#Արցախի հարց

168.am-ի «Թրիգեր» հաղորդաշարի հյուրը «Հայ ազգային կոնգրես» կուսակցության փոխնախագահ Լևոն Զուրաբյանն է:

Արցախի Հանրապետության արտաքին գործերի նախկին նախարար Կարեն Միրզոյանի խոսքով՝ Նիկոլ Փաշինյանի ասածների մեջ որևէ տրամաբանություն չկա, հետևաբար՝ անիմաստ է մեկնաբանել նրա մտքի զեղումները։

«Հայաստանի իշխանությունների ոչնչություն լինելը սկսել են գիտակցել նաև ադրբեջանցիները, որովհետև նրանք ասում են՝ Փաշինյանի հետ պայմանավորվելու բան չունենք, մեզ պետք է պայմանավորվել Հայաստանի հետ, Հայաստանի ժողովրդի հետ»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց Ադրբեջանի հարցերով փորձագետ Արմինե Ադիբեկյանը:

Փաշինյանը համարում է, որ լուծել է Արցախի հարցը՝ ազատվելով այդ «բեռից», մնում է հանել ռուսական ռազմաբազան:

Արցախի Հանրապետության Մարդու իրավունքների պաշտպան Գեղամ Ստեփանյանը, սակայն, համոզված է, որ այս ժամանակահատվածում ցանկացած հարթակ պետք է օգտագործվի արցախահայերի, առհասարակ հայության  համար կարևորություն ունեցող բոլոր հարցերը բարձրաձայնելու համար, այդ թվում՝ գերիների, պատանդների հարցը։

ՀՀ Սահմանադրական և ԵԽ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանների նախկին դատավոր Ալվինա Գյուլումյանի խոսքով՝ եթե ՀՀ իշխանությունն ասում է, որ չկա Արցախի իշխանություն, ապա կա Արցախի ժողովուրդ, որը կարող է ստեղծել իր շարժումը։

Տարիներ առաջ Ռովշան Ռզաևն ինձ ասաց՝ ՀՀ-ում կգա իշխանություն և Շուշին կլինի ադրբեջանական․ Զոհրաբյան

Նիկոլ Փաշինյանն այսօր հրավիրած մամուլի ասուլիսի ժամանակ անդրադառնալով հարցին, թե ինչի՞ց է վախենում կամ զգուշանում, որ չի խոսում արցախահայերի վերադարձի իրավունքի մասին, և ինչի՞ց է վախենում կամ զգուշանում, որ հարց չի բարձրացնում Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարության և մնացած բոլոր գերիների ազատ արձակման անհրաժեշտության մասին՝ դա դարձնելով միջազգային հանրության օրակարգային մաս, պատասխանեց, որ Արցախ վերադարձի հարցն իրատեսական չի համարում։

«Խաչակնքվելով եմ հետևել Փաշինյանի ասուլիսին, որովհետև, դժբախտաբար, ուղերձները, որոնք ավանդաբար Փաշինյանն իր ասուլիսների ժամանակ ունենում է, այսպես ասած, միստիկ նշանակություն են ունենում մեր հասարակության և պետության համար: Փաշինյանը կարծես թե ներկայացնում է այն պլանները, որոնցով ցանկանում է կազմաքանդել մեր պետությունը»

«Չնայած Ադրբեջանի հետ մեր ռազմական բալանսը միշտ էլ խախտված է եղել, բայց մենք տեսանք, որ 90-ականներին, 2016 թվականին Հայաստանն իր ռեսուրսային պոտենցիալով կարողացավ դիմագրավել ու չեզոքացնել ադրբեջանական սպառնալիքները։ Այն ժամանակավա ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը հստակ գիտակցում էր, թե մեզ ինչ է պետք, այսինքն՝ որտեղ են մեր «կարմիր գծերը»։ Կար տոկունություն, որտեղ հստակ էր, որ որևէ տեղ չենք կարող զիջել»,- ընդգծեց նա։

Արցախի Հանրապետության ԱԺ նախկին նախագահ Աշոտ Ղուլյանը 168.am-ի հարցին ի պատասխան՝ ասաց, որ չի հիշում որևէ  ժամանակաշրջան, երբ հեշտ է եղել Արցախի հարցի հետապնդումը, կամ  ունեցել ենք միայն բարենպաստ շրջան։ Բայց ի տարբերություն այն ժամանակահատվածի, այսօր գտնվում են բոլորովին այլ իրավիճակում, երբ ներսից կա դեստրուկտիվ և Արցախի համար բացասական ազդակներ, որն ավելի շատ գալիս է օրվա իշխանություններից։

«Արևմուտքում փնտրել արցախահայերի վերադարձի հարցերը, դա նույնն է՝ գնալ գայլերի մոտ և գայլերի կազմակերպած հենց բռնագաղթի ենթարկված գառների ապահովությունն ապահովելու փորձեր անել»,- «Դիվանագետների համահայկական խորհուրդ» հասարակական կազմակերպության նախաձեռնած «Հայաստանի արդի մարտահրավերները և դրանց հաղթահարման այլընտրանքային ուղիները» կլոր սեղան-քննարկման ժամանակ ասաց մեդիափորձագետ Տիգրան Քոչարյանը։

«Սա վիրավորանք չէ, սա փաստ է: Նիկոլ Փաշինյանի խմբակը տարիներ շարունակ իրականացնում է համագործակցության քաղաքականություն ադրբեջանա-թուրքական ուժերի հետ, որովհետև Երրորդ Հանրապետության հիմքը նախևառաջ արցախյան շարժումն է»։

«Այդ համատեքստում Նիկոլ Փաշինյանն ԱԺ ամբիոնից նաև պետք է հիշեցներ իր խոսքերը, երբ ժամանակին նույն ամբիոնից ասում էր, թե՝ «եթե իջեցնենք Արցախի նշաձողը, ապա միջազգային հանրության կողմից կլինի լայն ընկալում, և այդպիսով առաջ կգնանք»։

«Եթե Հայաստանն ունենար ինքնուրույն քաղաքական ղեկավարություն և ոչ թե՝ Արևմուտքի կողմից նշանակված խամաճիկային ղեկավարություն, ապա ներկա բարդ աշխարհաքաղաքական գործընթացներին Հայաստանի նման փոքր պետությունը պետք է վարեր, այսպես կոչված, կոմպլեմենտար քաղաքականություն։ Սա միակ հնարավոր տարբերակն է այս պահին, քանի որ ռուսական ու ՆԱՏՕ-ական աշխարհը բավականին լուրջ հակամարտության մեջ են մտել, այսպես կոչված՝ արևելյան բլոկը՝ Ռուսաստան, Իրան, Չինաստան, Հյուսիսային Կորեա, և, բնականաբար, սրանք հակամարտության մեջ են Արևմուտքի հետ»։

168.am-ի հետ զրույցում Մարդկային զարգացման միջազգային կենտրոնի ղեկավար, քաղաքագետ Թևան Պողոսյանի գնահատմամբ՝ Արցախի հարցով ձևավորվող ցանկացած հանձնախումբ միայն ողջունելի է։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը ՀՀ Արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր նախարար, վերլուծաբան Վարդան Հակոբյանն է։

168.am-ի հետ զրույցում Սամվել Լուլուկյանը մանրամասնեց՝ նախ Նիկոլ Փաշինյանի հետ հանդիպման գնացել է ոչ թե՝ որպես Գերմանահայոց կենտրոնական խորհրդի վարչության անդամ, այլ՝ որպես սփյուռքի ներկայացուցիչ, քանի որ հարցեր է ունեցել նրան։ Ավելին՝ Ն. Փաշինյանի հետ Գերմանիայի հայկական կարևորագույն կառույցներից որևէ մեկը հանդիպման չի գնացել, այդ թվում՝ Առաքելական եկեղեցու ներկայացուցիչները։

«Ադրբեջանը ժամանակ է ձգում, որպեսզի տեսնի, թե Ռուսաստանն Ուկրաինայում ինչ արդյունքներ է գրանցելու, այդ ընթացքում փորձում է ՀՀ-ում Սահմանադրություն փոխել։ Իսկ ՌԴ-ի կողմից Ուկրաինայում հաջողություններ գրացնելու համար նախադրյալներ կան, բայց դեռևս դա շոշափելի չէ։

«Ալիևի ախորժակը բացվում է, նա իր առջև տեսնում է մի անհեթեթ ղեկավարի, որը պատրաստ է ամեն պահի ծախել իր երկրի շահերը։ Փաշինյանը մեր ժողովրդին առաջնորդելու իրավունք չունի, նա Ալիևի տակ պառկած մարդ է, և դա տեսնելով՝ Ալիևը նորանոր պահանջներ է ներկայացնում։ Փաշինյանն այսօր Իլհամ Ալիևի պրոքսին է, նրա խամաճիկը, Հայաստանի գծով Ալիևի փոխնախագահն է»,- ամփոփեց Լևոն Զուրաբյանը:

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը  քաղաքագետ, սահմանադրագետ, միջազգային իրավունքի մասնագետ Վարդան Պողոսյանն է:

«Սա փաստում է նրա մասին, որ Արցախի հարցը փակված չէ։ Երբ մեզ կերակրում էին նրանով, թե միջազգային հանրությունը պահանջում է, որպեսզի նշաձող իջեցնենք՝ սա վառ ապացույցն է այն բանի, որ նման պահանջ չի եղել միջազգային հանրության կողմից և նշաձողը չի իջեցվել։ Սա պատասխան է՝ ուղղված ոչ միայն Նիկոլ Փաշինյանին, այլև այն գործիչներին, որոնք մտածում են, թե Արցախի հարցը փակված է»,- 168.am-ի հետ զրույցում նշեց Դավիթ Գալստյանը։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը APRI գիտահետազոտական կենտրոնի փորձագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու, միջազգայնագետ, իսրայելագետ Սերգեյ Մելքոնյանն է։

Նիկոլ Փաշինյանի «կախիչացնցուղային» եթերաշրջանը, բացի նողկալի զվարճանքից, պարունակում է նաև այլ՝ խորքային շերտեր։ Դրա առիթով հնչող բոլոր գնահատականները, վարկածները (արտահերթ ընտրությունների պատրաստություն, սեփական շրջապատի մաքրում և այլն) այս կամ այն չափով հեռու չեն իրականությունից։ Բայց անգամ ճշգրիտ լինելով, դրանք արտահայտում են տեղի ունեցողի մակերեսային, ընթացիկ առանձնահատկությունները։

2022 թվականի հոկտեմբերի 6-ին Նիկոլ Փաշինյանը Պրահայում  հայտարարեց, որ ճանաչում է Ադրբեջանի տարածքային աբողջականությունը 86.600 քկմ տարածքով, հետագայում հրապարակավ հաստատեց, որ ճանաչում է Արցախի Հանրապետությունն Ադրբեջանի կազմում։

«Իրականում 22 տարի առաջ ընդամենը մեկ հետազոտություն է տեղի ունեցել, որտեղ նման եզրակացություն է եղել, որը շատ թույլ հետազոտություն է, և դրանից հետո 22 տարի է անցել»։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն «Այլընտրանքային նախագծեր» խմբի համահիմնադիր Վահե Հովհաննիսյանն է։

Ո՛չ Նիկոլ Փաշինյանը, ո՛չ Արարատ Միրզոյանը չունեն դիվանագիտական կրթություն կամ փորձառություն։ Իշխանությունը զավթելու պահին Փաշինյանը պատկերացում չուներ Արցախի հարցից, իսկ Արարատ Միրզոյանը ՀՀ առաջին ոչ դիվանագետ ԱԳ նախարարն է։

ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Արմեն Ռուստամյանը, իհարկե,  ողջունեց, որ ադրբեջանական գերության մեջ գտնվող հայ գերիների մի մասը վերադարձվում է, բայց կան շատ այլ գերիներ, որոնք շարունակում են մնալ Ադրբեջանի կալանավայրերում, նրանք նույնպես պետք է վերադարձվեն։

Պաշտպանության բանակի նախկին հրամանատար, 44-օրյա պատերազմի ժամանակ  Արցախի Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Սամվել Բաբայանն այսօր հրավիրվել էր 44-օրյա պատերազմի ռազմական գործողությունների հանգամանքներն ուսումնասիրող ԱԺ քննիչ հանձնաժողով՝ պատասխանելու հարցերին։ Ինչպես ավելի վաղ հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանն էր լրագրողների հետ զրույցում ասել՝ Սամվել Բաբայանն ինքն է ցանկություն հայտնել մասնակցել հանձնաժողովի նիստին։