Հուլիսի 8-9-ին Վարշավայում կայանալիք ՆԱՏՕ-ի գագաթաժողովին ՀՀ մասնակցության մակարդակն ու ձևաչափը դեռ պարզ չէ: 168.am-ի հետ զրույցում ՀՀ ԱԳՆ մամուլի խոսնակ Տիգրան Բալայանն ասաց, որ Հայաստանի մասնակցության ձևաչափի ու մակարդակի մասին կհայտնեն գագաթաժողովից առաջ:
«Ռուս-թուրքական ռեաբիլիտացիան դրական կանդրադառնա ԼՂ հակամարտության կարգավորման հարցի վրա»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց Սուլեյման Շահ համալսարանի քաղաքագիտության պրոֆեսոր, հայտնի հրապարակախոս Ջենգիզ Աքթարը:
Երևանում գտնվող ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը հրաժարվեց հայ լրագրողների հետ զրույցից: Այսօր Երևանում անցկացված ՀԱՊԿ անդամ-պետությունների արտաքին գործերի նախարարների նիստից հեռանալիս, ՌԴ ԱԳ նախարարը միայն մի քանի բառով արձագանքեց լրագրողների ԼՂ հակամարտությանն առնչվող հարցերին. «Հայտարարություն է ընդունվել, որը կտարածվի և կծանոթանաք»:
«ՀԱՊԿ անդամ-պետությունների արտաքին գործերի նախարարների ընդլայնված կազմով նիստի ընթացքում Ղարաբաղյան հակամարտության վերաբերյալ հայտարարություն է ընդունվել»,- այս մասին այսօր Երևանում անցկացված ՀԱՊԿ անդամ-պետությունների արտաքին գործերի նախարարների նիստից հետո լրագրողների հետ կարճ հանդիպման ընթացքում տեղեկացրեց ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղար Նիկոլայ Բորդյուժան:
«ԼՂ հակամարտության կարգավորման գործընթացում առաջընթացը ՄԽ համաձայնեցված գործողություններն են»,- 168.am-ի զրույցում ասաց ռուս քաղաքագետ Ալեքսանդր Սկակովը:
«Կարծում եմ, որ ի վերջո այս մեխանիզմները կընդունվեն, քանի որ կա կոնսոլիդացված աշխատանք համանախագահների միջև։ Կարգավորման գործընթացում, իմ համոզմամբ, շատ նուրբ հարցեր առաջ կգան, ինչպես ինքնորոշման և տարածքային ամբողջականության սկզբունքներն են, այդ հարցում դեռ շատ համաձայնեցման կարիք ունեցող նրբություններ կան։ Բայց կարծում եմ՝ այդ փուլին դեռ բավականին ժամանակ կա»:
Օքսֆորդի համալսարանի Միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետի պրոֆեսոր, Ռուսաստանի և Հարավային Կովկասի հարցերով փորձագետ, քաղաքագիտության դոկտոր Նեյլ Մաքֆարլեյնի դիտարկմամբ՝ ներկայումս կարծես ռուսական կողմը Ղարաբաղում իր առանձին ծրագրերն առաջ չի մղում, փորձելով շարժվել ԱՄՆ-ի ու Ֆրանսիայի հետ համագործակցության ճանապարհով՝ Արևմուտքի հետ շատ ավելի լայն հարաբերությունները կարգավորելու հեռանկար ունենալով։
«Brexit-ը կբերի տնտեսական խնդիրներ, և Լոնդոնի՝ համաշխարհային ֆինանսական առաջատար կենտրոն լինելու համբավը միանշանակ կտուժի։ Պարզ չէ նաև, թե երկարաժամկետ հեռանկարում Brexit-ի հետևանքներն ինչպես կկերպարանափոխեն Բրիտանիան թե՛ ներքաղաքական և թե՛ արտաքին քաղաքականության առումներով»։
«Գերմանացիները ցանկանում են ինչ-որ արդյունքի հասնել իրենց նախագահության ավարտին, և ներկայումս ԵԱՀԿ բոլոր ուժերը կենտրոնացված են ԼՂ հակամարտության կրակը հանգցնելու վրա, քանի որ հակամարտությունը բավականին լուրջ է, վերսկսվել է ապրիլին, կա վտանգ, որ կրկին գլուխ կբարձրացնի: Գերմանիայում ԼՂ հակամարտության գոտում լարվածության թուլացման հարցին մեծ կարևորություն է տրվում»:
«Մեծ Բրիտանիան չի գնա ինքնամեկուսացման ճանապարհով Brexit-ից հետո»,- 168.am-ի հետ զրույցում այս մասին ասաց պ․գ․թ., Բրիտանական Լեսթերի համալսարանի հետախուզության, անվտանգության ու ստրատեգիական հետազոտությունների դեպարտամենտի գիտաշխատող, Վաշինգտոնյան Կովկաս-Միջին Ասիայի ինստիտուտի տարածաշրջանային անվտանգության հարցերով փորձագետ Էդուարդ Աբրահամյանը՝ անդրադառնալով Brexit-ի հետևանքով ՆԱՏՕ-Բրիտանիա հարաբերություններին:
«Եռանախագահող երկրներն ամենաբարձր մակարդակով մշտապես նշել են, որ ԼՂ վերջնական կարգավիճակը պետք է որոշի ԼՂ ժողովուրդը՝ ազատ կամարտահայման միջոցով, սա է ասում ՀՀ-ն, եռանախագահող երկրները բարձր մակարդակով: Շինծու վարկածներ են, որոնք ներկայցվում են Ադրբեջանի ղեկավարության կողմից»,- ասաց նախարարը:
«ԼՂ հակամարտության կարգավորման գործընթացում դրական պահի ենք հասել»,- այս մասին այսօր Երևանում ՀՀ ԱԳ նախարար Էդվարդ Նալբանդյանի հետ համատեղ ասուլիսի ընթացքում ասաց Գերմանիայի ԱԳ նախարար, ԵԱՀԿ գործող նախագահ Ֆրանկ Վալտեր Շտայնմայերը:
Նրա գնահատմամբ՝ որքան շարունակվում է այս հակամարտությունը, ռազմական գործողությունների էսկալացիայի ռիսկը մեծանում է:
«Պետք է ԼՂ հակամարտության համար փորձենք գտնել անվտանգության հնարավորություններ»,- այս մասին այսօր Երևանում ՀՀ ԱԳ նախարար Էդվարդ Նալբանդյանի հետ համատեղ ասուլիսի ընթացքում ասաց Գերմանիայի ԱԳ նախարար, ԵԱՀԿ գործող նախագահ Ֆրանկ Վալտեր Շտայնմայերը՝ անդրադառնալով իր ուղերձին, որով հանդես է գալու Բաքվում:
«Այս սպառնալիքների դեմ պայքարելու շուրջ քաղաքական կոնսենսուսի ձեռքբերումն ամենաբարդ խնդիրն է: Դա բավարար ռեսուրսներ է պահանջում: Ուելսում գործընկերները պարտավորություն ստանձնեցին բարձրացնել պաշտպանական ծախսերը մինչև ՀՆԱ 2%-ի»:
«Իմ դիվանագիտական փորձից հասկացել եմ, որ այս հայտարարությունները սովորաբար տարբեր կերպ են մեկնաբանվում և ներկայացվում, ուստի մեզ անհրաժեշտ են հստակ հայտարարություններ։ Ես կսպասեի, որպեսզի Մինսկի խումբը մեկնաբաներ, քանի որ Մինսկի խմբի համանախագահները կապի մեջ կլինեն նախագահ Ալիևի հետ ուղիղ կերպով»։
«ԵՄ-ն արժեքների վրա հիմնված միություն է, և երբեմն հենց այդ արժեքները պահպանելու համար, երկրներ կլինեն, որ դուրս կգան: Հայաստանը պետք է ընտրի, թե ինչ կարգի միության անդամ կցանկանա լինել»,- ասում է Լիլիթ Գևորգյանը:
«ՆԱՏՕ-ն չի ծրագրում հարձակվել կամ խախտել Հայաստանի օդային տարածքը, ուստի այս համատեղ մեխանիզմը չի կարելի դիտարկել՝ որպես ՆԱՏՕ-ի դեմ միջոց, քանի դեռ կողմերը՝ Հայաստանն ու Ռուսաստանը, այդ մասին չեն հայտարարել»,- նկատեց Բատու Կուտելիան:
Հայաստանը, նրա համոզմամբ, պետք է սխալ չգնահատի իրավիճակը, և համարի ներկայիս նահանջը իբրև ԵՄ-ի տապալում: Վերլուծաբանի դիտարկումների համաձայն, ԵՄ-ն ստատիկ միություն չէ, որ փակ դռների հետևում պարտադրվում է քաղաքացիներին:
168.am-ին հաջողվեց կապ հաստատել ԵԱՀԿ-ում Գերմանիայի նախագահության մամլո խոսնակ Հոլգըր Դրայսայքլի հետ, ով նշեց, որ հիմք պետք է ընդունել արդեն իսկ տարածված հաղորդագրությունը: Այցի մասին հավելյալ տեղեկություններ ստանալու համար նա հորդորեց դիմել այցի գերմանացի կազմակերպիչներին, որոնք դեռևս չեն պատասխանում 168.am-ի զանգերին:
«Եթե Սանկտ Պետերբուրգում համաձայնեցված դիրքորոշումները փոխվել են, ապա բանակցությունները շատ ավելի բարդ փուլում են»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց ԵԱՀԿ Մինսկի խմբում ամերիկացի նախկին համանախագահ, ԱՄՆ պետքարտուղարի Հարավային Կովկասի հարցերով նախկին օգնական, Ադրբեջանում ԱՄՆ նախկին դեսպան Մեթյու Բրայզան՝ անդրադառնալով Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի դիտարկմանը, թե այս փուլում հետաքննությունների մեխանիզմների կիրառման անհրաժեշտություն չկա:
«Տեղի ունեցածը, իհարկե, շատ լուրջ մարտահրավեր է ԵՄ-ի համար և ստիպելու է որոշ չափով սրբագրել այն քաղաքականությունը, որն իրականացնում է ԵՄ-ն տարբեր ուղղություններով՝ սոցիալական քաղաքականության, միգրացիոն, Հարևանության և Ընդլայնման քաղաքականությունների ոլորտում»:
«Վերջին հաշվով, կարգավորումը կախված է և՛ Հայաստանի, և՛ Ադրբեջանի` զիջումների գնալու որոշումից, և Ղարաբաղի շուրջ ռուս-ամերիկյան համագործակցության ոչ մի ծավալ չի կարող ստիպել Բաքվին և Երևանին՝ գնալ կոմպրոմիսի, եթե նրանք դա չեն ցանկանում»,- նկատեց Պոլ Ստրոնսկին:
«ԵՄ-ն պետք է դասեր քաղի Բրիտանիայում տեղի ունեցած քվեարկության արդյունքներից»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց վրացի քաղաքական վերլուծաբան Գելա Վասաձեն՝ գնահատելով բրիտանացիների՝ Եվրոպական միությունը լքելու որոշումը հանրաքվեի միջոցով:
«Ամեն դեպքում Սանկտ Պետերբուրգում կայացած հանդիպումից հետո Վաշինգտոնը մեծացնելու է ճնշումը Մոսկվայի նկատմամբ, քանի որ չարձանագրեց սենսացիաներ, որը նրանից ակնկալում էին։ Ավելի ճիշտ, Վաշինգտոնն իր համար պարզ եզրակացություն է կատարել, որ այս դաշտում Մոսկվան արդեն սպառվել է»:
«Համանախագահներն ապրիլյան պատերազմից հասկացան, որ այլևս իրավունք չունեն անուշադրության մատնել»,- նման համոզմունք հայտնեց գերմանացի վերլուծաբան Ուվե Հալբախը։
Այդ մեխանիզմի ներդրման հարցով պատասխանատու կազմակերպությունը կլինի ԵԱՀԿ-ն, իսկ Եռանախագահները՝ որպես ԵԱՀԿ միջնորդներ, կշարունակեն աշխատել կողմերի հետ՝ առաջարկները հղկելու ուղղությամբ:
Սրանով, Տարասովի որակմամբ, Ադրբեջանը փորձել է անհաջող կերպով ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահների միջև բաժանարար գիծ մտցնել: Նրա խոսքով՝ Մոսկվայի հասցեին նման ռևերանսը Բաքվի կողմից նշանակում է, որ ադրբեջանական կողմը կասկածում է, որ Վաշինգտոնն ու Փարիզը ԼՂ հակամարտության կարգավորման գործընթացում կխաղան հայամետ սցենարի օգտին:
«Վստահ եմ, որ Նովրուզ Մամեդովը ստում է, իսկ Էդվարդ Նալբանդյանը ճիշտ է ասում ոչ թե՝ այն պատճառով, որ ես սիրում եմ Նալբանդյանին, կարող եմ ասել, որ բացարձակապես չեմ սիրում, բայց նա ճիշտ է ասում: Մամեդովի այդ արտահայտությունը, սուտը նպատակ ունի թաքցնել Ադրբեջանի հասարակությունից Բաքվի դիվանագիտական ձախողումը: Այսքան բան: Մնացած գործընթացները կշարունակվեն Ֆրանսիայում»:
«Մոսկվան ու Վաշինգտոնը համաձայնեցված չեն գործում արդեն բավականին վաղուց (վերջին անգամ երկու մայրաքաղաքները համաձայնեցված գործել են 1975թ. «Ապոլլոն-միություն» ծրագրի շրջանակում)»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց ռուս միջազգայնագետ Գրիգորի Տրոֆիմչուկը:
