Վերջին երկու տարիներին արձանագրվող բարձր տնտեսական աճերի պայմաններում, թվում է, թե բանկերը պետք է մեծապես հետաքրքրված լինեին տնտեսության իրական հատվածի ֆինանսավորմամբ։
Վերջին երկու տարում մայրաքաղաքում անշարժ գույքի ու հիփոթեքային շուկայում էական գնաճ է գրանցվել։ Այս իրավիճակի ռիսկերին վերջերս անդրադարձավ նաև ՀՀ ԿԲ փոխնախագահ Արմեն Նուրբեկյանը։
Միայն վերջին մեկ-երկու ամիսներին իշխանությունը հանդես է եկել այնպիսի նախաձեռնություններով, որոնց միակ իմաստն ու նպատակը քաղաքացիներից ավելի շատ գումարներ կորզելն է՝ ամենատարբեր անվանումներով ու հռչակումներով։ Մինչև իշխանության գալը հիմնականում վարձով բնակարաններում ապրող պաշտոնյաները որոշեցին հարկային դաշտ բերել վարձակալության հանձնվող անշարժ գույքի շուկան, այլևս մարդիկ պետք է հարկեր վճարեն իրենց կողմից տրվող վարձով բնակմակերեսների համար։
Հիփոթեքով ձեռք բերված բնակարանների սեփականատերերի փոխարեն՝ բյուջեի հարկային եկամուտների 3,1 տոկոսը կառավարությունը տալու է բանկերին՝ եկամտային հարկի սպասարկման նպատակով։ Սա է պատճառը, որ բանկերն այդքան հետաքրքրված են այս ծրագրով և հանդիսանում են ծրագրի առանցքային շահառուներից մեկը։ Պետական բյուջեի հաշվին հսկայական գումարներ են մտնում բանկեր, որոնք ամբողջությամբ ապահովագրված են կորուստներից։ Ու այդպես՝ ոչ թե մեկ կամ երկու, այլ՝ տասնյակ տարիներ։
«Եթե մենք սկզբնական փուլում արդեն իսկ տեսնում ենք որոշակի լղոզելու միտումներ, ապա մեծ լավատեսություն չենք կարող ունենալ՝ այդ մարդկանց համար այստեղից չհեռանալու միջավայր ստեղծելու ուղղությամբ»,- ամփոփեց Լիլյա Ամիրխանյանը:
Մինչ Նիկոլ Փաշինյանն ու իր կեղծ քարոզչական թեզերը տիրաժավորող պաշտոնյաները հայտարարում են, թե իրենց քրտնաջան աշխատանքի շնորհիվ Հայաստանը դարձրել են ապրելու համար հրաշալի երկիր, պաշտոնական տվյալները բոլորովին այլ բան են ասում։ Դրանք փաստում են, որ իշխանությունների հայտարարությունները կեղծիք են ու կտրված իրականությունից։ Օտարերկրացիներն ամենևին էլ չեն պատրաստվում իրենց կյանքը կապել Հայաստանի հետ։ Դրա ամենացայտուն արտահայտությունը տեսնում ենք անշարժ գույքի շուկայում։
«Կան մարդիկ, որոնք զբաղված են, ժամանակի խնդիր ունեն, իսկ վաճառողն ունի այն հմտությունները, որ կարողանում է ավելի ճիշտ կողմնորոշվել, ավելի ճիշտ առաջարկներ անել: Եթե նման մասնագետի օգնությանն են ցանկանում դիմել, ապա մենք այդ ծառայությունները ևս մատուցում ենք, և, ի տարբերություն շուկայի մյուս խաղացողների, չնայած որակին՝ օրինակ, վաճառքի դեպքում, մենք գանձում ենք ամենաքիչ միջնորդավճարը: Մեզ մոտ ընդամենը 1 տոկոս է, շուկայում գործում է 2-2.5 տոկոս»,- ասաց Գրիգորյանը:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն «Ազատություն» կուսակցության նախագահ, ՀՀ նախկին վարչապետ Հրանտ Բագրատյանն է:
Թեև անշարժ գույքի շուկայում, ըստ պաշտոնական վիճակագրության, առքուվաճառքի գործարքները նվազում են, այդուհանդերձ, գները շարունակում են բարձրանալ՝ նշում է «Կենտրոն» անշարժ գույքի գործակալության տնօրեն Վահե Դանիելյանը:
2022-2023 թթ. անշարժ գույքի շուկայում արձանագրված բումը, բնակարանաշինության առումով ակտիվությունը, նաև շուկայի գերտաքացումը տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանը պայմանավորում է՝ ինչպես արտաքին գործոններով՝ մասնավորապես, ռուս ռելոկանտների ներհոսքով, այնպես էլ՝ ներտնտեսական իրողություններով:
Երևանի ավագանին նախագիծ է մշակել, համաձայն որի՝ Երևանում սեփականության իրավունքով պատկանող և անշարժ գույքի հարկով հարկման օբյեկտ համարվող բնակելի նշանակության շինությունների և փոխադրամիջոցի գույքահարկի համար կսահմանվի արտոնություն՝ Արցախի և Հայաստանի պաշտպանության, մարտական գործողությունների ժամանակ զոհված կամ ստացված վնասվածքներից հաջորդող տարիներին մահացած անձանց ընտանիքի անդամներին, առաջին, երկրորդ խմբի զինհաշմանդամներին, ինչպես նաև ՀՀ պաշտպանության ժամանակ գերեվարված, անհայտ բացակայող անձանց ընտանիքներին:
Շուկայի այսպիսի պասիվացումը, որը հիմնականում առաջարկի կրճատման ու ձևավորված սպասումների արդյունք է՝ երկրորդային շուկայում հանգեցրել է անշարժ գույքի գերարժևորման կամ գների չհիմնավորված բարձրացման։ Շատերը հետաձգել են անշարժ գույքի վաճառքի իրենց մտադրությունները՝ հույս ունենալով, որ որոշակի ժամանակ հետո կարող են ավելի բարձր գին պահանջել դրա համար։
2023 թվականի առաջին եռամսյակում հանրապետությունում անշարժ գույքի նկատմամբ իրականացվել է 49,395 իրավունքի պետական գրանցման գործարք. այս մասին տեղեկանում ենք Կադաստրի կոմիտեի եռամսյակային հաշվետվությունից։
Վարձով բնակարանների գները շարունակում են բարձր մնալ: Մեկ սենյականոց բնակարանների գինը ծայրամասերում, 18-30 քմ-ի դեպքում, սկսվում է 130.000 դրամից, իսկ Կենտրոնում՝ 150.000 դրամից: Երկու սենյականոց բնակարանների գինը՝ չվերանորոգվածի դեպքում, ծայրամասում սկսվում է 160.000 դրամից, վերանորոգվածներինը՝ 180.000 դրամից: Կենտրոնում 2 սենյականոց բնակարանների գները 250.000-300.000 դրամից են սկսվում:
«Շուկայում ահագին փոփոխություն է եղել, քանի որ հունվար, փետրվար ամիսները ոչ տուրիստական են, չունենք մեծ հոսքեր՝ Ռուսաստանից եկող մարդիկ, ովքեր շտապ ուզում են տուն վարձակալել: Սա ունեցել է իր ազդեցությունը, և որոշ չափով վարձակալության գներն իջել են: Արդեն շատ են բնակարանները, որոնց վարձակալության արժեքը 20-40 տոկոսով նվազել է: Սակայն դեռ չեն վերականգնվել վարձով բնակարանների այն գները, որոնք կային ռուս-ուկրաինական պատերազմից առաջ»,- մեզ հետ զրույցում ասաց «Silver Rea» անշարժ գույքի գործակալության հիմնադիր-տնօրեն Անդրանիկ Հարությունովը:
Անշարժ գույքի և փոխադրամիջոցի գույքի հարկի արտոնություններ կսահմանվեն և համայնքի բյուջեից վճարում կկատարեն արցախյան և Հայաստանի պաշտպանության մարտական գործողությունների ժամանակ զոհված կամ ստացված վնասվածքներից հաջորդող տարիների ընթացքում մահացածների ընտանիքների անդամներին, առաջին, երկրորդ խմբի զինհաշմանդամներին, ինչպես նաև ՀՀ պաշտպանության ժամանակ գերեվարված, անհայտ բացակայող կամ մահացած անձանց ընտանիքներին։
«Կառուցապատողների հայկական ասոցիացիա» ՀԿ խորհրդի անդամ Արմեն Սաքապետոյանը 168.am-ի հետ զրույցում անդրադառնալով առաջարկվող փոփոխություններին՝ խոսեց ոլորտի վրա դրա հետևանքների մասին:
«Կենտրոն» անշարժ գույքի գործակալության տնօրեն Վահե Դանիելյանը 168.am-ի հետ զրույցում մանրամասնեց. «Ռուս ռելոկանտների մեծ մասը գնացել են Հայաստանից, և բավականին մեծ քանակով վարձակալված գույքեր են ազատվում: Ամեն օր առաջարկները մեծանում են. սեփականատերերը դիմում են մեզ, որպեսզի իրենց գույքը վարձով տանք, իսկ ցանկացողներն ավելի քիչ են, քան նախկինում»:
Թուրքիայում շարունակվում է օտարերկրացիների կողմից անշարժ գույքի ձեռքբերումը, ինչը հարուցել է թուրքերի անհանգստությունն ու զայրույթը։
Մայրաքաղաքի ծայրամասում, կոսմետիկ վերանորոգված, 1970-ական թթ. կահույքով մեկ կամ երկու սենյականոց բնակարանների գինը տատանվում է 150.000-180.000 դրամի սահմաններում, իսկ վերանորոգված բնակարանների գները սկսվում են 200.000-ից՝ հասնելով մինչև 500.000 դրամի: Սրան գումարվում է նաև դեպոզիտը, որը պահանջում է բնակարանատերերի մեծ մասը:
168.am-ի հետ զրույցում տնտեսագետը մանրամասնեց. «Որպեսզի հասկանանք, թե ինչո՞ւ 2022 երրորդ եռամսյակում առուվաճաքի քանակներ նվազման պարագայում անգամ գների նվազում տեղի չի ունենում, պետք է փորձենք հասկանալ, թե, ի վերջո, անշարժ գույքի շուկայում ինչ գործոնների ազդեցությամբ նման աշխուժություն նկատվեց, ինչը հանգեցրեց նաև գների թանկացման:
Վարձով բնակարան գտնելը դարձել է կյանքի ընկերոջը փնտրելու նման մի բան: Ման ես գալիս ու այդպես էլ չես գտնում: Քաղաքացիներն ասում են՝ արդեն վախենում են գրել, որ 100.000 դրամը չգերազանցող բնակարան են փնտրում:
«Անշարժ գույքի շուկայում այս տարվա ընթացքում տեղի են ունեցել էական փոփոխություններ: Բազմաբնակարան շենքերում այս տարվա սկզբին եղել է 462,129 բնակարան, որից հունվար ամսին չբնակեցված է եղել 70,827 (15.32%), իսկ արդեն օգոստոսին՝ 62,066 (13.43%)»։ Ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է ՀՀ Էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանը:
«Silver Rea» անշարժ գույքի գործակալության հիմնադիր-տնօրեն Անդրանիկ Հարությունովը կարծում է, որ վարձով բնակարան տվող սեփականատերերին հարկային դաշտ տանելու արդյունքում 10 տոկոսով բնակարանների գները կթանկանան, ավելին, ըստ նրա, չկան մեխանիզմներ, որոնք կազդեն սեփականատերերի վրա:
Վարձով բնակարան փնտրողների թիվն ավելանում է, իսկ գները շարունակում են բարձրանալ: Ստացվել է այնպես, որ գրեթե տարբերություն չկա՝ տունը սեփակա՞ն է, թե՞ բնակելի շենքում, կենտրոնո՞ւմ է, թե՞ ծայրամասում: 1-3 սենյակների համար մինիմալ գինը սկսվում է 150.000 դրամից և հասնում մինչև 400.000 դրամի, ու սա՝ գրեթե բոլոր վարչական շրջաններում:
«Վարձակալության շուկայում 30 տոկոս գնաճ ունենք, վաճառքի շուկայում՝ 35 տոկոս»,- 168.am-ի հետ զրույցում ամփոփելով անշարժ գույքի շուկայի ընթացիկ տարվա առաջին կիսամյակի տվյալները՝ նշեց «Կենտրոն» անշարժ գույքի գործակալության տնօրեն Վահե Դանիելյանը:
ՀՀ անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի փոխանցմամբ՝ 2022թ. երկրորդ եռամսյակում Հանրապետությունում գրանցվել է առքուվաճառքի 15,093 գործարք: Առավել բարձր տոկոսաչափը՝ 34.6 տոկոս, գրանցվել է Երևանում, իսկ առավել ցածրը՝ 1.7 տոկոս, Վայոց Ձորի մարզում:
Հանրապետությունում 2022թ. երկրորդ եռամսյակում իրականացվել է բազմաբնակարան բնակելի շենքերի բնակարանների առք ու վաճառքի 4935 գործարք: Առաջին եռամսյակի համեմատ աճել է 23.1 տոկոսով, իսկ 2021թ. երկրորդ եռամսյակի համեմատ՝ 26.5 տոկոսով:
Հուլիսի 28-ին վարձով տուն փնտրող քաղաքացիները բողոքի ակցիա էին կազմակերպել կառավարության մոտ: Նրանց խոսքով՝ վարձով բնակարանների գները հասել են աբսուրդային թվերի։
168.am-ի հետ զրույցում «Կենտրոն» անշարժ գույքի գործակալության տնօրեն Վահե Դանիելյանը թեև նշում է, որ անշարժ գույքի շուկայում մեծ ակտիվություն կա, այդուհանդերձ շուկայի վրա մեծ ազդեցություն ունեն վերը թվարկված գործոնները։
