ՄԱՐԻԱՄ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

ՀՀ ԶՈւ 2-րդ բանակային կորպուսի նախկին հրամանատար, ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ հետախուզության գլխավոր վարչության նախկին պետ գեներալ-մայոր Արայիկ Հարությունյանի խափանման միջոցը փոխվել է. նա ավելի քան 1.5 տարի կամ մոտ 1 տարի 8 ամիս գտնվում էր անազատության մեջ, այժմ մոտ 2 ամիս է՝ տնային կալանքի տակ է: Տեղեկությունը 168.am-ի հետ զրույցում հայտնել է գեներալ Արայիկ Հարությունյանի փաստաբան Սամվել Դիլբանդյանը:

168.am-ը գրել էր, որ 2020 թվականի 44-օրյա պատերազմին առնչվող՝ գնդապետ Սևակ Աբրահամյանի գործով հարցաքննվել է ՀՀ Զինված ուժերի (ԶՈՒ) Գլխավոր շտաբի (ԳՇ) նախկին պետ, գեներալ-գնդապետ Օնիկ Գասպարյանը, այլ հարցաքննվող ևս եղել է: Հոդվածում ներկայացրել էինք նաև 44-օրյա պատերազմից օրեր առաջ Օնիկ Գասպարյանի տված հրամանները:

ԱԺ պաշտպանության և անվտանգության հարցերի հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանը NEWS.am-ի հետ զրույցում անդրադառնալով իր շուրջ զարգացումներին, որոնք, ըստ էության, դեռ չեն հանգուցալուծվել առնվազն նրա հարցազրույցի և այս հոդվածը գրելու դրությամբ, նշել է, որ ինքը չի կարող վտանգավոր լինել իշխանության համար, եթե անգամ 44-օրյա պատերազմի հանգամանքներն ուսումնասիրող ԱԺ քննիչ հանձնաժողովի նախագահը լինելով՝ մեծ ինֆորմացիայի է տիրապետում:

Պարզ է, չէ՞, որ Բաքուն չի ցանկանում գնալ հայ-ադրբեջանական կոնֆլիկտի լուծման, այս պահին Ալիևի նպատակը խաղաղության գործընթաց ցույց տալն է, հաջորդ պահին՝ շանտաժն ու ագրեսիան։ Իսկ թե ինչ հաշվարկներով են առաջնորդվում ՀՀ ռազմաքաղաքական ղեկավարները, երբ թշնամու հավանական էսկալացիան գնահատում են գալիք տարվա գարնանը, ես չեմ կարող ասել։

ԱԺ պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանի շուրջ քպ-ականների նախաձեռնած զարգացումների ֆոնին օրերս Ռուսաստանում Հայաստանի դեսպանությունը, ՀՀ արտաքին գործերի նախարարությունը հետևյալ բովանդակությամբ հաղորդագրություն էր տարածել.

Հոկտեմբերի 31-ի կառավարության նիստում ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը ներկայացրել է «Պաշտպանության մասին», «Տարածքային կառավարման մասին», «Երևան քաղաքում տեղական ինքնակառավարման մասին» և «Տեղական ինքնակառավարման մասին» օրենքներում փոփոխություններ կատարելու մասին» նախագծերի փաթեթը, որով առաջարկվում է, որ  Հայաստանում աշխարհազորը փոխարինվի տեղական պաշտպանության ուժերով: Կառավարությունը հավանություն է տվել օրենսդրական այս նախաձեռնությանը:

Սեպտեմբերի սկզբին Հանրային հեռուստաընկերությանը տված հարցազրույցում ԱԺ պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանը հայտարարել էր, որ հոկտեմբերին նամակով դիմելու է խորհրդարանի նախագահին դռնփակ նիստ հրավիրելու համար, որի ժամանակ էլ կներկայացվի 44-օրյա պատերազմի հանգամանքներն ուսումնասիրող ԱԺ քննիչ հանձնաժողովի զեկույցը, և որ հանրությունը կկարողանա ծանոթանալ հատվածների, բայց ոչ ամբողջական զեկույցին, քանի որ փաստաթուղթը գաղտնի տեղեկություն է պարունակում։

Գործոնները բազմազան են, բայց սովորաբար նման գնահատական մշակվում է՝ առաջին հերթին հաշվի առնելով տարածաշրջանային ռազմաքաղաքական իրավիճակը և նրա զարգացման միտումները:

Հոկտեմբերի 28-ին ԱԺ-ում լրագրողների հետ ճեպազրույցում ՀՀ ԶՈւ ԳՇ պետ-ՀՀ պաշտպանության նախարարի տեղակալ, գեներալ-լեյտենանտ Էդվարդ Ասրյանն անդրադարձել է էսկալացիայի հավանականությանը կամ պատերազմի հնարավորությանը և հայտարարել՝ «այս պահին էսկալացիայի վտանգ չկա»:

Հոկտեմբերի 28-ին ԱԺ-ում լրագրողների հետ ճեպազրույցում ՀՀ ԶՈւ ԳՇ պետ-ՀՀ պաշտպանության նախարարի տեղակալ, գեներալ-լեյտենանտ Էդվարդ Ասրյանին դարձյալ տվել են, իր իսկ խոսքով, ռազմավարական օպերատիվ նշանակության հարցը՝ գնացի՞ն Ջերմուկ ներխուժած «սոված» ադրբեջանցիները:

Եվ երեկ ԱԺ-ում ՀՀ պաշտպանության նախարարի մամուլի խոսնակի հայտարարությունից հետո, թե՝ «2023 թվականի նկատմամբ բանակում մահվան դեպքերը գրեթե կրկնակի նվազել են», «Փաստերի ստուգման հարթակը», հիմնվելով Գլխավոր դատախազի հոկտեմբերի 15-ին խորհրդարանում ներկայացրած տվյալների վրա, որ՝ «2023 թվականի ընթացքում ունենք զինծառայողների մահվան 22 դեպք», պնդել է, որ ՊՆ խոսնակը սխալ թիվ է ներկայացրել:

Հոկտեմբերի 27-ին «Եռաբլուր» պանթեոնում լրագրողների հետ զրույցում ԵԿՄ վարչության նախագահ Սասուն Միքայելյանը հայտարարել է, որ մինչև հիմա անկախ պետություն չենք ունեցել, եղել ենք Ռուսաստանի «ֆորպոստը»:

Ադրբեջանը ՆԱՏՕ-ական չափանիշներով կամ թուրքական մոդելի բանակի ստեղծման գործընթացից բխող բարեփոխումները զինված ուժերում շարունակում է:

44-օրյա պատերազմը, ըստ էության, կարելի է բաժանել մի քանի փուլի, շրջափուլի կամ ժամանակահատվածի, որոնց մենք ժամանակ առ ժամանակ անդրադառնում ենք։ 

Հոկտեմբերի 23-ին ԱԺ-Կառավարություն հարցուպատասխանի ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել է, թե քրեական գործ հարուցելը և նույնիսկ մեղադրական եզրակացությամբ դատարան ուղարկելն արդյունք չէ, որովհետև հնարավոր է՝ դատարանն արդարացնի տվյալ մարդուն, կամ էլ գործը կարճվի, ինչը կարող է լեգիտիմ տարբեր հիմքեր ունենալ:

Հոկտեմբերի 15-ին Ազգային անվտանգության ծառայության տնօրեն Արմեն Աբազյանը 2019-2024թթ. հանցավորության վիճակի վերաբերյալ խորհրդարանական լսումների ժամանակ հայտարարել էր. «2019-2024թթ. բացահայտվել է սահմանադրական կարգի հիմունքների և պետության անվտանգության դեմ ուղղված 86 հանցագործություն, որից պետական դավաճանության 28 դեպք՝ զուգորդված լրտեսությամբ, ինչպես նաև՝ լրտեսության 2 դեպք»:

Մեր հարցադրումներից շատերն ընդամենն «այո» կամ «ոչ» պատասխան էին պահանջում, օրինակ, 44-օրյայի զեկույցի՝ ԱԽ նիստում ներկայացման մասին հայտարարել էր ԱԽ քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը, և մենք ընդամենը փորձել էինք պարզել՝ արդյո՞ք դա իրականացվել է: Ի դեպ, մեր տեղեկություններով, 44-օրյա պատերազմին առնչվող ԳՇ վերլուծությունն Օնիկ Գասպարյանից հետո ներկայացվել է և բուռն քննարկում է եղել: Սա՝ առաջին:

2024 թվականի հունվարին ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահ Արգիշտի Քյարամյանը Հանրային հեռուստաընկերությանը տված հարցազրույցում հայտարարել էր, որ 44-օրյա պատերազմին առնչվող գործերի ավելի արդյունավետ քննություն ապահովելու համար 44-օրյա պատերազմի վարույթները բաժանվել են՝ ըստ ուղղությունների, որի շրջանակում առանձնացվել էին «հոկտեմբերի 7-8-ի օպերացիայի հետ կապված դեպքերը»:

168.am-ը երեկ անդրադարձել էր ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանի հայտարարությանը, թե՝ «Ադրբեջանն արեց Ղարաբաղում մի գործողություն, որի տակ ինքն ուներ առնվազն ՄԱԿ-ի 3-4 բանաձև»:

Ի՞նչ է կարծում Հայաստանի դեմ «հաղորդում տվող» Ալեն Սիմոնյանը, ՀՀ սահմանադրությունը փոխելու, Անկախության հռչակագրին հղումը վերացնելու Ադրբեջանի պահանջը լեգիտի՞մ է, կամ դրա չկատարման դեպքում Հայաստանի վրա հարձակվելը լեգիտի՞մ է համարվելու: Չմոռանանք, որ 2020 թվականի պատերազմից հետո Ադրբեջանն օկուպացրել է ՀՀ ինքնիշխան տարածքները, որից չի պատրաստվում դուրս գալ, Հայաստանն էլ ուժով դուրս հանելու մտադրություն չունի, իսկ թե ինչ կարող է լինել այդ տարածքների հետ, երբ դա ՀՀ իշխանությունները փորձելու են ստանալ սահմանազատման գործընթացով, ավելորդ է ասել:

Ինչո՞ւ Նիկոլ Փաշինյանը չէր հերքել հարցի առաջին հատվածը և նոր միայն անցել երկրորդ հատվածին, սրա պատասխանը չունենք, թեպետ այդ օրերին և՛ Նիկոլ Փաշինյանը, և՛ Աննա Հակոբյանը եղել են Արցախում: Եվ հիմա Ադրբեջանը շարունակում է պահանջել, որ Հայաստանը քննի այս դեպքերը:

Հոկտեմբերի 15-ին ԱԺ պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովը 2019-2024թթ. հանցավորության վիճակի վերաբերյալ խորհրդարանական լսումներ էր հրավիրել, որին ներկա էր ՀՀ ներքին գործերի նախարարը, ՀՀ գլխավոր դատախազը, ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայության տնօրենը, ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահը և այլք:

Հոկտեմբերի 15-ին Ազգային անվտանգության ծառայության տնօրեն Արմեն Աբազյանը 2019-2024թթ. հանցավորության վիճակի վերաբերյալ խորհրդարանական լսումների ժամանակ հայտարարել է. «2019-2024թթ. բացահայտվել է սահմանադրական կարգի հիմունքների և պետության անվտանգության դեմ ուղղված 86 հանցագործություն, որից պետական դավաճանության 28 դեպք՝ զուգորդված լրտեսությամբ, ինչպես նաև՝ լրտեսության 2 դեպք»:

Մոտ մեկ ամիս առաջ ադրբեջանական լրատվամիջոցները գրել էին, որ Ադրբեջանը 2025թ. բյուջեում մոտ 7 տոկոսով կրճատելու է պաշտպանության ու անվտանգության ծախսերը:

ԱԺ պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովի հրավիրած խորհրդարանական լսումների ժամանակ ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Գեղամ Մանուկյանը ՀՀ գլխավոր դատախազ Աննա Վարդապետյանին հարց է տվել ՊԲ նախկին հրամանատար, գեներալ-լեյտենանտ Միքայել Արզումանյանի քրեական գործի և կալանքի առնչությամբ:

Երկրում առկա ծանր բարոյահոգեբանական մթնոլորտը փոխանցվում է նաև բանակին, այդ թվում՝ մերժելի բարքերի միջոցով: Ճիշտ է՝ սա չի արդարացնում արձանագրվող միջադեպերը, սակայն բանակում ճիշտ աշխատանք տանելու համար բոլոր գործոնները պետք է հաշվի առնվեն, համապատասխան մարմիններն ու ստորաբաժանումները պիտի աշխատեն զորքի հետ, վեր հանեն ռիսկային բոլոր փաստերը և, որ ամենակարևորն է, ինչը հաճախ չի արվում՝ իրական կանխարգելիչ միջոցառումներ իրականացնեն:

ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը հայտնել էր, որ հոկտեմբերի 6-ին,  ժամը 10:00-ի սահմաններում, հայտնաբերվել է ՊՆ N զորամասի զինծառայող Վահե Բագրատի Հարությունյանի դին՝ հրազենային վնասվածքով:

Խաղից դուրս գտնվող Նիկոլ Փաշինյանը հանուն սեփական իշխանության և քաղաքական ամբիցիաների, շարունակելու է խաղից դուրս պահել բանակին և դիվանագիտական կորպուսին, և նրանց գոյության մասին հիշելու է «կեղտոտ գործ» անելու դեպքում:

Եթե ամիսներ առաջ կարող էինք արձանագրել, որ Ադրբեջանի նախագահը երկրի զինված ուժերում բարձր պաշտոններ է վստահում 2020 թվականի պատերազմով անցածներին և թուրքական բանակի չափորոշիչներին տիրապետողներին, ապա այսօր կարող ենք ասել նաև հակառակը՝ ադրբեջանական զինված ուժերից հեռացվում են 44-օրյա պատերազմի ժամանակ և, առհասարակ բանակում ներդրում ունեցած զինվորականները:

ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը հաղորդագրություն է տարածել հոկտեմբերի 9-10-ը Բեռլինում տեղի ունեցած ՀՀ-ԳԴՀ երկկողմ պաշտպանական խորհրդակցությունների մասին, որոնց մասնակցել է ՀՀ ՊՆ պաշտպանական քաղաքականության և միջազգային համագործակցության վարչության պետ Լևոն Այվազյանի գլխավորած պատվիրակությունը։