Հոգևոր

Վախը թերահավատության նշան է. թերահավատությունը մենք վաղուց ենք մերժել մեզանից, նրա հետ վախն էլ թող փախչի մեր մտքերից ու խորհուրդներից (Վարդան Մամիկոնյան):

Մեզանից ոչ ոք չի ուզում հողեղեն ու մահկանացու մարդուց արժանանալ պատվի, որը ուտիճն ու ցեցն են ապականում և գողն էլ տանում է մի ակնթարթում (Ղևոնդ Երեց):

Քրիստոնեությունն ունի իր արտաքին նշանը: Այն արտաքին լինելուց բացի, կրում ենք մեր սրտում և դրանով իսկ ճանաչելի դառնում որպես քրիստոնյա: Այդ նշանը տվեց մեզ Տերը՝ Հիսուս Քրիստոս, Իրեն հիշելու համար:

Յուրաքանչյուր քրիստոնյա իր կյանքում մասնակից է լինում հոգևոր բարեպաշտական այնպիսի արարողությունների, որոնք Հայ Առաքելական Սուրբ եկեղեցու ծեսի բաղկացուցիչ հիմնական բաժիններից են: Այդ արարողություններին նրանք առնչվում են որոշակի պահերի և դեպքերի առիթով կամ էլ եկեղեցական որոշ տոներին:

Մի՛ հագիր հագուստներ, որով կարող ես գովաբանվել ու մեծարվել, որոնք կարող են քեզ հպարտացնել ու փառավորել (Անտոն Անապատական):

Քրիս­տոս ի­րա­կա­նաց­րեց յուր մար­գա­րեա­կան գոր­ծու­նեու­թյան նպա­տա­կը քա­հա­նա­յա­պե­տա­բար մա­տու­ցած պա­տա­րա­գով: Քա­հա­նա­յա­պե­տա­կան պաշ­տոնի գա­ղա­փարն ու հի­մունքն Աս­տու­ծո և մար­դու մի­ջի հաշ­տու­թյունն է, որ ար­տա­հայտում է ա­մե­նայն քա­հա­նա­յու­թյան և նո­րա զո­հա­բե­րու­թյան մեջ:

Ծննդոց գրքում կարդում ենք. «Տէր Աստուած մարդուն ստեղծեց երկրի հողից» (Ծննդ. 2, 7): Եւ երբ Ադամն ու Եւան անհնազանդ գտնուեցին Աստծուն, ճաշակելով արգելուած պտուղը դրախտում, Աստուած անիծեց նրանց՝ Ադամին ասելով. «Քո երեսի քրտինքով ուտես հացդ մինչեւ հող դառնալդ, որից ստեղծուեցիր, որովհետեւ հող էիր եւ հող էլ կը դառնաս» (Ծննդ. 3, 19):

Ավելի լավ է մեզ լիովին հանձնենք Քրիստոսին, երբ հիվանդանում ենք: Պետք է մտածենք, որ ցավի պահին մեր հոգին համբերության և փառաբանության կարիքն ավելի շատ ունի, քան «պողպատե» մարմնում, որի օգնությամբ կարող ենք ֆիզիկական մեծ սխրանքներ գործել: Քանի որ առանց հասկանալու փառասիրության և պարծենկոտության վտանգի մեջ ենք հայտնվում այդ սխրանքների պատճառով, որովհետև մեզ կարող է թվալ, թե ունակ ենք սեփական «հեծելազորային գրոհով» դրախտը նվաճել:  

Ամեն օր մարդը մեղանչում է և ամեն օր էլ կարիք ունի ապաշխարության: Անմեղ մեկը չկա, անգամ եթե իր երկրային կյանքում միայն մեկ օր է ապրել: Մարդիկ սկսեցին մեղքը ճանաչել նախածնողների՝ Ադամի և Եվայի Աստծո հանդեպ անհնազանդությունից: Ճանաչելով մեղքը՝ մարդը սկսեց պայքարել այդ մեղքերի դեմ:

Դու մի՛ հուսահատվիր մարդասեր Աստծո ողորմությունից, այլ հիշի՛ր, թե քանի՜-քանի՜ մաքսավորներ արդարացան, պոռնիկներ սրբացան, ավազակներ մաքրվեցին և դրախտ մտան (Հովհան Մանդակունի):

Մարդիկ սովոր են «խոստովանություն» բառը հասկանալ որպես Խոստովանության խորհուրդ եկեղեցու զավակների բերանում, դրա՝ «խոստովանություն» բառի   տարածվածության և շատ օգտագործման պատճառով: Սակայն այս բառը Աստվածաշնչում հիշատակվում է երեք տարբեր իմաստներով.

1. Եղբայրներից մեկն ասաց հայր Պիմենին. «Հայր, ես մեծ մեղք եմ գործել և ուզում եմ երեք տարի ապաշխարել»: Ծերն ասաց. «Դա շատ է»: Եղբայրը հարցրեց. «Իսկ մեկ տարվա ընթացքո՞ւմ», «Դա էլ շատ է», ասաց ծերը: Եղբայրը նորից ասաց. «Հայրերը ապաշխարության համար քառասուն օր են նշանակել»: Այդ ժամ ծերը պատասխանեց. «Շատ է նաև դա: Ես հավատում եմ, որ եթե մեղք գործողը ամբողջ սրտով զղջա և այլևս չընկնի այդ մեղքի մեջ, ապա Աստված նրա ապաշխարությունը երեք օրում էլ կընդունի» («Հարանց Վարք»):

Վաղնջական եկեղեցում եղել են մի քանի եկեղեցական Հայրեր, որոնք գրել են ընդդէմ դիակիզման: Նրանց քննադատութիւնները հիմնականում ուղղուած էին հռոմէացիների դէմ, քանի որ առաջին քրիստոնեաները չէին ուզում ընդօրինակել այդ հեթանոսական սովորութիւնը: Սա բաւական ուշագրաւ է, քանի որ Հռոմում գոյութիւն ունէին այլ մեղսալի սովորութիւններ։ Ուստի եկեղեցու Հայրերն ուզում էին տեղեկացնել եւ զգուշացնել, որպէսզի քրիստոնեաները չընդօրինակեն դրանք:

«Ահավասի՛կ ես և իմ զավակները, որոնց Աստված ինձ տվեց» (Եբրայեցիս 2:13):

Սուրբ Մկրտությունը Հայ Եկեղեցու յոթ խորհուրդներից է: Այն մարդու հոգևոր կյանքի սկիզբն է՝ Եկեղեցուն անդամագրվելու և քրիստոնյա դառնալու հիմնական պայմանը: Սուրբ Երրորդության անունով ջրի մեջ երիցս ընկղմամբ մկրտվողը մաքրվում է ադամական և մինչև այդ գործած մեղքերից՝ դառնալով քրիստոնյա ու Եկեղեցու անդամ: Չափահաս տարիքում մկրտվելու դեպքում՝ կարևոր է խորհրդին գիտակցաբար ու պատրաստված մոտենալը:

Երկրպագությունից հետո քահանան առաջին անգամ Սուրբ Հաղորդություն է տալիս մկրտվածին, ինչը խորհրդանշում է տվյալ անձի ամբողջական անդամակցությունը Քրիստոսի Եկեղեցուն: Սուրբ Հաղորդության կարևորությունը հաշվի առնելով՝ (տես՝ Սուրբ Հաղորդություն. երկյուղով և հավատով առա՛ջ եկեք) լավ կլինի, որ չափահաս մկրտվողը պատրաստվի՝ պահեցողությամբ:

Արդյո՞ք այսօր մարդը խորհում է հավիտենական կյանքի մասին, պատրաստվո՞ւմ է երկնային բնակության համար, մտածո՞ւմ է, թե ինչպիսի ճամփորդություն է սպասվում իրեն, ինչ պատրաստություն պիտի տեսնի:

Քրիս­տոս, ե­կած լի­նե­լով մե­ղան­չա­կան մար­դու փրկու­թյան հա­մար, բնա­կա­նա­բար ոչ միայն հաշ­տու­թյան միջ­նորդ պետք է լի­ներ Աս­տու­ծո և մար­դու մի­ջև, այլև մի նոր հարա­բե­րու­թյուն ու նոր ուխտ պետք է հաստա­տեր նո­ցա մեջ:

Մասոնները գործածում էին ու մինչեւ օրս գործածում են զանազան հնարքներ ու խորամանկութիւններ՝ արդարացնելու իրենց գաղափարները: Մարդկանց ջանում են համոզել, թէ դիակիզումը թաղումից աւելի առողջապահական է, քանի որ թաղումը կարող է առաջացնել հողի, օդի կամ ջրի ապականութիւն:

Խրատները, բազում օրինակներն ու վարդապետությունը կարող են օգնել այն մարդուն, ով ցանկություն ունի դուրս գալու բազում մեղքերի սարդոստայնից, ուր հայտնվել է՝ հեռվանալով ուղիղ և առաքինի ընթացքից: Եթե մարմնի հիվանդությունը բուժվում է դեղերով, ապա հոգու հիվանդությունը բուժվում է ապաշխարությամբ: Ապաշխարության մասին կայքի այս բաժնի խրատները լավագույն կերպով, օրինակներով առաջարկում են հոգին բուժելու մի շարք դեղատոմսեր: Սբ. […]

Ռուսաստանի Դաշնության Ռոստովի մարզի Նովոչերկասկ քաղաքի հայկական եկեղեցուն նվիրաբերել են Սբ․ Գրիգոր Լուսավորչի մասունքը: 

Հուլիսի 23-ին Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում ընդունեց Ռումին Ուղղափառ Եկեղեցու պատվիրակության անդամներ Կիպրիան Իոն Լոնիտային և Ջորջ Ալեքսանդրու Լեպադատուին՝ ուղեկցությամբ Ռումինիայի հայոց թեմի առաջնորդ Գերաշնորհ Տ․ Տաթև եպիսկոպոս Հակոբյանի։

«Վա՜յ ձեզ, որ այժմ ծիծաղում եք, քանզի կսգաք ու լաց կլինեք» (Ղուկաս 6.25), Քրիստոս այս խոսքերով ոչ թե անմեղ ու չափավոր ծիծաղն է մեղք համարում, այլ ամբարտավան, ինքնագոհ ու անմաքուր սրտից ծնված անպատկառ ծիծաղը, երկրային ցոփ կյանքով ապրող, իրեն ամենակարող կարծող, Աստծո երկյուղն ու սերը չունեցող և իր մեղքերի համար չսգացող մարդու ծիծաղը:

Հուլիսի 22-ին Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում ընդունեց Հայաստանի և սփյուռքի տարբեր թեմերից ժամանած եկեղեցականներին, ովքեր մասնակցում են երեքշաբաթյա վերապատրաստման դասընթացներին:

Հելոուինի խրախճանքն իր դիւապաշտական խորհրդանշաններով ցոյց է տալիս մեր մշակոյթի անկումն ու ճգնաժամը: Մարդիկ պարզապէս այլեւս չեն տարբերակում բարին ու չարը: Ճշմարիտ եւ ուղիղ հաւատով քրիստոնեաները չեն կարող որեւէ ձեւով մասնակից լինել այս միջոցառմանը, քանի որ Հելոուինը հեթանոսական պաշտամունք է սատանային՝ մահուան հրեշտակին: Մենք պէտք է հասկանանք, թէ այսպիսի արարողակարգի մասնակցութիւնը դաւաճանութիւն է մեր Աստծուն, մեր սուրբ հաւատին, մեր ազգային պատկանելիութեանն ու մշակոյթին: Որովհետեւ եթէ մենք ընդօրինակում ենք խաւարային ոգիներին, ապա կամովին կապ ենք հաստատում դիւային զօրութիւնների հետ, որոնց տէրը ոչ թէ կելտերի Սամհայնն է, այլ՝ սատանան:    

Արարիչ Աստված արարչագործության վեցերորդ օրը ստեղծեց արարչագործության թագ և պսակ հանդիսացող մարդուն, ստեղծեց Իր պատկերով և նմանությամբ և ի տարբերություն կենդանիների, որոնք չունեն բանական հոգի, Աստված մարդուն բանական հոգի շնորհեց: Եկեղեցու սրբազան հայրերի վարդապետության համաձայն՝ մարդն ունի իշխանական հոգի և ծառայական մարմին: Մարմինը պետք է ծառայեցնել և ոչ թե մարմնին ծառայել, և հարկ է, որ հոգին իշխի մարմնին, և ոչ թե մարմինը՝ հոգուն: 

Իսկ ինչո՞ւ չի կարելի: Ի՞նչ մեղք ունեն խեղճ երեխաները: Այն փաստը, որ քաղաքացիական ամուսնություն ունեցող մարդիկ ուզում են մկրտել իրենց երեխաներին, վկայում է այն մասին, որ նրանց ներսում ինչ-որ (բարի) բան կա, որ այդ մարդիկ լիովին անտարբեր չեն: Հավանաբար այդ մարդիկ ինչ-որ տեղ և ինչ-որ բանում խճճվել են: Եթե ինչ-որ մեկն ուզում է օգնել նրանց, ապա նախ պետք է պարզել, թե ինչու նրանք եկեղեցում չեն պսակադրվել, այնուհետև՝ ինչու են ուզում մկրտել իրենց երեխաներին:

Քրիս­տո­սի մար­դե­ղու­թյամբ սկսվում է և նո­րա աստված­մարդ­կա­յին կյանքն, և ո­րով­հե­տև նա աստվա­ծու­թյան ու մարդ­կու­թյան միու­թյուն է, ուստիև թե՛ մարմ­նա­նալն ու թե՛ ծնուն­դը հրա­շա­լիք է և միան­գա­մայն մարդ­կա­յին: Հրա­շա­լիք է և մարդ­կա­յին այն պատ­ճա­ռով, որ Քրիս­տոս նո­րա մարդ­կու­թյան նա­խա­մարդն է, ո­րի մեջ պետք է ան­հե­տա­ցած լի­նի ու նո­րա հի­շա­­տակն, և միևնույն ժա­մա­նակ մարդ­կու­թյունը պետք է նո­րա մեջ ներ­կա­յա­նար, և ու­րեմն Քրիս­տոս պետք է մարդ­կա­յին ծնունդ լի­ներ և ոչ թե մի նո­րաստեղծ մար­մին առ­ներ[1]:

«Օրհնի՛ր Տիրոջը, ո՛վ իմ անձ, և մի՛ մոռացիր բոլոր պարգևները Նրա, Ով  քավություն է տալիս քո մեղքերին, բժշկում ախտերը քո բոլոր» (Սաղմ. 102:2-3):

Ա. Ճշմարիտ խոնարհը նա՛ չէ, ով միայն խոսքով է իրեն անպիտան խոստովանում, բայց նույնն ուրիշից լսելով՝ վրդովվում, խոժոռվում ու բարկանում է: Այստեղից պարզ է, որ այդպիսին ավելի հպարտ է, քան խոնարհ, քանզի խոնարհը խոստովանությամբ կամենում է մարդկանցից գովեստներ ստանալ ու փառք որսալ: Դեռ ավելին՝ ստախոս ու կեղծավոր է, որովհետև լեզվի վրա մի՛ բան ունի, իսկ […]