հանդիպումից հետո «Արևմտյան Ադրբեջան» զավթողական անունը կրող համայնքը նամակ է ուղղում Ալիևին, ողջունում, և այդ նամակը լրահոսի մեջ տեսանելի չէր, պետք էր հատուկ որոնել և գտնել, և չէր թարգմանվել ռուսերեն և անգլերեն: Այսինքն՝ ես նկատում եմ, որ իրենք փորձում են այդ քաղաքականությունը քողարկել՝ մտածելով, որ գտնվելու են ավելի մեծ ուշադրության ներքո, բայց խորքային առումով որևէ փոփոխություն չկա»:
Էդգար Ղազարյանն ու Դավիթ Սարգսյանը «Երկու ճակատ» պոդկաստի հերթական թողարկմանն անդրադառնում են վաշինգտոնյան եռակողմ հուշագրին, Ադրբեջանին միջանցքի փաստացի զիջմանը, նաև՝ հայ-ադրբեջանական «խաղաղության համաձայնագրի» հրապարակված տեքստին, դրա վտանգներին, այս ամենի ֆոնին՝ տարածաշրջանային նոր պատերազմի հավանականությանը։
«Փաշինյանը, որն իր կյանքի մեծ մասն անցկացրել է առանց փողի փողոցները ման գալով, հիմա միանգամից հայտնվեց Սպիտակ տանը՝ նախագահ Թրամփի կողքին, ինչն իր համար մեծ պատիվ է՝ անկախ արդյունքից: Փաշինյանը չհարգեց իր նախկին հայտարարությունները, որ երրորդ կողմ չլինի. Երրորդ կողմ կար, և այն բավականին ազդեցիկ դեր խաղաց այս հանդիպմանը: Ալիևն էլ, Փաշինյանն էլ ուզում էին լինել Վաշինգտոնում: Ալիևն այս այցելությունն օգտագործեց, որ ՌԴ-ին ասի՝ ձեր կարիքը չունենք, ավելի գոհ ենք, որ Արևմուտքի հետ ենք»,- շեշտեց Հարութ Սասունյանը:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն Ամերիկյան ռուս-ամերիկյան համաձայնության կոմիտեի ավագ խորհրդական, American Conservative-ի խմբագիր և սյունակագիր և ԱՄՆ Պետքարտուղարության նախկին խորհրդական Ջեյմս Քարդենն (James W. Carden) է։ Զրույցին մասնակցում է նաև Սթենֆորդի համալսարանի քաղաքագիտության դոկտոր Արթուր Խաչիկյանը։
Սաթիկ Սեյրանյանի «Դասեր» հաղորդաշարի հյուրը Գյումրիի ավագանու «Իմ հզոր համայնք» խմբակցության ղեկավար, քաղաքական գործիչ Ռուբեն Մխիթարյանն է:
Շատ դրական կողմեր ունենք, բայց կյանքում դրականը չեն գնահատում ու միշտ մարդիկ միմյանց բացասական կողմերն են մատնանշում։ Երանի այդ մեկը ճիշտ կարողանանք կատարել, իրար դրական ազդակներ տանք, գնահատենք։ Հայերը խելացի ժողովուրդ են, բայց անձնական կյանքում, իսկ հավաքական կյանքում այդ խելքը չի աշխատում։ Սա է մեր հիմնական պրոբլեմը։
«Թրամփն իսկապես չի հասկանում՝ ինչպես է մեր միջուկային նավատորմն աշխատում, և որն է նրանց օպերացիոն պլանը»,- CNN-ի հետ զրույցում ասել է ԱՄՆ ազգային անվտանգության նախկին խորհրդական Ջոն Բոլթոնը։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը քաղբանտարկյալ, Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության (ՀՀԿ) փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանն է:
