ՀԾԿՀ-ն հերթական անգամ մտավ ժողովրդի գրպանը

Օրերս Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովը ևս մեկ տարով անփոփոխ թողեց բնակչությանը վաճառվող բնական գազի սակագինը։

Հայտարարեց, թե գազամատակարարման համակարգում կարգավորվող սակագների հաշվարկման մեթոդիկայի պահանջներից ելնելով՝ հանձնաժողովի նախաձեռնությամբ սկսված սակագների վերանայման գործընթացի շրջանակում սակագների վրա ազդող դրական և բացասական բոլոր գործոնների արդյունքում սպառողներին վաճառվող բնական գազի սակագների վերանայման անհրաժեշտություն չի առաջացել, ուստի սակագներն առաջիկա 1 տարվա համար կմնան նույնը։

Թվում է, թե լավ է, որ սակագները չեն բարձրացրել կամ թողել են նույնը։ Բայց դա հերթական խաբկանքն է։ Երրորդ տարին անընդմեջ հանձնաժողովը խաբում ու մտնում է քաղաքացիների գրպանը։ Դեռ 2023թ., եթե ոչ 2022թ. էր պարտավոր նվազեցնել սակագները, այն բանից հետո, երբ հայտնի հանգամանքների բերումով՝ կտրուկ իջավ դոլարի փոխարժեքը։ Դրանից հետո բոլոր հիմքերը կային սակագները նվազեցնելու համար, սակայն հանձնաժողովը ոչ մի անգամ չգնաց դրան։ Արհամարհելով ու անտեսելով քաղաքացիների շահերը՝ շարունակեց բարձր պահել սակագներն ու պարտադրել անհամեմատ բարձր գին վճարել սպառած գազի համար։

Դրա հետևանքով, այս ընթացքում սպառողները տասնյակ-միլիոնավոր դոլարների հասնող վնասներ են կրել։ Միայն 2023թ. լրացուցիչ առնվազն 24-25 մլն դոլար են հանել քաղաքացիների գրպանից։

Դոլարի փոխարժեքի անկումը միանգամայն բավարար էր դեռ տարիներ առաջ սակագները նվազեցնելու համար։ Վերջին 3 տարիներին դոլարի գինը նախկին 490-500 դրամի փոխարեն, տատանվել է հիմնականում 380-390 դրամի միջակայքում։ Այժմ էլ 385 դրամի սահմաններում է։ Այս հանգամանքը չէր կարող չազդել բնակչությանը վաճառվող գազի սակագների վրա՝ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ դրա հաշվարկի մեջ փոխարժեքն առաջնային կարևոր գործոններից մեկն է։

Այսօր գործող սակագները ժամանակին հաշվարկվել են դոլարի 480 դրամ փոխարժեքով։ Երեք տարուց ավելի է, ինչ Հայաստանում դոլարի նման փոխարժեք չի եղել։ Տարբերությունը հասնում է գրեթե 100 դրամի, ինչը հանձնաժողովը պարտավոր էր հիմք ընդունել՝ սակագները նվազեցնելու համար։ Բայց 3 տարում այդպես էլ չգնաց դրան։

Այլևս պարզ է, որ հաջորդ տարվա համար ևս սակագների նվազում չի լինելու։

Այնինչ՝ ժամանակին կառավարության անդամներն ու ՔՊ-ական պատգամավորները ձեն ձենի տված հայտարարում էին, թե դոլարի փոխարժեքը նվազելուց հետո, անպայման նվազեցնելու են էներգակիրների սակագները։ Այս հավաստիացումները վերաբերում էին առաջին հերթին քաղաքացիներին, քանի որ սպառողների միայն այս խմբի սակագներն են կապված փոխարժեքի հետ։ Ի տարբերություն խոշոր սպառողների, որոնց համար սակագները հաշվարկված են դոլարով կամ դոլարային համարժեքով, քաղաքացիների պարագայում սակագների հաշվարկը դրամով է։ Ու երբ դոլարի նկատմամբ դրամն ամրապնդվում է, այն էլ այսպիսի տեմպով, դա պիտի հանգեցներ բնակչության համար սակագնի նվազեցման։

Բայց խաբեցին ու տարիներ շարունակ բարձր սակագներով գազ են ծախում քաղաքացիների վրա։

Սակագներն իջեցնելու փոխարեն՝ բնակչության գրպանի հաշվին որոշեցին լուծել հիփոթեքով ձեռք բերված իրենց բնակարանները գազով ապահովելու հարցը։ Գումարները, որոնք պիտի մնային քաղաքացիների գրպանում՝ գնացին նորակառույցների համար գազամատակարարում ապահովելուն։ Խոսքն այն նորակառույցների մասին է, որտեղ ՔՊ-ականները համատարած բնակարան, երբեմն էլ՝ մեկից ավելի բնակարան են ձեռք բերել։

Պետության հաշվին փոխհատուցվող հիփոթեքով բնակարանի տեր դարձան, բնակչությանը վաճառվող գազի բարձր սակագներից ստացված փողերով էլ գազով ապահովեցին։ Դրա համար էլ չնվազեցրեցին սակագինը։

Փոխարժեքի դրական արդյունքը մեզ հնարավորություն է տվել ներդրումային ծրագիր իրականացնել, ամբողջությամբ փոխել գազաբաշխիչ կայանները, խողովակաշարեր կառուցել, ժամանակին ասում էր ՀԾԿՀ նախագահը՝ արդարացնելով բնակչությանը վաճառվող գազի սակագինը չիջեցնելու հանգամանքը։ Այդպես էլ մինչև հիմա որևէ մեկը պատասխան չի տվել, թե ինչո՞ւ պիտի դա արվեր քաղաքացիներին թանկ գնով գազ վաճառելու հաշվին։ Այն պարագայում, երբ դոլարի փոխարժեքի նվազելուց մեծապես շահել էին խոշոր սպառողները։ Խոշորները մնացին անձեռնմխելի, տուժեց բնակչությունը։ Այսօր էլ շարունակվում է նույնը։

Հանձնաժողովը կրկին որոշել է անփոփոխ թողնել սպառողներին վաճառվող գազի սակագինը, այդ թվում՝ ինչպես բնակչության, այնպես էլ՝ խոշոր սպառողների համար, չնայած ակնհայտ է, որ դոլարի փոխարժեքի անկման հետևանքով բնակչությանը և խոշոր սպառողներին մատակարարվող գազի սակագների միջև բավական մեծ խզում է առաջացել։

Բնակչության համար գազը հիմա անհամեմատ ավելի թանկ է, քան խոշոր սպառողների պարագայում է։ Մեծապես խախտվել է նախկինում գործող համաչափությունը։ Բայց հանձնաժողովը սրան մատների արանքով է նայում։ Ու անում է այն, ինչ հավանաբար թելադրում են իշխանությունները։

Գազի սակագները վերջին անգամ Հայաստանում վերանայվել են 2022թ., երբ որոշվեց բնակչության հիմնական մասի սակագինը բարձրացնել 4,7 դրամով և 139-ից դարձել 143,7 դրամ։ Դոլարով արտահայտված՝ 1000 խորանարդի համար բնակչությունը հիմա վճարում է 370 դոլար։ Սա առնվազն կրկնակի ավելին է, քան Հայաստան մտնող գազի գինն է։

Հիշեցնենք, որ ռուսական գազը Հայաստանը ստանում է 165 դոլարով։

Հայաստան մտնելուց հետո գազը բնակչության համար թանկանում է ոչ ավել, ոչ պակաս՝ 205 դոլարով. 165 դոլարանոց գազը դառնում է 370 դոլար։

Այսպես է Նիկոլ Փաշինյանն ու ՔՊ-ական վարչախումբը մտածում ժողովրդի մասին։

Հանձնաժողովի կողմից հաստատված սակագներով, բնակչությունը հիմա գրեթե 40 տոկոսով ավելի շատ է վճարում գազի համար, քան խոշոր սպառողները։ Առանձին սպառողների հետ տարբերությունը նույնիսկ անգամների է հասնում։ Բայց հանձնաժողովը որոշել է բոլորի համար անփոփոխ թողնել սակագները, որքան էլ վերջին տարիներին դոլարի էժանացման արդյունքում պարտավոր էր նվազեցնել բնակչությանը վաճառվող գազի սակագինը։

ՀԱԿՈԲ ՔՈՉԱՐՅԱՆ