«Այդ մարդիկ հիմա պետք է ոչ թե բանտախցում լինեին, այլ խոշոր ստորաբաժանման հրամանատարի պաշտոնում, մարտական խնդիր պետք է դրված լիներ նրանց առջև: Եթե Միքայել Արզումանյանը, Գրիգորի Խաչատուրովը լինեին մեծ ստորաբաժանման հրամանատար, հարց է՝ թուրքերն առհասարակ այդ ուղղությամբ հարված կհասցնեի՞ն, թե՞ ոչ:
Մինչ Հայաստանի ու Ռուսաստանի փորձագիտական շրջանակներն ահազանգում են հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա լարման մասին՝ Հայաստանից և Ռուսաստանից ամենաբարձր մակարդակով հնչում են վստահեցումներ, որ խնդիրներ իրականում չկան:
«Այն ճանապարհը, որը բռնել է Նիկոլ Փաշինյանը, կործանարար է Հայաստանի և Հայաստանի ազգաբնակչության համար: Նախ՝ Հայաստանում պետք է բանակցողը փոխվի, այնուհետև՝ նստեն և հասկանան ՌԴ հետ՝ ինչն է խնդիրը: Ամեն դեպքում, ՌԴ-ն դեռևս բարյացակամ է վերաբերվում Հայաստանին և դեռևս չի միացրել այն պատժամիջոցների ցանկը, որ կիրառում է այլ երկրների հանդեպ»:
«Պետք չէ խառնել հռետորիկան փաստի հետ»,-«ՀՀ-ՆԱՏՕ. մարտահրավե՞ր, թե՞ հնարավորություն տարածաշրջանային անվտանգության համար» թեմայով քննարկման ժամանակ ասաց Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի համաշխարհային տնտեսության և միջազգային հարաբերությունների ինստիտուտի տնօրենը՝ Ֆյոդոր Վոյտոլովսկին՝ անդրադառնալով այն հարցերին, թե ինչո՞ւ է Ռուսաստանը կորցնում իր դիրքերը Հարավային Կովկասում, ինչո՞ւ է հեռանում:
168.am-ը թուրքագետ Տիրան Լոքմագյոզյանից հետաքրքրվեց՝ արդյո՞ք Թուրքիայի նախագահի հայտարարությունը հերթական փորձն է ընդգծելու իր ազդեցությունը տարածաշրջանում, արդյո՞ք ՀՀ իշխանությունների որդեգրած քաղաքականությունը, որը կասկածի տակ է դնում հայ-ռուսական հարաբերությունները, ճանապարհ չի բացում թուրքական հեգեմոնիայի համար:
«Պարզ է, որ այս իշխանությունը մտադիր է այս պայմաններում խզել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունները, այսինքն՝ գործարքի գնալ Արևմուտքի հետ: Ուրիշ հարց, որ Արևմուտքն իր կողմից նման լուրջ մտադրություն չունի, բայց իրենց համար ցանկալի է, որ Հայաստանն իր կողմից անի դա:
Նիկոլ Փաշինյանն այսօր կառավարության նիստում վերահաստատեց հանրային տարբեր հարթակներում տարածվող տեղեկությունները, ըստ որոնց՝ Ադրբեջանը սահմանի երկայնքով կուտակում է զորքեր և տեխնիկա:
«Սեպտեմբերի 2-ի հավաքին մասնակցել եմ, և մեր ժողովրդին սկսեցի պաշտել: Չի՛ կարող ժողովրդի կամքը վերջնական հաղթանակի չհասնել՝ անկախ իշխանական նկրտումներից. այդպես եղավ 88 թվականին, երբ կոմունիստական վարչակարգն էր իշխում, այդպես կլինի, հավատում եմ՝ ապագայում»,- ասաց հրապարակախոսը:
168.am-ը Վիկտոր Կրիվոպուսկովից հետաքրքրվեց՝ արդյո՞ք ՌԴ-ն Հայաստանի հանդեպ պատշաճ կերպով կատարել է իր պարտականությունները, ապա հիշեցրեց, որ ՌԴ ղեկավարությունը սկզբում ողջունում էր 2018 թվականի, այսպես կոչված, հեղափոխությունը, հետո՝ Փաշինյանի մի շարք քայլերը, և, որ Պուտինը 44-օրյա պատերազմից հետո հայտարարել էր, որ Փաշինյանը դավաճան չէ. իսկ հիմա տպավորություն է ստեղծվում, որ ՌԴ իշխանությունները Փաշինյանին շփոթում են հայ ժողովրդի հետ:
«Այսօր Սորոսի «աշակերտները» թիրախավորել են ամենասուրբ բանը՝ ռուսների և հայերի միջև բարեկամությունը, միջանձնային հարաբերությունները, հազարամյա կապերը, երբ դեռ չկային պետություններ, չկային տեղեկատվական ուղիներ և կապեր,- ասաց Վիկտոր Կրիվոպուսկովը, ապա նկատեց,- Եկեք մտածենք Փաշինյանի կողմից հնչած խոսքերի մասին, թե նա նույնիսկ գիշերը երազում է տեսնում, որ Ռուսաստանը հեռացել է: Չի ստացվի. հայից հնարավոր չէ սիրտը պոկել»:
Իսկ ի՞նչ արեց Նիկոլը. Նիկոլը փառահեղ ձևով սկսեց տապալել հայ-ռուսական հարաբերությունները,- շեշտեց բանախոսը, ապա որպես այդ հարաբերությունները խախտելու վերջին օրինակ՝ խոսեց Աննա Հակոբյանի՝ Ուկրաինա բեռներ տանելու մասին,- Ակնհայտ է, չէ՞, դա ինչ է նշանակում. դա ևս մեսիջ է Արևմուտքին և հարված ՌԴ-ին՝ այն դեպքում, երբ դու չես կարող հարվածել. քո քաշ ու կշիռը, քո պետության դերն այսօր մոլորակում ոչինչ է:
Ստեփան Դանիելյանը հավելեց՝ ՀՀ հանրության համար իշխանությունները մեղավոր են նշանակել ՌԴ-ին, ու այդ հնարավոր հարձակման պարագայում Նիկոլ Փաշինյանը պետք է մեղադրի հենց Ռուսաստանին:
«La Repubblica»-ին տված հարցազրույցում Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել է, որ ՌԴ խաղաղապահ ուժերը չեն կատարում եռակողմ հայտարարության իրենց ստանձնած առաքելությունը, ինչը լուրջ մտահոգության առիթ է: Ըստ Փաշինյանի՝ Ռուսաստանն ինքն է հեռանում մեր տարածաշրջանից. «Մի օր կարող ենք արթնանալ և տեսնել, որ Ռուսաստանն այստեղ չէ: Լաչինի միջանցքը, որ պետք է լիներ ռուս խաղաղապահների հսկողության տակ, նրանց հսկողության տակ չէ. երկու պատճառ կարող է լինել՝ կա՛մ ՌԴ-ն չի կարողանում պահել հսկողություն Լաչինի միջանցքի նկատմամբ, կա՛մ չի ուզում, երկուսն էլ մեր տեսակետից խնդրահարույց է»:
Սոչիում մեկնարկել է Ռուսաստանի ու Թուրքիայի նախագահների հանդիպումը: Վլադիմիր Պուտինի ու Ռեջեփ Էրդողանի քննարկումների ծիրում, ինչպես ավելի վաղ նշել էին փորձագետներն ու լրատվամիջոցները, լինելու են տարածաշրջանային ու երկկողմ օրակարգերը, հացահատիկի գործարքը, որից ՌԴ-ն դուրս եկավ հուլիսի 17-ին՝ առաջ քաշելով մի քանի նախապայմաններ: Այս հանդիպման ընթացքում հայկական կողմի ուշադրության կենտրոնում է, մասնավորապես, Արցախի շուրջ ստեղծված իրավիճակին հնարավոր անդրադարձը:
«Արցախի սեղմվող օղակը» թեմայով քննարկման ժամանակ միջազգայնագետ Սուրեն Սարգսյանը նկատեց, որ թեև դիվանագիտության մեջ հնարավորություններ կան, սակայն լուծումներ գտնողներ, իրականացնողները պետք է համապատասխան կարողություններ, գիտելիք, փորձ ունենան: Ըստ նրա, սակայն, վերջինը մեր մասին չէ:
Պատմական պոպուլիստն այսօր Ալիևի հետ միասին «Արցախն Ադրբեջան է և վերջ» կարգախոսի հիմնական կրողներից է
ՀՀԿ երիտթևի փոխնախագահ Աշոտ Անդրեասյանը Հայաստանի ներքին ու արտաքին մարտահրավերներին դիմագրավելու ճանապարհ է համարում իշխանափոխությունը:
«ՀՀ-ն շարունակում է վերահաստատել իր հավատարմությունը խաղաղության օրակարգին», «միջազգային հանրության կողմից կոչ է հնչել Ադրբեջանին՝ վերացնել Լաչինի միջանցքի ապօրինի արգելափակումը», «առաջին՝ միջազգային բարձրագույն ատյանում ընդգծվեց Լաչինի միջանցքի փակ լինելը», և այլն. Արցախի հարցով հրավիրված ՄԱԿ ԱԽ նիստն ամփոփելով՝ ահա այս և այլ հայտարարություններով այսօր Կառավարության նիստը մեկնարկեց Նիկոլ Փաշինյանը՝ չհստակեցնելով, թե 8 ամիս շրջափակումից հետո, բացի արձանագրումներից, ի՞նչ դինամիկա պետք է սպասել շրջափակված Արցախի հարցով:
«Թե դիտորդներն ի՞նչ են ֆիքսում. մենք մինչև հիմա չգիտենք, եթե իրենք ինչ-որ բան տեսնում են, ո՞ւմ են զեկուցում, այդ զեկույցն ի՞նչ հետևանքներ է ունենում, ի՞նչ քաղաքական հետևանքներ, և այլն»,- ամփոփեց Վիգեն Հակոբյանը:
«Միակ հույսն Արցախի ժողովրդի և ազգային ուժերի համախմբումն է 88-ի գաղափարի շուրջ, որ Արցախը չի լինելու Ադրբեջանի կազմում: Երկրորդ՝ Հայաստանի կառավարությունն ամեն ինչ անում է, որ Արցախը հայտնվի Ադրբեջանի կազմում, որ Արցախը հայաթափվի, որ արցախյան խնդիրն իսպառ վերացվի: Մեկ անգամ չէ, որ նշել եմ, որ այսօրվա ճգնաժամային, ցեղասպան քաղաքականությունն արդյունք է Փաշինյան-Ալիև-Էրդողան եռյակի հակահայկական քաղաքականության»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց նա՝ շեշտելով, որ Նիկոլ Փաշինյանն այնքան ապաշնորհ կառավարիչ է, որ նույնիսկ նոյեմբերի 9-ի հայտարարությանը ժողովուրդը երանի է տալիս:
Տարածաշրջանային հարցերով փորձագետ, «Հայկական նախագծի» համահիմնադիր ԿԱՐԵՆ ԻԳԻԹՅԱՆՆ այն կարծիքին է, որ Հայաստանի լինել-չլինելը հենց Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության գալուց հետո սկսեց դրվել կասկածի տակ:
«ՀՀ-ն, որը միշտ եղել է Արցախի անվտանգության երաշխավորը, ասում է, թե Արցախն ադրբեջանական է, իսկ մեր հասարակությանը փորձում են շեղել, խաբել, թե ռուս խաղաղապահները, եվրոպացիներն ու ամերիկացիները պետք է ինչ-որ քայլեր ձեռնարկեն, որ այս իրավիճակից դուրս գանք,- լրագրողների հետ հանդիպմանը նշեց Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության երիտթևի նախագահ Հենրիխ Դանիելյանը՝ անդրադառնալով Արցախի 8 ամիս տևող շրջափակմանը, ապա շեշտեց,- Քայլեր պետք է ձեռնարկի Հայաստանի Հանրապետությունը, Նիկոլ Փաշինյանը:
Առկա գործընթացների վրա Սերժ Սարգսյանի նամակ-ուղերձի հնարավոր ազդեցության մասին մեր հարցադրումներին ի պատասխան՝ վերլուծաբանն արձանագրեց, որ մեր նախագահները, նույնիսկ պաշտոնաթող կարգավիճակում, քաղաքական ծանրաքաշներ են, որոնք հսկայական ինֆորմացիայի, կապերի են տիրապետում և տարբեր շրջանակներում մեծ հեղինակություն ունեն:
«Այդ որոշման մեջ ասվում է, որ ՌԴ Դաշնային ժողովը ՌԴ նախագահին թույլ է տալիս ԼՂ գործուղել խաղաղապահներ՝ բնակչության զանգվածային զոհվելը կանխարգելելու համար, և այս ձևակերպումը վերցված է ՌԴ նախագահի` Դաշնային ժողովին հղված դիմումից։
Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության անդամներն ու նրանց աջակիցներն այսօր ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի՝ ԱՄՆ, ՌԴ և Ֆրանսիայի նախագահներին ուղղված նամակը հանձնեցին ՀՀ-ում այդ երկրների դեսպանություններին։
«Եթե պատերազմից հետո Փաշինյանի անվտանգությունը կախվածության մեջ էր իր պաշտոնից, ապա այս փաստաթուղթը ստորագրելուց հետո Փաշինյանի անվտանգությունն ու իր պաշտոնը միաձուլվելու են, դառնալու են մեկ:
Այո, ցավոք, այս դաշտում չկա հայկական կողմ, ոչ ոք հայկական կողմին հաշվի չի առնում, իսկ ադրբեջանական կողմն այս բարձր լարվածության պահին, բնականաբար, ռուս խաղաղապահներին Արցախից դուրս բերելու քարոզչություն է վարում՝ ունենալով թուրքական կողմի անվերապահ աջակցությունը։ Սակայն, կրկնում եմ, շատ բան կախված է ռուս-ուկրաինական պատերազմի արդյունքներից:
«Մեր թիվ մեկ առաջնահերթությունը վարչապետի հեռացումն է, և նրան պետք է փոխարինի մի նոր մարդ՝ հուսալով, որ նա կարող մարդ կլինի: Բայց նույնիսկ ամենակարող մարդը չի կարող կարճ ժամանակում Հայաստանը դարձնել դրախտ, որովհետև Փաշինյանը մեր ազգը այնքան խորը փոս է գցել, որ շատ դժվար է այդ փոսից դուրս գալը, բայց այդ նոր մարդը առնվազն երկու դրական քայլ կարող է անել՝ մեկը, որ կփորձի ինչ-որ չափով բարելավել մեր իրավիճակը, և երկրորդը՝ չի թողնի, որ ամեն օր արթնանանք ու տեսնենք, որ մեր երկիրը կանգնում է նոր փորձանքի առաջ»։
«Շառլ Միշելը լավագույն դեպքում կասի՝ «շնորհակալություն», այդ նամակը կդնի իր թղթապանակում և անգամ չի էլ կարդա: Բայց եթե անգամ կարդա, միևնույն է՝ դա ոչինչ չի փոխի, որովհետև Եվրոպան այսօր համագործակցում է Ադրբեջանի հետ և սպասարկում է Ադրբեջանի շահերը: Արցախյան հարցը կարող է վտանգել Եվրոպա-Ադրբեջան հարաբերությունները, ինչը Եվրոպայի համար անցանկալի զարգացում է, ու Փաշինյանը դա չի կարող չիմանալ:
Պատմական գիտությունների թեկնածու, միջազգայնագետ Արմեն Մանվելյանը հնարավոր է համարում նախկին արտգործնախարար Վարդան Օսկանյանի՝ բանակցային գործընթացում իրավիճակը կտրուկ փոխելու առաջարկը, սակայն կարծում է՝ իշխող քաղաքական ռեժիմին ձեռնտու չէ այն:
