Մեծ Պահքի 24-րդ օրը` այս տարի մարտի 15-ին, նշվում է Միջինքը: Միջինքով կիսվում է Մեծ Պահքը: Միջինքը մեզ հիշեցնում է, որ մեծ պահքի առաջին փուլը ավարտվեց, ու մենք մտնում ենք երկրորդ փուլ:
Ոչ ոք ի վերուստ դատապարտված չէ միայնակ լինելու: Այնուամենայնիվ միայնակ կյանքը ժամանակակից մարդու համար սովորական է դառնում: Այսպիսի ժամանակներում ենք ապրում: Մեկին չի հաջողվել ամուսնանալ, մյուսի ընտանեկան կյանքը չի դասավորվել՝ երեխաներ չունի, մյուսի երեխաները մեծացել են, պակասել են մտերիմ ու սերտ հարաբերությունները: Մարդը միայնակ է, կարող է ավելի սարսափելի էլ լինել՝ «միայնություն երկուսով» և այլն:
Աստծո հետ լինելը, նրա հետ հաղորդակցություն հաստատելը մարդու սրտում հաստատված հիմնարար ձգտում է։ Մարդը լինելով Աստծո պատկերով ու նմանությամբ և կոչված լինելով ապրել Աստծո համար, գիտակցաբար, կամ անգիտակցաբար փնտրում է իր Արարչին, որովհետև միայն Աստծո հետ միավորվելով է մարդը վերհաստատում իր գոյության իմաստը:
«Ինչո՞ւ տրտմեցիր, ինչո՞ւ մռայլվեց դեմքդ: Չէ՞ որ եթե արդար ես զոհաբերում, բայց արդար չես բաժանում, մեղանչած ես լինում: Հանգի՛ստ եղիր, դու կարող ես մեղքից ազատվել, դու ի վիճակի ես այն հաղթահարելու» (Ծննդ. 4:7),- այս խոսքով Տերը դիմեց Կայենին, ով անհանգիստ էր և ընկճված, քանի որ Տերը չէր ընդունել իր զոհաբերությունը: Այս խոսքով Տերը ցանկանում էր Կայենին առաջնորդել զոհաբերության ժամանակ կատարած իր մեղքը խոստովանելու:
Մահացու մեղքերը թեև բազմաթիվ են, սակայն սուրբ հայրերը դրանք խմբավորում են հետեւյալ 7 տեսակների մեջ. հպարտություն, նախանձ, բարկություն, ծուլություն, ագահություն, որկրամոլություն և բղջախոհություն: Մեղքերի այս հաջորդական շարանը սուրբ հայրերը նմանեցնում են մեղավոր մարդու սրտի շուրջ փաթաթված շղթայի կամ օձի, որից ազատագրվելու համար անհրաժեշտ է նախ ճանաչել յուրաքանչյուր մեղքի էությունը, ապա որոշակի պայքար մղել դրանց դեմ:
«Սիրենք Աստծուն, որովհետև առաջինը նա սիրեց մեզ: Եթե մեկն ասի, թե սիրում է Աստծուն և ատի իր եղբորը, սուտ է խոսում, ով չի սիրում իր եղբորը, որին տեսնում է, ինչպե՞ս կարող է սիրել Աստծուն, որին չի տեսել: Ով սիրում է Աստծուն, նա պիտի սիրի նաև իր եղբորը» (Ա Հովհաննես 4:20-21):
Ամեն օր և առավել ևս տերունի օրերին քրիստոնյան իր աղոթքներում հիշում է հարազատներին, ընկերներին, հայրենակիցներին, իր մեծ ընտանիքը՝ եկեղեցու համայնքը: Քրիստոնյայի աղոթքն է, որ բոլորը, Աստծու կամքն իրագործելով, աստվածային ներկայության օրհնությունը վայելեն և ընթանան փրկության ուղով: Միմյանց համար աղոթելը միայն անունների թվարկում չէ, այլ սրտանց, ջերմեռանդ և հարատև աղոթք, ինչպիսին ունեին անդամալույծի չորս ընկերները, որ ցանկանում էին Տիրոջ մոտ հասնել, որպեսզի բժշկվի իրենց հիվանդ ընկերը:
Այս պատմության մեջ մեկ ուրիշ կարևոր կետ էլ կա, որի կողքով չենք կարող անտարբեր անցնել: Որչափ որ փարիսեցիներն իրենց գիտնականի ու վարդապետի համբավով մեր աչքին կարող են անհավատության ներկայացուցիչներ երևալ, նույն չափով էլ, և թերևս ավելին, ի ծնե կույրը մեզ է ներկայանում որպես հավատացյալ՝ չնայած իր տգիտությանը:
Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին սուրբգրային հիմք ունեցող յուրահատուկ անուններով ու խորհուրդներով է օժտել Մեծ պահքի կիրակիները, որով նրանք կազմել են խորհրդանշական մի շղթա` արտացոլելով մարդու դրախտային կյանքի, պատվիրանազանցության ու անկման, աստվածորոնողության և աստվածային նախախնամությամբ փրկագործության ողջ ընթացքը՝ կյանք դրախտում (Բուն բարեկենդան), արտաքսում, անառակ որդու վերադարձ, տնտեսի կիրակի, անիրավ դատավորի կիրակի, գալստյան կիրակի և մուտք Երուսաղեմ (Ծաղկազարդ):
Աղոթեք, որպեսզի առանց մյուս դրախտի չմնաք: Ես գոհ կլինեի, եթե աշխարհիկ մարդկանց վրա ձեր հոգևոր աճը տպավորություն գործեր, սակայն դուք ինքներդ չնկատեիք ուրիշների վրա գործած տպավորությունը հենց այդ աճի պատճառով, չձգտեիք տպավորություն գործել, այլ այն բնական լիներ ու բխեր ներսից: Աշխատեք անօգուտ բաների պատճառով չկորցնել ձեզ, այլապես Քրիստոսին կկորցնեք:
Այն օրը, երբ Քրիստոս եկավ Երիքով, մարդկանց մեծ բազմություն էր շրջապատել Նրան, բոլորը փորձում էին մոտենալ տարբեր խնդրանքներով, և բոլորին Տերը օգնում էր: Սակայն սրտերը ճանաչող Տերը հատուկ հարգանք ցուցաբերեց Զակքեոսի հանդեպ, ով ոչինչ չխնդրեց, այլ միայն ցանկացավ տեսնել Նրան: Զակքեոսը բարոյական ցնցում ունեցավ, երբ լսեց, որ Քրիստոս է գալիս Երիքով, ում մեծագործության մասին լսել էր և հույս ուներ, որ կտեսներ Նրան: Որպես մաքսապետ ժողովրդի կողմից արհամարհված լինելով՝ նա չէր սպասում, որ Քրիստոս բարեհաճ կգտնվեր և կխոսեր իր հետ:
Տիրամայրն, բացի այն, որ արժանացել է Աստծո մայրը կոչվելու շնորհին, միաժամանակ մեզ համար դարձել է մոր կերպար, ով ցույց է տալիս, թե ինչ ճանապարհով պիտի քայլի կինը և մայրը։ Նրանից մենք սովորել ենք՝ ինչպիսի մայր պետք է լինել զավակի համար և ինչպիսի կին՝ ընտանիքում, որովհետև կնոջ համար միայն ու միայն մեկ ասպարեզ գոյություն ունի․ այն ընտանիքն է։ Մայրերից ավելի լավ, ո՞վ կարող է սովորեցնել զավակին, բարեսրտություն, գթություն, կարեկցանք, շնորհ։ Միայն մայրերը կարող են մանկանը սովորեցնել Աստծուն սիրել, նրանով ապրել։
Ամեն տարի Մեծ պահքի ժամանակաշրջանում Տերը աղոթքի, խոկման, ինքնաքննության, զղջման և բարեգործության հնարավորություն է տալիս բոլորին: Տերը կոչում է բոլորին ապաշխարության, որ աստվածային մեծ պարգև է, և այս կոչին արձագանքողները ջանում են այդ պարգևին արժանի պտուղներ տալ:
Եվ այս բոլորի վրա առե՛ք հավատի վահանը, որով պիտի կարողանաք հանգցնել չարի բոլոր մխացող նետերը: Եվ առե՛ք փրկության սաղավարտն ու Հոգու սու սերը, որ է Աստծու խոսքը (Եփես. Զ 10)։
Եկե՛ք զգանք, որ Քրիստոս մեր ընկերն է,- առաջարկեց հայր Պորֆիրիոսը։- Չէ՞ որ իրականում Նա մեր ընկերն է, բարեկամը։ Նա Ինքն է դա հաստատում, երբ ասում է․ «Դուք իմ բարեկամներն եք» (Հովհ․ 15։14)։ Եկեք Նրան նայենք ու մոտենանք որպես բարեկամի։
Մեր ժամանակակից սերունդը պահեցողություն ասելով, երբեմն, հասկանում է միայն կենդանական ծագումով ուտելիքներից հրաժարում:
– Հա՛յր սուրբ, աշխարհիկ մարդիկ հաճախ են ասում, որ բոլոր բարիքներն ունենալով՝ դատարկություն են զգում: – Իրական, մաքուր ուրախությունը Քրիստոսի մոտ ես ձեռք բերում: Աղոթքի ժամանակ Նրա հետ միավորվելով՝ հոգիդ լիանում է: Այս աշխարհի մարդիկ հաճույքների մեջ են ուրախություն փնտրում: Որոշ հոգևոր մարդիկ ուրախություն են փնտրում աստվածաբանական բանավեճերի, զրույցների և այլնի մեջ: Բայց երբ նրանց աստվածաբանական խոսակցություններն ավարտվում են, […]
Լավ է, որ Դու խոնարհ դարձրիր ինձ, որպեսզի Քո արդարադատությունը սովորեմ (Սաղմ. ՃԺԸ 71-72)։
Սրբերն ու նահատակները, իրենց ուղին սկսելով այդ խենթությունից, կանգ չէին առնում ոչ մի բանի առջև, նահատակության էին շտապում ուրախությամբ ու ոգևորությամբ։ Ով քիչ է սիրում, քիչ էլ տալիս է։ Ով շատ է սիրում, շատ է տալիս։ Իսկ ով շատ ուժգին է սիրում, ի՞նչ կարող է տալ հավասարազոր. նա ինքն իրեն է տալիս։
Աստված ամենատես է։ Սա, անշուշտ, նորություն չէ ոչ մի քրիստոնյայի համար, քանզի եթե ապրում ենք Երկրորդ Գալստյան, Արդարության հաստատման սպասումով, պարզապես չենք կարող հերքել, չընդունել այն փաստը, որ Աստված տեսնում է ամեն բան։
Հայր Պորֆիրիոսը միշտ խոսում էր ոչ թե մեր մեկանգամյա բարի մտադրության մասին, այլ հին, մեղավոր կյանքից վճռական ու մեկընդմիշտ անցման դեպի նոր, սուրբ կյանք, երբ արդեն ապրում ենք Քրիստոսի մեջ և Նա՝ մեր մեջ։ Եվ մեր բոլոր ջանքերը պետք է ներդնենք այդ անցման մեջ։
«Եղբայրասիրությունը թող մնայուն սկզբունք լինի ձեզ համար։ Մի՛ մոռացեք հյուրասեր լինել, որովհետև այդպիսով ոմանք առանց իմանալու հրեշտակներին հյուրընկալեցին։ Հիշե՛ք բանտում եղողներին՝ դուք ձեզ բանտակից զգալով նրանց։ Հիշեք նաև չարչարանքների մեջ եղողներին՝ դուք ձեզ նրանց տեղը դնելով»: (Եբրայեցիս 13:1-3)
Մարդիկ ստեղծված են երջանիկ լինելու համար։ Շատերն ասում են, թե Աստվածաշնչում բացակայում է «երջանկություն» բառը, այդ դեպքում ինչպե՞ս կարող է այն լինել մարդու կյանքի նպատակ։
Երբ Տերն ամենայն աշխարհիկ բաներից ու վարդապետություններից մաքուր սիրտ է տեսնում, ապա նրա վրա, ինչպես մաքուր փոքրիկ տախտակի, գրում է Իր վարդապետությունը: Այս բանը ասում եմ նրա համար, որ որևէ մեկը չկարդա ոչ աստվածահաճո գրքեր:
Մեզանում կան մարդիկ, ովքեր վշտի ու տառապանքի ծանր պահերին, սկսել են տարակուսել Աստծո զորությանը և նշան փնտրել։ Նրանց կրած տառապանքը թույլ է տվել, որպեսզի ասեն․ «Ո՜վ Աստված, եթե գոյություն ունես, ինչու՞ ես լուռ մնում, ինչու՞ ես անտարբեր իմ կրած այս անարգանքներին»։
Այս տարի փետրվարի 19-ին, Հայ Առաքելական Եկեղեցու տոնացույցի համաձայն, նշվում է Բուն Բարեկենդանը։ Սա նշանակում է, որ հավատավոր ժողովուրդը Մեծ Պահքի միջոցով այսօրվանից սկսում է 48 օր տևող մի ճանապարհ, որ տանում է դեպի Քրիստոսի Հարության Ավետիսը։ Այս մասին հայտնում է qahana.am-ը։
Քրիստոնեական կյանքից հեռու ապրող մարդկանց մոտ քրիստոնեական բարոյականության վերաբերյալ մի շարք կարծրատիպեր են ձևավորվել. քրիստոնեական բարոյականությունը համարում են օրենքների մի հավաքածու և սիրում են ասել, որ այդ օրենքների շարքը վատը չէ, բայց անիրագործելի է:
«Որովհետև, ով որ բարձրացնում է իր անձը, կխոնարհվի, և ով որ խոնարհեցնում է իր անձը, կբարձրացվի» (Ղուկ․ 18:14)։
«Որտե՞ղ գտնեմ, փնտրեմ Աստծուն»,- հաճախ ենք ստանում այս հարցը և կամ էլ ինքներս ենք տալիս այն՝ ակնկալելով հստակ պատասխան։ Մենք փնտրում ենք Աստծուն՝ Լույսը, փնտրում ենք Նրան ամեն հնարավոր վայրում և կարծում ենք, թե չենք գտնում, սակայն ո՞րն է իրականությունը։
«Սակայն քա՛վ լիցի, որ ես պարծենամ այլ բանով, քան միայն մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսի Խաչով, որով աշխարհը խաչված է ինձ համար, ես էլ՝ աշխարհի համար» (Գաղ․ 6։14)։
