Հայ Առաքելական բոլոր եկեղեցիներում Ավագ Ուրբաթ Քրիստոսի խաչելության, թաղման և խավարման կարգ է կատարվում: Այս օրը հիշատակվում է Տիրոջ ձերբակալությունը, չարչարանքները, խաչելությունը և մահը (Մատթեոս 27:32-44, Մարկոս 15:21-32, Ղուկաս 23:26-43, Հովհաննես 18:17:27):
Ավագ շաբաթվա օրերից իր խորհրդավորությամբ առանձնահատուկ տեղ է գրավում Ավագ Հինգշաբթին:
Ավագ Չորեքշաբթին հիշատակն է արարչության չորրորդ օրվա, երբ Աստված լուսատուներ դրեց երկնքի հաստատության ներսում և դրանով տվեց Արդարության Արեգակի՝ Քրիստոսի ծննդյան ավետիսը: Ավագ Չորեքշաբթին նաև պատկերն է չորրորդ ժամանակաշրջանի, երբ Աբրահամը ստացավ Իսահակի ծննդյան ավետիսը (Ծննդոց 18), հրեաները Եգիպտոսից դուրս եկան (Ելք 12-14), Վկայության խորանը պատրաստվեց (Ելք 25-27), և Իսրայելի որդիներն Ավետյաց երկիր փոխադրվեցին (Հեսու 1-19):
Չարչարանաց շաբաթի երկրորդ օրը՝ Ավագ Երեքշաբթին, պատկերն է արարչության երրորդ օրվա, երբ Աստված երկրի վրա դալար բույսեր և պտղատու ծառեր աճեցրեց: Այս օրը նաև երրորդ ժամանակաշրջանի խորհուրդն ունի, երբ ջրհեղեղը ողողեց ամբողջ աշխարհը, և Աստված մարդկանց լեզուները խառնելով՝ նրանց տարածեց աշխարհով մեկ (Ծննդոց 7:11):
Հավատքը և սերն այն զույգ ճառագայթներն են, որոնք լուսավորում են աշխարհն ու կյանքը: Կրոնն իր էությամբ հավատքի զորությունն է, սերը նույն ինքը՝ կյանքն է: Նա, ով այդ երկու զորություններն իր անձի մեջ չի միաձուլում, անհաստատ հիմքերի վրա է դնում իր կրոնական կյանքը՝ բացառելով հոգևոր մարդու զարգացման հնարավորությունը:
Նույնն օրը տոնի առիթով Գարեգին Երկրորդ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսն ընդունեց ու իր հայրապետական օրհնությունը բաշխեց հայաստանյան տարբեր թեմերի եկեղեցիներում սպասավորող դպիր մանուկներին և երգչախմբերի պատանի երգչուհիներին:
Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում կկատարվեն հետևյալ արարողությունները:
Եվ մեր առաջին Լուսավորիչների՝ Թադեոս ու Բարդուղիմեոս սրբազան առաքյալների և մեր երկրորդ Լուսավորիչ սուրբ Գրիգոր Հայրապետի բարեխոսությամբ․․․ (Մաղթանք, «Քրիստոս Աստված մեր»)։
Ճշմարիտ անգիտությամբ և անհասությամբ հավատում ենք, որ ամենայն մարդ Աստծո պատկերն է, սակայն ինչպե՞ս, միայն Աստծուն է իմանալի: Բայց զարմանում եմ նրանց վրա, ովքեր ավելի, քան իրենց չափն է, ջանում են և ձգտում ըմբռնել անհասն ու անըմբռնելին: Բայց մեր` տգետներիս կարծիքն է, որ այդպիսիներն ամենևին չգիտեն Սուրբ Գիրքը, ոչ էլ Հոգու զորությունը, որ Գրքում է (Գիրք Թղթոց):
Աստված Իր ժողովրդին հոգևորապես մխիթարելու և սփոփելու կոչումը հանձնում է Իր Եկեղեցու պաշտոնյաներին՝ քահանաներին, այսինքն՝ քահանայական նվիրապետության բոլոր ներկայացուցիչներին՝ վերին աստիճանից սկսած մինչև առաջին աստիճանը:
Երջանիկ էի, գոհունակ, շնորհակալ։ Նորից ունենալու եմ արվեստանոց, ստեղծելու եմ և ստեղծագործելու, նորից ժպտալու եմ երկնքին ու Աստծուն։ Որովհետև երբ Տերը մի բան հեռացնում է մեզնից, հեռացնում է հենց մե՛զ համար, որ մոտեցնի մեզ ա՛յն իրականությանը, ինչի մասին վախեցել ենք անգամ երազել։ Տիրոջ հոգատարությունը, իսկապես, սահմաններ չունի։ Ամեն։
«Եկեք լճի մյուս կողմն անցնենք»,-այսպես ասաց Քրիստոս Իր աշակերտներին, երբ բարձրացան նավակ։ Լիճը, որի մասին պատմում է Ղուկաս ավետարանիչը, Գալիլեայի լիճն է։ Մենք տեսնում ենք, որ Քրիստոս իր զավակներին մենակ չի թողնում փորձությունների մեջ։ Հիսուսն այսօր էլ մեր կյանքի նավակի մեջ է, Նա մեզ հետ է և զորավիգ է մեզ։ Ուստի չպետք է վախենանք կյանքի լճերն ու ծովերը ճեղքելով անցնել մյուս կողմը, որտեղ մեզ աստվածային օրհնություններ են սպասում։
Հայաստանում, ըստ տարբեր հաշվարկների, 350 հազարաղանդավոր կա։ Այս թիվը կազմում է մեր բնակչության 15 %-ն այն դեպքում, երբ ողջ աշխարհում աղանդները կազմում են բնակչության 1-2 տոկոսը։ 168 TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարի եթերում Մասյացոտնի թեմի Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցու հոգևոր հովիվ Տեր Զարեհ քահանա Աշուրյանն այս թիվը խիստ մտահոգիչ համարեց՝ ընդգծելով՝ պետությունը պետք է միջոցներ ձեռնարկի պետականության քայքայմանը […]
Երբ ասում ենք «սեր», նկատի ունենք ոչ թե որպես արժանիք ձեռք բերված առաքինությունները, այլ մաքուր սիրտը, որը սիրում է Քրիստոսին ու մարդկանց։ Ահա թե որն է նպատակակետը։ Ամեն ինչ ուղղենք դրան։
Հայկական արքայական ու իշխանական տներում տոհմական գորգերն ունեցել են դրոշից ու զինանշանից ոչ պակաս նշանակություն և թագի, գավազանի, ծիրանի թիկնոցի հետ խորհրդանշել են իշխանություն: Դրանք այնքան կարևոր են եղել, որ եթե նույնիսկ արքան կամ իշխանը սենյակում չեն եղել, ծառաները գորգի մոտով անցնելիս խոնարհվել են, ինչպես կխոնարհվեին տիրոջ առաջ:
Մեծ պահքի հինգերորդ կիրակին կոչվում է Դատավորի՝ «Անիրավ դատավորի և այրի կնոջ առակ»-ի հիման վրա (Ղուկաս 18:1-8):
Պատահում է, որ մի ընտանիքում պապը կամ տատն ինչ-որ անարդարություն են գործել, սակայն անձամբ իրենց վրա դա ոչ մի կերպ չի անդրադարձել: Սակայն պատիժը նրանց երեխաներին կամ թոռներին է վրա հասնում, որոնք հիվանդանում են և ստիպված լինում բժիշկների վրա ծախսել այն ամենն, ինչ անարդարությամբ էր կուտակվել և այդ կերպ վճարել իրենց նախնիների պարտքերը:
«Մերկ էի և հագցրիք ինձ» (Մատթ․ 25.36), աստվածաշնչյան այս տողերը շատ անգամներ ենք լսել, բայց քչերս ենք հասկացել դրա իմաստը։
Մեր կյանքում լինում են այնպիսի իրավիճակներ, երբ մի պահ այլևս չենք կարողանում կառավարել ինքներս մեզ և բարկանում ենք։ Բարկության առիթը պարտադիր չէ, որ ինչ-որ մի մեծ իրադարձություն լինի․ մեզ կարող են բարկացնել անգամ ամենաչնչին երևույթները։ Սակայն արդյո՞ք նման պահերին հասկանում ու գիտակցում ենք, որ մեղք ենք գործում։
Հավատքով է պայմանավորված հոգևոր կյանքի ողջ ընթացքը, նրա վերելքն ու զարգացումը։ Այն մարդուն տրված պարգև է իր Արարչի հետ հաղորդակցություն հաստատելու համար։ Հավատքի մեծությունը և զորությունը ներկայացնում է Հին Ուխտը։ Մովսեսն իր հավատքով ճեղքեց, բաժանեց ծովը և փրկության առաջնորդեց իր ժողովրդին։ Հեսուն նույնպես հավատքով բաժանեց Հորդանան գետը և անցկացրեց Իսրայելի որդիներին, ինչպես Մովսեսը արեց, իր ժողովրդի համար։
Անարդար մարդը և ցանկացած մեկը նույնպես, որ ինչ-որ բանում մեղավոր է մեկի առջև ու ներողություն չի խնդրել, տանջվում է սեփական խղճի խայթից և այն մարդու վրդովմունքից, որին նեղացրել է: Քանի որ եթե այն մարդը, որի հետ անարդարացիորեն են վարվել, չների իրեն նեղացնողին ու սկսի գանգատվել նրանից, վերջինս մեծ տառապանք կզգա ու կտանջվի: Նա չի կարողանա քնել, իրեն այնպես կզգա, ասես փոթորկաբեր […]
Շնորհալի Հայրապետի «Նորոգո՛ղ հնությունների, նորոգիր և ի՛նձ, նորոգությա՛մբ զարդարիր» բառերով մենք, մեր Եկեղեցին և յուրաքանչյուր հավատացյալ խնդրում է Աստծուց, որ Աստված մեր հնությունը, մեր մեջ եղած հին մարդուն ամբողջովին նորոգի և նորոգության գեղեցկությամբ զարդարի:
Ցավոք, հասարակության մեջ պահքի և դիետայի զանազանությունը հաճախ չենք կարողանում տարբերակել։ Մեր քահանայական փորձառությունից պիտի ասեմ, որ երբ մոտենում է պահքի շրջանը՝ մնում է մեկ շաբաթ կամ մի քանի օր, սկսում են թե՛ սոցիալական հարթակներում, թե՛ առերես մոտենալ ու հարցադրումներ անել՝ Տեր հայր, ինչպե՞ս պետք է պահք պահեմ, ի՞նչ պետք է անել, կամ ի՞նչ չպետք է անել։
Առակում Հիսուս տալիս է երկրորդ գալստյան գաղափարը: Տիրոջ բառերի մեջ տխրություն ու թախիծ է զգացվում: Փրկչի համար ցավալի է, որ շատ մարդիկ կարող են ենթարկվել ահեղ դատաստանի՝ արքայության ժառանգորդներ լինելու փոխարեն:
Մայիս է՝ ամենագեղեցիկ ու սիրելի ամիսը: Զուր չեն բանաստեղծները կարծում, որ արարչագործ Աստված այս ամսում ստեղծեց աշխարհը: Իր կյանքի ընթացքում ո՞վ երբևիցե չի փորձել այդ ամիս, պայծառ արևի շողերի ներքո դուրս գալ բնության գիրկ՝ դեպի գյուղի անքուն պահապան լեռան լանջը: Ինչպիսի՜ սքանչելիքներ, ինչպիսի՜ բերկրանք:
Ի՞նչ է համազգային ապաշխարությունը, ե՞րբ է առաջանում դրա կարիքը: Ինչպե՞ս է ապաշխարությունը փոխում քրիստոնյայի կյանքը: Որտեղի՞ց է ծագել ապաշխարություն բառը: Ապաշխարության խորհրդի մասին խոսում է Տ. Արշակ արքեպիսկոպոս Խաչատրյանը:
– Ավետարանը հասկացնում է մեզ, որ Քրիստոս ուրախություն է, ճշմարտություն,- ասում էր հայր Պորֆիրիոսը,- որ Քրիստոս դրախտն է։ Հովհաննես Ավետարանիչն ի՞նչ է ասում դրա մասին։ Սիրո մեջ վախ չկա, այլ կատարյալ սերը հեռու է վանում վախը, որովհետև դրա մեջ տառապանք կա։ «Ով երկնչում է, կատարյալ չէ սիրո մեջ» (Ա Հովհ․ 4։18)։
Քրիստոնեական կյանքը չի սահմանափակվում միայն պատվիրանապահությամբ, այլ այն պահանջում է ջանադրորեն գտնել և գործադրել պատվիրանի ետևում առկա խոր իմաստը: Երբ պատվիրանն իր խորությամբ գործադրենք, ըստ Սբ. Գրքի պատգամի պետք է ասենք. «Անպիտան ծառաներ ենք, ինչ պարտավոր էինք անել, արեցինք» (Ղուկաս 17:10):
Աստվածաշունչ մատյանը հաստատում է․ «Տերն ամեն բան իր համար է ստեղծել» (Առակ 16:14)։ Այս խոսքը ցույց է տալիս, որ Աստված հատուկ նպատակով ստեղծեց նաև մարդուն։ Ի՞նչն էր այն նպատակը, որի համար Աստված մեզ ստեղծեց։ Աստված ինքն է տալիս այս հարցի պատասխանն ասելով․ «Նրանց իմ փառքի համար ստեղծեցի» (Ես․43.7):
Մեծ Պահքի 24-րդ օրը` այս տարի մարտի 15-ին, նշվում է Միջինքը: Միջինքով կիսվում է Մեծ Պահքը: Միջինքը մեզ հիշեցնում է, որ մեծ պահքի առաջին փուլը ավարտվեց, ու մենք մտնում ենք երկրորդ փուլ:
