Հոգևոր

Տերողորմյան ժառանգություն է, օրհնություն, որ մեզ են ավանդել սուրբ հայրերը: Հենց միայն դրա համար դրանք մեծ նշանակություն ունեն: Պատահում է, որ պապը թոռանն ինչ-որ չնչին բան է ժառանգություն թողնում, սակայն դա նրա համար թալիսմանի պես մի բան է: Էլ ի՞նչ ասես տերողորմյայի մասին, որ մեր սուրբ հայերից ենք ժառանգել:

Հավա­տա­ցո­ղի ճշմա­րիտ միավո­րու­թյունը Քրիս­տո­սի հետ վերջ­­նա­կա­նա­պես ի­րա­գործ­վում է Քրիս­տո­սի կեն­դա­նա­րար մարմ­նի և ա­րյան հա­ղոր­դու­թյամբ: Այդ պան­ծա­լի միավո­րու­թյան ի­րա­կան հնա­րավո­րու­թյուն տա­լու հա­մար էր, որ Քրիս­տոս սահ­մա­նեց Ե­կե­ղե­ցու այդ ս. խոր­հուր­դը: Ըստ ո­րում, հա­ղոր­դու­թյունն է այն ս. խոր­հուրդն, ո­րով հա­ցի ու գի­նու տե­սա­կի տակ իսկ և իսկ հա­ղորդ­վում ենք Քրիս­տո­սի մարմ­նին և ա­րյան` հիշե­լով Քրիս­տո­սի փրկա­գոր­ծու­թյունն ու գո­հա­նա­լով մեր փրկու­թյան ու նո­րա անն­ման շնոր­հաց հա­մար:

Մարդը՝ որպես այդպիսին, ինչպես իր մասնակցությունն է ունենում ընտանեկան, հասարակական և պետական կյանքին, այնպես էլ՝ որպես եկեղեցու անդամ, պետք է մասնակից լինի նաև եկեղեցական կյանքին, եկեղեցում կատարվող ընդհանրական աղոթքին: Եթե ընտանեկան, հասարակական և պետական կյանքն ընթանում է երկրային տարբեր պահանջների և խնդիրների հիման վրա, ապա եկեղեցում մարդիկ միավորվում են՝ հանուն հոգևոր բարձրագույն պահանջների, Աստծո հետ հաղորդակցվելու և Նրան ծառայելու նպատակով:

Եթե այդ միտքն առաջ է գալիս իրական խոնարհությունից և ասում ես. «Ես բարկացնում եմ Աստծուն իմ տգեղ վարմունքով», ապա աստվածային մխիթարություն ես զգում: Իսկ եթե եսասիրության պատճառով ես տրտմում ու ասում. «Ինչպե՞ս կարող էի դրան հասնել»,- ապա մխիթարություն չես ստանում, որովհետև «Տերը հակառակ է ամբարտավաններին»(1): Աստված հպարտի աղոթքը չի լսում, որովհետև հպարտությունը խոչընդոտ է:

Աղմկոտ մեր առօրյայում դժվար է մարդուն այդ լռության մեջ հայտնվել, կենտրոնանալ, մտորել, անկեղծանալ ինքն իր հետ՝ իմաստավորելով լռությունը: Սակայն խիստ կարևոր է, որպեսզի մարդը լռության մեջ հանդիպի ինքն իր հետ, քանի որ ինքնաճանաչողության, ինքնաքննության արդյունքում մարդն իր մեջ բացահայտում է Աստծո ներկայությունը:

Աստծո շնչով գրված Աստվածաշունչ Մատյանը պատմում է մեզ ամենաբարի, ամենախնամ, ամենողորմ Արարչի՝ Իր արարածների հանդեպ ունեցած ամենաառատ ողորմության և աստվածախնամ տեսչության մասին: Արարիչ Աստված մեզ համար արարեց երկինքն ու երկիրը և բոլոր  արարածներին և խնամքով ցույց տվեց Իր սիրո բարերարությունը, քանզի «արարչության սերը ստիպեց Արարչին ստեղծել բոլոր երևելի և աներևույթ արարածներին» (սբ Գր. Լուսավորիչ):

Փրկությունն աղոթքի մեջ փնտրիր: Նույնիսկ, եթե ուղղակի գլուխդ դիպցնես սրբապատկերին, թեթևություն կզգաս: Թող խուցդ փոքրիկ եկեղեցու նմանվի, որում քո սիրած սրբապատկերներն են, և կտեսնես, որ այնտեղ միշտ մխիթարություն կգտնես:

Երբ մենք այն զգում ենք: Իսկ այն զգում ենք, երբ մեզ ուրիշների տեղն ենք դնում: Եթե մեզ հիվանդների ու ննջեցյալների տեղը դնենք, ապա դա մեզ կօգնի կարեկցանքով աղոթել. կարեկցանքը սիրտն է մտնում, և մեր աղոթքը դառնում է սրտի աղոթք:

Եթե կարող ես, ապա կամացուկ շարականներ երգիր կամ աղոթիր՝ Աստծուց առողջություն խնդրելով քեզ և այլոց համար, որոնց դու, որպես հիվանդությունների հակված մարդ, կարող ես ավելի լավ զգալ: Այժմ քեզ տրվում են աղոթքի համար բոլոր պայմանները, և նույնիսկ տառապանքը, որ հիվանդների համար աղոթելու շատ կարևոր նախադրյալ է, որպեսզի աղոթքը սրտից բխի:

Աստվածասերները, նախ և առաջ, պետք է ուղղադավան հավատք ունենան՝ ըստ Սուրբ Գրքում սուրբ հայրերի կողմից գրի առնված խրատների, քանի որ բոլոր հոգևոր բարիքների հիմքը ճշմարիտ Աստծու և Քրիստոսի տնօրինության դավանությունն է, որի միջոցով փրկվեցինք մենք՝ ամենքս: Իսկ դրանից հետո միայն անհրաժեշտ է «հոգ տանել» աղոթքների մասին:

Մեր ժամանակներում հոգևոր կյանքով ապրելն ավելի դժվարին է դարձել, որովհետև քրիստոնյայի առջև ծառացած ներկայիս մարտահրավերները շատ անգամ քողարկված և ճշմարտանման են արտահայտվում ու մարդուն կլանում դրա մեջ, եթե չես ունենում հոգևոր արթնություն և սթափություն: Կարելի է նշել արդի երեք մարտահրավեր․ առաջինը` տեղեկատվությունը և դրա ազդեցությունը: Երկրորդ` ցանկություններին հագուրդ տալու մատչելիությունը և հասանելիությունը, երրորդը` հարմարավետության ձգտումը: Այս ամենն այն է, ինչը բնութագրում է այսպես կոչված սպառողական հասարակությանը:

Ինքներս մեզ համար աղոթելիս միայն մեզ համար չէ, որ աղոթում ենք. մեզ համար աղոթքն անհրաժեշտ է որպես նախապատրաստություն՝ Աստծու առջև պատշաճ հանդերձանքով ներկայանալու համար:

Մի՛ վախեցիր: Յուրաքանչյուր ոք որևէ բանի հետ կապված խնդիր պե՛տք է ունենա, որովհետև երբ խնդիրներ կան, մենք Քրիստոսի ոտքերի մոտ ենք նստում ու Նրա օգնությունն աղերսում:

Աղոթող մարդը միշտ ունի ներքին մի խաղաղություն, ուրախություն, որ այս աշխարհից չէ, այլ Աստծուց է գալիս, որի մասին ասաց Տեր Հիսուս. «Իմ խաղաղությունն եմ տալիս ձեզ» (Հովհաննես 14:27) և «Եկեք Ինձ մոտ, բոլոր հոգնածներդ ու բեռնավորվածներդ, և Ես ձեզ կհանգստացնեմ» (Մատթեոս 11:28): Աղոթող մարդու սրտի մեջ Աստված դնում է Սուրբ Հոգու առհավատչյան, որի մասին խոսում է Պողոս առաքյալը (Բ Կորնթացիներ 1:21-22): Դա Աստծու ներկայությունն է մարդու մեջ: Նման մարդը հավատալու համար այլևս արտաքին նշանների կարիք չունի, քանզի Աստված Ինքը բնակվում է նրա հոգում, ինչպես ասաց Տեր Հիսուս, թե՝ Երկնքի Աքայությունը ձեր մեջ է:

Բոլոր ննջեցյալները կարոտ են քահանայական աղոթքի և պաշտամունքի: Բացի աղոթելուց, ննջեցյալների համար նաև նրանց հիշատակի համար ողորմություն ենք անում. «Քանզի ողորմությունը բարձրագլուխ պարծենում է դատաստանի դիմաց» (Հակոբոս 2:13):

Մարդու կյանքում վերազարթոնք պարգևող կարևորագույն իրողություններից է աղոթքը: Ճիշտ մոտեցմամբ իրագործված աղոթքը վերականգնում, ուժ և զորություն է հաղորդում անհատին: Ավետարանում Հիսուսը հորդորում է առանձնահատուկ ուշադրություն դարձնել աղոթքի վրա՝ այն դիտարկելով անհատի կյանքի համար կենսական նշանակություն ունեցող բաղկացուցիչներից մեկը:

Ժամանակակից տեղեկատվական աշխարհում, երբ առօրյա զբաղվածությունը, աշխատանքն ու իրադարձությունները սրընթաց թափանցում են անհատի կյանքն ու կլանում նրա ժամանակը, մարդկանց համար ամեն օր եկեղեցի հաճախելը, ժամերգությանն ու աղոթքին մասնակցելը դառնում են դժվարին:

Մեր ժամանակների զանգուածային արտագաղթի պայմաններում միջէթնիկ, միջմշակութային եւ միջկրօնական խառնամուսնութեան խնդիրն աւելի քան երբեւէ շոշափելի է եւ արդիական։ Քրիստոսի Եկեղեցին այսօր գտնւում է բազմազան մարտահրաւէրների առաջ, որոնցից ծագում են մի շարք խնդիրներ, որոնք կրում են ոչ միայն հոգեւոր, այլ նաեւ աշխարհիկ բնոյթ։

Դրոշ­մը պար­զա­պես Ս. Հո­գու որ­դեգ­րու­թյան կնիքն է և հավա­տա­ցյալի հո­գե­գա­լուս­տը, ուստիև դրոշ­մել բա­ռի տեղ սո­վո­րա­բար գործ է ած­վում «կնքել», ինչ­պես հիշ­վում է նաև ա­ռա­քյալի խոս­քե­րի մեջ: Ս. Հո­գու ներ­գոր­ծու­թյունը կամ դրոշ­մի ս. խոր­հուր­դը գե­ղեց­կա­պես նմա­նեց­րած է հրո հատկու­թյան, ո­րով տար­բեր­վում է Քրիս­տո­սի մկրտու­թյունը ա­պաշ­խա­րա­կան մկրտու­թյունից[1]: Հու­րը առ­հա­սա­րակ մաք­րող ու փոր­ձող է, ըստ ո­րում, այ­րում է ժան­գը և մաք­րում, իսկ ե­թե այ­րվո­ղի մեջ որևիցե իս­կու­թյուն կամ զտու­թյուն չկա, ոչն­չաց­նում է և նո­րան[2]: Հե­տևա­բար Ս. Հո­գու ներ­գոր­ծու­թյան այդ հա­մե­մա­տու­թյունը շատ ար­տա­հայտիչ է:

Ե­կե­ղե­ցա­կան կամ աստված­պաշ­տա­կան ա­րա­րո­ղու­թյուն կոչ­վում է Ե­կե­ղե­ցու այն աստված­պաշ­տա­կան գոր­ծո­ղու­թյունը, ո­րի մեջ կա հարա­կից մի ներ­քին և ար­տա­քին, տե­սա­նե­լի և ան­տե­սա­նե­լի, հո­գևոր ու մարմ­նավոր կողմ:

Վերջում Ամենայն Հայոց Հայրապետը դեսպանին մաղթեց նորանոր հաջողություններ իր հետագա գործունեության մեջ:

Ծնողական սիրով եւ անձնազոհութեամբ, ինչպէս նաեւ մեր զաւակների աղօթքներով մարդասէր Տէրն Իր շնորհով եւ ողորմութեամբ մեր մեղքերին թողութիւն կը պարգեւի:

Ոչ ոք զերծ չէ փորձությունից` անկախ տարիքից և սեռից: Պողոս առաքյալն ասում է, որ Աստված փորձության հետ մեկտեղ փրկության ելք էլ է ցույց տալիս (Ա Կորնթ. 10.13): Հետևաբար, փորձությունը գալիս է ինչ-որ ժամանակահատվածով, այն մշտական չի մնում և յուրաքանչյուր փորձության համար Աստծո կողմից տրվում են համապատասխան օգնություն ու զորակցություն: Փորձությունը բարիք է դառնում այն հաղթահարելուց հետո այս կյանքի համար, ինչպես նաև հավիտենական կյանքի համար:

Մարդիկ, սակայն, հեռանում են աստվածադիր այդ ներդաշնակությունից և չեն հասկանում այն, ինչ ասում է Ավետարանը. տղամարդը, սխալ ըմբռնելով այն, ինչ ասում է Ավետարանը, կնոջն ասում է. «Պետք է վախենաս ինձանից»:

Մկրտու­թյուն է այն սրբա­րար խոր­հուրդն, որ սրբում է մեզ մարդ­կա­յին նախ­նա­կան մեղ­քից, վերս­տին ծնունդ է տա­լիս Ս. Հո­գու շնոր­հած նո­րոգ կյան­քով և Քրիս­տո­սի Ե­կե­ղե­ցու մեջ ըն­դու­նում:

Սուրբ Պատարագի ավարտին Հայոց Հովվապետը «Պահպանիչ» աղոթքով և հրաշագործ Սուրբ Գեղարդով օրհնել է ներկա ժողովրդին, ապա հավատացյալներին հնարավորություն է ընձեռվել երկրպագելու ու համբուրելու համաքրիստոնեական սրբությունը:

«Դատաստանի օր» հասկացությունը պետք է ընկալել ոչ մարդկային այսօրվա պատկերացումներով: Նախ` օրն իբրև այդպիսին գոյություն չի ունենալու, որովհետև Դատաստանին նախորդելու է աշխարհի վախճանը:

Առաքյալների տոնը Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի սրբատառ կոնդակով հռչակվել է Աստվածամուխ Սուրբ Գեղարդի ուխտի օր:

21-րդ դարի հորձանուտում, գիտատեխնիկական արագընթաց զարգացման հոլովույթներում, մարդու անհատական կյանքում ավելի ու ավելի փոքր տեղ է մնում ներքին խաղաղության տարածության համար: Ամենօրյա ալեծուփ տեղեկատվությունը, ժամանակակից փոխհաղորդակցությունն ու երկրային կյանքի հնարավորությունների հասանելիությունը սկսում են գրավել նաև անձի ներքին լռության տարածքը:

Սրբազան մասունքը հավատացյալների երկրպագության համար Մայր տաճարում կմնա մինչև 18։00։