#պատերազմ

2020 թվականի Տավուշի հուլիսյան հայտնի դեպքերի ժամանակ, երբ երկու մարտական հենակետ հետ բերվեց, Փաշինյանը, որն առայսօր ինքնահաստատման լուրջ խնդիր ունի, տասնյակներով շքանշաններ ու մեդալներ էր բաժանում։ Նա նաև մի ինքնախոստովանություն արեց, որն իր ճակատին խարան է մնացել։ Նա ասաց, որ մենք նախկիններից ժառանգել ենք տարածաշրջանի ուժեղ բանակներից մեկը։ Հուլիսի դեպքերից հետո նա այլ կերպ չէր էլ կարող խոսել, հո չէ՞ր ասի, թե իրենք մեկ-մեկուկես տարում նման բանակ կառուցեցին։ Միգուցե ինքն ուզում էր պատերազմում հաղթել, բայց ցանկանալը մի բան է, կարողանալը՝ այլ, առավել ևս՝ նա ամեն ինչ արել էր պարտությունը մոտեցնելու համար։ 168TV-ի «#ՕրաԽնդիր» հաղորդման ժամանակ նման կարծիք հայտնեց ռազմական փորձագետ Հայկ Նահապետյանը:

«Զենքը կարտոշկա չի, որ ամեն մեկին վաճառեն: Նայում են, թե գնորդն ով է, ինչ կարող է անել այդ զենքով, ինչ՝ չէ: 6 մլրդ-ի տեխնիկան տարել-հանձնել է: էսքանից հետո ո՞վ կարող էր հաղթել, այսքանից հետո սրանց զե՞նք կտան»,- հարց հնչեցրեց ՀՀ Պաշտպանության նախկին փոխնախարարը:

«Միգուցե հնարավոր էր 5 շրջանները հանձնելով՝ մինչև 2012 թվականն Արցախի հարցին լուծում տալ: Ասեմ ավելին, իմ սեփական ու սուբյեկտիվ կարծիքով, այս ամենը տեսնելով, հասկանում եմ, որ թուրքն իր աֆերիստությունն է անելու, թուղթը չի ստորագրելու, քիչ-քիչ առաջ է գալու»,- համոզմունք հայտնեց Ալավերդու բնակիչը:

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի  հյուրը Հայաստանի Հանրապետության նախկին վարչապետ, «Ազատություն» կուսակցության նախագահ Հրանտ Բագրատյանն է։

«Ինչո՞ւ Հայաստանը չպետք է մեր բոլոր հայերի առջև բաց լինի. պե՛տք է բաց լինի»,- 168.am-ի հետ զրույցում ահա այս արձանագրումն արեց Ծոցի արաբական երկրների Աստվածաշնչյան ընկերության ներկայացուցիչ Հրայր Ջեբեջյանը՝ անդրադառնալով սփյուռքահայ գործիչների Հայաստան մուտքն արգելող՝ իշխանությունների որոշմանը:

«Այն, ինչ հասկացա վերջին օրերին, որ դուք դեռ ամբողջովին չեք հստակեցրել, թե ով եք ուզում լինել. դուք եվրոպացի՞ եք, դու մեզ հե՞տ եք»,- Անվտանգային վերլուծություններ ինստիտուտի՝  «Վերաիմաստավորելով Հայաստանի աշխարհաքաղաքական և պաշտպանական ուղեծիրը» խորագրով անվտանգության համաժողովին այս հարցադրումը հնչեցրեց ազգային անվտանգային հարցերով փորձագետ գնդապետ Գլեն Գրանթը՝ նկատելով, որ եթե եվրոպացի լինելու համոզմունքն է նստած  հայերի գլխում, դրա մասին պետք է բարձրաձայնել:

«Եթե միջազգային հարաբերությունների կոնցեպտների պրիզմայով նայենք, բացատրությունը, որ մեր նպատակը խաղաղությունն է, հակագիտական է՝ մեկ շատ պարզ պատճառով. որպեսզի ձգտես խաղաղության, պետք է ունենաս համապատասխան գործիքակազմ և ռազմավարություն: Խաղաղությունն օդից չի ընկնում»:

«Խաղաղության պայմանագրի» ուղղությամբ վարվող քաղաքականության վերաբերյալ Սերժ Սարգսյանի այս գնահատականը խորքային կերպով բացահայտում է Նիկոլ Փաշինյանի արատավոր ու չափազանց վտանգավոր վարքագիծը, որն ունի ոչ միայն քաղաքական, այլև ընդհուպ հոգեբանական սկզբնապատճառներ։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը ռազմական և անվտանգային հարցերով փորձագետ Հայկ Նահապետյանն է։

168 TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարի հյուրն է արևելագետ Արմեն Պետրոսյանը։

Ռազմական փորձագետ Հայկ Նահապետյանը Ֆրանսիայի կողմից ռազմատեխնիկական աջակցության մասին իշխանությունների տարատեսակ «գովազդներին» ի պատասխան՝ հիշեցնում է. «Սովորաբար, պետությունները, երբ այլ երկրների հետ զենք-զինամթերքի պայմանագրեր են կնքում, այդ մասին չեն բարձրաձայնում, որովհետև դա տվյալ պետության ռազմավարական ու մարտավարական նպատակների մասին է հուշում»:

Հանրապետական գործիչը ցավով արձանագրեց, որ գործող ուժի իշխանության 5.5 տարիների ընթացքում ունեցել ենք հազարավոր զոհեր, տասնյակ-հազարավոր վիրավորներ:

Օրերս մի նոր տերմին շրջանառության մեջ մտավ հայկական մեդիադաշտում, այն է՝ «Հայաստանի ապադաշինքայնացում»: Այս մասին առաջին հրապարակային հայտարարությունն արեց ՀՀ Անվտանգության խորհրդի քարտուղար (ԱԽՔ) Արմեն Գրիգորյանը երեկ Բրյուսելում՝ ելույթ ունենալով «Հայաստանի ռազմավարական ապագա» համաժողովում: Նա մասնավորապես ասել էր. «Հայաստանում, իհարկե, կա եվրաինտեգրման գաղափար, բայց կա նաև արտադաշինքային պետություն դառնալու գաղափար: Մենք լսում ենք քաղաքացիական հասարակությանը […]

Հայաստանի և Ռուսաստանի առաջին խոսափողները հերքել են երկու երկրների միջև լարված հարաբերությունների մասին դիտարկումները, բայց ժամանակ առ ժամանակ հանրությունն ականատես է լինում պարբերական լարումների, երբ երկու կողմերի տարբեր պաշտոնյաներ արձանագրում են այդ հարաբերություններում առկա խնդիրները:

«2022 թվականի ապրիլին նա հռչակեց Ղարաբաղի կարգավիճակի իջեցման նշաձող, որի էպոպեան դարձավ 2022 թվականի հոկտեմբերի 6-ի տխրահռչակ քառակողմ հայտարարությունը, որով ՀՀ-ն պաշտոնապես հայտարարեց, թե այլևս ԼՂ կարգավիճակի հարցում վեճ չունի Ադրբեջանի հետ, և այն ճանաչեց ունիտար Ադրբեջանի մաս:

«Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունը դեռ 2018 թվականին ընտրություններին մասնակցում էր «Ապագա կա» կարգախոսով և խոսում «Երջանիկ անհատ»-ի, «հոգատար հանրության» ու «հզոր պետության» հեռանկարի մասին:

Սուրենյանցի խոսքով՝ անհասկանալի է հայկական կողմի նվիրվածությունը բրյուսելյան հարթակին, երբ Բրյուսելն անգամ չի ցանկանում Ալիևին հանդիպման տանել, և կամ գուցե ռեսուրսները չեն բավարարում, քանի որ Արևմուտքը թաթախված է երկու պատերազմի մեջ:

Ի՞նչ սպասել այս հարթակից, արդյոք անհրաժե՞շտ էր Արևմտյան հարթակներում հրաժարվել Արցախից, ապա նոր միայն մասնակցել տարածաշրջանային բանակցություններին՝ 168.am-ի այս հարցադրումներին ի պատասխան՝ Տարածաշրջանային հարցերով փորձագետ Արմեն Պետրոսյանը մանրամասնեց. «Իրականում, այս հարթակն այս պահին Հայաստանի համար բավականաչափ երկիմաստ է՝ և՛ հնարավորությունների, և՛ վտանգների տեսանկյունից, որովհետև այս պահին այս ձևաչափում Հայաստանի համար գլխավոր խնդիրը, նպատակն Իրանի համար հարթակ ապահովելն է»:

Իշխանությունները ցուցադրաբար իբրև թե զբաղվում են արցախահայերի աջակցության ծրագրերով, ավելի շատ գովադզում են դրանք, քան անում են իրականում: Նրանք սովոր են հարկատուների գումարներով քաղաքացիներին իբրև թե օգնել ու դա ներկայացնել՝ որպես իրենց արժանիք: Բայց չնայած արտաքուստ այս հանդարտությանը կամ նախկին կյանքի շարունակության իմիտացիային, իրականությունն այլ է: Հենց այն պարզ պատճառով, որ նախկին կյանք այլևս չի կարող լինել անգամ ըստ սահմանման, որովհետև չկա նախկին այն հայկական իրականությունը, որի անբաժան մասն էր Արցախը:

Փաստորեն Նիկոլ Փաշինյանը մեկ ժողովրդավարությունը համարել է Ադրբեջանի համար թիրախ պատերազմ սկսելու, մեկ նշել, որ, օրինակ, 44-օրյա պատերազմը որևէ կապ չուներ ՀՀ-ի ժողովրդավար լինելու հետ, և դրանում, այսպես ասած, նախկիններից ստացած ժառանգությունն էր մեղավոր, և մեկ էլ նորից շարունակում է համոզել, որ ժողովրդավարությունն անվտանգության կարևոր երաշխիք է:

Աշխարհում չկան երկրներ, որոնք ընդունում են, որ ունեն քաղբանտարկյալներ: Թեև ՀՀ գործող իշխանությունները ևս չեն ընդունում քաղբանտարկյալների գոյությունը, այդուհանդերձ, այդ մասին ահազանգում են հանրային ու քաղաքական տարբեր շրջանակներ: Ավելին՝ միջազգային կոնկրետ կառույցներ ևս խոսել են այս խնդրի մասին, իսկ իրավապաշտպան տարբեր կազմակերպություններ պարբերաբար արձանագրել են  դատաիրավական համակարգում առկա լրջագույն խնդիրները: Ընդամենն ամիսներ առաջ Amnesty International-ն էր  հրապարակել 2022/23 զեկույցը՝ Աշխարհում մարդու իրավունքների վիճակի վերաբերյալ:

Իսրայելական զինված ուժերը, հոկտեմբերի 14-ին, հերթական հարվածն են հասցրել Սիրիայի Հալեպ քաղաքի օդանավակայանի ուղղությամբ: Սիրիայում գտնվող 168.am-ի աղբյուրի փոխանցմամբ՝ ընդամենը 48 ժամվա ընթացքում դա, օդանավակայանին ուղղված, արդեն երկրորդ հարվածն էր:

Իրավապաշտպան Լարիսա Ալավերդյանը 168.am-ի հետ զրույցում անդրադառնալով զեկույցին և հանձնարարականին՝ նշեց, որ թեև արդեն գնալով կոշտացող հայտարարություններ են լինում, սակայն միևնույն ժամանակ՝ հստակ է մոտեցումը, որ Ադրբեջանի հանդեպ սանկցիաներ չեն լինելու:

«Կյանքիս բացառիկ օրերն ու ժամերն են եղել, որ ես, մեղմ ասած, ատել եմ այն, ինչ տեսել եմ, որովհետև երբ ես բարձրանում էի Դադիվանք, տեսել էի գեղեցիկ, շքեղ Ստեփանակերտը, մեր Արցախ աշխարհը: Եվ ներքին հույս կար, որ նորից պետք է վերընձյուղվի մեր բնօրրանը, բայց վերադարձին տեսա՝ ամայացած տարածքներ, լքված տներ, ավերվող ճանապարհներ ու ճակատագրեր…: Այն, ինչը ես տեսա, երանի երբևէ որևէ հայ առիթ չունենա այլևս տեսնի»:

Թուրքագետ Տիրան Լոքմագյոզյանը 168.am-ի հետ զրույցում անդրադառնալով Թուրքայից հնչող այս պահանջներին՝ շեշտեց. «Իրանն արդեն վաղուց առաջարկել էր Թուրքիային իր տարածքով ճանապարհ ստանալ, սակայն քանի որ Թուրքիայի նպատակն ամենևին էլ ճանապարհը չէ, այլ միջանցքն է, դա իրեն ձեռք չի տալիս:

Դասական հոգեբանական պատերազմի ազդեցություն: Երբ ասում ենք՝ հաջորդը Սյունիքն է, չգիտենք՝ դա մե՞նք ենք ասում, թե՞ հակառակորդը: Եթե տվյալ նյութը կիսում են, գրում նյութ, խոսում անկարողության մասին, որ պարտվելու ենք, տարածում ենք զոհի այն բարդույթը, որից ոչ մի կերպ չենք կարողանում դեռ ազատվել: Երբ ասում ենք՝ այսինչ պետությունը մեզ դավաճանեց, սա խոսում է քո ոչ ռեսուրսային լինելու մասին, որ կարողանում են քեզ և՛ օգտագործել, և՛ դավաճանել: Չի՛ կարելի կենտրոնանալ սրա վրա: Ունենք զոհի բարդույթ, որից օր առաջ պետք է ձերբազատվենք:

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը «Հայկական նախագծի» համահիմնադիր, APRI գիտահետազոտական կենտրոնի փորձագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու, իսրայելագետ Սերգեյ Մելքոնյանն է։

Իրանական կողմում, ընդ որում, իշխանության բոլոր մակարդակներում անխտիր՝ սկսած հոգևոր առաջնորդի գրասենյակից, Իրանի նախագահի աշխատակազմից, և վերջացած տարբեր նախարարություններով, ինչպես նաև՝ փորձագիտական շրջանակներում իշխում է մի կարևոր տրամադրություն՝ տարածաշրջանում ուժերի բալանսը խախտվել է, և թուրք-ադրբեջանական դաշինքը, ըստ էության, ստացել է գերակայություն, ինչը մարտահրավեր է նաև Իրանի անվտանգության համար: Հետևաբար, այս համատեքստում իրանական կողմի դիրքորոշումները շատ հստակ են:

Հեռախոսազրույցի ընթացքում Զելենսկին ևս մեկ անգամ աջակցություն է հայտնել Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությանը, մտքեր են փոխանակվել տարածաշրջանային անվտանգության, առկա սպառնալիքների և ապագա համագործակցության ձևաչափերի շուրջ։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը քաղաքական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, էներգետիկ անվտանգության փորձագետ Վահե Դավթյանն է։