«Երբ նմանատիպ բանաձևեր են ընդունվում խորհրդարաններում, դրանք չեն կարող լինել պատահական, այսինքն՝ դրանք չենք կարող դիտարկել ավելի լայն քաղաքական զարգացումներից անկախ, որովհետև, վերջիվերջո, խորհրդարանը ևս ունի իր քաղաքական դիրքորոշումը և քաղաքականության մեջ իր դերակատարությունը, պարտականությունները»,- այս մասին «168 Ժամի» հետ զրույցում ասել է թուրքագետ, սիրիահայ լրագրող Սարգիս Գասարճեանը՝ անդրադառնալով փետրվարի 13-ին Սիրիայի խորհրդարանում ընդունված Ցեղասպանության ճանաչման բանաձևին:
«Հայ-գերմանական հարաբերությունները զարգանալու մեծ ներուժ ունեն, սակայն այն շարունակում է չօգտագործվել»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց գերմանացի քաղաքական վերլուծաբան Ուվե Հալբախը՝ անդրադառնալով հայ-գերմանական հարաբերությունների ներկայիս օրակարգին:
Այս իրավիճակում միամիտ կլիներ, որ ՀՀ ղեկավարությունը ԵՄ-ն դիտարկեր և համարեր այնպիսի կառույց, ինչպիսին այն 1990-ական թթ. Էր, և մտածեր, որ Արևմուտքը կօգնի: Արևմուտքը, որն այսօր խնդիրներ ունի և խնդիրներ է հարուցում, նման Արևմուտքից աջակցություն անհնար է ակնկալել: Հայաստանը ստիպված է շարունակել այն քաղաքականությունը, որը կարող է և որը հնարավոր է, այսինքն՝ այն, ինչ արել է իր ողջ պատմության ընթացքում, պահպանել հարաբերություններ Արևմուտքի հետ, բայց շարունակել և պահպանել լավ հարաբերություններ Ռուսաստանի և ԵԱՏՄ երկրների հետ:
«Թվում է, որ ՀՀ արտաքին քաղաքականությունը համարձակ է ինչ-որ փուլերում, Հայաստանը գիտակցում է իր դերը՝ որպես ԵԱՏՄ հիմնադիր երկիր, փորձում է կառուցել անհրաժեշտ հարաբերություններ իր հյուսիսային հարևանների և գործընկերների հետ: Մյուս կողմից՝ Փաշինյանն իշխանության է եկել արևմտյան, արևմտամետ ուժերի աջակցությամբ, որոնք փորձում են Հայաստանի համար ուղիներ բացել դեպի Արևմուտք, բայց ԵՄ-ի քաղաքականության մեջ 1990-ական թթ. եղել են շատ խոստումներ, որոնք վերածվել են գործի, իսկ հիմա իրավիճակը փոխվել է»
Դուք տալիս եք ամենաինտրիգային հարցը, որին դեռ որևէ մեկը չի կարող պատասխանել, այս պահին ևս կարող ենք միայն վարկածներ և ենթադրություններ քննարկել: Սկսենք նրանից, որ նախորդ խորհրդարանը դժվար է որակել ընդդիմադիր բնույթի, այն բաղկացած էր Ալիևին լոյալ, Ալիևի հին աջակիցներից: Բացի բարձրագոչ հայտարարություններից, որ բարեփոխումներ են իրականացնելու, և այլն, ես կարծում եմ, որ այս նոր խորհրդարանով Ալիևը սկսում է իշխանության փոխանցում: Երևում է, որ նա գնալու է սահմանադրական փոփոխությունների ճանապարհով, ինչպես Ռուսաստանում է տեղի ունենում, հայտնվելու է պատասխանատու սահմանադրական կառավարություն:
Ողջ տեղեկատվությունն այն մասին, թե ինչ է կատարվում, ինչու՝ դեռ հստակ չէ, լիովին հասանելի չէ: Այն, ինչ կարող եմ ասել, հետևյալն է՝ Մաարետ-ան-Նուման քաղաքի գրավումից հետո սիրիական բանակը՝ Դամասկոսի ուժերը, շատ արագ առաջացան դեպի հյուսիս և հրետակոծեցին Սարաքիբ քաղաքը: Ներկայուս 15 կմ հեռավորության վրա են գտնվում Իդլիբից: Այս համատեքստում Թուրքիան փորձեց սիրիական բանակի առաջխաղացումը կասեցնել՝ մեծ թվով թուրքական բանակ և ռազմական մեքենաներ ուղարկելով, մոտավորապես՝ 1000 թուրքական բեռնատարներ, զրահամեքենաներ մուտք գործեցին Իդլիբ նահանգ:
«Եթե նրանք բանակցությունները շարունակում են, նշանակում է՝ Մադրիդյան սկզբունքներն աշխատում են, մոդեռնիզացված կամ չմոդեռնիզացված, բայց դրանք են բանակցային հիմքն այսօր: Երբ Փաշինյանը՝ կողմերից մեկը, ասում է, որ պետք է կողմնորոշվել Մադրիդյան սկզբունքների հարցում, ապա կարող է հայտարարել, որ դուրս է գալիս այդ օրակարգից, դեմ է դրան, առաջարկում է նոր խաղ, որպեսզի որևէ մեկի համար անհասկանալի չլինի, ապատեղեկատվություն չտարածվի: Օրինակ՝ եթե քեզ անհրաժեշտ էր սահմանադրական հանրաքվե, դու դա կազմակերպեցիր ԱԺ-ի միջոցով, նույն կերպ էլ այս հարցով կարող ես որոշում կայացնել, ասել, որ Մադրիդյան սկզբունքները մեզ ձեռնտու չեն, «Միացում», բայց դա չկա»:
Այս ընտրությունների արդյունքներն ի սկզբանե էլ պարզ էին: Սա այն դեպքերից է, երբ կարևոր են ոչ այնքան արդյունքները, որքան բուն գործընթացը: Մենք տեսանք, որ գործընթացի առումով նույնպես չկար որևէ տարբերություն նախորդ ընտրական գործընթացների համեմատությամբ, խոսքը թե մասնակցության ցուցանիշի մասին է, թե ընտրակեղծիքներ երևույթի, թե դրա բազմազանության մասին: Այդ ամենը համադրելով՝ կարող ենք ասել, որ ամեն ինչ նույնն էր: Հետաքրքրական է, որ այն, ինչ տեղի ունեցավ փետրվարի 9-ին, հակասում է առնվազն խոսքային մակարդակում նրան, ինչ որդեգրել էին իշխանությունները ձեր հիշատակած «հեղափոխություն վերևից» հրապարակախոսական ձևակերպման կոնտեքստում: Խոսքը քաղաքական դաշտի որոշակի վերաթարմացման և երիտասարդացման մասին է իրականում:
«Ադրբեջանը հանդիպելով հայկական կողմի հետ, տարիներ շարունակ խոսում էր սուբստանտիվ բանակցությունների անհրաժեշտության մասին, հայկական կողմը հանդիպումը որակում է խորհրդակցություն կամ խոսակցություն, այսինքն՝ կարծում եմ, սահմանումն այդքան կարևոր չէ, կարևորը բովանդակությունն է, որը, կարծում եմ, լիովին արտացոլված է հայտարարության մեջ, ինչը, ի դեպ, հնգակողմ է, այսինքն՝ ինչին համաձայնել են Հայաստանը, Ադրբեջանը և միջնորդները»,- ասաց նա:
Ադրբեջանում փետրվարի 9-ին կայանալիք արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններին ընդառաջ՝ ուշագրավ հայտարարություններ են հնչում, որոնք կարևոր են ոչ միայն՝ հարևան երկրի ներքաղաքական, այլև՝ ԼՂ հակամարտության կարգավորման գործընթացում ադրբեջանական օրակարգի համատեքստում:
«Հայկական կողմը չպետք է թուլացնի զգոնությունը, քանի որ կա ռազմական ագրեսիայի վտանգ ԼՂ հակամարտության գոտում»,- այս մասին մեզ հետ զրույցում ասաց ռուս քաղաքական վերլուծաբան Վլադիմիր Եվսեևը՝ անդրադառնալով ԼՂ հակամարտության կարգավորման գործընթացին, մասնավորապես՝ օրերս Ժնևում կայացած Մնացականյան-Մամեդյարով երկօրյա հանդիպմանը:
Օրերս Ալմաթիում կայացած Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի նիստից պարզ դարձավ, որ ԵԱՏՄ-ում մոտենում է ինտեգրացիայի հերթական փուլը: Եվրասիական տնտեսական միության (ԵԱՏՄ) անդամ երկրները քննարկում են որոշ հարցերում վետոյի իրավունքից ազգային կառավարությունների հրաժարվելու հնարավորությունը և դրանով որոշումներ կայացնելու իրավունքի փոխանցումը վերազգային մակարդակ:
«Նկատելի է, որ տարածված բազմակողմ տեքստը լավ մշակված է և կողմերի համար բավականին անվտանգ, այսինքն՝ կա և տպավորություն, որ քննարկվում են կարևոր հարցեր, որն Ադրբեջանի դիվանագիտական շահերի տիրույթում է, և խոսք է գնում ապագա կարգավորման սկզբունքների ու տարրերի մասին, մարդասիրական օրակարգի մասին, որը Հայաստանի շահերի տիրույթում է, այսինքն՝ երկար բանակցության և խոսակցության արդյունքում հաջողվել է համաձայնության գալ մի տեքստի շուրջ, որը չի վտանգի ներգրավված կողմերին՝ հակասությունների պատճառ դառնալով նրանց հրապարակային հայտարարությունների և քայլերի միջև»,- ասաց Հալբախը:
Մենք մտել ենք իմաստաբանական խաղիկների գոտի: Ակնհայտ է, որ կան բնորոշումների տարբերություններ: Հարվարդի դպրոցի համաձայն, յուրաքանչյուր իրավիճակ, որում Դուք փորձում եք ազդել մյուս կողմի որոշման վրա, կամ մյուս կողմը և կամ կողմերը փորձում են ազդել Ձեր որոշման վրա՝ բանակցային է: Թե ինչպես է բնորոշում բանակցությունները վարչապետը՝ ես չգիտեմ, լրագրողների, հասարակական կազմակերպությունների խնդիրն է՝ խնդրել նրան կամ Արտգործնախարարությանը տալ իրենց բնորոշումը, եթե այն, ինչով նրանք զբաղվում են, բանակցություններ չեն: Ըստ իս, պետք չէ այդքան վախենալ «բանակցություններ» տերմինից, ոչ էլ, առավել ևս, բանակցային գործընթացից:
«Ակնկալել, որ Արցախյան հիմնահարցին շուտափույթ կարգավորում է լինելու՝ շատ վաղաժամ է»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման եթերում այս մասին ասաց Արցախի նախագահի աշխատակազմի ղեկավարի տեղակալ, Արցախի Պահպանողական կուսակցության հիմնադիր ղեկավար Դավիթ Բաբայանը՝ անդրադառնալով Ժնևում օրերս կայացած Մնացականյան-Մամեդյարով երկօրյա հանդիպմանը:
Մինչ Ժնևում տեղի է ունենում Հայաստանի և Ադրբեջանի ԱԳ նախարարներ Զոհրաբ Մնացականյանի և Էլմար Մամեդյարովի հանդիպումը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահներ Իգոր Պոպովի (Ռուսաստան), Ստեֆան Վիսկոնտիի (Ֆրանսիա), Էնդրյու Շեֆերի (ԱՄՆ) և ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցիչ Անջեյ Կասպրչիկի միջնորդությամբ և մասնակցությամբ, փորձագիտական հանրությունը շարունակում է քննարկել ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի Ղարաբաղյան թեզերը: Օրերս Կապանում տված իր ասուլիսի ընթացքում Նիկոլ Փաշինյանը, մի շարք ուշագրավ մեկնաբանություններ անելով, անդրադարձավ ԼՂ հակամարտության կարգավորման գործընթացին, ՀՀ նախկին նախագահ Սերժ Սարգսյանի թողած «ժառանգությանը» և դրա ընդունելիությանն Արցախի նախագահի բոլոր թեկնածուների համար: Նա մասնավորապես նշեց.
«Ժնևում բովանդակային բանակցություններ են ընթանում ԼՂ հակամարտության քաղաքական կարգավորման շուրջ»,- այս մասին մեզ հետ զրույցում ասաց Դավիթ Շահնազարյանը՝ անդրադառնալով նախօրեին Ժնևում կայացած Մնացականյան-Մամեդյարով բանակցությունների օրակարգին:
«Խորապես հիասթափված եմ»,- «168 Ժամ»-ի հետ զրույցում ասել է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ամերիկացի նախկին համանախագահ, Բաքվում Միացյալ Նահանգների նախկին դեսպան, ԱՄՆ-ի պետքարտուղարի տեղակալի նախկին օգնական, դիվանագետ Մեթյու Բրայզան՝ անդրադառնալով օրերս Կապանում ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հնչեցրած Ղարաբաղյան թեզերին:
«Փաշինյանը ևս բանակցում է Մադրիդյան սկզբունքների բազայի հիման վրա, եթե դեմ է, ուրեմն պետք է մերժի այն, դուրս գա բանակցային այդ գործընթացից»,- այս մասին մեզ հետ զրույցում ասաց ռուսաստանցի քաղաքական վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովը՝ անդրադառնալով ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի՝ օրերս Կապանում տեղի ունեցած ասուլիսում հնչեցրած Ղարաբաղյան թեզերին:
«Փաշինյանն այդ մասին ասում է հենց ներկայումս, քանի որ նա ԼՂ հակամարտության իրադարձությունների հետագա զարգացման սեփական պլանն ունի, և, թե ո՞ւմ հետ է նա դա համաձայնեցնում, դեռ լիովին պարզ չէ: Բայց որ Մոսկվայի հետ չէ՝ դա հաստատ է»,- ասաց Տրոֆիմչուկը:
ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հովանու ներքո առաջիկա օրերին, ամենայն հավանականությամբ, տեղի կունենա Հայաստանի և Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների հանդիպումը: Ինչպես հայտնի է, նման հանդիպումների վերաբերյալ կողմերը համաձայնեցված կարգով տեղեկացնում են միայն հանդիպման նախօրեին, սակայն դատելով ներկայումս շրջանառվող տեղեկություններից՝ նախարարական մակարդակով հանդիպումը սարերի ետևում չէ:
«Ալբանիայի և որևէ երկրի ԵԱՀԿ նախագահությունը չի կարող փոխել ոչինչ բանակցային գործընթացում»,- այս մասին մեզ հետ զրույցում ասաց գերմանացի քաղաքական վերլուծաբան Ուվե Հալբախը՝ անդրադառնալով Ալբանիայի նախագահությանը ԵԱՀԿ-ում, դրա ազդեցությանը ԼՂ հակամարտության կարգավորման գործընթացին և Մնացականյան-Մամեդյարով հնարավոր հանդիպման օրակարգին:
«Մենք ունենք մեր հստակ դիրքորոշումը, որը բազմիցս հայտարարել ենք թե՛ այդ կրակովյան հանդիպումներից հետո, թե՛ Մադրիդյան, թե՛ Քի Վեսթից, թե՛ հարյուրավոր նմանատիպ հանդիպումներից հետո»,- այս մասին մեզ հետ զրույցում ասաց Արցախի Հանրապետության նախագահ Բակո Սահակյանի մամուլի խոսնակ Դավիթ Բաբայանը՝ անդրադառնալով ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի ասուլիսի այն հատվածին, որում նա անդրադառնում է ՀՀ նախկին նախագահ Սերժ Սարգսյանի թողած ժառանգությանն Արցախյան հիմնահարցի կարգավորման գործընթացում։
«Ներկայումս ծավալվող գործընթացը ողջունելի է միայն հանդիպումների ինտենսիվությամբ: Այսինքն՝ նախարարները բավականին հաճախ են հանդիպում: Վստահ եմ, որ այդ հանդիպումները չեն հանգեցնելու լուրջ արդյունքների, այդ հանդիպումների ընթացքում հակամարտության կարգավորմանը վերաբերող համակարգային և խորքային հարցեր չեն քննարկվում տարաձայնությունների պատճառով, բայց միտումը ցույց է տալիս, որ Դուշանբեի պայմանավորվածությունները որոշ առումով գործում են, որը գուցեև հանդիպումների այս ինտենսիվության արդյունքն է»:
Լիովին ակնհայտ է, որ Պուտինը չի պատրաստվում որևէ տեղ հեռանալ: Ինձ թվում է, որ 2008-2009 թվականների իրադարձությունները սովորեցրին Պուտինին, որ նույնիսկ այնպիսի կերպարը, ինչպիսին Դմիտրի Անատոլևիչ Մեդվեդևն էր, 100%-անոց երաշխիք չէ ցնցումներից և ալիքներից իշխանության վերադարձման ճանապարհին, քանի որ նույնիսկ Մեդվեդևի օրոք որոշակի ինտրիգ առաջացավ, որքան էլ որ դա ծիծաղելի է հնչում: Սա նշանակում է, որ վարչապետի պաշտոնի զբաղեցումը կրկին անհուսալի է դիտարկվում, և որքան տեսնում ենք՝ մեր ընկերների փորձը ևս շատ ուսանելի է:
«Ռուսաստանի արտաքին քաղաքականությունը փոխելու կարիք չկա, քանի որ այն հաջողվել է վերջին շրջանում»,- այս մասին մեզ հետ զրույցում ասաց ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ֆյոդոր Լուկիանովը՝ անդրադառնալով ռուսաստանյան ներքաղաքական փոփոխություններին:
Այսօր լրագրողների հետ զրույցում պատասխանելով հարցին, թե ինչպես կզարգանան ՀՀ-ԵՄ հարաբերությունները ԵՄ ղեկավարության փոփոխությունից հետո, ՀՀ ԱԳ նախարար Զոհրաբ Մնացականյանն ասաց. «Այս տարիների ընթացքում ՀՀ-ԵՄ հարաբերություններում խորը ծավալ ու փորձ, ներգրավվածություն է ձևավորվել»:
«ՀՀ-ԵՄ վիզաների ազատականացումը եվրոպական գործընթաց է»,- այս մասին այսօր Երևանում ասաց Նիդեռլանդների Թագավորության արտաքին գործերի նախարար Ստեֆ Բլոկը՝ անդրադառնալով հարցին, թե ՀՀ-ում Նիդեռլանդների Թագավորության դեսպանատան բացումն ինչպե՞ս կանդրադառնա ՀՀ-ԵՄ վիզային ազատականացման գործընթացի վրա:
«Այդ մարդասիրական նախաձեռնությունն օրակարգային հարց է»,- այս մասին այսօր ՀՀ ԱԳՆ-ում Նիդեռլանդների Թագավորության արտաքին գործերի նախարար Ստեֆ Բլոկի հետ ասուլիսի ընթացքում ասաց ՀՀ ԱԳՆ ղեկավար Զոհրաբ Մնացականյանը` պատասխանելով հարցին, թե ինչ փուլում է գտնվում ԼՂ-ում անազատության մեջ գտնվող ադրբեջանցիների և Ադրբեջանում գերեվարված հայ պատանդների հարազատների փոխադարձ այցերի կազմակերպման ծրագիրը:
«Գլխավոր վարկածն այն է, որ Վլադիմիր Պուտինը տեղափոխվելու է Պետական խորհուրդ, և դա այնքան ակնհայտ տեղափոխություն և սխեմա է, որ կարծում եմ՝ մի փոքր կասկածելի է այս մոդելի պարզությունը: Ըստ իս, մեզ անակնկալներ են սպասվում»,- այս մասին «168 Ժամի» հետ զրույցում ասել է ռուս վերլուծաբան Վադիմ Դուբնովը՝ անդրադառնալով ռուսաստանյան ներքաղաքական փոփոխություններին: Նրա կարծիքով՝ ներկայումս իրապես անցել են իշխանության նոր կառուցվածքի ձևավորման աշխատանքներին, ինչը կարելի է համարել ավանդական իշխանության փոխանցման փուլ բոլոր երկրներում:
