Եվրոպացի վերլուծաբանի կարծիքով, սովորաբար ԵՄ հատուկ ներկայացուցիչը այցերով փորձում է կազմակերպել բարձրաստիճան հանդիպումները, համաձայնեցնելով կողմերի միջև դրանց օրակարգերը: Ըստ էության, մեր զրուցակցի խոսքով, նա ներկայումս ԵՄ-ի կողմից ՄԽ համանախագահի ավանդական դերակատարությունն է ստանձնել:
«Ես դիմեցի Երևանում Ֆրանսիայի դեսպանատուն, ասացի, որ իրենց պարտականությունն է՝ հարցնել ՀՀ ԱԳՆ-ին, որովհետև, երբ Ֆրանսիայի քաղաքացին այսպիսի ձևով հեռացվում է երկրից, պետք է պատճառ լինի: Հայաստանը Նիկոլ Փաշինյանի տունը չէ, օրենքներ կան, միջազգային օրենքներ կան, պատճառ պետք է լինի քաղաքացուն հեռացնելու համար՝ կամ անձնագիրն է կեղծ, կամ վիզա չունի, կամ խնդիր է երկրի անվտանգության համար, պետք է պատճառ լինի:
Վերջին ժամերին Միացյալ Նահանգներից ստացված երկու մեկնաբանություն էականորեն կարևոր է՝ ամբողջացնելու համար Հայաստանի Հանրապետության շուրջ վերջին տարիներին գերենացվող «աշխարհաքաղաքական փազլը»:
168.am-ի հետ զրույցում վրացի քաղաքական վերլուծաբան Կախա Գոգոլաշվիլին ասաց, որ սովորաբար նման մակարդակում շրջանառության մեջ դրված տեղեկությունները, կարելի է ասել՝ արդեն իրողություն են, պարզապես դրանում մենք գուցե համոզվենք մի որոշ ժամանակ անց, ինչպես պատահում է սովորաբար: Եթե հաստատվի, ապա, նրա խոսքով, դա կնշանակի, որ ականատես ենք լինելու ռուս-իրանական համագործակցության խորացման և Արևմուտքի հետ Ռուսաստանի ու Իրանի խնդիրների խորացման:
Փաշինյան-Էրդողան նախօրեին կայացած առաջին հեռախոսազրույցից հետո Հայաստանն ու Թուրքիան, կարծես, նախապատրաստվում են բանակցությունների Երևանում: Ռուսական «Ռիա նովոստի» գործակալությունը տեղեկություն է տարածել, որ Թուրքիան առաջարկել է Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման հաջորդ հանդիպումն անցկացնել Անկարայում կամ Երևանում։
«Շատերի պատկերացումը Ռուսաստանի շուտափույթ պարտությունն էր բոլոր ուղղություններով, և քանի որ դա տեղի չի ունենում, ավելին՝ շարունակվում է դիվանագիտությունը, աշխատանքը պատերազմին զուգահեռ, տեղում տարբեր տարածաշրջաններում փորձ են անում խնդիրներ լուծել: Եթե փորձենք պարզ ներկայացնել, ապա տարածաշրջանային հիմնական տերությունները՝ Ռուսաստանը, Իրանը, Թուրքիան, որոնք բոլորն էլ ունեն իրենց այս կամ այն խնդիրներն Արևմուտքի հետ, ավելին՝ ունեն համագործակցություն տարբեր ռեգիոններում, ավելի ինտենսիվ՝ Մերձավոր Արևելքում։ Ցանկանում են համագործակցության այդ ձևաչափը տարածել նաև Հարավային Կովկասի վրա, որտեղ ակտիվության մեծ փորձեր է անում Արևմուտքը, մասնավորապես՝ ԵՄ-ն ու ԱՄՆ-ը:
Ուկրաինայում Ռուսաստան-Արևմուտք պատերազմական իրավիճակին զուգահեռ՝ Հարավային Կովկասն իր ավանդական չկարգավորված հակամարտություններով ապրում է ոչ պակաս մարտահրավերային շրջափուլ։
Հուլիսի 7-ին աշխատանքային այցով Հայաստանում էր Իրանի Իսլամական Հանրապետության ամենաառանցքային պաշտոնյաներից մեկը՝ Ազգային անվտանգության գերագույն խորհրդի քարտուղար Ալի Շամխանին: Նա հանդիպումներ ունեցավ ՀՀ ԱԽ քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի ու Նիկոլ Փաշինյանի հետ: Պաշտոնական հաղորդագրությունների համաձայն՝
168.am–ի հարցին, թե ի՞նչ է կատարվում Հայաստանի, հայ-ադրբեջանական բանակցային գործընթացի շուրջ և ի՞նչ հարցեր են քննարկվում Միշել-Ալիև, Փաշինյան-Պուտին ձևաչափերում, ռուս ռազմաքաղաքական վերլուծաբան Պավել Ֆելգենգաուերը պատասխանեց, որ Հարավային Կովկասում կողմերի միջև ու միջնորդների մասնակցությամբ ներկայումս քննարկվում է մի քանի խնդիր:
Այսօր Հայաստան է ժամանել Իրանի Իսլամական Հանրապետության Ազգային անվտանգության գերագույն խորհրդի քարտուղար Ալի Շամխանին: ՀՀ ԱԽ գրասենյակից օրերս հայտնել են, որ այցը ՀՀ ԱԽՔ հրավերով է և աշխատանքային այցի շրջանակներում նախատեսվում է հանդիպում Նիկոլ Փաշինյանի հետ, ինչպես նաև աշխատանքային քննարկումներ երկու երկրների ԱԽ քարտուղարների միջև: Ըստ որոշ աղբյուրների, իրանցի բարձրաստիճան անվտանգային պաշտոնյան Երևան այցից հետո լինելու է կովկասյան այլ երկրներում ևս:
Թուրքիայի իշխանությունները շարունակում են իրենց «հովանու տակ պահել» ՀՀ իշխանություններին՝ քննադատելով հայկական սփյուռքին ու ընդդիմությանը: Նախօրեին Թուրքիայի արտգործնախարար Մևլութ Չավուշօղլուն Ավստրիայի իր գործընկեր Ալեքսանդր Շալենբերգի հետ հանդիպմանը մի շարք ուշագրավ դիտարկումներով էր հանդես եկել:
«Նա այստեղ է գործուղվել ոչ թե Սահմանադրությունը պահելու, այլ ՔՊ շահերը պահպանելու համար»,- այս մասին «Ի պաշտպանություն ՀՀ Սահմանադրության» խորագրով երթի ընթացքում ՀՀ նախագահական նստավայրի մոտ հայտարարեց ՀՀ ԱԺ «Հայաստան» դաշինքի պատգամավոր Աննա Գրիգորյանը:
Ադրբեջանի կողմից հայ-ադրբեջանական շփումների տապալման և ռուս-ադրբեջանական կոնտակտների ինտենսիվացման ֆոնին Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելը և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը հեռախոսազրույց են ունեցել: Մի շարք ԶԼՄ-ների համաձայն՝ զրույցի ընթացքում Շառլ Միշելն ընդգծել է Եվրամիության համար Հարավային Կովկասում կայունության, խաղաղության և անվտանգության ապահովման կարևորությունը։
168.am-ի հետ զրույցում վրացի քաղաքական վերլուծաբան Սոսո Ցինցաձեն, գնահատելով տարածաշրջանում տիրող իրավիճակն ու հայ-թուրքական բանակցությունները, այդ թվում՝ վերջին հանդիպումը, արձանագրեց՝ հայ-թուրքական գործընթաց կա, քննարկումները կան, այդ թվում՝ կոնկրետ հարցերի շուրջ։ Սակայն, ըստ նրա, բոլորի համար պարզ է, որ գործընթացը և դրա հիմնական նպատակները՝ դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատումը, դրա հետևանք՝ սահմանի բացումը, երկարաձգվում է։
«Ո՞ւմ է ձեռնտու այս շտապողականությունը, ինչո՞ւ է շտապում Հայաստանը»,- քիչ առաջ Ֆրանսիայի հրապարակում մեկնարկած «Դիմադրություն» շարժման հանրահավաքի իր ելույթում նման հարց հնչեցրեց ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Իշխան Սաղաթելյանը:
«Սա դատական համակարգի դեօկուպացիան էր»,-այս մասին քիչ առաջ Ֆրանսիայի հրապարակում մեկնարկած «Դիմադրություն» շարժման հանրահավաքի իր ելույթում ասաց ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Արամ Վարդևանյանը՝ անդրադառնալով Բարձրագույն դատական խորհրդի (ԲԴԽ) նախագահ Գագիկ Ջհանգիրյանի հրաժարականին:
Այնքան ցավ ենք տեսել այս 4 տարվա ընթացքում, որ սա մոծակի կծած է մեզ համար, անգամ չենք էլ նկատում»,-ասաց Վահե Հակոբյանը՝ ելույթն ավարտելով «առանց Նիկոլ Հայաստան» վանկարկումներով:
Գնահատելով ռուս-ադրբեջանական շփումների մակարդակն ու որակը, բովանդակությունը, դրանց հնարավոր ազդեցությունը ԼՂ հակամարտության կարգավորման գործընթացի վրա, 168.am-ի հետ զրույցում ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ալեքսանդր Սկակովն ասաց, որ ականատես ենք տարածաշրջանում աշխարհաքաղաքականությամբ պայմանավորված բարդ և ճկուն դիվանագիտական խաղի:
Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը Բաքվում գումարված Չմիավորման շարժման համաժողովի ընթացքում կրկին անդրադարձել է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի դերակատարությանը՝ ասելով, թե այդ խումբն անհրաժեշտ չէ:
Ռուս թուրքագետ Վիկտոր Նադեին-Ռաևսկին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ հայկական կողմի հոռետեսականությունը պայմանավորված է այն ակնկալիքներով, որոնք ուներ հայկական կողմը Թուրքիայից՝ բանակցությունների մեկնարկին հայ-թուրքական սահմանի բացում: Թեև, նրա խոսքով, Թուրքիայի իշխանությունները Հայաստանի շրջափակումը շարունակելու պաշտոնապես որևէ պատճառ չունեն, նրանք, ըստ էության, Ադրբեջանի քաղաքականության պատանդներն են, քանի որ գուցե այլ դասավորության դեպքում նրանք բացեին սահմանը:
«Թուրքիայում, ամենայն հավանականությամբ, մտածում են, որ շտապելու որևէ բան չունեն, իսկ Հայաստանում մտածում են, որ Բաքուն ու Անկարան ինչ-որ փուլում գուցե այդքան սերտ չհամագործակցեն, և իսկապես բանակցությունները տեղի ունենան առանց նախապայմանների, սակայն Թուրքիայի և Ադրբեջանի դեպքում դա մի փոքր անհասկանալի հասկացություն է, քանի որ դա չափազանց սերտ, սերտաճած քաղաքականություն է, քանի որ Թուրքիայի ու Ադրբեջանի տարածաշրջանային շահերը նույնական են»:
«ԵԱՀԿ ՄԽ վերականգնման հնարավորություն գրեթե չկա»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ֆյոդոր Լուկիանովը՝ անդրադառնալով ԵԱՀԿ ՄԽ շուրջ ստեղծված իրավիճակին ու ՀՀ իշխանությունների ակնարկներին՝ ռուսական խաղաղապահների պատասխանատվության գոտում առաջացող խնդիրների առնչությամբ:
«Փաշինյանը ցանկանում է խցկվել Ղարաբաղյան հարցի լուծմանն այն դեպքում, երբ ինքը հանձնել է ամեն ինչ, նա դավաճանել է Ղարաբաղի հայերին»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովը՝ անդրադառնալով Նիկոլ Փաշինյանի վերջին ասուլիսի այն հատվածին, որը վերաբերում էր Ղարաբաղյան հակամարտության գոտում ռուսական պատասխանատվությանը և խաղաղապահների պատասխանատվության գոտուն:
168.am-ի հետ զրույցում ռուս ռազմական վերլուծաբան Վլադիմիր Եվսեևը նշեց, որ ՀՀ իշխանությունները պետք է շուտափույթ վերականգնած լինեին ՀՀ բանակի մարտունակությունը՝ է՛լ ավելի սերտացնելով հայ-ռուսական ռազմաքաղաքական հարաբերությունները: Սակայն, նրա տպավորությամբ, ոչինչ չի արվել, ավելին՝ Հայաստանում թուլացրել են կապը Ռուսաստանի հետ, դրանով ինչ-որ առումով վտանգի տակ դնելով ՀՀ անվտանգությունը և ամրապնդելով Թուրքիայի, Ադրբեջանի ռազմատենչ քաղաքականությունը:
«Սերգեյ Լավրովի Բաքվի հանդիպումներն անցան բնականոն, սպասելի շեշտադրումների մթնոլորտում»,- այս մասին այսօր 168․am-ի հետ զրույցում ասաց ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ալեքսանդր Սկակովը՝ անդրադառնալով ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովի Բաքու կատարած այցին։
«Միամիտներն այս նոր աշխարհում չեն ապրելու, պարզապես վերանալու են»,- այս մասին 168TV-ի եթերում ասաց ԱՄՆ Սթենֆորդի համալասարանի քաղաքագիտության դոկտոր, միջազգայնագետ Արթուր Խաչիկյանը՝ անդրադառնալով աշխարհաքաղաքական զարգացումներին:
ՌԴ ԱԳ նախարարության պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան կասկածի տակ է դնում ԱՄՆ պետքարտուղարի՝ Եվրոպայի և Եվրասիայի հարցերով օգնական Կարեն Դոնֆրիդի հայտարարությունների ազնվությունը, ըստ որի՝ ԱՄՆ-ը սատարում է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակում գործընթացը։
Չնայած այն հանգամանքին, որ 2020 թվականի 44-օրյա ողբերգական պատերազմից հետո ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը գրեթե «մահացած» է թե՛ հակամարտող կողմերի, թե՛ միջնորդների համար, ուկրաինական աշխարհաքաղաքական ճգնաժամի ֆոնին այս չգործող ձևաչափը դարձել է Հարավային Կովկասում Ռուսաստան-Արևմուտք առճակատման գործիք:
ԲԴԽ նախկին նախագահ Ռուբեն Վարդազարյանի հրապարակած ձայնագրության սկանդալային բովանդակությունը կարծես բացարձակապես չի մտահոգում ՀՀ-ում հավատարմագրված արևմտյան երկրների դեսպաններին, որոնք Հայաստանում ավանդաբար զբաղվում են անկախ դատաիրավական համակարգի բարեփոխումների անհրաժեշտության մասին հայտարարություններով: Ձայնագրության հրապարակումից անմիջապես հետո 168.am-ը հարցեր էր ուղարկել ՀՀ-ում ԵՄ պատվիրակության ղեկավար, դեսպան Անդրեա Վիկտորինին, որոնց առաջարկում ենք ծանոթանալ ստորև.
Հունիսի 20-ին Բարձրագույն դատական խորհրդի՝ լիազորությունները կասեցված նախագահ Ռուբեն Վարդազարյանն աղմկահարույց ձայնագրություն հրապարակեց իր և ներկայումս ԲԴԽ նախագահի լիազորությունները կատարող Գագիկ Ջհանգիրյանի 2021թ. փետրվարի 20-ին տեղի ունեցած զրույցից:
