2020 թվականի 44-օրյա պատերազմից հետո, ավելի կոնկրետ՝ 2021թ. փետրվարի 25-ին, ՀՀ զինված ուժերի կողմից Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականը պահանջող հայտարարությունից հետո իշխող ՔՊ-ի վարչախումբը գործուն քայլեր սկսեց բանակի կառավարման մոդելը փոխելու ուղղությամբ:
Նախիջևանյան ուղղությունն այս փուլում, կարելի է ասել, որ ադրբեջանական կողմի համար ամենակարևոր և գերակա ուղղություն է։ Եթե ամիսներ առաջ Տավուշի ուղությունն էլ էր նրանց համար կարևոր և առաջնային, ապա հիմա, երբ հայկական կողմն այդ ուղղությամբ իրականացրել է Ադրբեջանի պահանջը և հանձնել ռազմավարական կարևոր նշանակության հատվածները, ու, ըստ էության, այդ հատվածում կազմաքանդել անվտանգային ողջ ճարտարապետությունը, Ադրբեջանի համար նախիջևանյան ուղությունը դարձել է միակը:
Հայաստանի կինոյի հիմնադրամի ֆեյսբուքյան էջում 168.am-ի ուշադրությունը գրավել էր մի հաղորդագրություն, որ սեպտեմբերի 13-ին ՀՀ ԶՈՒ N զորամասում կազմակերպվել է Համո Բեկնազարյանի «Զանգեզուր» ֆիլմի ցուցադրությունը, որտեղ Գարեգին Նժդեհը ներկայացվում է՝ որպես խեղճ, փախուստի դիմող անձնավորություն:
Որքան էլ Իրանը խոսի իր տարածքով Ադրբեջանն ու Նախիջևանը կապող «Արաքսի միջանցքի» շուտափույթ գործարկման մասին, փորձի ժամանակ շահել, դիվանագիտական հնարքներ կիրառել, «Զանգեզուրի միջանցքին» որպես այլընտրանք դիտարկել այդ ճանապարհը, այնուհանդերձ, Սյունիքով անցնող միջանցքային տրամաբանությամբ երթուղի ունենալու ակնկալիքը շարունակում է օրակարգային մնալ և՛ արևմտյան դերակատարների, և՛ Թուրքիայի ու Ադրբեջանի, և՛ Ռուսաստանի աշխարհաքաղաքական ծրագրերում։
2022 թվականի Ադրբեջանի գործողությունները եկան լրացնելու 2021 թվականի մայիսին և նոյեմբերին Հայաստանի տարբեր ուղղություններով իրականացված ներխուժումները: Եվ հիմնական խնդիրը, որը դրել էր Ադրբեջանն իր առաջ, դա Հայաստանի նկատմամբ մարտավարական և ռազմավարական առավելություն ստանալն էր, շոշափելի դիրքային և վերահսկողական հնարավորություններ ունենալը, ինչը ստացավ ՀՀ կարևոր կոմունիկացիաների, ջրային պաշարների հանգույցների նկատմամբ:
Միջազգային քրեական դատարանի (ՄՔԴ) նախկին գլխավոր դատախազ Լուիս Մորենո Օկամպոն Երևանում հրավիրված ասուլիսի ժամանակ անդրադառնալով Արցախի խնդրին, և, թե ինչ գործողություններ են պահանջում արցախահայերի վերադարձի համար, կամ՝ նախքան այդ ինչ պիտի արվի, որ Արցախի հարցը չփակվի, նշել է.
Միջազգային քրեական դատարանի (ՄՔԴ) նախկին գլխավոր դատախազ Լուիս Մորենո Օկամպոն Երևանում հրավիրված ասուլիսի ժամանակ անդրադարձավ ԵԱՀԿ ՄԽ-ի լուծարման ադրբեջանական պահանջին, մասնավորապես հարցին՝ եթե դա տեղի ունենա, Հայաստանը միանա այս պահանջին, ի՞նչ է սպասվելու ՀՀ ապագա այն իշխանությանը, որ պայքարելու է Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի և վերադարձի համար:
Միջազգային քրեական դատարանի (ՄՔԴ) նախկին գլխավոր դատախազ Լուիս Մորենո Օկամպոն Երևանում հրավիրված ասուլիսի ժամանակ հնչեցրեց իր հստակ ուղերձը Բաքվին՝ ազատեք հայ պատանդներին, դադարեցրե՛ք Ցեղասպանությունը:
Ռուս վերլուծաբանը նկատել է՝ այն, որ Ադրբեջանը մեղադրում է Հայաստանին կրակ բացելու համար, իսկ Հայաստանը հերքում է, նման իրավիճակը պրոբլեմատիկ ֆոն է ստեղծում խաղաղության պայմանագրի շուրջ բանակցությունների համար:
Առաջին անգամ Սուրեն Պապիկյանի ղեկավարած պաշտպանական գերատեսչությունը մեր հարցին՝ ՊՆ-ում, ԳՇ-ում Սյունիքից զորքի հետքաշման գրավոր հրաման կա՞, թե՞ դա կատարվել է Փաշինյանի բանավոր հրամանի հիման վրա, պատասխանել էր, որ այս հարցի վերաբերյալ պաշտոնական պարզաբանումներ տրվել են:
Կառավարության նիստի ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը զենքի գործադրմամբ առանձնապես ծանր հանցագործությունների դեպքերի աճի համատեքստում նշել է, որ 44–օրյա պատերազմից հետո երկրում կա անհետացած զենքի մեծ քանակ, և, որ ՆԳ նախարարին հանձնարարել է վերանայել ապօրինի զենք–զինամթերքի փնտրտուքի հետ կապված մեթոդաբանությունը։
«Միասին» շարժման անդամ Հայաստանի դեմոկրատական կուսակցության նախագահ Արամ Գ. Սարգսյանը Կառավարությանը հարող տարածքում կազմակերպված ակցիայի ժամանակ լրագրողների հետ զրույցում նշեց՝ բոլոր հնարավոր միջոցներով պայքարելու են, որ Նիկոլ Փաշինյանի կառավարությունը շատ արագ հեռանա, որ հնարավոր լինի ազգային խնդիրները կարգավորել:
«Միասին» շարժումը Կառավարության շենքին հարակից տարածքում ակցիա է կազմակերպել՝ պահանջելով, որ ՀՀ կառավարությունը դիվանագիտական, միջազգային օրակարգում ներառի Ադրբեջանից բռնի տեղահանված բնիկ հայ ազգաբնակչության իրավունքների պաշտպանության հարցը:
Օրեր առաջ Հանրային հեռուստաընկերության եթերում ԱԺ պաշտպանության և անվտանգության հարցերի հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանը հայտարարել էր, որ 44-օրյա պատերազմի հանգամանքներն ուսումնասիրող քննիչ հանձնաժողովի եզրակացությունը պատրաստ է, և, որ հոկտեմբերին նամակով դիմելու է ԱԺ նախագահին՝ դռնփակ նիստ հրավիրելու համար, որի ընթացքում կներկայացվի հանձնաժողովի զեկույցը:
ԱԺ-Կառավարություն հարցուպատասխանի ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը բառախաղ-հարցադրում է արել՝ Ադրբեջանն ուզո՞ւմ է ՀՀ սահմանադրության մեջ լինի տարածքային պահանջ իրենց նկատմամբ, թե՞ նա ունի անկեղծ մտահոգություններ, որ այդպիսին բան կա:
Սեպտեմբերի 6-ին ՀՀ նախագահի հրամանագրով Սասուն Բադասյանն ազատվել է ՀՀ ԶՈՒ 5-րդ բանակային կորպուսի հրամանատարի պաշտոնից՝ «համաձայն Սահմանադրության 133-րդ հոդվածի 1-ին մասի հիմք ընդունելով վարչապետի առաջարկությունը, ինչպես նաև համաձայն «Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» օրենքի 40-րդ հոդվածի 1-ին մասի 10-րդ կետի»:
Օրեր առաջ Հանրային հեռուստաընկերության եթերում ԱԺ պաշտպանության և անվտանգության հարցերի հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանը հայտարարել է, որ 44-օրյա պատերազմի հանգամանքներն ուսումնասիրող քննիչ հանձնաժողովի եզրակացությունը պատրաստ է, և, որ հոկտեմբերին նամակով դիմելու է ԱԺ նախագահին՝ դռնփակ նիստ հրավիրելու համար, որի ընթացքում կներկայացվի հանձնաժողովի զեկույցը:
«Օգոստոսի 2-ին, երբ ԱԺ-ն արձակուրդում էր, հարցում ուղարկեցի կառավարության աշխատակազմ»,- նշեց պատգամավորը՝ հավելելով, որ փորձել է, օրինակ, հասկանալ՝ ի՞նչ հանգամանքներում է պարզվել, որ Կադաստրի կոմիտեի կողմից տրված պետական գրանցման վկայականները տրվել են ոչ ճիշտ տվյալների հիման վրա, միայն հո՞ղ է, թե՞ ամրացված շինություններ, ի՞նչ մակերեսի մասին է խոսքը, և այլն:
Մոտ մեկ ամիս է՝ ժամանակ առ ժամանակ մամուլում և սոցիալական ցանցերում տեղեկություններ են շրջանառվում, որ պաշտպանական դիրքերում ծառայություն իրականացնող աշխարհազորայինների աշխատավարձը կրճատվել է, մասնավորապես, ամսական ստանում էին 180.000 դրամ, հիմա այն 60.000 դրամով կրճատել են։ Փորձեցինք պարզել՝ ինչի մասին է խոսքն իրականում:
ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը լրագրողների հետ ճեպազրույցի ժամանակ անդրադարձել է Արցախում 2023 թվականին տեղի ունեցած իրադարձություններին և հայտնել, որ Արցախի իշխանություններն Արցախի լուծարման մասին փաստաթղթի ստորագրումից հետո են ՀՀ իշխանություններին տեղեկացրել:
Այս տարվա հունիս ամսին Ադրբեջանը և Սլովակիան որոշեցին ուժեղացնել համագործակցությունը պաշտպանության բնագավառում՝ ռազմատեխնիկական և ռազմարդյունաբերության ոլորտներում:
Բանակում սպանության և ինքնասպանության դեպքերի հիմքում երբեմն կամ հաճախ մարտական դիրքերում քնելու խնդիրն է: Նախորդ տարի նման մի քանի դեպք է եղել, ընթացիկ տարում՝ ևս:
Կառավարությունն առաջարկում է «Պաշտպան հայրենյաց» ծրագիրը ներդնել նաև ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայությունում:
2023 թվականի ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը հաղորդագրություններ և տեսանյութեր էր տարածում, որտեղ գեներալները, կորպուսի հրամանատարները ատեստավորման գործընթացի շրջանակում հրապարակային քննություններ էին հանձնում ֆիզիկական, շարային, կրակային պատրաստությունից, մասնագիտական գիտելիքների ու պարտականությունների իմացությունից, որպեսզի հետո ապահովեն աշխատավարձի բարձրացում՝ կախված արդյունքից, կամ՝ չապահովեն:
Ադրբեջանական քարոզչական լրատվամիջոցներից մեկը, ըստ էության, Իլհամ Ալիևի իմացությամբ և թույլտվությամբ, մոտ երկու շաբաթ գրեթե ամենօրյա պարբերականությամբ հոդվածներ էր հրապարակում՝ ՀՀ-ում ԱՄՆ ռազմական ներկայության մասին: Խոսքը, մասնավորապես, օգոստոսի 2-ին և 3-ին ամերիկյան ինքնաթիռներ Հայաստան մտնելու և դրանցով ԱՄՆ-ի կողմից անձնակազմ և ռազմական բեռ տեղափոխելու վերաբերյալ ադրբեջանական հոդվածաշարերի մասին է, ինչը ՀՀ-ում անցկացված «Արծիվ գործընկեր-2024» հայ-ամերիկյան զորավարժությունների տրամաբանությունից դուրս էր դիտարկվում՝ որպես առանձին թեմա:
Փաստացի այն միջոցները, որոնք պետբյուջեով նախատեսված են եղել ռազմարդյունաբերության զարգացման՝ առաջանցիկ նախագծեր կատարելու համար, դրանք անգործության, անկարողության կամ դիտավորության հետևանքով չեն ծախսվել:
Ապրիլի 22-ին ՀՀ կառավարության e-gov.am կայքում հրապարակվել էր Նիկոլ Փաշինյանի որոշումը՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև պետական սահմանի սահմանազատման և սահմանային անվտանգության հարցերով հանձնաժողովին կից աշխատանքային խմբի ձևավորման մասին:
Օրերս հրապարակվել է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանազատման հարցերով հանձնաժողովների ստորագրած կանոնակարգը: Իսկ սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացի հիմքում, ըստ հայկական կողմի, 1991թ. Ալմա Աթայի հռչակագիրն է, որի միջոցով երկու կողմերն էլ ճանաչել են միմյանց տարածքային ամբողջականությունն ու ինքնիշխանությունը: Իրականում միայն Հայաստանն է ճանաչել Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը, իսկ Ադրբեջանը, ըստ էության, այն պատրաստ է անել սահմանագծման ամբողջ գործընթացի ավարտից հետո:
Օգոստոսի սկզբին Ադրբեջանի նախագահի հատուկ հանձնարարություններով ներկայացուցիչ Էլչին Ամիրբեկովն «Ազատության» տարածաշրջանային թղթակից Ջոշ Կուչերային տված հարցազրույցում մի քանի գաղտնազերծում էր արել Նիկոլ Փաշինյանի՝ Ալիևի հետ պայմանավորվածությունների վերաբերյալ:
Իսկ Տիգրան Աբրահամյանը հրավիրված համաժողովում նկատել է, որ պատերազմը պետությունն է վարում, և քանի որ դրան պատրաստ չենք եղել, ուստի, ըստ Աբրահամյանի, «առաջին փուլում, ճիշտ է, կխուսափեինք մարդկային և սպառազինության էական կորուստներից, բայց վերջնարդյունքում կունենայինք նույն իրավիճակը»:
