«Բոլորս խոսում ենք քաղաքական կատեգորիաներով և ասում՝ դու ոչ միայն կորցրել ես քաղաքական լեգիտիմությունդ, որովհետև այն քաղաքական վարքը, որ նրանք այսօր դրսևորում են, ինքնահերձում է… Այն քաղաքական հետագիծը, որ իրենք թողել են, խոսում է թե՛ քաղաքական, թե՛ բարոյական լեգիտիմության զրոյության մասին: Նրանք, ովքեր ականատես եղան կառավարության հետ հարցուպատասխանին անբարո և անհավասարակշիռ մարդու վարքագծին, նաև բժշկական ցուցումով ՀՀ հավաքական անվանգությանը հակոտնյա է այդպիսի մարդու պահել Հայաստանի քաղաքական ղեկին»,- ասաց նա:
«Այն մարդը, որ կփորձի դա անել, պատմության մեջ որպես դավաճան է մնալու, շատ երկար գրվելու է այդ մասին՝ անկախ նրանից, թե իրենց իշխանության օրոք ինչպես են փորձում աղավաղել իրականությունը: 21-րդ դարում ենք ապրում, կան թե՛ տեսանյութեր, թե՛ փաստաթղթեր, որոնք այսօր կարող են թաքուն պահել հասարակությունից, բայց վաղը-մյուս օրը դրանք բոլորը ջրի երես են դուրս գալու, և արժանանալու է թե՛ ժողովրդի դատ ու դատաստանին, թե՛ օրենքի առջև պատասխան է տալու: Սա նույն ձեռագրով Հայաստանն է տանելու կործանման»:
1988-ին սկսված արցախյան շարժումը ԽՍՀՄ ներսում լուծման տարբերակ ուներ, այն կարող էր լուծվել, քանի որ ԽՍՀՄ պատմությունն ուներ օրինակներ, երբ մի հանրապետությունից մյուսին տարածքներ էին հանձնվում։
Հունվարի 31-ին Նիկոլ Փաշինյանի հրավիրած մամուլի ասուլիսի ժամանակ 168.am-ը Նիկոլ Փաշինյանին հարց էր ուղղել արցախահայության վերադարձի վերաբերյալ Շվեյցարիայի խորհրդարանի բանաձևի մասին։
«Մենք ունենք բազմաթիվ պահանջներ, որոնք կարող ենք տարբեր ինստիտուտներով բարձրաձայնել: Հասկանում եմ, որ ռեսուրսների պակաս ունենք: Սփյուռքում ունենք այդ ռեսուրսը, բայց արդեն քանի տարի Սփյուռք և պետություն համագործակցությունը տեղի չի ունենում: Մեկ իրավաբանը Սփյուռքում, որն ինքնակամ գործողություն է կատարում ՀՀ շահերի համար, դառնում է թիրախ թուրքական և ադրբեջանական համայնքների համար, և այդ անձի անվտանգությունը դրվում է հարցականի տակ: Ես կասկածում եմ, որ Հայաստանի Հանրապետությունն այդ անձին պաշտպանելու նպատակով որևէ գործողություն կիրականացնի: Ադրբեջանում հակառակն է»:
«Դասեր» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրերը բանակցային գործի մասնագետ, կոնֆլիկտաբան, CM & Partners ընկերության ավագ խորհրդատու, բոստոնաբնակ Արթուր Մարտիրոսյանն ու Մարդկային զարգացման միջազգային կենտրոնի ղեկավար, քաղաքագետ Թևան Պողոսյանն են։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը «Ջենեսիս Արմենիա» ուղեղային կենտրոն-հիմնադրամի տնօրեն, քաղաքական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Աբրահամ Գասպարյանն է։
Նիկոլ Փաշինյանն օրերս իր ֆեյսբուքյան էջում Ալիևին ուղղված մի քանի կետանոց առաջարկներ էր ներկայացրել։ Այդ առաջարկներից մեկն էլ վերաբերում է ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը լուծարելուն։
ՀՀ իշխանությունը շարունակում է հայտարարել, որ «Արցախն Ադրբեջանի մաս է», ավելին՝ վերջերս Նիկոլ Փաշինյանն իր ընտանեկան փոդքասթի ժամանակ ասել է, որ «Արևմտյան Ադրբեջանի» մաս է «Զանգելանը, Կուբաթլուն, Քելբաջարը, Լաչինը»։
Արցախի Հանրապետության Կրթության և գիտության նախարարության արտադպրոցական ծրագրերի բաժնի վարիչ, Արցախի վաստակավոր մարզիչ Արմեն Պետրոսյանը մտավախություններ ունի, որ 2025 թվականին արցախահայերի համար նախատեսված 1-2 ծրագիրն էլ ՀՀ իշխանությունը կդադարեցնի, որի արդյունքում՝ արցախահայերի մեծ մասն իր գոյությունը պահելու համար կլքի Հայաստանը։
168.am-ի հետ զրույցում ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Տիգրան Աբրահամյանը նշեց, որ այդ հանդիպումները, փոխայցերն առաջին հերթին բխում են Թուրքիայի և Ադրբեջանի միջև առկա իրավապայմանագրերից, որոնք ենթադրում են քաղաքական, դիվանագիտական, ռազմական, քարոզչական-տեղեկատվական ուղղություններով գործողությունների ներդաշնակեցում:
«Փաստացի արցախահայերն ապրում էին Արցախում, Արցախը համարվում էր Հայաստանի անվտանգության դարպասը, անվտանգության տեսանկյունից Հայաստանը երբեք այսքան խոցելի չի եղել։ Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության օրոք ենք մենք պարտվել, նա հանձնեց Արցախը, ինչից հետո տեսնում ենք, թե ինչպես է խոսում մարդկանց մոտ, թե Հայաստանը թույլ է, պարտված է, և այլն։ Այդ ամենի հետևանքով նա առանց պատերազմի արդեն հանձնում է Հայաստանի սուվերեն տարածքները»,- նշեց Դավիթ Գալստյանը։
168.am-ի «Թրիգեր» հաղորդաշարի հյուրը «Հայ ազգային կոնգրես» կուսակցության փոխնախագահ Լևոն Զուրաբյանն է:
Արցախի Հանրապետության արտաքին գործերի նախկին նախարար Կարեն Միրզոյանի խոսքով՝ Նիկոլ Փաշինյանի ասածների մեջ որևէ տրամաբանություն չկա, հետևաբար՝ անիմաստ է մեկնաբանել նրա մտքի զեղումները։
«Հայաստանի իշխանությունների ոչնչություն լինելը սկսել են գիտակցել նաև ադրբեջանցիները, որովհետև նրանք ասում են՝ Փաշինյանի հետ պայմանավորվելու բան չունենք, մեզ պետք է պայմանավորվել Հայաստանի հետ, Հայաստանի ժողովրդի հետ»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց Ադրբեջանի հարցերով փորձագետ Արմինե Ադիբեկյանը:
Փաշինյանը համարում է, որ լուծել է Արցախի հարցը՝ ազատվելով այդ «բեռից», մնում է հանել ռուսական ռազմաբազան:
Արցախի Հանրապետության Մարդու իրավունքների պաշտպան Գեղամ Ստեփանյանը, սակայն, համոզված է, որ այս ժամանակահատվածում ցանկացած հարթակ պետք է օգտագործվի արցախահայերի, առհասարակ հայության համար կարևորություն ունեցող բոլոր հարցերը բարձրաձայնելու համար, այդ թվում՝ գերիների, պատանդների հարցը։
ՀՀ Սահմանադրական և ԵԽ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանների նախկին դատավոր Ալվինա Գյուլումյանի խոսքով՝ եթե ՀՀ իշխանությունն ասում է, որ չկա Արցախի իշխանություն, ապա կա Արցախի ժողովուրդ, որը կարող է ստեղծել իր շարժումը։
Տարիներ առաջ Ռովշան Ռզաևն ինձ ասաց՝ ՀՀ-ում կգա իշխանություն և Շուշին կլինի ադրբեջանական․ Զոհրաբյան
Նիկոլ Փաշինյանն այսօր հրավիրած մամուլի ասուլիսի ժամանակ անդրադառնալով հարցին, թե ինչի՞ց է վախենում կամ զգուշանում, որ չի խոսում արցախահայերի վերադարձի իրավունքի մասին, և ինչի՞ց է վախենում կամ զգուշանում, որ հարց չի բարձրացնում Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարության և մնացած բոլոր գերիների ազատ արձակման անհրաժեշտության մասին՝ դա դարձնելով միջազգային հանրության օրակարգային մաս, պատասխանեց, որ Արցախ վերադարձի հարցն իրատեսական չի համարում։
«Խաչակնքվելով եմ հետևել Փաշինյանի ասուլիսին, որովհետև, դժբախտաբար, ուղերձները, որոնք ավանդաբար Փաշինյանն իր ասուլիսների ժամանակ ունենում է, այսպես ասած, միստիկ նշանակություն են ունենում մեր հասարակության և պետության համար: Փաշինյանը կարծես թե ներկայացնում է այն պլանները, որոնցով ցանկանում է կազմաքանդել մեր պետությունը»
«Չնայած Ադրբեջանի հետ մեր ռազմական բալանսը միշտ էլ խախտված է եղել, բայց մենք տեսանք, որ 90-ականներին, 2016 թվականին Հայաստանն իր ռեսուրսային պոտենցիալով կարողացավ դիմագրավել ու չեզոքացնել ադրբեջանական սպառնալիքները։ Այն ժամանակավա ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը հստակ գիտակցում էր, թե մեզ ինչ է պետք, այսինքն՝ որտեղ են մեր «կարմիր գծերը»։ Կար տոկունություն, որտեղ հստակ էր, որ որևէ տեղ չենք կարող զիջել»,- ընդգծեց նա։
Արցախի Հանրապետության ԱԺ նախկին նախագահ Աշոտ Ղուլյանը 168.am-ի հարցին ի պատասխան՝ ասաց, որ չի հիշում որևէ ժամանակաշրջան, երբ հեշտ է եղել Արցախի հարցի հետապնդումը, կամ ունեցել ենք միայն բարենպաստ շրջան։ Բայց ի տարբերություն այն ժամանակահատվածի, այսօր գտնվում են բոլորովին այլ իրավիճակում, երբ ներսից կա դեստրուկտիվ և Արցախի համար բացասական ազդակներ, որն ավելի շատ գալիս է օրվա իշխանություններից։
«Արևմուտքում փնտրել արցախահայերի վերադարձի հարցերը, դա նույնն է՝ գնալ գայլերի մոտ և գայլերի կազմակերպած հենց բռնագաղթի ենթարկված գառների ապահովությունն ապահովելու փորձեր անել»,- «Դիվանագետների համահայկական խորհուրդ» հասարակական կազմակերպության նախաձեռնած «Հայաստանի արդի մարտահրավերները և դրանց հաղթահարման այլընտրանքային ուղիները» կլոր սեղան-քննարկման ժամանակ ասաց մեդիափորձագետ Տիգրան Քոչարյանը։
«Սա վիրավորանք չէ, սա փաստ է: Նիկոլ Փաշինյանի խմբակը տարիներ շարունակ իրականացնում է համագործակցության քաղաքականություն ադրբեջանա-թուրքական ուժերի հետ, որովհետև Երրորդ Հանրապետության հիմքը նախևառաջ արցախյան շարժումն է»։
«Այդ համատեքստում Նիկոլ Փաշինյանն ԱԺ ամբիոնից նաև պետք է հիշեցներ իր խոսքերը, երբ ժամանակին նույն ամբիոնից ասում էր, թե՝ «եթե իջեցնենք Արցախի նշաձողը, ապա միջազգային հանրության կողմից կլինի լայն ընկալում, և այդպիսով առաջ կգնանք»։
«Եթե Հայաստանն ունենար ինքնուրույն քաղաքական ղեկավարություն և ոչ թե՝ Արևմուտքի կողմից նշանակված խամաճիկային ղեկավարություն, ապա ներկա բարդ աշխարհաքաղաքական գործընթացներին Հայաստանի նման փոքր պետությունը պետք է վարեր, այսպես կոչված, կոմպլեմենտար քաղաքականություն։ Սա միակ հնարավոր տարբերակն է այս պահին, քանի որ ռուսական ու ՆԱՏՕ-ական աշխարհը բավականին լուրջ հակամարտության մեջ են մտել, այսպես կոչված՝ արևելյան բլոկը՝ Ռուսաստան, Իրան, Չինաստան, Հյուսիսային Կորեա, և, բնականաբար, սրանք հակամարտության մեջ են Արևմուտքի հետ»։
168.am-ի հետ զրույցում Մարդկային զարգացման միջազգային կենտրոնի ղեկավար, քաղաքագետ Թևան Պողոսյանի գնահատմամբ՝ Արցախի հարցով ձևավորվող ցանկացած հանձնախումբ միայն ողջունելի է։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը ՀՀ Արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր նախարար, վերլուծաբան Վարդան Հակոբյանն է։
168.am-ի հետ զրույցում Սամվել Լուլուկյանը մանրամասնեց՝ նախ Նիկոլ Փաշինյանի հետ հանդիպման գնացել է ոչ թե՝ որպես Գերմանահայոց կենտրոնական խորհրդի վարչության անդամ, այլ՝ որպես սփյուռքի ներկայացուցիչ, քանի որ հարցեր է ունեցել նրան։ Ավելին՝ Ն. Փաշինյանի հետ Գերմանիայի հայկական կարևորագույն կառույցներից որևէ մեկը հանդիպման չի գնացել, այդ թվում՝ Առաքելական եկեղեցու ներկայացուցիչները։
