Նոյեմբերի 7-ը Շուշիի իրական անկման օրն է, տարելիցը։ Ուղիղ 4 տարի առաջ այս օրը՝ 2020թ․ նոյեմբերի 7-ին, Շուշին ամբողջությամբ անցավ ադրբեջանական ուժերի վերահսկողության տակ։ Բայց այդ մասին հայտնի էր լինելու տևական ժամանակ հետո, որովհետև մինչև այսօր համացանցում՝ ՀՀ Կառավարության պաշտոնական էջում, պահպանվում է 2020թ․ նոյեմբերի 9-ի ժամը 19։19-ի հրապարակումը․ «Շուշիի համար մարտերը շարունակվում են, Նիկոլ Փաշինյան, ՀՀ վարչապետ»։
Փաստացի, մեր երկրի ղեկավարությունը կրկին ցույց է տալիս, որ հույսը դրել է օդում կախված հրաշքների վրա։ Եվ, մինչ իշխանությունը թաքնվում է իր լավատեսության ետևում, ժողովուրդը շարունակում է զգալ իրական սոցիալական ծանրաբեռնվածությունը:
Այսօր խորհրդարանում լրագրողների «Սրբազան պայքարի» առաջնորդ Բագրատ սրբազանից հետաքրքրվեցին՝ ի՞նչն է խանգարում շարժմանը հասնել հաջողությունների, կարո՞ղ է նախկիններն են խանգարում։
«Հիմա ճիշտ ժամանակն է Հայաստանի հետ հարաբերությունները կարգավորելու։ Ադրբեջանը բռնազավթված իր տարածքների մի զգալի հատվածը նաև Թուրքիայի աջակցությամբ է վերադարձրել։ Հայաստանն ունի քաղաքական և տնտեսական խնդիրներ։ Պայմանները հարմար են, որպեսզի Թուրքիան կարողանա ստանալ այն, ինչ ցանկանում է» ։
Հայաստանի հանրային-քաղաքական, ընդհուպ՝ կենցաղային համակեցության ճգմաժամով մտահոգ բոլոր շերտերը միանգամայն արդարացիորեն արձանագրում են, որ այս իրավիճակի հիմնարար պատճառը հասարակության պառակտումն ու տարանջատումն է, որը համարվում է գործող իշխանության ինքնապահպանության հիմնական գործիքը։
Այսօր Արցախի դեմ ադրբեջանական ագրեսիայի ու արցախահայերի նկատմամբ էթնիկ զտման, բռնի տեղահանության առաջին տարելիցն է։ 2023-ի այս օրը սկսված դժոխային իրադարձություններին զոհ դարձած հարյուրավոր արցախահայերի մահվան տարելիցը։ Հայ ժողովրդի հազարամյա պատմության մեջ ամենաողբերգական ու խայտառակ կորստի տարելիցը։ Սեփական հայրենակիցներին անօգնական թողնելու ու թշնամական վայրագությունների վտանգին հանձնելու ամոթի տարելիցը։
«Հեծանիվը կյանք է», «Արցախը հանձնել են Արցախի իշխանությունները՝ ստորագրելով ԼՂ-ի ինքնալուծարման փաստաթուղթը», «10-րդ դասարանի պատմության դասագիրք չունենք. դա անելու ենք թղթապանակի միջոցով»,
Այսօրվա պաշտոնյաներից ում հայտարարագիրը բարձրացնում ես՝ պետական բյուջեի հաշվին միլիոնների եկամուտներ են ստացել, միլիոններ են կուտակել, բնակարաններ ու ավտոմեքենաներ են գնել։ Իսկ քաղաքացիների ճնշող մեծամասնությունը շարունակում է հազիվ գոյատևել։ Երեք միլիոնանոց երկրում 200 հազար մարդ աղքատ է։
Փաշինյանի վարչախումբը թղթի վրա ամեն ինչ կառուցում է՝ մետրոյի կայարան կամ կայարաններ, «Ակադեմիական քաղաք», նոր ատոմակայան, էլի ուրիշ բաներ… Ինչո՞վ են կառուցում, ո՞ւմ հաշվին, ո՞ւմ միջոցներով, ոչ մեկը չգիտի։ Իրենք էլ չգիտեն։ Փող չունեն, բայց «կառուցում» են։ Կառուցածներն այսքան ժամանակ չտեսանք, հիմա էլ իբր նորերն են կառուցում։ Դե, ելույթներ են, դատարկ խոսքեր են՝ կախում են «հպարտ» քաղաքացիների ականջներից:
Ոչ վաղ անցյալում Նիկոլ Փաշինյանը նախկին իշխանություններին մեղադրում էր Սյունիքը դատարկելու մեջ։
Իրականում ժողովրդավարությունը որևէ կապ չունի պրագմատիկ քաղաքականության, առավել ևս ու հատկապես՝ արտաքին քաղաքականության հետ։ Հայաստանի դեմոկրատական պիտակն իշխանության հերթական էժանագին քարոզչությունն է, որի համար այսօր ժողովրդավարական աշխարհը վճարում է՝ փոխարենը բավարարելով սեփական աշխարհաքաղաքական շահերը։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը սփյուռքահայ գործարար, համաշխարհային էներգետիկայի և անվտանգության փորձագետ, տնտեսագետ, գրող Վահան Զանոյանն է։
Այն, ինչ արել է այս իշխանությունը ու դեռ փորձում է անել, արդարացում չունի։ Ամբողջությամբ ձախողել են պետական կառավարումը։ Վեց տարի երկիրը պահել են ստի ու կեղծիքի մեջ։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը քաղաքագետ, տնտեսագետ Հրանտ Միքայելյանն է:
Ապրիլի 30-ին ԱԺ հայտարարությունների ժամին ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Տիգրան Աբրահամյանը հարց էր բարձրացրել, որ, ըստ պաշտոնական պատասխանի, Սովետական ժամանակաշրջանի սահմանազատման, սահմանագծման աշխատանքների վերաբերյալ վերջին քարտեզները կադաստրից անհետացել են:
«Այս գործընթացը սկսել է ստով, և մինչ այստեղ հասել է ստով․ մենք այս գործընթացը կասեցնելու ենք ճշմարտությամբ»,- սրանք այս օրերին Տավուշում քաղաքացիների բողոքի ակցիաներն առաջնորդող Բագրատ Սրբազանի խոսքերն են, որոնք տարբեր փոխակերպումներով տարածվում են սոցիալական ցանցերում ու բոլոր հնարավոր հարթակներում։
Երեք նախագահներն էլ փորձել են թույլատրելիության սահմաններում բացել բովանդակությունը։ Ո՞րն էր գաղտնիք, ի՞նչը չի ներկայացվել հասարակությանը՝ նախկին իշխանությունների կողմից բանակցված Քի-Վե՞սթը, Մադրիդյան սկզբունքնե՞րը, Կազա՞նը, թե՞ ապրիլյան պատերազմից հետո Վիեննայիու Սանկտ Պետերբուրգի պայմանավորվածությունները, որոնք փառահեղ «ջրվեցին» հայտնի վերելակում Նիկոլ Փաշինյանի կողմից։
Բազմաթիվ այլ քաղաքներում ևս ժողովուրդն իր վստահությունից անվերադարձ զրկել է ՔՊ-ի թիմին։ Հիմա ևս, ըստ ծագող բազմաթիվ խնդիրների, տարբեր մարզեր կամ բնակավայրեր դեմ են ելնում Փաշինյանի որոշումներին և ձախողումներին։ Պարզապես պետք է հաշվի առնել հետևյալ երկու հանգամանքները։
2018թ. գունավոր հեղափոխությունից հետո Նիկոլ Փաշինյանը «ժողջանին» խոստացավ հաց ու տեսարաններ: Հացը չկար, տեսարաններ՝ լիքը: Այդ ժամանակաշրջանում էր, որ նա իրավապահ մարմիններից ու իր կառավարության անդամներից սկսեց պահանջել սենսացիոն մասկի-շոուներ, «բացահայտումներ» և հորինված բեմադրություններ: Գունավոր հեղափոխությունների ժանրը դա էր պահանջում:
Անաչառ փորձագետների համար միշտ դժվար է եղել մեկնաբանել երկրի գլխավոր բանակցողի մտքերը, հատկապես, երբ խոսքն արտաքին քաղաքականությանը վերաբերող նրա պատկերացումների մասին է։ Բրիտանական The Telegraph թերթի լրագրողի հետ իր հարցազրույցը հերթական անգամ վկայեց, որ անգամ Հայաստանի ճակատագրական կորուստները որևէ կերպ ազդեցություն չեն ունեցել իր հայացքների վրա։
Սույն հոդվածով ցանկանում եմ համեմատություններ անել «նախկինների» և «հեղափոխականների» ժամանակների նմանատիպ, աղմկահարույց հանցագործությունների, հետևած պատիժների միջև, ինչպես նաև ներկայացնել դրանց նկատմամբ հասարակության վերաբերմունքի տարբերությունները։
Զարհուրելի էր բանախոսի «ամփոփիչ ներածական խոսքը»։ Հայ-ադրբեջանական «հարաբերություններին» վերաբերող առաջին իսկ նախադասությունն ակնառու ցուցադրեց, որ ԼՂ հայաթափումը, երկրիս կառավարիչների հաշվարկներով, պետք է հանգուցալուծեր հիմնախնդիրը և բարեկամություն հաստատեր մեր թյուրքախոս հարևանների հետ։ Հակառակ դեպքում ինչպե՞ս կարելի է ազգային աղետից հետո ավետել, որ «Հայաստանի Հանրապետությունը կառուցողականորեն և բարեխիղճ կերպով ներգրավված է եղել Ադրբեջանի հետ բանակցություններում, որոնք ուղղված են եղել հարաբերությունների կարգավորմանը»։
Այս օրերին, գուցե հենց այս պահին կառավարության շենքի բազմաթիվ աշխատասենյակներից մեկում Նիկոլ Փաշինյանը՝ անձամբ, հնարավոր է՝ գրագիրների օգնությամբ, գրում է իր ամանորյա ուղերձը։ Դա հեշտ լուծելի խնդիր չէ անգամ հարյուրավոր տեքստեր գրած ու հազարավոր խորամանկություններ հեղինակած Նիկոլ Փաշինյանի համար, որովհետև նա պետք է փորձի հազարամյակների կտրվածքով հայ ժողովրդի կրած մեծագույն աղետի՝ Արցախի կորստի տարին ներկայացնել՝ որպես ձեռքբերումների տարի։ Իսկ դա բարդ խնդիր է անգամ մեծ մանիպուլյատորի համար։
Մի խոսքով, ինչպես միշտ, կեղծիք, սուտ և մանիպուլյացիա, խաբեության փորձ, արդյունքում՝ ինքնախաբեություն ու պատրանք։
Հայաստանում ժողովրդավարության դեմ իրականացվող իշխանության արշավը բնորոշ է ամենաավտորիտար ռեժիմներին։ Արտաքին թշնամու դեմ նվաստացուցիչ կերպով պարտված իշխանությունը, ըստ ամենայնի, իրեն հաղթանակած ու ամրացած է զգում ներքին կյանքում այնքան ու այնպես, որ այլևս ամենալկտի կերպով խլում է իշխանությունը տեղական ինքնակառավարման մարմնի ընտրված ղեկավարից, ինչպես տեղի ունեցավ նախօրեին Ալավերդիում։
Տարածքային նոր զիջումներից առաջ իր դիրքերն ամրացնելու ու հավելյալ լեգիտիմության իմիտիացիա ստեղծելու համար խորհրդարանական արտահերթ նոր ընտրությունների պատրաստվող Նիկոլ Փաշինյանը երեկ քարոզարշավային գծի մեջ էր:
Սեպտեմբերի 19-ին Ստեփանակերտը հարկադրաբար լքած ու Հայաստան եկած արցախցի մեր հայրենակից Գևորգ Խանումյանը 168.am-ին հայտնեց, որ ՀՀ սահմանն անցնելուց հետո ինքը ֆինանսական որևէ աջակցություն չի ստացել կառավարությունից:
Իրականում այդպիսի ճշմարտության թիվ մեկ շահառուն հասարակությունն է, որը միայն ճշմարտությամբ կարող է պայքարել առավելապես իշխանության, բայց նաև տարբեր ընդդիմությունների կողմից իրեն խաբելու, մանիպուլացնելու դեմ։
Ցավոք, թուրք-ադրբեջանական զույգը պարբերաբար «детский мат» է անում Հայաստանին գեոպոլիտիկ շախմատային խաղում: Գրանադա-Բիշքեկ արանքում մենք այնպիսի բացահայտ, շախմատային լեզվով ասած՝ зевок թույլ տվեցինք, որ Ալիևը հերթական անգամ անթաքույց ծաղրեց Փաշինյանին և ի դեմս իրեն՝ Հայաստանին՝ հեգնելով Գրանադա գնալու համար՝ 6 ժամ ծախսելու, իսկ Բիշքեկի համար՝ 3 ժամ չունենալու համար:
Էրդողանն ու Ալիևը Նիկոլ Փաշինյանին պարբերաբար հիշեցնում են իրենց տրված խոստումները պահպանելու, ստանձնած պարտավորությունները կատարելու անհրաժեշտության մասին։ Պայմանավորվածությունների ու խոստումների մասին հիշեցումներ հղվում են նաև Ռուսաստանից ու Արևմուտքից։ Դրանք առավելապես վերաբերում են, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքին»։
