Հոգևոր

Ռուսաստանի Դաշնության Ռոստովի մարզի Նովոչերկասկ քաղաքի հայկական եկեղեցուն նվիրաբերել են Սբ․ Գրիգոր Լուսավորչի մասունքը: 

Հուլիսի 23-ին Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում ընդունեց Ռումին Ուղղափառ Եկեղեցու պատվիրակության անդամներ Կիպրիան Իոն Լոնիտային և Ջորջ Ալեքսանդրու Լեպադատուին՝ ուղեկցությամբ Ռումինիայի հայոց թեմի առաջնորդ Գերաշնորհ Տ․ Տաթև եպիսկոպոս Հակոբյանի։

«Վա՜յ ձեզ, որ այժմ ծիծաղում եք, քանզի կսգաք ու լաց կլինեք» (Ղուկաս 6.25), Քրիստոս այս խոսքերով ոչ թե անմեղ ու չափավոր ծիծաղն է մեղք համարում, այլ ամբարտավան, ինքնագոհ ու անմաքուր սրտից ծնված անպատկառ ծիծաղը, երկրային ցոփ կյանքով ապրող, իրեն ամենակարող կարծող, Աստծո երկյուղն ու սերը չունեցող և իր մեղքերի համար չսգացող մարդու ծիծաղը:

Հուլիսի 22-ին Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում ընդունեց Հայաստանի և սփյուռքի տարբեր թեմերից ժամանած եկեղեցականներին, ովքեր մասնակցում են երեքշաբաթյա վերապատրաստման դասընթացներին:

Հելոուինի խրախճանքն իր դիւապաշտական խորհրդանշաններով ցոյց է տալիս մեր մշակոյթի անկումն ու ճգնաժամը: Մարդիկ պարզապէս այլեւս չեն տարբերակում բարին ու չարը: Ճշմարիտ եւ ուղիղ հաւատով քրիստոնեաները չեն կարող որեւէ ձեւով մասնակից լինել այս միջոցառմանը, քանի որ Հելոուինը հեթանոսական պաշտամունք է սատանային՝ մահուան հրեշտակին: Մենք պէտք է հասկանանք, թէ այսպիսի արարողակարգի մասնակցութիւնը դաւաճանութիւն է մեր Աստծուն, մեր սուրբ հաւատին, մեր ազգային պատկանելիութեանն ու մշակոյթին: Որովհետեւ եթէ մենք ընդօրինակում ենք խաւարային ոգիներին, ապա կամովին կապ ենք հաստատում դիւային զօրութիւնների հետ, որոնց տէրը ոչ թէ կելտերի Սամհայնն է, այլ՝ սատանան:    

Արարիչ Աստված արարչագործության վեցերորդ օրը ստեղծեց արարչագործության թագ և պսակ հանդիսացող մարդուն, ստեղծեց Իր պատկերով և նմանությամբ և ի տարբերություն կենդանիների, որոնք չունեն բանական հոգի, Աստված մարդուն բանական հոգի շնորհեց: Եկեղեցու սրբազան հայրերի վարդապետության համաձայն՝ մարդն ունի իշխանական հոգի և ծառայական մարմին: Մարմինը պետք է ծառայեցնել և ոչ թե մարմնին ծառայել, և հարկ է, որ հոգին իշխի մարմնին, և ոչ թե մարմինը՝ հոգուն: 

Իսկ ինչո՞ւ չի կարելի: Ի՞նչ մեղք ունեն խեղճ երեխաները: Այն փաստը, որ քաղաքացիական ամուսնություն ունեցող մարդիկ ուզում են մկրտել իրենց երեխաներին, վկայում է այն մասին, որ նրանց ներսում ինչ-որ (բարի) բան կա, որ այդ մարդիկ լիովին անտարբեր չեն: Հավանաբար այդ մարդիկ ինչ-որ տեղ և ինչ-որ բանում խճճվել են: Եթե ինչ-որ մեկն ուզում է օգնել նրանց, ապա նախ պետք է պարզել, թե ինչու նրանք եկեղեցում չեն պսակադրվել, այնուհետև՝ ինչու են ուզում մկրտել իրենց երեխաներին:

Քրիս­տո­սի մար­դե­ղու­թյամբ սկսվում է և նո­րա աստված­մարդ­կա­յին կյանքն, և ո­րով­հե­տև նա աստվա­ծու­թյան ու մարդ­կու­թյան միու­թյուն է, ուստիև թե՛ մարմ­նա­նալն ու թե՛ ծնուն­դը հրա­շա­լիք է և միան­գա­մայն մարդ­կա­յին: Հրա­շա­լիք է և մարդ­կա­յին այն պատ­ճա­ռով, որ Քրիս­տոս նո­րա մարդ­կու­թյան նա­խա­մարդն է, ո­րի մեջ պետք է ան­հե­տա­ցած լի­նի ու նո­րա հի­շա­­տակն, և միևնույն ժա­մա­նակ մարդ­կու­թյունը պետք է նո­րա մեջ ներ­կա­յա­նար, և ու­րեմն Քրիս­տոս պետք է մարդ­կա­յին ծնունդ լի­ներ և ոչ թե մի նո­րաստեղծ մար­մին առ­ներ[1]:

«Օրհնի՛ր Տիրոջը, ո՛վ իմ անձ, և մի՛ մոռացիր բոլոր պարգևները Նրա, Ով  քավություն է տալիս քո մեղքերին, բժշկում ախտերը քո բոլոր» (Սաղմ. 102:2-3):

Ա. Ճշմարիտ խոնարհը նա՛ չէ, ով միայն խոսքով է իրեն անպիտան խոստովանում, բայց նույնն ուրիշից լսելով՝ վրդովվում, խոժոռվում ու բարկանում է: Այստեղից պարզ է, որ այդպիսին ավելի հպարտ է, քան խոնարհ, քանզի խոնարհը խոստովանությամբ կամենում է մարդկանցից գովեստներ ստանալ ու փառք որսալ: Դեռ ավելին՝ ստախոս ու կեղծավոր է, որովհետև լեզվի վրա մի՛ բան ունի, իսկ […]

Ի՞նչ է բարեխոսությունը, ովքե՞ր են մեր միջնորդները և ինչո՞ւ է անհրաժեշտ խնդրել սրբերի բարեխոսությունը. հարցերին պատասխանում է Արարատյան Հայրապետական թեմի Սուրբ Երրորդություն եկեղեցու խորհրդակատար Տեր Վարդան քահանա Հայրապետյանը:

Հայ Առաքելական եկեղեցին այսօր նշում է Ս.Կիպրիանոս եպիսկոպոսի, Հուստիանե, Եվփիմե, Քրիստինե կույսերի և 45 վկաների հիշատակի օրը, գրում է qahana.am-ը։

Քրիստոս Պետրոսի, Հակոբոսի և Հովհաննեսի հետ լեռ բարձրացավ: Քրիստոս երբեմն Իր հետ վերցնում էր տասներկու աշակերտներից միայն երեքին` Պետրոսին, Հակոբոսին և Հովհաննեսին (Մատթ. 17.1; Մարկ. 5.37, 9.1, 14.33; Ղուկ. 9.28): Պետրոսը ամենից շատն էր սիրում Քրիստոսին (Հովհ. 21.15-17), Հակոբոսը առաքյալներից առաջին նահատակը եղավ (Գործք 12.1-2), իսկ Հովհաննեսը Քրիստոսի ամենասիրելի աշակերտն էր (Հովհ. 13.23, 19.26, 21.20): Լեռան վրա Քրիստոս առաքյալների առջև պայծառակերպվեց, նրանց հայտնվեցին Մովսեսն ու Եղիան (Մատթ. 17.1-3, Մարկ. 9.1-3, Ղուկ. 9.28-30):

Դիմացինին դատելու մոլությունը մարդկության պես հին է, և եթե փոքր-ինչ քննենք այս ախտի պատճառները, ապա կտեսնենք, որ սրա արմատները հասնում են մինչև հպարտության և եսասիրության խորքերը:

Սաղմոսերգուն ասում է. «Քե՜զ հանձնվեցի ես արգանդից, Մորս որովայնից դու ես իմ Աստվածը» (Սաղմոս 21:11)։ Այսինքն՝ մարդը դեռ չծնված ճանաչեց Աստծուն, ստացավ հոգի, բայց կոնկրետ ո՞ր փուլում է ձևավորվում հոգին, այս հարցի շուրջ դարեր շարունակ եղել են տարբեր վեճեր: Եկեղեցու հայրերի մի մասն ասում են, որ հղիության առաջին ամսից հետո, երբ սաղմնային փուլից անցում է կատարվում, միավորվում են մարմինն ու հոգին: Մեր Եկեղեցին ընդունում է այն տեսակետը, որ հղիության առաջին վայրկյանից մարդու հոգին միավորվում է մարմնի հետ:

Հանդիպման ընթացքում Նորին Սրբությունը նաև պատասխանել է երիտասարդներին հուզող հարցերին, որոնք առնչվում էին Հայ Եկեղեցու երիտասարդական ծրագրերին, հովվական գործունեությանը և Եկեղեցու առաքելությանն ի նպաստ երիտասարդների ներգրավվածությանը։

Պահապան Հրեշտակն Աստծո հատուկ խնամքն է Իր արարածի նկատմամբ: Պահապան Հրեշտակը՝ դա Աստծո Նախախնամության արտահայտությունն է մարդու նկատմամբ: Եվ դրա համար մենք պարտական ենք Աստծուն:

Հուլիսի 11-ին Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում ընդունեց Մայր Աթոռի Քրիստոնեական դաստիարակության կենտրոնի (ՔԴԿ) տարածաշրջանային պատասխանատուներին՝ առաջնորդությամբ ՔԴԿ տնօրեն Հոգեշնորհ Տ. Զաքարիա ծայրագույն վարդապետ Բաղումյանի։ Հայտնում են Մայր Աթոռի տեղեկատվական կենտրոնից:

 Հա՛յր, մի տիկին հարցրեց մեզ, թե ինչպես վարվի իր երկու զարմուհիների հետ, ովքեր երկար տարիներ իր հաշվին են ապրում:

Տնօրինական պատկերաշարում առանձին կարևորություն ունի Պայծառակերպման դրվագը: Սա պատճառաբանվում է դրվագի հայտնութենական և աստվածաբանական իմաստի առանձնահատկությամբ: Աստվածհայտնության խորհրդի դրսևորումը տեղի ունեցավ Թաբոր լեռան վրա: Պայծառակերպության խորհրդին ներկա էին Մովսես և Եղիա մարգարեները, Պետրոս, Հակոբոս և Հովհաննես առաքյալները:

Աստված ստեղծեց մարդկային պատմության առաջին կնոջը՝ Եվային: Եվան ստեղծվեց այն ժամանակ, երբ Աստված թմրություն բերեց Ադամի վրա: Եվան դարձավ Ադամի կինը և մեր նախամայրը: Այս հոդվածի նպատակն է անդրադառնալ Եվային, աստվածաշնչական համարներով խոսել համայն մարդկանց նախամոր մասին և նրա կյանքից քաղել հոգևոր և դաստիարակչական դասեր:  

Ասում են, թե մի մարդ կլինիկական մահ է ապրում ու հայտնվում է մի մեծ ու լուսավոր քաղաքի հրապարակում, ուր ամենուր թզուկներ էին: Երկնքում նկատում է Աստծո հրեշտակին ու հարցնում.

Հայաստանում այսօր՝ հուլիսի 7-ին, նշվում է Քրիստոսի Պայծառակերպության տոնը, որը Հայ առաքելական եկեղեցու հինգ տաղավար տոներից է եւ կոչում է նաեւ Այլակերպության տոն կամ Վարդավառ:

Պայծառակերպության ժողովրդական համարժեքը Վարդավառն է: Այս տոնը Հայաստանի առանձին բնակավայրերում ուներ անվանման բազում ձևեր. Վարթավառ (Արճակ),Վարդևոր (Լոռի, Ջավախք, Կաղզվան), Վարդիվոր (Դերսիմ), Վառթիվոր (Զնաբերդ), Վըրթէվօր կամ Վըրթէվուր (Արցախ-Վարանդա), Վարթևոր (Նոր Նախիջևան), Ճրճանքի օր (Շաղաթ), Ճրճան (Մարտիրոս-Վայոց Ձոր), Պալլում, Պարլում կամ Պարլամօն (Քեսաբ) և այլն: Բազում այս անվանաձևերով հանդերձ, հայոց կենցաղում Վարդավառն ուներ գրեթե համընդհանուր արարողակարգ:

Հիսուս Քրիստոսի Պայծառակերպության տոնի՝ Վարդավառի հիմքում Թաբոր լեռան վրա Քրիստոսի այլակերպվելու և աշակերտներին աստվածային փառքով երևալու մասին ավետարանական պատմությունն է:

Տոնը նշվում է Վարդավառի՝ Քրիստոսի Պայծառակերպության տոնին նախորդող շաբաթ օրը:

Մի բարի մարդ եկեղեցուց դուրս գալով, անցնում էր անտառի միջով: Ուրախ-ուրախ էր գնում, քանի որ քիչ առաջ բոլոր մեղքերը խոստովանել էր: Չնայած մեկը մոռացել էր: Բայց այնքան փոքր մեղք էր, որ թվում էր սարսափելի ոչինչ չկա դրա մեջ:

Տեսիլքն անհետանում է, և զինվորը, խրոխտ կանգնած, սպասում է ստանալ Աստծո զորությունը, որպեսզի զորավոր ու գերբնական գործերով զարմացնի աշխարհին ու Աստծո անունը փառավորի: Սակայն իր թիկունքի հատվածում մի մեծ ցավ է սկսում, և զինվորը ծռվում է ու կուզեկուզ սկսում քայլել` ամբողջ ժամանակ հայացքը հառած գետնին: Տխրում է և բողոքում Աստծուն.

Մի հրապարակախոս` ձեռքին ինչ-որ գիրք, աղոթելով վազում է լեռն ի վեր: Շնչակտուր հասնում է լեռան գագաթին, ուր մի հովիվ իր ոչխարներն է արածեցնում:

Ասում են, թե մի մռայլադեմ ասպետ, ով վերադարձել էր խաչակրաց արշավանքից իր հայրենի գերմանական գյուղը, ծնկի է գալիս իրենց գյուղի լճակի մոտ, նայում պարզկա ու կապուտակ լճակի մեջ արտացոլվող իր դիմագծերին ու ասում.