Հոգևոր

Ի­մաս­տո՛ւն ­դարձ­րու ինձ, որ քննեմ Քո օ­րեն­քը և ամ­բողջ սրտովս պահ­պա­նեմ այն (Սաղմ. ՃԺԸ 34)։

Սուրբ Ծննդյան տոնի առթիվ մեր միտքն ինքնին հակվում է հարցնելու, որ եթե Հիսուս մարդացած Աստված է, ուրեմն ինչպիսի՞ն է մարդու ծագումը: Այս հարցմանը կցանկանայի պատասխանել 19-րդ դարի մեծանուն բանաստեղծի խոսքերով.

Եթե նրանք ուշ երեկոյան հոգնած են տուն վերադառնում, ապա կարիք չկա հոգեկան տագնապով իրենց մաշելու: Պետք է նախանձախնդրությամբ ինքդ քեզ ասես. «Եթե չես կարող ամբողջությամբ կարդալ, ապա կեսը կամ մեկ երրորդը կարդա»: Եվ հաջորդ անգամ պետք է ջանալ շատ չհոգնել ցերեկը: Պետք է հնարավորինս նախանձախնդրությամբ ծառայություն մատուցել և ամեն ինչում վստահել Աստծուն: Իսկ Աստված Իր գործը կանի: Միտքը միշտ պետք է Աստծուն մոտ գտնվի: Դա ամենալավ բանն է:

Մեր կյանքում պատահում են դեպքեր, երբ մեզ վրա պիտի վերցնենք որոշումների պատասխանատվությունը, անենք ինչ-որ համարձակ քայլ, որը կփոխի տվյալ խնդրի ողջ ընթացքը՝ մեզ գուցե հանելով ինչ-որ վատ իրավիճակից։ Սակայն այդ պահերին է, որ մեզ լքում է մեր վճռականությունը, և ասես վախենալով որոշումներ կայացնել՝ ասում ենք․ «Միևնույն է, Աստված արդեն մեր փոխարեն որոշել է ամեն բան, կլինի այնպես, ինչպես ավելի ճիշտ է»։

Արդի բժշկության զարգացումը լայն հնարավորություններ է ընձեռել հիվանդների բուժման գործում, և շատ հիվանդություններ, որոնք նախկինում անբուժելի էին, ներկայումս կարող են կարճ ժամանակում բուժվել զարգացած բժշկական տեխնոլոգիաների և բժիշկների մասնագիտական մեծ կարողությունների շնորհիվ: Այդ հիվանդությունների բուժման լուծումներից մեկն օրգանների փոխպատվաստումն է: Ինչպիսի՞ն է Հայ Առաքելական Եկեղեցու տեսակետը օրգանների փոխպատվաստման վերաբերյալ:

Թովմասը Քրիստոսի հարությունից հետո թերահավատություն է ցուցաբերում Տիրոջ նկատմամբ։ Երբ Քրիստոս երևաց աշակերտներին, Թովմասը բացակա էր։ Աստվածաշունչը մեզ փոխանցում է․ «Իսկ Թովմասը՝ տասներկուսից մեկը՝ Երկվորյակ կոչվածը, նրանց հետ չէր, երբ Հիսուսը եկավ։ Մյուս աշակերտները նրան ասացին. «Տիրոջը տեսանք»։ Իսկ նա նրանց ասաց. «Մինչև չտեսնեմ նրա ձեռքերի վրա մեխերի նշանը և իմ մատները մեխերի տեղերը չդնեմ ու իմ ձեռքը նրա կողի մեջ չխրեմ, չեմ հավատա»» (Հովհ․ 20։24-25)

Երջանիկ է այն վանականը, որը սովորել է բոլորին սիրել ծածկաբար։ Նա ուրիշներից սեր չի պահանջում, նրան չի հետաքրքրում՝ սիրում են իրեն, թե ոչ։

Երբ 2019 թ.-ին լրատվամիջոցները խոսեցին Չինաստանում հայտնաբերված Covid 19 վիրուսի մասին, և դրան հաջորդեցին պատվաստումները, տարբեր ազգերի և մասնագիտությունների մարդիկ՝ կղերական և աշխարհական, խոսեցին մոտ  ապագայում տեղի ունենալիք մարդկանց չիպավորման մասին: Այսինքն՝ գալիս է այնպիսի ժամանակ, երբ մարդկանց մեջ պիտի զետեղվի միկրոչիպ (Microchip):

Իմ այս բնաբանը Հովնան մարգարեի գրքից է: Նրա պատմությունն ամենաարտասովոր հրաշքներից մեկն է: Հավատացյալն, անշուշտ, այդ պատմության ոգուն պետք է նայի, և ոչ թե տառին, ու երբ մարդ այդ ոգու տեսանկյունից է նայում, այնտեղ մարդու սրտի և Աստծու ճանապարհների ուսումնասիրությանն է հանդիպում ու համոզվում, որ այս գիրքը սքանչելի է թե՛ իր ինքնատիպությամբ և թե՛ համառոտությամբ:

Մեր Տերը՝ Հիսուս Քրիստոս, Իր Խաչով քանդեց մարդկանց բաժանող թշնամության պատը և որպես Հաշտարար՝ խաղաղություն պարգևեց աշխարհին: Այս մասին Պողոս առաքյալը գրել է. «Հիսուս Քրիստոսի միջոցով, դուք, որ մի ժամանակ հեռացած էիք, մերձավորներ եղաք Քրիստոսի արյամբ, որովհետև Նա է մեր խաղաղությունը, Նա, որ երկուսը մեկ դարձրեց, քանդեց իր մարմնի մեջ միջնորմը՝ թշնամությունը, և հրամաններով տրված […]

2022 թ. հոկտեմբեր ամսին Միացյալ ազգերի կազմակերպությունը իր պաշտոնական էջում նշել էր. «Ներկայիս իրականությունը ցույց է տալիս, որ 1,3 միլիարդ մարդ դեռ ապրում է աղքատության մեջ և նրանց գրեթե կեսը երեխաներ ու երիտասարդներ են»: Կան մարդիկ, որ տեսնելով աշխարհի աղքատ մարդկանց ամենօրյա դառը կյանքը, շտապելով՝ մեղադրում են Աստծուն, որովհետև համոզված են, թե Բարձյալն է մարդկանց բաժանել հարուստ, միջին և աղքատ դասակարգերի. «Տերն է աղքատացնում ու հարստացնում, ստորացնում ու բարձրացնում» (Ա Թագ. 2:7):

Սուրբ Պատարագի սկիզբը` ժամը 10:30-ին:

Ամեն օր, յուրաքանչյուր մարդ կանգնում է ինչ-որ որոշում կայացնելու առաջ։ Ամենապարզ օրինակը՝ «ի՞նչ պիտի հագնեմ», «ի՞նչ ուտեմ նախաճաշին», «արդյո՞ք պիտի համաձայնեմ այս աշխատանքին» և այլն:

«Որտե՞ղ է Աստված իմ դժբախտությունների պահերին»․- խոստովանենք, որ մեզանից յուրաքանչյուրն էլ տվել է այս հարցը՝ հանդիմանելով, ինչ-որ չափով նաև մեղադրելով Տիրոջն այն հարցում, թե իբրև թե Նա լքում է մեզ մեր դժվարությունների, մեզ պատուհասած աղետների պահերին։ Բոլորս էլ մեր կյանքի ինչ- որ փուլում մեզ թույլ ենք տվել ասել․ «Այս ի՞նչ փորձանք էր, ասես Աստված լքել է մեզ»։ Նման խոսքերն ու մտքերը անշուշտ, անկարելի են։ Սակայն միաժամանակ պիտի գիտակցենք նաև, որ դրանք ասված են պահից ելնելով՝ առանց իրավիճակը վերլուծելու։

Երբեմն նույնացնում ենք երկու իրարից տարբեր երևույթներ՝ համբերելն ու դիմանալը՝ կարծելով, թե դրանք նույնն են։ Իրականում էական տարբերություններ ունեն և բավական կարևոր են մեր հոգևոր կյանքի ընթացքում։

Աստվածաշնչյան մի դրվագում պատվմում է այն մասին, թե ինչպես էր Քրիստոս շրջում Երիքովում։ Ամբոխն, ինչպես միշտ, հետևում էր Նրան, իսկ Զաքեոս անունով մի մարդ, որ մաքսապետ էր ու մեծահարուստ, ուզում էր տեսնել, թե ո՛վ է Հիսուսը, բայց բազմության պատճառով չէր կարողանում, որովհետև կարճահասակ էր։

Միայն Աստծուն է հայտնի, թե օրվա ընթացքում քանի անգամ ենք տեղի ու անտեղի երդումներ տալիս։ Ու այն շատերիս համար դարձել է խոսակցության մեջ պարտադիր օգտագործվող երևույթ։ Մենք երդմանը այսպես ենք վերաբերում, գուցե նաև այն պատճառով, որ չգիտենք՝ որ դեպքում է պետք երդվել և առհասարակ, ի՞նչն է մեզ ստիպում, որ երդումով հաստատենք արդեն ասված խոսքը։

«Իմացե՛ք,- ասաց նա,- ունեցողին ավելիով պիտի տրվի, իսկ չունեցողից պիտի վերցվի իր ունեցած ամենափոքր բաժինն էլ»:

Այսօրվա «Ճաշու Ավետարանում» հիշատակվող Նիկոդեմոսը նշանակալի տեղ չի գրավում ավետարանական պատմության մեջ: Միայն Հովհաննեսի Ավետարանում է, որ Նիկոդեմոսին հանդիպում ենք երեք դրվագներում:

Ա­հա թե ին­չու մենք շա­րու­նակ գո­հություն ենք տա­լիս Աստ­ծուն նրա հա­մար, որ մեզ­նից Աստ­ծու խոս­քի լուրն առ­նե­լով` այն ըն­դու­նե­ցիք ոչ որ­պես մարդ­կանց խոսք, այլ ճշմար­տա­պես` որ­պես Աստ­ծու խոսք, որ ներ­գոր­ծում է նաև ձեր` հա­վա­տաց­յալ­նե­րիդ մեջ (Ա Թե­սաղ. Բ 13)։

Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցում ապաշխարությունը յոթ խորհուրդներից երրորդն է: Այն քրիստոնեական նոր կյանքի սկիզբն է: Մարդու ներքին և արտաքին կյանքի փոփոխությունն է, բաղկացած մեղքի վճռականորեն մերժումից և ցանկություն՝ ապրելու աստվածային կամքի համաձայն․ «Եվ արդ,- ասում է ձեր Տեր Աստվածը,- դարձեք ինձ ձեր ամբողջ սրտով, ծոմապահությամբ, լալով ու կոծելով։ Ձեր սրտերը պատռեցեք և ոչ թե ձեր հագուստները։ Դարձեք ձեր Տեր Աստծուն, որովհետև Նա ողորմած է և գթասիրտ…» (Հովել 2.12-13)։

Ինչպե՞ս է Հովհաննես առաքյալն ընկալում քրիստոնեական սերը։

Աստվածային սերը դրսևորվեց արարչագործությամբ, որի պսակը, կենտրոնը և գլուխը հանդիսացող մարդը բազում պատիվների արժանացավ Արարչի կողմից:

Մարդիկ անընդհատ ինչ-որ տեղ են շտապում ու սլանում: Այս ժամին մի տեղ պետք է լինեն, մյուսին՝ մեկ այլ տեղ, հաջորդին… Նրանք ստիպված գրառումներ են կատարում, որպեսզի չմոռանան, թե ինչ գործեր պետք է անեն:

Ողորմածությունը միշտ էլ հաճելի է Տիրոջը։ Չէ՞ որ թվում է՝ չկա մարդասիրության ու բարեգործության մեկ այլ կատարյալ օրինակ: Գիտենք, որ Աստված ողորմած է, և մենք էլ՝ որպես ժառանգները Նրա պատգամների, որպես անկատարներ, որոնք ձգտում են մշտապես նմանվել Կատարյալին, առնում ենք այս օրինակը՝ փորձելով օգնել կարիքավոր մարդկանց, ովքեր հանդիպում են մեր ճանապարհին։

– Սիրե՜նք Քրիստոսին,- թախանձանքով խնդրում էր հայր Պորֆիրիոսը։- Նա է մեր միակ հույսն ու հոգսը։ Սիրենք Քրիստոսին միայն հանուն Իրեն՝ մոռանալով սեփական անձը։ Երբեք՝ ոչ հանուն քեզ։ Թող Նա մեզ տանի այնտեղ, ուր կամենում է։ Թող տա մեզ այն, ինչ Ինքն է ուզում։ Չսիրենք Նրան հանուն Նրա պարգևների։

Չարաչար սխալվում են այն մարդիկ, որոնք խորապես համոզված են, որ որբը անտեր, մենակ, տկար կամ միջավայրի կողմից անտեսված մի անձ է: Աստվածաշունչ մատյանը ցույց է տալիս, որ որբը այսպիսին չէ, որովհետև նրա թիկունքում կանգնած է երկնքի և երկրի Աստվածը՝ Ամենագութ և Արդարադատ Աստվածը, որ Իր անբացատրելի հայրական սիրով և անսահման արդարությամբ սիրում ու պաշտպանում է ամեն մի որբի:

Որքան շատ են մարդիկ հեռանում բնական, հասարակ կյանքից և [իրենց կյանքում] ավելացնում են շքեղությունը, այնքան շատ է մարդկային տագնապը մեծանում նրանց հոգում: Իսկ Աստծուց ավելի ու ավելի հեռանալու արդյունքում ոչ մի տեղ հանգիստ չեն գտնում: Այդ պատճառով էլ անընդհատ անհանգիստ շրջապտույտի մեջ են, «խելագար անվի» շուրջը պտտվող հաստոցի հաղորդափոկի պես*: Նրանք արդեն Լուսնի շուրջն էլ են պտտվում, որովհետև նրանց հսկայական անհանգստությունը ողջ երկրագնդի վրա չի տեղավորվում:

Տեսնելով այդ նշանների նշանը՝ Սուրբ Խաչը, հավատացյալը զերծ պիտի մնա ամեն մի անստուգությունից և Աստծու սիրո հանդեպ ամեն տարակույսից, քանի որ այդ նշանը մշտապես նրան ցույց պիտի տա արդարության և փրկության արեգակի փայլատակումը մեր հոգիներում. ամեն:

– Երբ ես ծանր հիվանդ էի ու պատրաստ՝ ննջելու, չէի ուզում մտածել մեղքերիս մասին,- խոստովանում էր հայր Պորֆիրիոսը,- այլ ուզում էի խորհել Տիրոջ՝ իմ Քրիստոսի սիրո մասին, հավիտենական կյանքի մասին։ Չէի ուզում վախենալ։ Ես ուզում էի գնալ Տիրոջ մոտ, մտածել Նրա բարության ու սիրո մասին։