Հոգևոր

«Արդ, սա ոսկոր է իմ ոսկորներից և մարմին՝ իմ մարմնից։ Սա թող կին կոչվի, որովհետև իր ամուսնուց վերցվեց» (Ծննդ․ 2:23)։ Աստված արարեց կնոջը տղամարդու կողից՝ ցույց տալով, որ ամեն մեկին էլ պետք է մեկը՝ կողակից, ում հետ նա կմիանա և ընտանիք կկազմի։

Ամեն բան սկսվում է մանկությունից։ Թե ինչպիսի մարդ, ընկեր, ծնող կամ պարզապես քրիստոնյա կդառնանք մենք դեռևս մանկությունից է որոշվում։ Մեր ստացած դաստիարակությունը, ծնողներից փոխանցվող խորհուրդներն ու հորդորները շատ որոշիչ են դառնում ապագա մեր կյանքում։

Ոմանք կարծում են, թե երջանկությունը մարմնավոր բարիքների մեջ է, ոմանք՝ արտաքին բարիքների, իսկ ողջամիտներն ու բարոյականության ուսուցիչ Արիստոտելն ապացուցում են, որ ճշմարիտ երջանկությունը հոգու բարիքների մեջ է: Իսկական երջանկությունը հոգու առաքինության պտուղն է:

Միայն երկրայինի մասին հոգացողը հայտնվում է կյանքի խելահեղ մրցավազքում և ներքուստ ինքն իրեն հանգստացնում՝ այժմ այլ ժամանակներ են, կյանքի այլ ռիթմ, այլ դինամիկա, նպատակներն ու անելիքները շատ են, ուստի պետք է շտապել:

Եթե դա հիմա հասկանաք, ապա մյուս կյանքում այդպես չեք ասի: Ինչ ուզում ես ասա, բայց այնտեղ՝ Երկնքում, լավ են ապրում: Գիտե՞ք, թե Երկնքում ինչ ձեռագործով են զբաղվում՝ Աստծու անդադար փառաբանությամբ:

Մենք ապրում ենք մի ժամանակաշրջանում, երբ ամեն բանի համար պահանջում ենք փաստեր ու այսօր մեզանից շատերը անգամ հավատքի մեջ են թերահավատություն դրսևորում։ Մենք ցանկանում ենք հավատալ, բայց դրա դիմաց պահանջում ենք հստակություն, անորոշ ոչինչ այլևս մեզ համար հետաքրքիր չէ։

«Արդարությունն ու խաղաղությունը պիտի համբուրվեն» (Սաղմ. 84։11)։ Սաղմոսի այն գլուխը, որից վերցրել եմ իմ այս բնաբանը, երեք մասի է բաժանված: Առաջինում սաղմոսերգուն փառաբանում է Աստծու սերն ու շնորհած բարիքները, երկրորդում, ընդհակառակը, նկարագրում է Աստծու բարկությունն ու պատիժները մեղանչող ժողովրդի հանդեպ, իսկ երրորդ մասում խոսում է խաղաղության և արդարության միջև տեղի ունենալիք գրկախառնության մասին: «Արդարությունն ու խաղաղությունը […]

Եթե սիրահարված ես, ապա կարող ես ապրել Աթենքի կենտրոնական հրապարակում՝ Օմոնիայում, և չիմանալ, որ այնտեղ ես գտնվում, չտեսնել մեքենաներն ու մարդկանց, չնկատել ոչինչ։ Միայն դու ես ու սիրելիդ։ Ապրում ես նրանով, բավականություն ստանում, նա ոգեշնչում է քեզ։ Այդպես չէ՞։

Երբ խոսում ենք ինչ-որ վատ սովորություններից հրաժարվելու և քրիստոնեական կյանքով ապրելու մասին, թվարկվող առաջինների շարքում հիշատակում ենք նաև հայհոյախոսությունն ու բամբասանքը։ Սրանք արատավոր երևույթներ են, որոնք փորձության են ենթարկում ամենքիս՝ չշրջանցելով ոչ ոքի։

Սկզբից Աստված մարդուն ստեղծեց արու և էգ. «Եվ Աստված ըստ իր պատկերի ստեղծեց մարդուն։ Ըստ Աստծու պատկերի ստեղծեց նրան։ Արու և էգ ստեղծեց նրանց» (Ծննդ. 1:27), օրհնեց և տվեց երկրի վրա շատանալու պատվիրանը. «Եվ օրհնեց նրանց Աստված՝ ասելով. «Աճե՛ք, բազմացե՛ք, լցրե՛ք երկիրը…» (Ծննդ. 1:28):

Կար մի ընթացք, երբ ահավոր շատ էի վախենում սխալվելուց, ամեն քայլից առաջ ուզում էի Աստծո պատասխանը լսել ու նոր առաջ գնալ։ Այդ ժամանակ նոր էի սովորում լսել Աստծո ձայնը: Հոգով առաջնորդվելը նոր բան էր ինձ համար, ես վախենում էի, որովհետև չունեի Աստծու հետ հոգևոր կապ։

Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին իր օրացույցում Սուրբ Խաչին նվիրված չորս տոն ունի՝ Գյուտ Խաչի, Երևումն Սուրբ Խաչի, Վարագա Սուրբ Խաչի և Խաչվերաց:

Մարդկային կյանքի հորձանուտում բազմաթիվ վտանգներ և մտավախություններ են առաջ գալիս, որոնց դեմ մարդիկ տարբեր կերպով են փորձում պաշտպանվել: Մարդը վախենում է փորձանքից, որ հնարավոր է իրեն պատուհասի, բարեկամի հիվանդությունից, աշխատանքի ազատումից, տնտեսական ճգնաժամից։

Չկա մեկն, ում կյանքը զերծ է փորձություններից ու դժվարություններից։ Պարզապես հնարավոր չէ պատկերացնել մեկին, ով իր կյանքում չի բախվել ցավի, կորուստի, փորձության, վշտի, պարտության հետ։ Հենց այս խնդիրներն են բարդացնում մեր կյանքը և խլում են մեզանից լավագույնը։

Եկեղեցական ավանդության մեջ սա առաջին դեպքն է, երբ Խաչը հանդիսավորապես կանգնեցվում է` փառավորվելով քրիստոնյաների կողմից:

Մեզ երբեմն թվում է ՝ Աստծուն ճանաչելու համար բացառիկ տաղանդ պետք է ունենանք, իսկ իրականում ամեն բան այդքան էլ բարդ չէ։ Աստծուն ճանաչելու համար առաջին հերթին հավատ է հարկավոր։ Կար ժամանակ, երբ հավատքի մեջ թերացել էի ու ինքս ինձ համոզել, թե առանց Աստծո էլ կարող եմ շատ լավ ապրել, հետո հասկացա, որ ես ոչինչ եմ պարզապես, երբ չկա իմ կյանքում Տերը։

Հա՛յր, նորընծա վանականներին ուղղված Ձեր նամակում գրում եք. «Չնայած ճշմարիտ վանականները հասկանում են, որ այն, ինչ ստանում են այս կյանքում, դրախտային ուրախության մի մասն է միայն և դրախտում այն շատ ավելին է լինելու, սակայն իրենց մերձավորի հանդեպ տածած մեծ սիրուց ցանկանում են դեռ ապրել երկրի վրա՝ աղոթքով մարդկանց օգնելու համար, որպեսզի Աստված միջամտի աշխարհի գործերին ու աշխարհն օգնություն ստանա»:

Մեր հոգևոր պատերազմներում և մեր կյանքում հանդիպող զանազան փորձություններում ապավինում ենք միայն ու միայն Տեր Աստծուն՝ խնդրելով նրա ներկայությունը մեր կյանքում, նրա սերն ու զորակցությունը։

– Ասա տեսնեմ՝ դրախտն ի՞նչ է,- հարցնում էր հայր Պորֆիրիոսը։- Քրիստոսն է։ Երբ սիրում ես Քրիստոսին, այդժամ, չնայած սեփական մեղավորության ու տկարություններիդ զգացումին, դու վստահություն ունես, որ հաղթահարել ես մահը, որովհետև Քրիստոսի սիրո միության մեջ ես գտնվում։ Աստված արժանացնի մեզ տեսնելու Տիրոջ երեսը և՛ այստեղ՝ երկրի վրա, և՛ այնտեղ, ուր գնալու ենք։

Յուրաքանչյուր մեղք նման է վիրուսի, որ ապականված աշխարհից թափանցում է մեր ներաշխարհ և աստիճանաբար սկսում քայքայել մեր միտքը, հոգին ու վերջում նաև մարմինը։ Բայց հիմա պետք է ավելի շատ կենտրոնանանք խոսքի միջոցով ներթափանցող մեղքերին։

Մեր մարմնի առողջությունը կամ մեր հոգևոր առաքինությունները, մեր մտքի ուշիմությունն ու, վերջապես, կյանքի երջանկությունը հնարավոր չէ ապահովել միայն աշխատանքի միջոցով: Հիրավի, թեև աշխատանքը կյանքի օրենքներից առաջինն ու գլխավորն է, սակայն հաճույքն ու զվարճությունն էլ կյանքի համար կենսական և առաջնահերթ կարևորություն ունեցող նախապայմաններից են:

Մարդիկ աշխատում են մարմնավոր կերակրի համար, հաճախ մոռանալով հոգևոր կերակրի համար աշխատելը։ Մարդը միայն մարմնի սնումով չի կարող իրապես ապրել, այլ պետք է նաև սնի իր հոգին։ Քրիստոս մեր Տերն Ինքն է պատվիրում․ «Գնացեք աշխատեցե՛ք ոչ թե կորստյան ենթակա կերակրի համար, այլ այն կերակրի, որ մնում է հավիտենական կյանքի համար, և որ մարդու Որդին կտա ձեզ» (Հովհ 6.27):

Ուրախությունը մեր կրոնն է։ Պետք է ձգտենք դրան։ Քրիստոսն է դրախտը, զավակներս։ Դրախտն ի՞նչ է,- հարցնում էր հայր Պորֆիրիոսը։- Քրիստոսն է։ Դրախտը սկսվում է այստեղից։ Լրիվ նույն բանն է՝ ով այստեղ՝ երկրի վրա, ապրում է Քրիստոսով, նա ապրում է դրախտում։ Հենց այդպես է, ինչպես ասում եմ ձեզ։ Հավատացե՛ք, դա է ճշմարտությունը։

Այսօր Ս. Ավետարանիչների հիշատակության օրն է, որոնց օգնությամբ ամբողջանում է մեր Տիրոջ կերպարը: Այս մասին ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է Զաքարիա ծայրագույն վարդապետ Բաղումյանը։

Մկրտությունը և Դրոշմը մեր Տեր ու Փրկիչ Հիսուս Քրիստոսի փրկագործությամբ հաստատված աստվածային խորհուրդներ են և առանձին մասերն են մի ընդհանուր ծեսի, որ ժողովրդական լեզվով «Կնունք» ենք անվանում:

Մարդու կյանքի գագաթնակետ նպատակը ամուսնական կյանքի, կենակցելու և զավակներ ունենալու ուրախությունից վեր նպատակ է:

Խաղաղությունը պիտի գա որպես պարգև, որպես հնարավորություն՝ նոր կյանքի, նոր ժամանակների, գիտակցության նո՛ր շեմի։ Բայց խաղաղությունը մեզ պիտի հույսով լի՛ գտնի։ Ամեն ինչից առաջ հու՛յս ունեցեք, այս դժվար ու ծանր ժամանակներում, և խաղաղությունը կգա։

Առաջին պատվիրանը սերն է․․․, որ Մովսեսի Օրենքում և Քրիստոսի Ավետարանում բոլոր պատվիրաններից մեծ և առաջինը համարվեց, որովհետև Օրենքի մեջ գրված է․ «Քո Տեր Աստծուն պիտի սիրես քո ամբողջ հոգով, քո ամբողջ զորությամբ և քո ամբողջ մտքով» (Բ Օրենք․ 6.5):

Որքան երջանիկ եմ, որ վերջապես գտա Մեկին, ով հասկացավ իմ հոգին, ճանաչեց իմ աշխարհը, ներեց իմ մեղքերը ու ներելով հանդերձ՝ հնարավորություն տվեց, նորից ապրելու։ Գիտեք, երբ մարդ հայտնվում է դժվարին ու անելանելի վիճակում, միակ ցանկությունը ո՞րն է, գտնել մեկին, ով կհասկանա իրեն, չի նախատի, մեղադրի ու շարունակ չի փնտրի առիթներ ցավեցնելու համար։ Իմ կյանքը նոր շունչ ստացավ, երբ կրկին զգացի Տիրոջ գոյությունը, հասկացա, որ միայն Նրանով կարող եմ պաշտպանված ու հոգեպես հանգիստ լինել։

Բանաստեղծ, երաժիշտ, փիլիսոփա, աստվածաբան Գրիգոր Նարեկացին ծնվել է 951 թվականին՝ եկեղեցական գործիչ, աստվածաբան Խոսրով Անձևացու ընտանիքում: Նարեկավանքի դպրոցում աշակերտել է փիլիսոփա, մատենագիր և բանաստեղծ Անանիա Նարեկացուն: