#Տավուշ

Սահմանագիծը գծվեց հենց այդ բանաձևով: Սակայն այսօր տեսնում ենք, որ մեր ժամանակներում երկու թշնամի երկրների միջև սահմանները փորձում են գծվել պատմական, քաղաքական ինչ-որ փաստաթղթերով, որոնք բացառապես ձեռնտու են միայն մեր թշնամուն: Իսկ զուգահեռ իրականության մեջ Ջերմուկում, Սյունիքում, Գեղարքունիքում սահմանները գծվում են թշնամու կողմից զինվորի կանգնած տեղում գտնվելու գաղափարախոսությամբ: Երկու դեպքում էլ զիջումները միակողմանի են:

Տավուշի դիմադրությունը պետք է կապիտալիզացնենք Երևանում, վերածենք քաղաքական գործընթացի՝ կանխելու համար գոնե մյուս սահմանահատվածներում այդ ավերիչ ընթացքը։

Ապրիլի 30-ին ԱԺ հայտարարությունների ժամին ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Տիգրան Աբրահամյանը հարց էր բարձրացրել, որ, ըստ պաշտոնական պատասխանի, Սովետական ժամանակաշրջանի սահմանազատման, սահմանագծման աշխատանքների վերաբերյալ վերջին քարտեզները կադաստրից անհետացել են:

«Երևանը, Երևանը պետք է ոտքի կանգնի, որ Կիրանցը կարողանա իր նպատակին հասնել: Եթե Երևանում փոփոխություններ չլինեն, մնացած բոլոր պայքարները շատ գովելի են, բայց վերջնական արդյունքին բերել չեն կարող»,- այսօր դատական նիստից հետո, 168.am-ի հետ ավանդական հարցուպատասխանի ժամանակ ասաց Հայաստանի հանրապետական կուսակցության (ՀՀԿ) փոխնախագահ, քաղբանտարկյալ Արմեն Աշոտյանը:

«Հերթական մանիպուլյացիան է։ 1994 թվականի շփման գիծը միջազգայնորեն ճանաչված գիծ է»,- ՀՀ առաջին ՄԻՊ, իրավապաշտպան Լարիսա Ալավերդյանը 168.am-ի հետ զրույցում այսպես է արձագանքում իշխանությունների կողմից Ալմա Աթայի հռչակագրին հղում տալու քաղաքականությանը և, մասնավորապես, այս առնչությամբ ԱԺ փոխնախագահ, ՔՊ-ական Ռուբեն Ռուբինյանի հայտարարություններին։

Ադրբեջանի նախագահի հատուկ հանձնարարությունների գծով ներկայացուցիչ Էլչին Ամիրբեկովն իտալական Sir գործակալությանը տված հարցազրույցում նշել է, որ «երկու շաբաթ առաջ Հայաստանը համաձայնեց դուրս բերել իր ուժերն Ադրբեջանի հյուսիս-արևմտյան Ղազախի շրջանի չորս գյուղերից, և իսկ դրանից անմիջապես հետո սկսեցինք երկկողմանի սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացը»:

«Այս ամենում որևէ ճիշտ բան չկա. բացարձակ ստեր են և չեն արտացոլում իրականությունը։ Ալմա Աթայի հռչակագիրը չի կարող նման կերպ մեկնաբանվել։ Այդ հռչակագրով սովետական սահմանները չեն ճանաչվել. ճանաչվել են սահմանները, որոնցով երկրները ստորագրել են այդ հռչակագիրը։ Հայաստանն էլ ստորագրել է Արցախի հարցը բացառող հայտարարությամբ, իսկ Ադրբեջանը միացել է հռչակագրին 1993 թվականին։ Բացի այդ, Ալմա Աթայի հռչակագիրը սահմանազատման, սահմանագծման համար որևէ շրջանակային պայմաններ չի ստեղծում. դա ուղղակի սուտ է»։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում  Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը 1992-1998թթ. Հայաստանի խորհրդարանի փոխնախագահ, արտակարգ և լիազոր դեսպան Արա Սահակյանն է։

Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության սահմանին գեոդեզիական չափումների հիման վրա՝ կոորդինատների ճշգրտման աշխատանքների շրջանակներում, 2024 թվականի ապրիլի 29-ի դրությամբ իրականացվել է նախատեսված աշխատանքների կեսից ավելին՝ տեղադրվելով 35 սահմանային սյուն. սա պաշտոնական վերջին հայտարարությունն է Տավուշում մեկնարկած, այսպես կոչված, սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացի վերաբերյալ։

«Արդարադատության նախարարությունը սահմանագծման և սահմանազատման ապօրինի գործընթացի վերաբերյալ մի հայտարարություն տարածեց, որ լի էր մանիպուլյացիաներով և անթաքույց ստով»,-այսօր Ազգային ժողովի (ԱԺ) հայտարարությունների ժամին ասաց ԱԺ «Պատիվ ունեմ» ընդդիմադիր խմբակցության քարտուղար Տիգրան Աբրահամյանը:

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում  Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը քաղտեխնոլոգ Կարեն Քոչարյանն է։

«Ես մի բան գիտեմ՝ եթե Տավուշի գյուղերն են հրամցնում, էլ ինչի՞ մասին է խոսքը՝ ի՞նչ գազ։ Գազ-գազ՝ Իրանից թող վերցնեն այդ գազը, անպայմա՞ն է Ադրբեջանից ստանան»,- նշեց մեր համաքաղաքացիներից մեկը։

«Այդ 8 գյուղերի հանձնումը ՀՀ դիմադրողականությանն ուղղված լրջագույն հարված է լինելու, որից հետո Հայաստան-Ադրբեջան բանակցություններում ՀՀ-ն պարզապես լինելու է ադրբեջանական օրակարգը սպասարկող, և դիմադրության ռեսուրսի տեսանկյունից գտնվելու է բավականին ծանր իրավիճակում»,- նշել է Աբրահամյանը:

Հայաստանի մարտահրավերներին և դրանց հաղթահարման ուղիներին նվիրված Դիվանագետների համահայկական խորհրդի քննարկմանը ՀՀ արտաքին գործերի նախկին նախարար Վարդան Օսկանյանը նշել է, որ ՀՀ տարածքային ամբողջականությունը խոցելի է դարձել Արցախը կորցնելու հետևանքով: Այսինքն, ըստ նրա, 30 տարի հանգիստ էինք, որովհետև Արցախն իր հարակից շրջաններով մեր անառիկ տարածքն էր, սակայն սխալ քաղաքականության արդյունքում կորցրեցինք սա՝ մեր ստրատեգիական խորքը, և ՀՀ-ն իր սահմաններով դարձավ խոցելի, ինչի ապացույցն ադրբեջանական ուժերի մխրճումն է ՀՀ տարածք, Տավուշի գյուղերը վտանգի տակ են:

«Սա պետք է շատ հստակ արձանագրվի՝ մեր ժողովուրդն ընդունո՞ւմ է, որ իր երաշխավորը պիտի լինի թուրք-ադրբեջանական տանդեմը: Այդպիսի ապագա ինքն իր համար պատկերացնո՞ւմ է: Սա նույնն է, ոնց որ գառանը հանձնես գայլին, որ պահի գառան անվտանգությունը»,- շեշտել է նա՝ հավելելով, որ հայ ազգը պետք է ապացուցի, որ որպես ազգ՝ կենսունակ է, և իր հայ տեսակը պահպանելու ռեսուրս և ուժի աղբյուրներ ունի:

«ՀՀ մարտահրավերները, դրանց հաղթահարման ուղիները» թեմայով Դիվանագետների համահայկական խորհրդի քննարկման շրջանակում լրագրողների հետ հանդիպմանը քաղաքագետ Բենիամին Մաթևոսյանտ նշել է, որ տավուշյան պայքարի շրջանակում նաև մարդկանց մտահոգություններն օբյեկտիվ են, այլ հարց է՝ այլընտրանքային ծրագիր ընդդիմությունը չի ներկայացնում, իսկ այն ամենը, ինչը Տավուշում է տեղի ունենում, լինելու է Սյունիքում, Վայոց Ձորում, Գեղարքունիքում:

 «Պայքարի օջախը կամ մեկնարկը Տավուշն է, բայց պայքարի իրական թատերաբեմը Երևանն է: Եվ, այո, այդ ձևակերպումը ճիշտ ձևակերպում է, որը ենթադրում է քաղաքական համախմբում բոլոր քաղաքական ուժերի: Այդպիսի համախմբում պետք է լինի  քաղաքական գործընթացներին մասնակից լինելու պատրաստակամություն ունեցող անձանց մոտ, պետք է լինի քաղաքական առաջնորդություն»:

Այդ ժամանակ ՀՀ պաշտպանության նախարարի պաշտոնակատար Վիգեն Սարգսյանը հայտնել էր, որ խոսքը 209 զինծառայողի մասին է, և հորդորել էր հաջորդ նախարարին՝ շատ կոշտ արձագանքել ծառայողական քննությունից հետո:

«Ադրբեջանցին կգա, առևտուր կանեք» ստորացուցիչ թեզը չի աշխատել և չի աշխատում ոչ մի երկրում,  որտեղ սեփական շահերն այլ հարթություններում են դիտվում։ Նույն Brexit-ի  հետևանքով անգլիացիք ավելի դժվար են առևտուր անում ԵՄ-ի հետ, սակայն դա չի խանգարում Մեծ Բրիտանիային՝ իրացնել սեփական քաղաքականությունը։ Եթե նման հարցերը միայն առևտրով լուծվեին, ապա նույն ԵՄ-ի ներսում նման խնդիրներ չէին լինի (Ֆլանդրիա, Կիպրոս, Բասկերի երկիր,Կատալոնիա և այլն)։

Նիկոլ Փաշինյանը, իր «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունն ու նրանց սատարող ՀՀ «հպարտ քաղաքացիներն» այսօր նշում են Քաղաքացու օրը, որը տոնացույցում հայտնվեց 2018 թվականի հայտնի իրադարձություններից հետո:

Ապրիլի 26-ի երեկոյան Տավուշում, մասնավորապես՝ Կիրանց գյուղում, իրավիճակը տևական ժամանակ լարված էր: Քարտեզագրողները երեկոյան ապօրինի սահմանազատման աշխատանքներ կատարելու նպատակով փորձել էին մեքենայով անցնել Կիրանցի հատված, սակայն քաղաքացիներն արգելափակել էին մեքենայի շարժը:

Լրագրողների հետ զրույցում Տավուշում պայքարի մասնակից, պահեստազորի գնդապետ Միհրան Մախսուդյանը նշել է, որ պայմանագրային զինծառայողները, տեսնելով, որ ոստիկանությունը բռնի ուժ է կիրառում հավաքի մասնակիցների նկատմամբ, լինելով այս մարզից, այս գյուղերից, եկել էին իրենց աջակցությունը հայտնելու, տեսնելու՝ ինչ է կատարվում այդտեղ:

Տավուշում պայքարի մասնակից, պահեստազորի գնդապետ Միհրան Մախսուդյանը քիչ առաջ լրագրողների հետ զրույցում ասել է, որ Կիրանցում պայքարողներին այցելած պայմանագրային զինծռայողները տեղացի տղաներ էին, որոնք, տեսնելով ժողովրդի, այդ թվում` կանանց ևերեխաների դեմ ոստիկանների բռնությունները, եկել էին` մի քանի րոպեով իրենց աջակցությունը, զորակցությունը հայտնելու ժողովրդին, ապա հետ են վերադարձել` շարունակելու իրենց ծառայությունը:

Այսօր՝ ապրիլի 26-ի երեկոյան, Տավուշում, մասնավորապես՝ Կիրանց գյուղում, իրավիճակը տևական ժամանակ լարված էր: Քարտեզագրողները երեկոյան ապօրինի սահմանատազման աշխատանքներ կատարելու նպատակով փորձում էին մեքենայով անցնել Կիրանցի հատված։ Քաղաքացիները, սակայն, արգելափակել էին մեքենայի շարժը:

Էդգար Ղազարյանն ու Դավիթ Սարգսյանը «Երկու ճակատ» պոդկաստի հերթական թողարկմանն անդրադառնում են անցնող շաբաթվա կարևորագույն իրադարձություններին։

Արցախից ռուս խաղաղապահների դուրսբերման որոշմանը և Ալիևի՝ ՌԴ կատարած այցին գրեթե զուգահեռ՝ ՌԴ ԱԳՆ-ն ուշագրավ հայտարարություն տարածեց՝ շեշտը դնելով 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության վրա։

Հայաստանի խորհրդարանի նախագահ Ալեն Սիմոնյանը լրագրողների հետ ճեպազրույցում երեկ փորձում էր համոզել, որ Ադրբեջանի՝ խաղաղության պայմանագիր կնքելու համատեքստում Հայաստանին ներկայացվող որոշ պահանջներ և նախապայմաններ ներքին լսարանի և Թուրքիայի ու Ռուսաստանի հետ սակարկումների համար են, այդ թվում՝ սահմանադրության փոփոխությունների հետ կապված:

Օրերս իշխանական պատգամավոր Վիլեն Գաբրիելյանը, Տավուշում սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացի համատեքստում, ինչի արդյունքում առաջնագիծը փոխարինվելու է պետական սահմանով, մասնավորապես, նշել է.

«Ասում է՝ դասալիք, կռվի ժամանակ Հադրութի գնդի հրամանատարը ձին նստել ու փախել է, ես զինվոր եմ եղել: Էսօր տարել է ու Արարատ՝ Զոդում էլի գնդի հրամանատար է դրել, էդ չի՞ Նիկոլը, հիմա որ պատերազմ լինի, էլի չի փախնելո՞ւ: Մեզ խաբեցին՝ տարան-լցրեցին Շուշի, որ՝ մերն է, պիտի պահենք, հելանք, թուրքը նստած մեզ էր սպասում, գցեցին շրջափակման մեջ, ընկերներս էլ սաղ զոհվեցին, ես էլ Աստծով եմ էկել ու ստեղ հասել»:

Հայաստանի խորհրդարանի նախագահ Ալեն Սիմոնյանը լրագրողների հետ ճեպազրույցում անդրադարձել է Տավուշում սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացին, կիսել իր ուրախությունը, որ եկել ու հասել են նրան, որ արդեն սյուներ են տեղադրվում՝ սահման է ֆիքսվում և՛ հայկական, և՛ ադրբեջանական կողմի համար: