Հոգևոր

Մարդու կյանքում վերազարթոնք պարգևող կարևորագույն իրողություններից է աղոթքը: Ճիշտ մոտեցմամբ իրագործված աղոթքը վերականգնում, ուժ և զորություն է հաղորդում անհատին: Ավետարանում Հիսուսը հորդորում է առանձնահատուկ ուշադրություն դարձնել աղոթքի վրա՝ այն դիտարկելով անհատի կյանքի համար կենսական նշանակություն ունեցող բաղկացուցիչներից մեկը:

Ժամանակակից տեղեկատվական աշխարհում, երբ առօրյա զբաղվածությունը, աշխատանքն ու իրադարձությունները սրընթաց թափանցում են անհատի կյանքն ու կլանում նրա ժամանակը, մարդկանց համար ամեն օր եկեղեցի հաճախելը, ժամերգությանն ու աղոթքին մասնակցելը դառնում են դժվարին:

Մեր ժամանակների զանգուածային արտագաղթի պայմաններում միջէթնիկ, միջմշակութային եւ միջկրօնական խառնամուսնութեան խնդիրն աւելի քան երբեւէ շոշափելի է եւ արդիական։ Քրիստոսի Եկեղեցին այսօր գտնւում է բազմազան մարտահրաւէրների առաջ, որոնցից ծագում են մի շարք խնդիրներ, որոնք կրում են ոչ միայն հոգեւոր, այլ նաեւ աշխարհիկ բնոյթ։

Դրոշ­մը պար­զա­պես Ս. Հո­գու որ­դեգ­րու­թյան կնիքն է և հավա­տա­ցյալի հո­գե­գա­լուս­տը, ուստիև դրոշ­մել բա­ռի տեղ սո­վո­րա­բար գործ է ած­վում «կնքել», ինչ­պես հիշ­վում է նաև ա­ռա­քյալի խոս­քե­րի մեջ: Ս. Հո­գու ներ­գոր­ծու­թյունը կամ դրոշ­մի ս. խոր­հուր­դը գե­ղեց­կա­պես նմա­նեց­րած է հրո հատկու­թյան, ո­րով տար­բեր­վում է Քրիս­տո­սի մկրտու­թյունը ա­պաշ­խա­րա­կան մկրտու­թյունից[1]: Հու­րը առ­հա­սա­րակ մաք­րող ու փոր­ձող է, ըստ ո­րում, այ­րում է ժան­գը և մաք­րում, իսկ ե­թե այ­րվո­ղի մեջ որևիցե իս­կու­թյուն կամ զտու­թյուն չկա, ոչն­չաց­նում է և նո­րան[2]: Հե­տևա­բար Ս. Հո­գու ներ­գոր­ծու­թյան այդ հա­մե­մա­տու­թյունը շատ ար­տա­հայտիչ է:

Ե­կե­ղե­ցա­կան կամ աստված­պաշ­տա­կան ա­րա­րո­ղու­թյուն կոչ­վում է Ե­կե­ղե­ցու այն աստված­պաշ­տա­կան գոր­ծո­ղու­թյունը, ո­րի մեջ կա հարա­կից մի ներ­քին և ար­տա­քին, տե­սա­նե­լի և ան­տե­սա­նե­լի, հո­գևոր ու մարմ­նավոր կողմ:

Վերջում Ամենայն Հայոց Հայրապետը դեսպանին մաղթեց նորանոր հաջողություններ իր հետագա գործունեության մեջ:

Ծնողական սիրով եւ անձնազոհութեամբ, ինչպէս նաեւ մեր զաւակների աղօթքներով մարդասէր Տէրն Իր շնորհով եւ ողորմութեամբ մեր մեղքերին թողութիւն կը պարգեւի:

Ոչ ոք զերծ չէ փորձությունից` անկախ տարիքից և սեռից: Պողոս առաքյալն ասում է, որ Աստված փորձության հետ մեկտեղ փրկության ելք էլ է ցույց տալիս (Ա Կորնթ. 10.13): Հետևաբար, փորձությունը գալիս է ինչ-որ ժամանակահատվածով, այն մշտական չի մնում և յուրաքանչյուր փորձության համար Աստծո կողմից տրվում են համապատասխան օգնություն ու զորակցություն: Փորձությունը բարիք է դառնում այն հաղթահարելուց հետո այս կյանքի համար, ինչպես նաև հավիտենական կյանքի համար:

Մարդիկ, սակայն, հեռանում են աստվածադիր այդ ներդաշնակությունից և չեն հասկանում այն, ինչ ասում է Ավետարանը. տղամարդը, սխալ ըմբռնելով այն, ինչ ասում է Ավետարանը, կնոջն ասում է. «Պետք է վախենաս ինձանից»:

Մկրտու­թյուն է այն սրբա­րար խոր­հուրդն, որ սրբում է մեզ մարդ­կա­յին նախ­նա­կան մեղ­քից, վերս­տին ծնունդ է տա­լիս Ս. Հո­գու շնոր­հած նո­րոգ կյան­քով և Քրիս­տո­սի Ե­կե­ղե­ցու մեջ ըն­դու­նում:

Սուրբ Պատարագի ավարտին Հայոց Հովվապետը «Պահպանիչ» աղոթքով և հրաշագործ Սուրբ Գեղարդով օրհնել է ներկա ժողովրդին, ապա հավատացյալներին հնարավորություն է ընձեռվել երկրպագելու ու համբուրելու համաքրիստոնեական սրբությունը:

«Դատաստանի օր» հասկացությունը պետք է ընկալել ոչ մարդկային այսօրվա պատկերացումներով: Նախ` օրն իբրև այդպիսին գոյություն չի ունենալու, որովհետև Դատաստանին նախորդելու է աշխարհի վախճանը:

Առաքյալների տոնը Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի սրբատառ կոնդակով հռչակվել է Աստվածամուխ Սուրբ Գեղարդի ուխտի օր:

21-րդ դարի հորձանուտում, գիտատեխնիկական արագընթաց զարգացման հոլովույթներում, մարդու անհատական կյանքում ավելի ու ավելի փոքր տեղ է մնում ներքին խաղաղության տարածության համար: Ամենօրյա ալեծուփ տեղեկատվությունը, ժամանակակից փոխհաղորդակցությունն ու երկրային կյանքի հնարավորությունների հասանելիությունը սկսում են գրավել նաև անձի ներքին լռության տարածքը:

Սրբազան մասունքը հավատացյալների երկրպագության համար Մայր տաճարում կմնա մինչև 18։00։

Հիսնակի պահոց շրջանին ֆիզիկապես և հոգեպես պատրաստվում ենք Քրիստոսի Սուրբ Ծննդյանն ու Աստվածհայտնությանը։ Հիսնակի պահոց շրջանը իր լրումին է հասնում Սուրբ Ծննդյան ճրագալույցի Պատարագով և հունվարի 6-ին ջրօրհնյաց Պատարագով, նվիրված Քրիստոսի մկրտությանը և Աստվածհայտնությանը։

«Ինչպե՞ս է ծնվել ձեր երեխան` բնակա՞ն, արտամարմնայի՞ն բեղմնավորումից, թե՞ փոխնակ մորից»: Եվ եթե ծնողները եկեղեցում հատուկ կերպով հայտնում են այդ մասին, նշանակում է, որ զղջման ինչ-որ զգացում, սխալ գործած լինելու մտատանջություն ունեն:

Աղանդը եկեղեցուց տարբերվում է նրանով, որ Աստվածաշնչից դուրս է բերում առանձին գաղափար, կտրում կոնտեքստից և իրենց համար այն դարձնում հավատքի առկայության խորհրդանիշ և դրա շուրջ իր քաղաքականությունը կառուցելու հետևանքով սկսում տարբերվել Եկեղեցուց ու այլ աղանդներից:

Մարդկության պատմության բովանդակ վշտերը, ողջ դառնությունը, բոլոր բռնությունները, ողբերգությունները ամփոփվում են մի փոքրիկ բառում` մեղք: Մեղքի ճիշտ ըմբռնման պակասն է շատ քրիստոնյաների խանգարում անեղծ ու արդար կյանք վարել: Եթե մարդիկ գիտակցեին, թե իրականում դա ինչ կործանարար իրողություն է, ապա այլևս մեղք չէին գործի… 

Քրիս­տո­սի փրկու­թյունը շնորհ­վում է յուրա­քան­չյուր հավա­տա­ցյալին Ե­կե­ղե­ցու սուրբ խոր­հուրդ­նե­րի մի­ջո­ցով, իսկ այդ փրկու­թյան ի­րա­կա­նա­ցու­մը լի­նում է մի նոր ըն­թաց­քով, որ կոչ­վում է` վե­րած­նու­թյուն ու նոր կյանք: Նախքան ս. խոր­հուրդ­նե­րի մա­սին խոսե­լը հարկ է մի հա­մա­ռոտ ակ­նար­կով ճա­նա­չել, թե ինչ­պե՞ս կամ ինչ­պի­սի՞ աստի­ճան­նե­րով է կա­տար­վում վե­րած­նու­թյունն ու նոր կյան­քի կա­րո­ղու­թյունը:

Մեր կյանքի անբաժան իրողություններից են երազները, թեև լինում են դեպքեր, երբ կարող ենք երկար ժամանակ երազներ չտեսնել կամ հազվադեպ տեսնել: Հավանաբար աշխարհում չկա որևէ մարդ, որն առնչված չլինի այս երևույթին, որտեղ անհնարինը դառնում է հնարավոր, անիրականը՝ իրական, թեև երազ է, այլ ոչ թե արթմնի իրականություն:

Ավետարանում ասվում է՝ խնդրեք Աստծո Արքայությունը և ձեզ ավելիով կտրվի: Բազմաթիվ մարդկանց այս խոսքերը կարող են թվալ որպես վերացական մի պատգամ, որը կարող է համահունչ լինել որևէ մտահայեցողական փիլիսոփայության հետ: 

Երբ մարդիկ զրկվում են որևէ բանից, ինչ-որ բանի պակաս են զգում, ի վիճակի են լինում գնահատել այն, ինչ կորցրել են: Իսկ նրանք, ովքեր գիտակցաբար ու խոնարհությամբ իրենց ինչ-որ բանից զրկում են հանուն Քրիստոսի սիրո, հոգևոր ուրախություն են ապրում: Եթե, օրինակ, մեկն ասի. «Մի մարդ հիվանդ է և այդ պատճառով էլ ես այսօր ջուր չեմ խմի: Տե՛ր Աստված, ավելին անել չեմ կարող»: Եվ եթե մարդը դա անի, ապա Աստված նրան ոչ թե ջուր կտա խմելու, այլ քաղցր զովացուցիչ ըմպելիք՝ աստվածային մխիթարությունը:

Փրկու­թյունը տա­րած­վում է քա­րո­զու­թյամբ և յուրացնվում է ճա­նա­չո­ղու­թյամբ, իսկ ճա­նա­չո­ղու­թյունը զար­գաց­նում է մար­դու հո­գու մեջ գի­տակ­ցա­կան հավատք, ո­րով նա մոտե­նում է այն փրկա­րար խոր­հուրդ­նե­րին, ո­րոնք տա­նում են հավա­տա­ցո­ղին դեպի Քրիս­տո­սի հա­ղոր­դակ­ցու­թյունն ու Ս. Հո­գու տա­ճար դարձ­նում: Ու­րեմն նախ պետք է քա­րո­զը լի­նի, որ հավատքն էլ նո­րան հե­տևի:

Աստծո հզոր խոսքի ներկայությամբ ի չիք է դառնում չարը: Բայց այդ խոսքի բացակայությունը խորը և մեծ անդունդի առաջացման պատճառ է դառնում:

Այսօրվա մարդկությանը հուզող խնդիրներից մեկը կրոնական հարցն է: Շատ մարդիկ կարծում են, որ բոլոր կրոններն էլ ուսուցանում են միևնույն բանը պարզապես տարբեր անվանումների ներքո: Ընդհանրապես կրոնագիտության շրջանակներում կա մոտեցում, համաձայն որի՝ աննպատակահարմար է զուգահեռներ անցկացնել տարբեր պատմամշակութային միջավայրերում ձևավորված կրոնական արժեհամակարգերի միջև: Սակայն համեմատական կրոնագիտության շրջանակներում զուգահեռների անցկացումը նույնիսկ խրախուսվում է, քանի որ վերջինս օգնում է կրոնական կատեգորիաների առավել հստակ դասակարգման գործում:

Ներելը: Մեր հանդեպ սխալ գործած մարդկանց ներելը մեր հոգու փրկության պայմաններից մեկն է. «Եվ երբ աղոթքի կանգնեք, եթե մեկի դեմ որևէ բան ունեք, ներե՛ք, որպեսզի ձեր Հայրն էլ, որ երկնքում է, ձեզ ների ձեր հանցանքները» (Մարկ. 11:25), «Ների՛ր քո եղբոր անիրավությունը, և միայն այդ ժամանակ աղոթելիս քո մեղքերը կներվեն» (Սիրաք 28:2), «Ներե՛ք, և ներում պիտի գտնեք» (Ղուկ. 6:37): Եթե ուզում ենք, որ Աստված ների մեր հանցանքները, ուրեմն մենք ևս մեր հերթին պետք է ներենք մարդկանց հանցանքները: Երկնքի արքայությունը աններող, անողորմ, կարծրասիրտ մարդկանց վայր չէ:

«Ես հավատում եմ Աստծուն». սա ուղղակի Աստծո գոյությունը փաստող իմացություն չէ հավատավորի համար, այլ ողջ էությունից բխող խոսքեր: Հավատը գործունեություն է, այլ ոչ միայն համոզմունք և աշխարհայացք:

Քրիստոնեության ընդունման ժամանակներից սկսած՝ սրբապատկերի հետ միասին, որպես հավատի խորհրդանիշ, որպես քրիստոնեական կրոնի հաստատման փաստի հավերժացում, ընդունվել և օգտագործվել է խաչապատկերը: «Խաչի արուեստն ու պաշտամունքը հայոց մեջ,- գրում է Գարեգին Հովսեփյանը,- արժանի է յատուկ ուսումնասիրութեան:

Հայ Առաքելական Սուրբ եկեղեցին չորս ավետարանիչներին՝ Մատթեոսին, Մարկոսին, Ղուկասին և Հովհաննեսին, հիշատակում է Խաչի վեցերորդ կիրակիին նախորդող շաբաթ օրը: Ավետարանիչները Նոր Կտակարանի առաջին չորս գրքերի՝ Ավետարանների հեղինակներն են: Ավետարաններում ավետվում է Քրիստոսի գալստյան և հաղթանակի բարի լուրը: