2012-2015թթ. Երևանից անվերադարձ մեկնածները կազմում են մայրաքաղաքի բնակչության 2.38%-ը, որն ամենացածրն է մարզերի մեջ։
2017թ. բյուջեի նախագծի խորհրդարանական քննարկման նկատմամբ հասարակական հետաքրքրությունն առանձնապես մեծ չէ: Դրան, իհարկե, բազում հիմնավորումներ կարելի է գտնել: Նախ` որ նոր է կայացել կառավարության գործունեության ծրագրի քննարկումը: Երկրորդ` որ նոր կառավարությունը ներքաշվել է անընդհատ քննարկումների գործընթաց:
Վարչապետ Կարեն Կարապետյանի բնորոշած «կոշտ բյուջեի» նախագծով նախատեսվում է 2016-ի համեմատ ծախսերը կրճատել 13 մլրդ դրամով։ Շա՞տ է սա, թե՞ քիչ` դժվար է ասել։ Առավել կարևոր հարց է` որքանո՞վ են այդ ծախսերն արդյունավետ։
«Վստահաբար կարող եմ ասել, որ հայր Ալիևի ժամանակաշրջանում մենք ականատեսն ենք եղել շատ վատ երևույթների, բայց նման տեսակի դրսևորումներ այն ժամանակ չեն եղել։ Ներկայումս տեղի ունեցողը ոչ միայն շատ վատ, այլև պրիմիտիվ և քարանձավային մակարդակի քաղաքականություն է»։
«Այս փուլում լավ արդյունք կարող է դիտարկվել նաև իրանական գազի մատակարարումը Հայաստան։ Առավելագույնը նման արդյունք կարող ենք ունենալ։ Տարանցիկ գլոբալ ծրագրերը բավականին ծավալուն համաձայնեցումներ կպահանջեն»:
Թվում է՝ բնակչությունն էլ պետք է անթաքույց ուրախանա, որովհետև մշտապես թանկացումների դեմ բողոքող բնակչության համար այս էժանացումն իսկական անակնկալ է՝ լավ իմաստով։
Քաղաքակիրթ աշխարհում այդ հիմքն ու այդ արժեքը մարդն է, որը ամենայնի նպատակն է, ու որին ծառայեցվում են բոլոր միջոցները։ Ռուսական աշխարհում, որում այսօր Հայաստանն է, մարդը միջոց է, որը ծառայեցվում է զանազան, որպես կանոն՝ պուտինածին նպատակներին։
«Ես չէի ասի, որ պետք է փոխվի դիվանագիտությունը կամ դիվանագիտական գործընթացը։ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի համար ճիշտ, անհրաժեշտ ձևաչափ է, մենք կարող ենք փոքր-ինչ ավելի գոհ լինել, կամ քննադատել այդ խմբի գործունեությունը, բայց ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը ոչ միայն ձևաչափ է, այլև ինստիտուցիոնալ փորձ ու հիշողություն»:
Հինգ տեղով առաջադիմելը, ինչպես նշվում է զեկույցում, հիմնականում մեթոդաբանության փոփոխություններով պայմանավորված վերահաշվարկի և մեկ տնտեսություն` Սոմալին, ավելացնելու արդյունքում է գրանցվել։
Տնտեսական ծանր իրավիճակի պատճառով 2017-ի ընտրություններին իշխանությունները գնալու են չբարձրացված աշխատավարձերով ու թոշակ-նպաստներով: Եթե, իհարկե, նոր կառավարությունը դիմանա ճնշմանը և պոպուլիստական քայլերով ավելի չվատացնի երկրի տնտեսական իրավիճակը:
«Դժբախտաբար, տարիներ անց ԼՂ խնդիրը, առավել հավանական է, որ ռազմական ճանապարհով կլուծվի։ Թե՛ հայկական և թե՛ ադրբեջանական կողմը բանակցային պրոցեսին մասնակցել են` իրականում պատրաստ չլինելով խոստացած զիջումներին։ Այլ հարց է, թե ինչո՞ւ են կողմերը համաձայնել այս բանակցային ֆորմատին»։
«Այս մասին ես խոսում էի նույնիսկ ապրիլյան պատերազմից առաջ, քանի որ կանխատեսում էի նման հնարավորություն։ Այսօր` ևս, քանի որ բանակցություններում ոչինչ չի փոխվել, կողմերը չեն հանդիպում, երբ չեն ցանկանում, և հանդիպում են, երբ ցանկանում են և, երբ չկա փոխզիջումների գնալու հարց բանակցություններում»:
Հիմա խոսվում է նոր կնքվելիք պայմանագրի մասին, որը կկազմի 3-5 մլրդ խմ: Այս ծավալը, իհարկե, լուրջ չէ ՌԴ-ի համար: Բայց բավական լուրջ գումարներ կապահովի Ադրբեջանին, որ դառնում է ռուսական գազը Եվրոպա արտահանող «ծպտված» միջնորդ: Ահա միջպետական հարաբերությունների ժամանակակից ու քաղաքական յուրօրինակ մի պատկեր:
«Ես ասում եմ` դեֆոլտի որևէ մի նախանշան չկա, վճարունակության հետ կապված, արտաքին պարտքի սպասարկման, ներքին պարտավորությունների կատարման հետ կապված որևէ լրջագույն պրոբլեմ չկա, որ դեֆոլտ հայտարարվի»։
Մենք փաստացի դարձել ենք հիմնականում միայն ԼՂ-ի խնդրով կամ ցեղասպանության միջազգային ճանաչմամբ առաջնորդվող մի պետություն, որը միջազգային հանրության համար այլ առաջարկներ չունի։ Ուստի, պետք է փորձենք մի փոքր դուրս գալ այս պրիզմայից` արտաքին քաղաքականություն վարելու սովորույթից։
Իրատեսակա՞ն է արդյոք ծրագիրը։ Մեծ հաշվով` այո։ Ճիշտ է, կան որոշ կասկածելի դրույթներ (օրինակ` 6-ամսյա ժամկետում մեխանիզմ ներդնել, որը կվերափոխի հարկային և մաքսային համակարգի աշխատողի կերպարը), սակայն դրույթներն ընդհանուր առմամբ իրագործելի են և ֆանտաստիկայի ժանրից չեն։
կարելի է ենթադրել, որ Կարեն Կարապետյանը «Գազպրոմին» է «դրդելու» իջեցնել Հայաստան մատակարարվող գազի գինը։ Գուցե նման պայմանավորվածություն եղե՞լ է ի սկզբանե։ Դա նշանակում է, որ Կարապետյանը, որքան էլ հերքի, այնուամենայնիվ, ունի «կախարդական փայտիկ», որը, սակայն, չունի նախկին կառավարությունը և երկրի նախագահը։
Իրատեսակա՞ն է ծրագիրը, թե՞ ոչ։ Այստեղ մի հանգամանք կա՝ չկան «ցուցանիշային» խոստումներ (օրինակ՝ տարեկան 10% տնտեսական աճ կամ աղքատության կրճատում մինչև 11.2%, ինչպես նախկին ծրագրերից մեկում էր)։ Փոխարենը՝ կա կոնկրետ քայլերի ժամանակացույց։
2014 թվականի դեկտեմբերից ի վեր, երբ ՀՀ Կենտրոնական բանկն ընդհանուր կապիտալի նվազագույն չափը 5 մլրդ դրամից դարձրեց 30 մլրդ դրամ, գրեթե բոլորը սկսեցին գուշակություններ անել` հայաստանյան 21 առևտրային բանկերից ով կմնա համակարգում, ով դուրս կգա։
Սիրիայի դեպքերը քաղաքական նոր ընթացք են ստանում։ ԱՄՆ-ը, Մեծ Բրիտանիան և Ֆրանսիան Ռուսաստանին մեղադրում են Հալեպի ռմբակոծության մեջ։ Ռուսական օդուժի հարվածներն արևմտյան շատ քաղաքական գործիչներ որակեցին` «պատերազմական հանցագործություն»։
«Զավեշտալի կարող է հնչել, բայց նույն օլիգարխները պետք է ունենան դատական համակարգով պաշտպանվելու իրավունք, որովհետև կարող է նրանց դեմ քաղաքական ուժ կիրառվի, և խնդիրը ոչ թե նրանց օրինական աշխատելը լինի, այլ ընդհանրապես վերացնելը` որպես տնտեսական սուբյեկտ։ Դա շատ լուրջ խնդիր է, որի լուծումը ես 1-2 օրում չեմ պատկերացնում, բայց այդ ուղղությամբ քայլերը պետք է սկսել»։
«Մոտալուտ էական արդյունքներ ես չեմ սպասում, քանի որ կողմերը կարծես դա չեն ցանկանում կամ այդ ուղղությամբ քայլեր չեն ձեռնարկում։ Միջնորդների այս համագործակցությանը կարող է հաջողվել կարճաժամկետ խնդիրներ լուծել։ Այս պահին չեմ կարող ասել, թե ինչ խնդիրներ, որովհետև բանակցային ներկայիս գործընթացին ծանոթ չեմ»։
Երբ նշանավոր հնագետ ու արևելագետ Նիկողայոս Մառը 1904 թվականին ճարտարապետ Թորոս Թորամանյանի հետ առաջին անգամ ոտք դրեց Անի հեքիաթային քաղաք և սկսեց իր պեղումները, նա գիտեր, որ Անին իր համար բազում գաղտնիքներ է պահել, և հիմա, դարերի լռությունից հետո, դրանք պիտի դուրս ելնեին մոռացության փոշիներից։
«Չափազանց ակնհայտ են այն հնարավոր կորուստները, զոհերը, որոնք կարող են լինել այդ դեպքում։ Մի՞թե կարելի է համեմատել կողմերի զինվածության մակարդակն այսօր և 1991 թվականին։ Պարզ է, որ վնասը յուրաքանչյուր կողմի համար շատ ավելի շատ է լինելու, քան նախորդ պատերազմի ընթացքում»,- ասում է նա։
Փաստորեն, նոր կառավարության համար մթերումների առաջիկա սեզոնը ծանր ու փորձաշրջանի պես մի բան է լինելու: Եվ դա բոլորիս է վերաբերելու: Ի վերջո, մեր երկրի տարածքում բոլորիս ազատ տեղաշարժվելու իրավունքը կարող են սահմանափակել խաղողի մթերման դիմաց իրենց հասանելիքը չստացած գյուղացիները: Ու հասարակական կարծիքը, հավանաբար, նրանց կողմը կլինի:
«Սիրիայում և Սիրիայի շուրջ կարող է քաոս հասունանալ»,- մեզ հետ զրույցում ասաց Ստամբուլի քաղաքական հետազոտությունների կենտրոնի ավագ գիտաշխատող Չենգիզ Աքթարը` անդրադառնալով Սիրիայում ՌԴ-ԱՄՆ համագործակցության կասեցմանը։
Համաշխարհային լրատվության հիմնական թեման Իսրայելի 9-րդ նախագահ Շիմոն Պերեսի մահվան գույժն է ու կենսագրությունը: Ու դա զարմանալի չէ: Նրան սովորական քաղաքական դեմք չես համարի: Շատերի համար նա պետությանն ու ազգին ծառայած գործչի մարմնավորում է:
«Հայաստանը պետք է հետապնդի ՌԴ-ի հետ իր հարաբերությունները վերափոխելու քաղաքականություն, նվաճելով ավելի մեծ հարգանք և ավելի շատ դիվիդենտներ ՌԴ-ի աչքում` այն պարզ պատճառով, որ ՀՀ-ն միակ վստահելի գործընկերն է այս տարածաշրջանում, միակ երկիրը, որը տեղակայել է ռուսական ռազմական բազա, միակ երկիրն այս տարածաշրջանում, որը և՛ ԵՏՄ, և՛ ՀԱՊԿ անդամ է»։
Հարցին, թե արդյոք այս տոկոսադրույքնե՞րն էին մեր տնտեսության զարգացման հիմնական խոչընդոտները, Վ.Խաչատրյանը պատասխանեց, որ բանկերի հաշվետվությունները` շահութաբերություն, վերադարձելիություն և այլն, ցույց են տալիս, որ համակարգում ճգնաժամային երևույթներ են սկսվում, այսինքն` տնտեսական ճգնաժամը փոխանցվում է բանկային համակարգ։
«Արևմուտքը տեսնում է, որ այս տարիներին իր համակիրների, իր մոդելի ուղղությամբ մտածողների և այն գնահատողների թիվը 5-8%-ից դարձել է 35-40%: Իսկ դա լուրջ ձեռքբերում է, և իրենք ուզում են այդ արդյունքն ամրացնել»:
