Որևէ մեկի հայտարարությամբ չի կարող Լեռնային Ղարաբաղի լուծարվել. Սերժ Սարգսյան
Այսօր Երևանում ընթացող դեպի ծով ելք չունեցող երկրների նախարարական հանդիպման ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը, խոսելով Ադրբեջանի հետ խաղաղության պայմանագիր ստորագրելու հնարավորությունների և սկզբունքների մասին, հայտարարեց, որ տրանսպորտային ապաշրջափակման մասին համաձայնությունները պետք է տեղի ունենան երկրների սուվերենության, համաձայնության և փոխադարձության համաձայնության հիման վրա։
Այսօր խորհրդարանական խմբակցությունների ճեպազրույցների ժամանակ ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության ղեկավար Սեյրան Օհանյանն ասաց, որ մինչև այժմ գաղտնիության թույլտվություն չունի, հետևաբար՝ որևէ բան չի կարող ասել, թե ընդդիմադիր պատգամավորներն ԱԳՆ-ում խաղաղության պայմանագրի վերաբերյալ ադրբեջանական ինչ առաջարկների են ծանոթացել։ Միայն կարող է ասել, որ ադրբեջանական բաց աղբյուրներում էլ խոսում են այդ առաջարկների մասին՝ չթաքցնելով իրենց նկրտումներն ու պահանջները հայկական տարածքների նկատմամբ։
ԱԺ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Վաղարշակ Հակոբյանը վստահեցնում է՝ խաղաղության պայմանագրի շուրջ այսօր Հայաստանն Ադրբեջանի հետ գտնվում է խորը բանակցային պրոցեսում։ Հետևաբար, ՔՊ-ի օրակարգում խաղաղության օրակարգն է ու դրանից բխող քայլերի հաջորդականությունը։
«Ադրբեջանը երբ ցանկանա, կգնա ռազմական էսկալացիայի՝ հաշվի առնելով իշխանությունների այս պարտվողական քաղաքականությունը, Ադրբեջանն աստիճանաբար մեծացնելու է ճնշումը։ Փորձելու են ամեն կողմից հարված հասցնել Հայաստանին, թեպետ Հայաստանից բան էլ չի մնացել, բոլոր բարձունքներում, ռազմավարական ճանապարհների վրա թշնամին է կանգնած։ Նայեք Ադրբեջանի գրաված դիրքերին, ու կտեսնենք, թե ինչ վիճակում ենք։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը Հայաստանի հանրապետական կուսակցության (ՀՀԿ) Գործադիր մարմնի (ԳՄ) անդամ, Ազգային ժողովի (ԱԺ) նախկին փոխնախագահ Էդուարդ Շարմազանովն է։
ԱԺ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Գևորգ Պապոյանն այսօր խորհրդարանում լրագրողների հետ զրույցում ասաց, որ տեղեկատվությանը չի տիրապետում, արդյո՞ք ադրբեջանական գերության մեջ գտնվող հայ գերիներից 32-ը վերադարձել են հայրենիք, թե՞ ոչ, և ՀՀ-ում ձերբակալված երկու ադրբեջանցիները վերադարձե՞լ են Ադրբեջան, թե՞ ոչ։
ԱԺ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Գևորգ Պապոյանի խոսքով՝ խաղաղության պայմանագիրը հենց այն մասին է, որ ռևանշներ չեն լինելու։
Արցախում ադրբեջանական ցեղասպանական գործողությունների հետևանքով բռնի տեղահանված պահեստազորային սպա, մայոր Սլավիկ Իսրայելյանը համոզված է, որ ՀՀ իշխանությունները բավարար քայլեր չեն իրականացնում՝ Ադրբեջանում գտնվող մեր հայրենակիցներին վերադարձնելու ուղղությամբ:
Արմինե Ադիբեկյանը չի բացառում, որ ադրբեջանական կողմը ներկայացրել է այն մարդկանց ցուցակը, որոնք Ալիևի տեսանկյունից վտանգում են նրա նվաճումների ամրապնդումը, ու նրանց մեկուսացնելով՝ Փաշինյանն անկաշկանդ կշարունակի ոչնչացնել Հայաստանն աշխարհի քաղաքական քարտեզից:
ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Արմեն Ռուստամյանը, իհարկե, ողջունեց, որ ադրբեջանական գերության մեջ գտնվող հայ գերիների մի մասը վերադարձվում է, բայց կան շատ այլ գերիներ, որոնք շարունակում են մնալ Ադրբեջանի կալանավայրերում, նրանք նույնպես պետք է վերադարձվեն։
«Կարծում եմ՝ Ադրբեջանը փորձում է օրակարգ մտցնել հարցեր, որոնք արհեստականորեն միգուցե կդժվարացնեն պայմանագրի կնքումը»,- այս մասին խորհրդարանում լրագրողների հետ զրույցում ասաց ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը՝ անդրադառնալով Ալիևի հայտարարությանը, որ եթե Հայաստանն օրակարգ է բերում արցախահայության հարցը, պետք է նաև անդրադարձ կատարի «Հայաստանից արտաքսված ադրբեջանցիների վերադարձի հարցին»։
«Երկրորդն էլ պետք է գտնենք դաշնակիցներ, ովքեր կարող են իրական օգնություն ցուցաբերել մեզ: Հիմա հեռադիտակով զինված ԵՄ դիտորդի հարցն էլ չէ, այլ այն ուռճացված սպասումները, որ դիտորդները կարող են անվտանգություն բերել մեզ: Իրականում, մեր պաշտպանունակությունը, ոչ թե կեղծ խաղաղության քարոզը, այլ բանակի հզորացումն ու մոբիլիզացիան կարող են ապահովել: Բայց դա չեն կարողանում ապահովել Սուրեն Պապիկյանը, Նիկոլ Փաշինյանն ու Արարատ Միրզոյանը: Նրանք խորհրդանշում են պարտությունը, ատելությունն ու բաժանարար գծերի անցկացումը»,- ասաց Վարդանյանը:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը Հայաստանի Հանրապետության նախկին վարչապետ, «Ազատություն» կուսակցության նախագահ Հրանտ Բագրատյանն է։
Խնդիրը բանակցային բովանդակության անմիջնորդ ռեժիմն է, որում Նիկոլ Փաշինյանը կարող է անկաշկանդ կնքել այնպիսի համաձայնություններ կամ ստանձնել այնպիսի պարտավորություններ, որոնք միջնորդների ներկայությամբ հնարավոր չի լինի։ Հատկապես այն արտահոսքից հետո, երբ Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնն անկեղծացել էր, որ Փաշինյան-Ալիև հանդիպումներում միայն ինքն է պաշտպանում Արցախի շահերը, Նիկոլ Փաշինյանի համար երրորդ ականջը կարող է խնդրահարույց լինել։
«Խնդիրն այն է, որ Սովետական Միության ժամանակ որևէ մեկը չի մտածել՝ մտածել են, որ Սովետ Միությունը հավերժ է, և բաժանարար փաստաթղթերը հիմա շատ դժվար է գտնելը։ Կա Արծվաշենը, որը, որքանով ես տեղյակ եմ, ո՛չ Ադրբեջանը, ո՛չ էլ այլ կողմ չի սակարկում։ Վստահ եմ, որ մենք այդ հարցում լուծում կգտնենք»,- այս մասին ԱԺ-ում լրագրողների հետ զրույցում ասաց ԱԾ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը՝ անդրադառնալով Նիկոլ Փաշինյանի՝ «անկլավների» վերաբերյալ հայտարարությանը։
ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանն այսօր խորհրդարանում լրագրողների հետ զրույցում հեգնեց ռուս խաղաղապահների տարածած հաղորդագրությունները, ըստ որոնց՝ Արցախում ամեն ինչ նորմալ է, որևէ կրակոց չի եղել։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը ռազմական և անվտանգային հարցերով փորձագետ Հայկ Նահապետյանն է։
«Հայաստանում ստեղծվել է մի իշխանական համակարգ, որն աբսոլյուտ է, այսինքն՝ այն ունի բացարձակ իշխանություն. Սաուդյան Արաբիայի թագավորը երևի չունի այն իշխանությունը, ինչ այս անձը, ու այս պայմաններում, իհարկե, գաղտնի բանակցություններ են ընթանում,- 168.am-ի հետ զրույցում արձանագրեց միջազգայնագետ Արմեն Մանվելյանը՝ հավելելով, որ այս իշխանությունների օրոք ամեն ինչի մասին հանրությունը տեղեկացվել է միայն վերջին պահին,- Նախկինում, երբ, օրինակ, գնում էին Մինսկի խմբի շրջանակներում բանակցությունների, ժամանակ առ ժամանակ փորձագիտական հանրությանը ներկայացնում էին փաստաթղթեր, և մենք գիտեինք՝ ինչի մասին է խոսքը: Այժմ, երբ իրենք են եկել իշխանության, մենք ամեն ինչի մասին իմացել ենք վերջին պահին՝ երբ Արցախն է հանձնվում, երբ մեր դեմ հարձակվում են, երբ էթնիկ զտումներ ու Ցեղասպանություն է տեղի ունենում»:
«Ինչպես ուզում են՝ թող նախկին իշխանություններին քննադատեն, բայց նախկին իշխանությունների օրոք Հայաստանը լավ էր ապրում և՛ Վրաստանից, և՛ Ադրբեջանից։ Հիմա մենք զգալիորեն երկուսից էլ վատ ենք ապրում»,- շեշտեց նա։
168.am-ի հետ զրույցում Ադրբեջանի հարցերով փորձագետ Տաթևիկ Հայրապետյանն անդրադառնալով Ադրբեջանի առաջարկին և Ալիևի հայտարարությանը, համոզմունք հայտնեց, որ Ադրբեջանի ղեկավարն այս փուլում որևէ թուղթ չի ստորագրելու Հայաստանի հետ։
ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Տիգրան Աբրահամյանի մեկնաբանությամբ՝ հայկական կողմի գլխավոր խնդիրն այն է, որ Արցախի հարցով գործընթացը և Հայաստան-Ադրբեջան հարաբերությունների կարգավորումը վերածվել է աշխարհաքաղաքական բախումների։ Դրանով պայմանավորված՝ հարթակների հարցը կամ քննարկումը դարձել է լրացուցիչ քննարկման առարկա։
Վաշինգտոնում նոյեմբերի 20-ին նախատեսվող հանդիպմանը չմասնակցելու Ալիևի որոշումն ԱԺ-ում ճեպազրույցների ժամանակ ՔՊ-ական պատգամավոր Արթուր Հովհաննիսյանը բացասական գնահատեց: Այդուհանդերձ, անդրադառնալով հարցին, թե արդյո՞ք սա նշանակում է, որ գրեթե անհավանական է մինչև տարվա վերջ այդ երկրի հետ «խաղաղության պայմանագրի» ստորագրումը՝ կոչ արեց չշտապել եզրակացություններ անել: Ադրբեջանական կողմին կոչ արեց վերադառնալ ավելի կառուցողական ու արդյունավետ քննարկումների դաշտ:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը քաղաքական վերլուծաբան Արմեն Բաղդասարյանն է։
«Երբ որ ՀԱՊԿ-ի գործընկերներն ասում են՝ «մենք պատրաստ էինք, դուք չուզեցիք»… իսկ որտե՞ղ էին իրենք պատրաստ, իրենք որտե՞ղ էին կանգնելու, որտե՞ղ էին այդ գործողություններն անելու, եթե իրենք միաժամանակ ասում էին, թե Հայաստանի ու Ադրբեջանի սահմանը չի խախտվել։ Ո՞նց չի խախտվել։ Ջերմուկի մոտ չի՞ խախտվել, մնացած տեղերում չի՞ խախտվել։ Այսինքն, եթե այդ սահմանն ամորֆ ինչ-որ բան է, ապա որտե՞ղ էր գալու այդ դիտորդական առաքելությունը և ի՞նչն էր դիտարկելու։ Այնպես որ, այդ աճպարարությունը, որ արվում է, մեզ համար ուղղակի անընդունելի է»,- ասաց Սիմոնյանը։
Այս համապատկերում ամենևին պատահական չի թվում, որ վերջին շրջանում Նիկոլ Փաշինյանը սկսել է հետևողականորեն թերագնահատել անվտանգության ապահովման հարցում զինված ուժերի դերը, ինչը տիրաժավորվում է իշխանական քարոզչության կողմից։ Այսինքն՝ քարոզչական հարթությունում իշխանությունը ստեղծել է փոքր բանակ ունենալու հանրային պահանջ և հիմա տեխնիկապես ցանկանում է իրագործել դա։ Հետաքրքիր է՝ ինչո՞ւ։
ՀՀ արտաքին գործերի փոխնախարար Վահան Կոստանյանը լրագրողների հետ զրույցում անդրադարձել է հնարավոր «խաղաղության պայմանագրում» տեղ գտած կարևորագույն կետերի վերաբերյալ հարցերին:
«Ալիևն իր սեպտեմբերյան ցեղասպան քաղաքականությամբ փաստեց, որ Արցախի էջը փակված չէ, իսկ ինչ վերաբերում է Հայաստանի իշխանությանր, ապա, պատվախնդրություն ունեցող ղեկավարն այս զորահանդեսից հետո նվազագույնը պետք է հեռանար»,- ասաց Օհանյանը։
«Այս պահին Ադրբեջանի տարածքով բեռնափոխադրումը, բնականաբար, իրատեսական չեմ համարում, բայց խաղաղության պայմանագրի կնքումից հետո Ադրբեջանի տարածքով եմ իրատեսական համարում հիմնական բեռնափոխադրումները»,- Ազգային ժողովում լրագրողների հետ զրույցում հայտարարեց «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության պատգամավոր Գևորգ Պապոյանը` անդրադառնալով բեռնափոխադրումների համար «Վերին Լարսին» Ադրբեջանի տարածքի այլընտրանք լինելու ՌԴ առաջարկին:
«Հարց եմ հնչեցնում Փաշինյանին՝ արդյո՞ք ինքը կարող է ներկայացնել հաշվարկներ, որ այդ 42 կմ-անոց Մեղրիի երկաթգիծը Հայաստանին տնտեսապես օգուտ է տալու։ Շեշտում եմ՝ չի տալու։ Մեղրիի երկաթգծի գործարկումը նշանակում է, որ Հայաստանի բյուջեից 150 միլիոն պետք է ներդնենք, որ Ադրբեջանն ու Թուրքիան իրար հետ կապվեն։ Այս երկաթգծի շահագործումը Հայաստանին տարածաշրջանից մեկուսացնելու է։ Մենք, նստած տարածաշրջանային մայթեզրին՝ նայելու ենք, թե ով ինչ է տանում և բերում»,- պարզաբանեց ՀՀ նախկին վարչապետը։
