Հոգևոր

Ոմանք այս դարը կը կոչեն «կրօնի դար» իսկ ուրիշներ՝ «գիտութեան դար»։ Երկու որակումներն ալ ճիշդ են։ Ընդվզեցուցիչը սակայն այն է, որ կարգ մը «գիտուն» մարդիկ, իրենց գիտուն ըլլալը փաստելու համար կ՚անգիտանան Ամենագէտին ներկայութիւնը։

Աստուծոյ ծառայելը իւրաքանչիւր մարդու կոչումն է, բայց միաժամանակ պարտաւորութիւնը։ Երբեմն մարդիկ Աստուծոյ անունով կը գործեն, բայց իրենց գործն է որ կը գործեն եւ ո՛չ թէ Աստուծոյ։ Աստուծոյ ծառայելը՝ Աստուծոյ կամքին հնազանդիլն է։ Իսկ Աստուծոյ կամքը միշտ ալ դիւրին չէ կատարելը։ Կրնայ պատահիլ որ Աստուծոյ կամեցածը մեր կամեցածին հակառակ ըլլայ։

Գոհություն Քեզ, մեղքերի Լուծարի՛չ: «Ամենայն հոգի ակնկալությամբ, հույսով Քեզ է սպասում՝ կարոտ Քո շնորհներին՝ թե՛ երկնայինները և թե՛ երկրավորները, թե՛ մեղքերով ընկածը և թե՛ արդարությամբ բարձրացածը, թե՛ տերը և թե՛ ծառան, թե՛ տիկինը և թե՛ աղախինը, և Քո ձեռքին է բոլորի կենդանության շունչը: Եվ Քեզ Հոր և Սուրբ Հոգուդ հետ փա՜ռք հավիտյանս հավիտենից. Ամեն» (սբ. Գր. Նարեկացի, «Մատյան ողբերգության», ԲԱՆ ՁԲ Է):

Քրիստոս ինքզինք կոչեց հեզ ու խոնարհ (Մտ․ 11.29), ուստի ան չի կրնար աշխատիլ կամ գործակցիլ մէկու մը հետ որ հպարտ ու ամբարտաւան է։ Ամբարտաւան մարդը յանձնապաստան մարդ կ՚ըլլայ, այսինքն, ան կ՚ըլլայ մէկը որ ինքզինքին նկատմամբ կոյր վստահութիւն կ՚ունենայ, մէկը՝ որուն յոյսը ինքնիր անձն է, մէկը՝ որուն ապաւէնը ինքնիր կարողութիւններն են։ Այսպիսի մարդ մը չի կրնար Սուրբ Հոգիին օրհնութիւնը վայելել, որովհետեւ ան ինքզինք է որ օրհնութիւն կը սեպէ։

1938 թվականի ապրիլի 6-ին Խորհրդային պետանվտանգության գաղտնի գործակալները Վեհարանում, իր բնակարանում, խեղդամահ արեցին Խորեն Ա Կաթողիկոսին։ Սկզբում նրա մարմինը հուղարկավորվել է Սուրբ Գայանե եկեղեցու գավթում, իսկ 1996 թվականի սեպտեմբերին աճյունը տեղափոխվեց Էջմիածնի Մայր տաճարի բակ։ Չնայած այս հալածանքներին, եկեղեցին պահպանեց իր ներքին կենսունակությունը՝ շնորհիվ հավատացյալ ժողովրդի աջակցության։

Պողոս առաքյալի այս հորդորը, թե՝ «Օգտագործեցե՛ք ժամանակը, քանզի այս օրերը չար են» մտորելու առիթ է տալիս յուրաքանչյուրիս՝ ինչպե՞ս գործածել ժամանակը, որպեսզի մեր քայլերը լինեն խոհեմ և աստվածահաճո, որպեսզի ինչպես առաքյալն է ասում՝ մեր կյանքն ապրենք իմաստությամբ և ոչ անմտորեն (Եփեսացիներ 5:15-16):

Այնպես որ, դեպի արևելք աղոթելը մեր սրտի և հոգու վրա մեծ ազդեցություն ունի և մեր մեջ արթնացնում է հոգևոր ու սրբազան ապրումներ, որի շնորհիվ մեր աղոթքն առանձնահատուկ խորություն է ձեռք բերում:

Դաւիթ քաջութիւնը ունեցաւ հրապարակելու իր մեղքը։ Մէկը մեղքէն ազատած չ՚ըլլար եթէ քօղարկէ զանիկա։ Երբեմն մենք կը փորձենք եւ կը յաջողինք քօղարկել այսինչ կամ այնինչ մեղքը, եւ կը կարծենք որ ձերբազատուեցանք անկէ։ Ո՛չ ոք կրնայ ազատիլ իր սրտին մէջ բնակութիւն հաստատած մեղքէն, եթէ թոյլ չտայ որ Սուրբ Հոգին Յիսուսի խաչով սրտի բաց գործողութիւն ընէ իրեն։ Սիրտ մը կրնայ խաղաղութիւն վայելել միայն ա՛յն ատեն՝ երբ յանձնուի Աստուծոյ։

Հայոց Հովվապետը, խոսելով հայրենիքի և ժողովրդի համար ներկայիս դժվարին ժամանակաշրջանի մասին, նաև մտահոգությամբ անդրադարձ կատարեց Հայաստանի վարչապետի կողմից Հայոց Հայրապետի և եկեղեցականության թիրախավորմանը՝ նշելով, որ ծրագրավորված հարձակումները նպատակ ունեն վարկաբեկել հայ եկեղեցականությանն ու Եկեղեցուն, լռեցնել Եկեղեցու ձայնը և նվազեցնել նրա բարձր վարկն ու հեղինակությունը մեր հասարակության մեջ։

Մեզանից և ոչ ոք զորավոր չէ այնպես, ինչպես Աստված, բայց մեզանից ամեն մեկն, իր գործն անելով, կարող է մի մեծ բան անել իր եղբորը, քրոջը, ծնողին, որդուն, բարեկամին, նույնիսկ կարծեցյալ թշնամուն, որոնք մեկ են ի Քրիստոս Հիսուս: Մեր Տերը պատգամում է. «Սիրիր ընկերոջդ քո անձի պես» (Մատթեոս 22:39), ի վերջո, ինչ անում ենք, ինքներս մեզ ենք անում, ինչ տալիս ենք և թվում է, թե այլևս չունենք, որոշ ժամանակ անց կրկնապատկված վերադառնում է մեզ:

Մոսկվայի միտրոպոլիտ Ինոկենտիի մոտ ճաշի ժամանակ ապագա կյանքի մասին խոսակցություն գնաց: Կեսօրվա արևի դիմաց նստած սարկավագը առարկեց.

Մեկնարկել է Արարատյան շաբաթն ու յուրաքանչյուրս առիթ ունենք խորհելու քրիստոնեական մեր ինքնության մասին: Շաբաթը խորհրդանշում է հայոց մեծ դարձը, քրիստոնեության մուտքը Հայոց աշխարհ: Հունիսի 17-ին Հայ Առաքելական Եկեղեցին հիշատակում է Սուրբ Գայանյանց կույսերին: Նրանց օրինակը՝ պայքարելու, չհանձնվելու, անսահման սիրելու, չի կորցրել արդիականությունը: Սրբոց Գայանյանց օրինակը՝ անսահման սիրելու, պայքարելու Որևէ մեկը չի կարող ասել, որ սիրում […]

Հունիսի 20-ին Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում ընդունեց ԱՄՆ Հայոց Արևելյան թեմի Բոկա Ռատոնի (Ֆլորիդա) Սուրբ Դավիթ եկեղեցու համայնքի ուխտավորներին՝ առաջնորդությամբ հոգևոր հովիվ Արժանապատիվ Տ. Սևակ քահանա Գաբրիելյանի։

Ինձ քո խորհուրդն է անհրաժեշտ: Ինձ մի աղջիկ է դուր գալիս: Շատ եմ հավանում նրան: Եվ այժմ տանջվում եմ, քանի որ չգիտեմ ինչ անել՝ ամուսնանա՞լ, թե՞ ոչ:

Մի մարդ իր երեք որդիներին թողեց քաղաքում և գնաց վանք: Երբ այնտեղ մնաց երեք տարի, խորհուրդներն սկսեցին նեղել նրան և տրտմեցնել իր որդիների համար: Երբ վանահայրը տեսավ նրան այդպես տխուր, չիմանալով տրտմության պատճառը` հարցրեց նրան և ասաց. «Ինչո՞ւ ես տխուր»: Այնժամ պատմեց նրան եղբայրը և ասաց. «Երեք որդիներս քաղաքում են, և ուզում եմ նրանց էլ բերել այստեղ»:

Վանականներն ինչո՞ւ են նստում այստեղ: Ինչո՞ւ աշխարհ չեն գնում հասարակական ծառայության:

Հունիսի 16-ին Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին տոնախմբել է Սուրբ Հռիփսիմյանց կույսերի հիշատակը: Տոնական այդ օրը նաև Սուրբ Հռիփսիմե վանքի ուխտի օրն է:

Ցարգրադում մի ահարկու, արյունարբու վեզիր էր իշխում, ում սիրելի զբաղմունքն ամեն օր հետևելն էր, թե դահիճն ինչպես է մահապարտներին գլխատում իր պալատի առջև: Իսկ Ցարգրադի փողոցներում մի Աստծու խենթ, սրբակյաց ու մարգարե էր ապրում, ում բոլորը Աստծո սուրբ էին համարում: Մի առավոտ, երբ դահիճը հերթական դժբախտին էր գլխատում, Աստծո խենթը կանգնեց վեզիրի պատուհանների տակ և սկսեց մուրճն օդում այս ու այն կողմ թափահարել:

Երբ հիվանդություն ունեցող մարդը դիմում է հոգևորականին, Տիրոջ սպասավորը ձեռքը դնում է հիվանդի վրա ու աղոթում նրա համար, որպեսզի վերջինս զորանա, բժշկվի իր մարմնական ու հոգեկան հիվանդություններից: Խորհուրդը ենթադրում է անկեղծ զրույց: Հոգևորականն այցելում է ոչ միայն ապաշխարության կոչելու, այլև Սուրբ Հաղորդություն տալու, քրիստոնյային հավիտենական կյանքի մասին պատմելու, պատրաստելու հավիտենական կյանքին: Խորհրդի ընթացքում կարևորվում է մարդուն քրիստոնեական հավատի մեջ հաստատելը՝ ընթերցվածքներով, սաղմոսներով, շարականներով:

Եթե նրա կապան կարկատած է, ասում են, որ նա փնթի է: Եթե նոր ու գեղեցիկ է, մտածում են՝ իսկ ի՞նչ գումարով է գնել:

Ծնողներն իրենց որդու համար լավ դպրոց ու ուսուցիչ էին փնտրում և վերջապես ամենալավ ուսուցչին ընտրեցին նրա համար: Առավոտյան պապիկը թոռնիկին դպրոց տարավ: Երբ մտան դպրոցի բակ, երեխաները շրջապատեցին նրանց:

Երբ բանակ գնալու ժամանակն եկավ, մայրս, որ հաճախ էր եկեղեցի գնում և աղոթում ինձ համար, մի թղթի կտոր տվեց՝ վրան աղոթք գրված և ասաց. «Որդի՛ս, թող այն միշտ քեզ հետ լինի»:

Ինչո՞ւ էր Աստված իսրայելցիների համար երկնքից իջեցրած մանանան առավոտից առավոտ հավաքել տալիս:

Վախը կարող է ազդել երիկամների և միզապարկի վրա: Բայց մարդուն շատ ավելի վնաս է պատճառում բարկությունը: Այն անձը, ով շարունակաբար բարկություն է ապրում, որպես կանոն, տառապում է լեղապարկի հիվանդությամբ: Այդ անհավասարակշիռ, չափից ավելի էմոցիան այնքան ուժեղ է, որ նույնիսկ առանձնակի բարկության պահերը կարող են վնասել լեղապարկը: Պատահական չէ, որ այդպիսի մարդկանց ասում են` դառը մարդիկ: Երբ նմանօրինակ մարդիկ գալիս են բժշկի մոտ, իրենց շատ դյուրագրգիռ են պահում:

Երկինքն ու երկիրը և դրանցում եղած բոլոր արարածները, որոնց Աստված Իր ամենազոր և անսահման մեծ կարողությամբ ոչնչից գոյացրեց:

Մի՛ հակառակիր քեզի չարիք ընողին։ Եթէ մէկը աջ երեսիդ ապտակ զարնէ՝ միւս երեսդ ալ դարձուր անոր» (Մտ․ 5.39)։ Այս համարը Աստուածաշունչի ամէնէն պարզիմաստ  համարներէն մէկն է, բայց զարմանալիօրէն յաճախ ատիկա սխալ բացատրուած եւ մեկնաբանուած է մարդոց կողմէ։ «Եթէ մէկը աջ երեսիդ ապտակ զարնէ՝ միւս երեսդ ալ դարձուր անոր». այս խօսքին իմաստն ու նշանակութիւնը պարզ կը դառնայ եթէ երբեք աչքի առջեւ ունենանք զինք նախորդող խօսքը. «Մի՛ հակառակիր քեզի չարիք ընողին»։

Սուրբ Գրքում անհայտ մնացած որևէ խնդրի անհնար է լիարժեք պատասխան տալ, սակայն ոմանց կարծիքով ասվում է, թե Քանանի Քեբրոն կոչված տեղում է ստեղծվել:

«Վրիժառու և քինախնդիր մի՛ եղեք, որի համար Եսայի մարգարեն նախատում է Իսրայելի իշխաններին, այլ ըստ Քրիստոսի պատվիրանի, եղե՛ք ներող և համբերող բոլոր նրանց հանդեպ, ովքեր ձեր դեմ մեղանչել են, որպեսզի դուք էլ քաղցրություն ու բարերարություն ընդունեք Նրանից՝ ըստ խոսքի, թե «Մի դատեք և չեք դատվի», որովհետև ինչ չափով, որ չափեք, նրանով կչափվի»:

Աստված կարող էր աշխարհը միանգամից արարել, սակայն այս պարագայում մարդուն օրինակ է տալիս, որպեսզի նա իր գործերը կարգով կատարի և չշտապի: Նույնպես արարածների աստիճանաբար կատարելության հասնելը բնական օրենք է:

Մի կին հիվանդության ցավից տառապում է: Բժիշկը գալիս է, բացում դեղերի իր հսկա տոպրակը և զանազան, գույնզգույն դեղեր հանում, տալիս հիվանդին, բայց ցավը չի թողնում, նույնիսկ սաստկանում է: Անհանգստացած տանտերը մեկ այլ բժիշկ է գտնում, որը մի քանի դեղահաբ է ընդամենն ունենում, որոնցից մեկը տալիս է հիվանդին ու նրան բժշկում: