Հոգևոր

Պատարագիչ հոգևորականը շապիկի և փորուրարի վրայից գոտի է կրում: Հին ժամանակներում գոտին եղել է իշխանության նշան, իսկ այսօր այն արտահայտում է օծյալ հոգևորականի իշխանությունը:

Հայոց հայրապետը Սբ. Պատարագին բացի քահանայական և եպիսկոպոսական զգեստավորումից, որպես հավելյալ զգեստի մաս, կրում է նաև կոնքեռը, որը կախվում է հայրապետի գոտուց:

Երբեմն ծնողները տեսնում են իրենց զավակների սխալներն ու ոչինչ չեն ասում: Երեխաները մտածում են, թե միշտ ճիշտ են: Այդ ամենի պատճառով հետագայում ունենալու են բարդություններ: Ծնողի պարտականությունն է՝ օգնել երեխային ճիշտ ճանապարհ ընտրել՝ ոչ թե պատժելով, այլ սեփական օրինակով, բացատրելով՝ ինչն է սխալ, ինչը՝ ճիշտ: 

Պանակեն եպիսկոպոսական կրծքի զարդ է՝ ձվաձև մի տուփ, որի մեջ դրված են լինում սրբերի մասունքներ: Այն լանջախաչի նման պատվանշան է, որ կրում են շղթայով:

Մատանին ունի ուժի, իշխանության, թագավորության խորհուրդ: Այն կրում էին հայրապետներն ու թագավորները, որը խորհրդանշում էր իրենց ուժն ու իշխանությունը:

Եկեղեցու կյանքում տարբեր դարաշրջաններում նվիրապետական աստիճանների տարբերակման նպատակով հաստատվեցին զգեստների որոշ մասեր, որոնք հատուկ եղան տվյալ նվիրապետական աստիճանը կրողի համար:

Եմիփորոնը եպիսկոպոսի և կաթողիկոսի զգեստներից է, տրվում է ձեռնադրության ժամանակ: Այն լայն, երկար և հինգ խաչով զարդարված ուրար է, որ եպիսկոպոսը կրում է շուրջառի վրա և ուսերի վրայից, կրծքի ու մեջքի վրայով տարածվում մինչև ոտքերը: Խաչերի թիվը երբեմն ավելի է լինում: Պատրաստվում է մոտ 25 սմ լայնությամբ և 2 մետր երկարությամբ 2 կտորից, գեղեցիկ ասեղնագործությամբ, ծայրերին գեղեցիկ երիզներ, վերջավորություններին էլ ճաշակավոր ծոպեր:

Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը որպես գնահատանք քահանաներին, վարդապետներին հատուկ կոնդակով պարգևատրում է լանջախաչով, որը եկեղեցականներին շնորհվող պատվո նշան է: Այն հոգևորականները կրում են կրծքին շղթայից կախված, որ խորհրդանշում է եկեղեցու սպասավորի սրտում հաստատված հավատն ու սերը Աստծո հանդեպ:

Պատմության ընթացքում եկեղեցական զգեստները որոշակի փոփոխություն ունեցան: Հայ եկեղեցում զգեստների որոշ տեսակներ հետագա դարերում հաստատվեցին: Եթե ժամանակին բոլոր հոգևորականները, ավանդության համաձայն, Սուրբ Պատարագի ժամանակ կրում էին սաղավարտ, ապա 13-րդ դարում Կիլիկյան Հայաստանում ընդունվեց պատարագիչ հոգևորականի համար մի այնպիսի գլխանոց՝ թագ, խույր անվանումով, որ գործածում էին կաթոլիկ հոգևորականները:

Եկեղեցական զգեստները մինչ գործածվելը օրհնվում են, քանի որ պետք է ծառայեն նվիրական, սուրբ նպատակի համար:

«Ինքներս մեզ պետք է դաստիարակենք այնպես, որպեսզի մեր սիրտը միայն սեր կարողանա սփռել շուրջը` հեռու վանելով ատելությունը, նախանձը, չարությունը, բոլոր բացասական երևույթները»,- ասում է Վարդան սարկավագը: Իսկական սերը վեհացնում, ինքնակատարելագործման է տանում մարդուն. սիրող, բարուն, գեղեցիկին ձգտող մարդը սկսում է ապրել այդ արժեքներով, և, իհարկե, մաքրվում իր կյանքի ընթացքում: «Իսկ այն, ինչում մենք կթերանանք, միանշանակ, կլրացվի Աստծո կողմից, եթե Նա իրապես սիրող սիրտ տեսնի մեր մեջ»:

Յուրաքանչյուր քրիստոնյա կոչված է հոգեպես աճելու, որպեսզի, եկեղեցու հայրերի խոսքի համաձայն, հնարավորություն ունենա բարձրանալու այն աստիճաններով, որը տանում է դեպի հոգևոր կատարելություն:

Շատ հավատացյալներ այցելում են սբ. Սարգիս զորավարի անունը կրող եկեղեցիներ՝ մասնակցելու այդ օրը մատուցվող պատարագին։

Տյառնընդառաջի պատմությունը, որն առկա է միայն Ղուկասի Ավետարանում, ներկայացնում է քառասնօրյա մանուկ Հիսուսի ընծայումը Տաճարին. Հովսեփն ու Մարիամը, լինելով աստվածապաշտ անձինք, օրենքով սահամանված ծիսակատարությունն են կատարում և նվիրաբերում աղքատների ընծան՝ մի զույգ տատրակ կամ աղավնու երկու ձագ։ Հիսուս Մանկանը հանդիպում է Սիմեոն ծերունին, որը Սուրբ Հոգուց հայտնություն էր ստացել՝ մահ չճաշակելու մինչև իր աչքերով Մեսիային տեսնելը, և վերջապես ստանում է Տիրոջից իր արձակումը՝ ասելով. «Այժմ, ո՛վ Տեր, խաղաղությամբ արձակիր Քո ծառային՝ ըստ Քո խոսքի»։

Մեզ խաղաղություն և խնդություն պարգևող իրականություններից է բնությունը: Այն թվում է սովորական ու բնական, և մարդը վայելում է դրա գեղեցկությունն ու շունչը: Սակայն իրականությունն այլ է դառնում, երբ միտքդ լուսավորվում է հոգևոր գիտակցությամբ ու տեսնում ես, զգում, որ գեղեցիկ ծաղիկները, դրանց շուրջը պտտվող թիթեռները, կանաչ խոտը, թփերը, ծառերը, կենդանիներն ու կապուտակ երկնակամարը և դրա լազուրում լողացող ամպերն ամենևին էլ ինքնաստեղծ չեն ու պատահաբար չեն հայտնվել:

Սուրբ Սարգիսը զորավար էր, ով  իր որդու` Մարտիրոսի և 14 քաջ մարտիկների հետ նահատակվել է հանուն քրիստոնեական հավատքի

Աշխարհի արարչագործությունը եռանձնյա Աստվածության ներգործությունն է: «Տիրոջ ողորմությամբ լցվեց երկիրը, Տիրոջ խոսքով երկինքն ստեղծվեց, և Նրա բերանի Հոգով՝ նրանց բոլոր զորությունները» (Սաղմոս 32:5-6): Աստված կատարյալ կյանք է. ամեն կյանք գործունեություն է ու գիտակցություն: Աստծո հավիտենական գործունեությունը ստանում է իր կատարումը նախ՝ Իր մեջ և ապա՝ դեպի աշխարհ. Իր մեջ կատարվում է Սուրբ Երրորդության հարաբերությամբ կամ առնչությամբ, իսկ աշխարհի վերաբերմամբ՝ Նրանց հայտնությամբ:

Տեառնընդառաջի տոնին Մայր աթոռ Սուրբ Էջմիածնից առաջին անգամ Աշտարակի Սուրբ Սարգիս եկեղեցի կբերվի Սուրբ Սարգիս զորավարի մասունքը։ Այս մասին հայտնում է Արագածոտնի թեմը։

Հավիտենականության շավիղներով ընթանալիս մարդ-Աստված փոխհարաբերության խորքում, այսպես ասած, խարսխված է մի պայման, որն էական է այդ հարաբերության արտացոլման մեջ: Անշուշտ, այդ առումով առաջին միտքը, որ գալիս է, հավատն է առ Աստված: Առանց հավատի, առավել ևս հավատի հիմնասյունի` վստահության առ Աստված, չի կարող լինել ամուր հաղորդակցություն Արարչի հետ:

Ծնողները պետք է հատուկ ուշադրություն դարձնեն երեխայի դաստիարակությանը, ավելի շատ ժամանակ տրամադրեն նրան, որպեսզի երեխայի մոտ չձևավորվի թշնամական վերաբերմունք, ագրեսիվություն հասարակության նկատմամբ:

Ժամանակը թռչում է: Ես խոսում եմ, և ժամանակը թռչում-անցնում է: Ներկան շարունակ դուրս է պրծնում մեր ձեռքերից, մենք շարունակ մեկ այլ ժամանակում ենք ապրում՝ անցյալի ու ապագայի միջև, և չենք նկատում ներկան: Այժմ ժամացույցի սլաքները մեկն անց են ցույց տալիս, բայց մենք ոչ թե այդ ժամով ենք ապրում, այլ վաղվա կամ վաղը չէ մյուս օրվա օրով, մտածում ենք այն մասին, թե ինչ է լինելու մեկ ամիս անց, ինչպիսին ենք մենք լինելու: Եվ այնտեղ՝ դեպի ապագա, մենք ոչ թե ստեղծագործաբար ենք նայում, այլ՝ տագնապի զգացումով: Մշտապես ինչ-որ բանի սպասումը և դրա մասին մտքերը մեզ հիվանդ են դարձնում, և մենք կորցնում ենք ուրախանալու ընդունակությունը:

Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինը հրավիրում է 2024-2025թթ․ նորապսակ զույգերին Մայր Տաճարում մասնակից դառնալ օրհնության արարողությանը։

Արարիչ Աստված, Իր անհուն սիրուց մղված, ստեղծեց համայն աշխարհն ու տիեզերքը՝ ի վայելումն արարչության թագ ու պսակ հանդիսացող մարդու, որին և տնտես կարգեց ողջ արարչության վրա, ինչպես փաստում է Ծննդոց Գիրքը. «Տեր Աստված Իր ստեղծած մարդուն տեղավորեց բերկրության դրախտում, որպեսզի սա մշակի ու պահպանի» (2:15): Տեր Աստված պատվիրեց. «Աճեցե՛ք, բազմացե՛ք, լցրե՛ք երկիրը, տիրեցե՛ք դրան…» (1:28):

Բանսարկու սատանան, սակայն, չսահամանափակվեց այդքանով: Զրկելով մարդուն երանական կյանքից՝ սկսեց անդուլ պայքարը նրա դեմ: Գործվեց մարդկության պատմության առաջին ոճրագործությունը՝ եղբայրասպանությունը: Չարը նախանձով լցրեց Կայենի սիրտը իր եղբոր՝ Աբելի հանդեպ:

Դժվար է իմանալ աշխարհի վրա գոյություն ունեցող համալսարանների ճշգրիտ թիվը: Համացանցի տարբեր պաշտոնական կայքէջեր տարբեր թվեր են տալիս՝ 20․000, 25․000, 30․000, այլ աղբյուրներում՝ 50․000: Խնդիրն աշխարհում գործող համալսարանների ճշգրիտ թիվն իմանալը չէ, այլ խորանալն է այդ համալսարանների ֆակուլտետների, ամբիոնների և դրանց կողմից դասավանդվող առարկաների բազմատեսակության մեջ:     

Եթե մեղք գործելը ունի դատապարտություն, որովհետև գրված է. «Մեղքի հատուցումը մահն է» (Հռոմ. 6:23), ապա ինչքա՜ն ահավոր ու սոսկալի է այն մարդկանց պատիժը, որոնք ըմբոստանում են Աստծո դեմ կամ Բարձյալը նրանց համար ծաղրի առարկա է: 

Մեկշաբաթյա այցի ընթացքում Նորին Սրբությունը հանդիպումներ կունենա Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի բարերարների և Շվեյցարիայի հայոց թեմի վարչականների հետ։

Տերն Ավետարանում ասում է. «Ես ո՞ւմ եմ նայելու, եթե ոչ հեզերին ու խոնարհներին և նրանց, ովքեր դողում են Իմ խոսքից» (Եսայի 66:2), նաև առաքյալն է խոնարհության կոչում. «Խոնարհվեցե՛ք Աստծո հզոր ձեռքի տակ, որպեսզի ժամանակին Նա ձեզ բարձրացնի» (Ա Պետ. 5:6): Միշտ հիշենք, որ առանց Աստծո գիտության, կամքի՝ մի տերև իսկ ծառից չի ընկնում, և մինչև անգամ մեր գլխի մազերը բոլորն իսկ հաշվված են (տե՛ս Մատթ. 10:30):

Աստծո սպասավորին դատելուց առաջ գիտակցենք, որ նա էլ մարդ է, մեղանչական բնության տեր և կարող է սխալվել: Գիտենանք, որ հոգևորականն առավել, քան որևէ աշխարհական ենթակա է դիվային հարձակումների, փորձությունների, քանի որ ուրացել է իր անձը և վերցնելով իր խաչը՝ գնում է Տիրոջ ետևից:

Գերաշնորհ Տ․ Վարդան եպիսկոպոս Նավասարդյանը, ազատվելով Բալթյան երկրների հայոց թեմի առաջնորդի պաշտոնից, նշանակվել է Ավստրալիայի և Նոր Զելանդիայի հայոց թեմի առաջնորդ, Հնդկաստանի և Ծայրագույն Արևելքի հայրապետական պատվիրակ։