«Մենք պատմական շանս ունեինք հաղթանակի հասնելու համար: Եթե այս իշխանությունները չլինեին, պատերազմ չէր լինի, եթե անգամ լիներ՝ կտևեր շատ կարճ, և եթե անգամ Արցախի պետական սահմանը վերահաստատվեր, և մենք նոր ազատագրված տարածքներ չունենայինք, դա էլի պետք է որակվեր՝ հաղթանակ, որովհետև շատ լուրջ ուժեր էին գործում մեր դեմ: Երբեք չի կարելի թերագնահատել թշնամուն. Հարձակվում են այն ժամանակ, երբ գիտեն, որ հակառակորդը մատչելի թիրախ է դարձել: Երբ իրենք այդ 53 կիլոմետրանոց միջանցքով կածաններով մղվում էին առաջ՝ դեպի Շուշի, սա հանդուգն մտահղացում էր, բայց այդ մտահղացման հաջողության գրավականն ընդամենը մեկը պետք է լիներ՝ իրենք պետք վստահ լինեին, որ Շուշին ինչ-որ պահից հետո իրենց պետք է հանձնվի, որովհետև այդ 53 կիլոմետրանոց կածաններում կար այդ հարձակումը զսպելու, կանխելու, այդ ուժերը կոտորելու բոլոր բնական հնարավորությունները»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց նա:
«Ճանապարհները, մեծ հաշվով, չէին կարող երկար փակ մնալ այս տարածաշրջանում, որովհետև «Մետաքսի ճանապարհը» շատ արագորեն կառուցվում է, բայց այստեղ հիմնական խնդիրն այն է, թե ով պետք է կարողանա վերահսկի և տիրի այս տարածաշրջանի ուղիներին:
Փաստորեն, այդքան էլ վատ չեմ ճանաչում Փաշինյանին, որովհետև դատելով նրա՝ Եռաբլուր անփառունակ մտնելու շքերթից և Սյունիքում հերթական պրովոկացիա անելու փորձից, կարելի է ասել, որ նա ձգտում էր արյուն թափելու պրոցեսին, և առհասարակ, ևս մեկ անգամ ապացուցեց իր հոգեկան անկայունության և իրականությունն ընկալելու խնդիր ունենալու փաստը: Ինչ վերաբերում է լուծմանը, ցավոք, ես չունեմ մեկ լուծում, որ ասեմ՝ տեսեք, ժողովուրդ, այսպիսի ֆորմուլա գոյություն ունի, որը կփրկի բոլորիս:
Նա ընդգծեց՝ սուտը Նիկոլ Փաշինյանի կրեդոն է. «Մենք բոլորս մեզ դավաճանված ենք զգում և այդ դավաճանվածի շոկից դեռ դուրս չեկած՝ մեզ պարտադրում են երջանկություն ապրել այն մտքից, որ դու կարող ես գնացք նստել Մեղրիում, հայտնվել Ռուսաստանում՝ Բաքվի միջոցով: Սա՞ է հայկական երազանքը: Դու Ստեփանակերտի հրապարակում քայլելու ես, լսելու ես Շուշիից նամազը և բացարձակ որևէ ապրումներ չես ունենալու, որովհետև Շուշին ադրբեջանական քաղա՞ք է, այնպիսի դժբախտ ու դժգույն քաղաք է, որ Ադրբեջանի մշակութային մայրաքաղաք հռչակվեց և թյուրքական երկրների 2022թ. մշակութային մայրաքաղաք. շատ անճաշակ են էդ թյուրքական ժողովուրդները»:
Աննա Կարապետյանի խոսքով՝ Մոսկվայում ձեռք բերված պայմանավորվածությունները մեկ նպատակ են հետապնդում՝ արագացնել Ադրբեջանի և Նախիջևանի միջև հաղորդակցության վերականգնումը. «Այդ ամենը ներկայացվում է Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև հաղորդակցությունների վերականգնման համատեքստում, և ՀՀ իշխանությունը փորձում է դրանով հասարակությանը հերթական անգամ կեղծ թեզերով մոլորեցնելով, մանիպուլացնելով՝ ցույց տալ, թե իբր՝ տեսեք, այս գործընթացը մեզ համար նույնպես դրական է: Այնինչ, դա ընդամենը Ադրբեջանի նպատակների կատարում է»:
«Երբ ցուցադրեցին նոր ձեռք բերված գազելները, վրան մի քանի կտոր ինչ-որ դիզայն էին արել, և պարզապես ապշեցի, որ ինչ-որ մեկի մտքով անցել է այս պահին 24 մլն դրամ հատկացնել մշակված դիզայնին համապատասխան թաղանթապատելու նպատակով: Գնումը լինելու է մեկ անձից գնման ձևով: Ես դրա մասին բարձրաձայնեցի, որովհետև մեր հասարակությունը պետք է իմանա, թե քաղաքապետարանի ուշքն ու միտքն ինչն է, իսկ դա սովորական PR ակցիայի տեսակ է լինելու»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց Երևանի ավագանու «Լույս» խմբակցության ղեկավար Դավիթ Խաժակյանը:
«Հիմա, փաստորեն, այդ պայքարն է գնում: Բայց այդ 80 տոկոսի մեծամասնությունը չի համարում, որ Փաշինյանը պետք է շարունակի ղեկավարել, բայց թմրած վիճակի մեջ են, չեն հասկանում՝ ինչ է կատարվում: Իսկ կատարվում է շատ վատ բաներ, քան կարող են պատկերացնել: Այդ ժողովրդին պետք է բացատրել, որ պատերազմը ոչ թե ինչ-որ հեռուներում եղած իրավիճակ է, այլ աստիճանաբար մոտենում է իր տանը: Նույն Փաշինյանին ընտրած և գովերգող կապանցին կամ գորիսեցին հիմա արդեն առնչվում է ադրբեջանցու հետ»:
«Անկեղծ ասած՝ ես այստեղ որևէ դիվանագիտական հաջողություն չեմ տեսնում: Այդտեղ դիվանագիտական հաջողություն, սեփական շահերի առաջմղում ունեցան թուրքական կողմերը՝ Ադրբեջանը և Թուրքիան, որոնք փաստացի իրականացրին իրենց վաղեմի 100-ամյա երազանքը, որը երկար տարիներ տարբեր ձևերով փորձել էին իրականացնել, բայց չէր ստացվել, իսկ հիմա իրենք ունեն իրականացված երազանք՝ ի դեմս ցամաքային կապի՝ ՀՀ տարածքով: Ի՞նչ ենք շահում մենք այդտեղից, ըստ էության, ոչինչ:
«Թուրք-ադրբեջանական կողմի համար ամենակարևորը ցամաքային կապի ապահովման խնդիրն է, այդ ծրագիրն ունի մոտ 100-ամյա պատմություն, այն կյանքի է կոչվում պանթյուրքական ծրագրերի շրջանակում, որի համաձայն՝ Թուրքիան պետք է հայտնվի Մերձկասպյան տարածաշրջանում, այնուհետ՝ Կենտրոնական Ասիայի տարածաշրջանում, որտեղ կան թյուրքալեզու պետություններ: Հաղորդակցության ուղիների ապաշրջափակում գեղեցիկ փաթեթավորմամբ կյանքի է կոչվում մի ծրագիր, որը թուրքական և ադրբեջանական կողմը դեռևս վերջերս կոչում էր «Թուրանական միջանցք»:
Կարո՞ղ ենք Նախիջևանի տարածքով գնալ Իրան, տեսականորեն կարող ենք, պրակտիկորեն կարողանալո՞ւ ենք, թե՞ ոչ: Ադրբեջանը ապահովելո՞ւ է մեր քաղաքացիական բնակչության տեղաշարժը: Կամ՝ Ադրբեջանի տարածքով Ռուսաստան գնալը. մեզ Ադրբեջանում սպասո՞ւմ են, գրկաբաց, աղուհացով սպասում են, թե երբ ենք մենք իրենց տարածքով սկսելու գնալ Ռուսաստան, գա՞լ: Եթե այսօր Մառնեուլի շրջանում՝ Վրաստանի տարածքում, հայկական մեքենաների վրա ադրբեջանցիները կրակում են կամ քարկոծում են, դա նոր բան չէ, նույնիսկ սովետական ժամանակ է դա եղել, ի՞նչն է փոխվելու հիմա, ի՞նչն է իրենց խանգարելու, եթե արդեն ունեն հաղթողի սինդրոմ, և հայերից էլ է վախը կորել, իրենք դարձել են ավելի ռիսկով, անընդհատ սադրել: Այսօր մենք տեսնում ենք, որ անընդհատ կան սադրանքներ, մտնում են հայկական գյուղեր, ի՞նչն է իրենց խանգարելու ահաբեկել հայերին՝ իրենց երկրի տարածքում. Ոչինչ իրենց չի խանգարելու:
«Մենք տեսնում ենք, որ այս իշխանությունն անընդհատ զիջում է ինչ-որ բաներ: Ես ամենևին չեմ զարմանա, որ վաղը Նիկոլ Փաշինյանը կանգնի և հայտարարի, որ Թուրքիայի հետ որևէ պատմական խնդիր, որևէ կնճիռ, որ գալիս է անցյալից, այլևս չունենք և այսուհետ եղբայր ժողովուրդներ ենք լինելու: Փաշինյան Նիկոլից և նրա թիմակիցներից ես դա շատ հստակ սպասում եմ»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց նա:
«Քրիստոսի ծննդյան խորհուրդը շատ խորն է. մարդու փրկագործության սկիզբը հենց Բեթղեհեմի քարայրից սկսվեց և վերջացավ խաչի վրա: Այսինքն՝ պետք է Բարձրյալն Աստված մարմնանար, մարդկային կերպարանքով հայտնվեր երկրի վրա, որպեսզի մարդը կարողանար բարձրանալ երկինք»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց «Սաղմոսերգու» հոգևոր երաժշտության արական երգչախմբի գեղարվեստական ղեկավար և դիրիժոր Վահե Բեգոյանը:
«Шаганэ ты моя, Шаганэ…». ո՞վ էր Եսենինի սիրելի Շահանե Տալյանը. Տեր Կյուրեղ քահանա Տալյանը մանրամասներ է ներկայացնում
«Եթե այդպիսի փաստաթուղթ չլիներ, մենք հաստատ չէինք իջնի: Մինչև վերջին վայրկյանը, մինչև վերջին շունչը պատրաստ էինք ու պատրաստ ենք կռվել: Դաժան էր իջնելը: Մարդ ո՞նց կարող է իր տունը թողնել՝ իջնել: Մենք մեր խրամատներին, մեր բլինդաժներին, մեր թաքստոցներին նայել ենք այնպես, ոնց որ նայենք մեր տանը: Իրականում շատ լավ խրամատներ ենք ունեցել, շատ ուժեղ թաքստոցներ ենք ունեցել»:
Արցախյան վերջին պատերազմին մասնակցած ռեժիսորը բոլոր կետերի համադրությամբ գալիս է այն եզրակացության, որ գործող իշխանություններն ուզում էին պատերազմում պարտվել. «Երբ պատերազմի մեջ ես ու չես համախմբում քո ամբողջ պոտենցիալը, եթե քո գեներալիտետին չես թողնում մասնակցել օպերացիաներին, երբ դաշնակիցներիդ հետ հարաբերությունները խզում ես, երբ երրորդ օրը քո ԳՇ պետն ասում է՝ հաղթելու հնարավորություն չունենք… առհասարակ, ամբողջ այս 2.5 տարվա պատմությունից պարզ երևում էր, որ այս իշխանությունը գնում է պարտության: Իհարկե, այն ժամանակ մտածում էի, որ տգետ են, իսկ հիմա հասկանում եմ, որ և՛ տգետ են, և՛ տանում էին պարտության, այսինքն՝ դավաճան են»:
Նրա խոսքով՝ հայ ազգը ստրկացել է, դարձել է ժողովուրդ. «Ընդ որում՝ դա ավելի վաղ է սկսվել: Նախկինների կողմից դա ամենամեծ աղետն էր, որ արեցին այս երկրի հետ. փողով առնում էին մարդկանց: Նրանք կարողանում են առնել անտաղանդ, անբան մարդկանց, որովհետև եթե մարդը տաղանդավոր է, չի համաձայնում: Մնում են անճար, անբան, անտաղանդները: Այդ մարդկանց քաղաքականության մեջ օգտագործում են: Բան չի փոխվել: Իմիջիայլոց, ով այդ վիժվածքի հետ Եռաբլուր էր գնում, հենց այդ մասսան է 5000 դրամ վերցնողը: Վաղը կգա ուրիշ իշխանություն, կապ չունի՝ ով, օրինակ՝ Էրդողանը, կտա լիրայով, էլի կվերցնեն»:
Եթե դա այլ պետության տարածք է, ստացվում է, որ իր այդ հայտարարությամբ Նիկոլ Փաշինյանն իսկապես պատերազմ է հրահրել, և ստացվում է, որ Իլհամ Ալիևը ճիշտ է, երբ մեղադրում է, որ Փաշինյանն է հրահրել այդ պատերազմը: Իսկ քանի որ պատերազմ հրահրելը միջազգային լրջագույն հանցագործություն է, ապա ստացվում է, որ ըստ Նիկոլ Փաշինյանի կողմնակիցների տրամաբանության՝ Նիկոլ Փաշինյանը պետք է դատվի Հաագայի դատարանում, եթե դա այլ պետության տարածք է, ինչպես իրենք են պնդում:
«Թե բացի այդ տխրահռչակ կապիտուլյացիոն փաստաթղթից, էլ ի՞նչ ներքին պայմանավորվածություններ կան, պետք է հասկանալ, իսկ հասկանալու համար միակ փաստացի վիճակը, որ մենք կարող ենք գնահատել, այն է, որ ՀՀ իշխանություններն ամբողջովին ձեռքերը վեր են բարձրացրել, քաշվել են մի կողմ և դաշտը միայն թողել են ադրբեջանցիների առաջ: Իսկ ախորժակը ուտելուց է բացվում: Այս օրհասական իրավիճակից դուրս գալու միակ ելքը իշխանափոխությունն է, քանի դա տեղի չի ունեցել, որևէ պետական մարմին չի գործում և, ընդհակառակը՝ ծառայում է թշնամուն»:
Թուրքիայի և Ադրբեջանի միջև ստորագրվեց հուշագիր, որով նախատեսվում է կառուցել Իգդիր-Նախիջևան գազատար. այն դառնալու է ավելի մեծ գազատարի հիմքը, որը Թուրքիան և Ադրբեջանը նախատեսում են կառուցել Մեղրիի միջանցքով։ Արդեն մտահոգություններ կան, որ այդ դեպքում գազատարի «անվտանգությունն» ապահովելու նպատակով թե՛ Թուրքիան, թե՛ Ադրբեջանն ունենալու են լեգիտիմ հիմք գազատարի տարածքն իրենց անմիջական վերահսկողության տակ վերցնելու։
«Շուշիի շրջանի Բերդաձորի գյուղերում որոշակի քանակով մարդկանց զենքերը հավաքել են, կան տեսանյութեր, որտեղ բնակիչներն ասում են՝ գոնե զենքը թողեք, որ կարողանանք ինքնապաշտպանվել, որովհետև մի քանի մետրի վրա սահման են հաստատում: Ասում են՝ երաշխիք չունեն, որ ոչխարներին գողանալուց հետո իրենց ու իրենց ընտանիքի անդամներին չեն գողանալու: Սա նորմալ չէ, երբ տեղացիները կամավորական շարժումով փորձում են պաշտպանել սահմանի ինչ-որ հատված, որովհետև սա կարող է նոր խնդիրների առաջ կանգնեցնել: Այստեղ պետք է պետությունը գործի»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց ռազմական փորձագետ Արթուր Եղիազարյանը:
«Մարդուժը, հասկացանք՝ պետք էր, բայց բոլոր մարդկանց մոտ էլ ընդամենը 1 «Կալաշնիկով» ավտոմատ էր, 4 «մագազին» պատրոն, և կռվում էինք ԱԹՍ-ի դեմ: Եթե փոքր ԱԹՍ-ներ էին, կարողանում էին սովորական «Կալաշնիկովով» խոցել, բայց մեծերի դեմ անզոր էինք: Մենք անմիջական մարտի 4-5 անգամ ենք բռնվել, մնացած պատերազմը օդային էր, իսկ մեր օդը բաց էր: Օդը հնարավոր էր փակել, եթե հիմա էլ փորփրեն՝ կտեսնեն, որ Ռուսաստանի կողմից զինտեխնիկան եկել է Հայաստան, բայց չի հասել Արցախ, հիմա Թուրքիա են ուղարկել, թե Ադրբեջան են ուղարկել… Համենայնդեպս, Արցախ՝ մեզ մոտ, ինչ պատերազմը սկսել է, միայն Ցորի զորամասից եկել է մի քանի տասնյակ հրանոթ, բայց դրանից բացի՝ Հադրութի կողմի վրա ոչ մի զինտեխնիկա չի եկել»:
«Տագնապ, ապատեղեկատվություն, չճշտված ինֆորմացիա կամ հակասող ինֆորմացիա հայտնվում է միայն այն դեպքում, երբ առաջին՝ պաշտոնական աղբյուրներից կատարվողի վերաբերյալ բավականաչափ տեղեկացված չէ հանրությունը, չկա հստակ ու ճշգրիտ ինֆորմացիա, երկրորդ՝ երբ իրենք չունեն վստահություն պաշտոնական աղբյուրների հանդեպ: Դրա մեղավորը, իհարկե, պաշտոնական քարոզչությունն է»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց Ադրբեջանի հարցերով փորձագետ Անժելա Էլիբեգովան՝ անդրադառնալով Նիկոլ Փաշինյանի՝ մեդիաահաբեկչության վերաբերյալ հայտարարությանը:
«Նիկոլ Փաշինյանն ու այս կառավարությունը՝ իրենց բոլոր քայլերով, թե՛ պատերազմից առաջ՝ անցնող 2.5 տարիներին, թե՛ պատերազմի ընթացքում հասցրին նրան, որ նոյեմբերի 9-ին ստորագրեն այդ ամոթալի փաստաթուղթը: Միգուցե ամսի 9-ին արդեն վիճակն այնպիսին էր, որ չէին կարող չստորագրել, բայց ինչի՞ արդյունքում հասանք դրան»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց ՀՅԴ ՀԵՄ կենտրոնական վարչության անդամ Գոռ Սարգսյանը՝ ընդգծելով՝ Նիկոլ Փաշինյանը ամբողջ պատերազմի ընթացքում և մինչև օրս էլ ավելի շատ ուշադրություն դարձրեց ներքաղաքական խնդիրների, քան արտաքին թշնամու խնդրի վրա:
Բաքվի բռնապետը հստակ հայտարարեց, որ իրենք հավակնում են նաև այն տարածքներին, որոնք կազմում են ՀՀ զանազան մասեր՝ Երևանը, Սյունիքը և Սևանը: Այս ֆոնին, նաև այն ֆոնին, երբ Թուրքիայի նախագահը խոսում է ցեղասպան Էնվեր փաշայի պիղծ հոգու լուսավոր լինելու մասին, մեր կողմից գնում է նման ուղերձ, սա շատ տարօրինակ է և կասկածելի է, թե ինչ ենք մենք ուզում հաղորդել այս ուղերձով մեր թշնամուն, երկրորդ՝ մեր հասարակությանը:
«Լավ, դուք գիշերը ո՞նց եք քնում։ Ինչո՞ւ դուք տղաների մահը նույնիսկ սարքեցիք թատրոն։ Ինչո՞ւ եք դուք թաքցնում տղաների մահը, ինչո՞ւ չեք հանձնում տղաների մարմինները ծնողներին, ինչո՞ւ չեք հայտնում նրանց անունները, ինչո՞ւ չարեցիք ամեն ինչ, որպեսզի դիերը կարողանան վերցնել, ինչո՞ւ չեք զբաղվում գերիներով, ինչո՞ւ այդքան թքած ունեք հայ ժողովրդի վրա»:
«Ինչո՞ւ չի ռմբակոծվել որևէ օդանավակայան, որովհետև Ադրբեջանի բոլոր օդանավակայանները հասանելի են «Իսկանդերի» համար։ Ինչո՞ւ չճանաչվեց Արցախի անկախությունը՝ պատերազմի ողջ ընթացքում։ Ո՞վ է հրաման տվել՝ չուղարկել Արցախի Հանրապետություն կոնկրետ զինատեսակներ, որոնք ստացվել են ՌԴ-ից, որպեսզի փակեն օդը»:
Սուրբ Աթոռում ՀՀ նախկին դեսպան Միքայել Մինասյանը իր «Ռեքվիեմ» տեսաշարի երկրորդ մասում պատմեց, թե որտեղ է եղել ՀՀ արդեն նախկին պաշտպանության նախարար Դավիթ Տոնոյանը՝ պատերազմի առաջին օրերին։
Սուրբ Աթոռում ՀՀ նախկին դեսպան Միքայել Մինասյանը իր «Ռեքվիեմ» տեսաշարի երկրորդ մասում դիմեց բանակի գեներալներին և բարձրաստիճան սպաներին:
«Հիշեցնում եմ ձեզ, որ Եվրոնյուզը հրապարակեց կադրեր կոնկրետ Թալիշից։ Ի պատասխան դրան՝ Աննա Հակոբյանը և Նիկոլ Փաշինյանը սկսեցին Գետաշենի ազատագրման օպերացիան։ Թատրոնի հերոսներն էին ֆեյսբուքի կապիկ Արայիկը (նկատի ունի ԱՀ նախագահ Արայիկ Հարությունյանին․-Ռ․Մ․), որը զբաղված էր ամեն ինչով, բայց ոչ իր պատերազմող երկիրը ղեկավարելով․ սուրճ էր խմում զինվորների հետ, գնում էր հիմար ելույթներ էր ունենում»:
«Պատերազմի 44 օրվա ընթացքում մենք ապացուցեինք, որ կարող ենք կռվել, բայց նաև ապացուցեցինք, որ կարող ենք կուրորեն հավատալ մի մարդու, որը 2,5 տարի բացի խաբելուց ոչինչ չի արել»:
