#Վաշինգտոն

«Կարծում եմ՝ հասունացել էր այն փուլը, որպեսզի արևմտյան հարթակում գոնե մեկ պայմանավորվածություն տեղի ունենար ի օգուտ Հայաստանի, սակայն Արևմուտքը և մասնավորապես ԱՄՆ-ը չկարողացան Հայաստանի համար մեկ խնդիր լուծել և ՀՀ-ի առաջարկը՝ ստորագրել համաձայնեցված փաստաթուղթը, հնարավոր դարձնել։ Երևանը չստացավ Արևմուտքից այս ուղղությամբ այն, ինչ ակնկալում էր, թեև Արևմուտքի միջնորդությամբ Երևանը պատրաստ էր առաջ ընթանալ այնպիսի հարցերում, որոնք հայտարարում էր իբրև կարմիր գիծ բանակցություններում։

Երևանի ու Բաքվի միջև Մոսկվայի վերսկսած դիվանագիտական ջանքերի ֆոնին Իրանի Իսլամական Հանրապետությունն ակտիվացրել է դիվանագիտական հայտարարություններն ու ժեստերը, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքի» անթույլատրելիության մասին։

«Սակայն այդ հակասությունները հրապարակային դաշտում հայտարարություններում չեն արտացոլվում, այլ միայն քայլերից է հնարավոր զգալ, որ կան խնդիրներ, կոռեկտությունն ընդհանուր առմամբ պահպանվում է, քանի որ հարաբերությունների գինը բարձր է երկու կողմի համար էլ։ Սակայն այստեղ Երևանը լռում է, Անկարան անում է այնպես, ինչպես հարմար է։ Եվ դա կարծես չի անհանգստացնում Երևանին»,- ասաց նա։

«Այստեղ հստակ է ասվում նաև, որ Երևանից ակնկալվում են համարձակ քայլեր այն բանի դիմաց, որ Երևանի համար ստեղծվել է Վաշինգտոն-Բրյուսել հարթակ, փոքր աջակցություն այս տարվա ապրիլի 5-ին Բրյուսելում եռակողմ՝ Բլինքեն-Դեր Լեյեն-Փաշինյան հանդիպմամբ։ «Համարձակ քայլեր» ասելով՝ նկատի է առնվում Ռուսաստանի հանդեպ քայլերը և Ադրբեջանի հետ հարաբերությունների կարգավորման հարցով քայլերը։ Իր հերթին՝ ադրբեջանական կողմը, հասկանալով, որ սահմանադրական փոփոխություններ հնարավոր չէ իրականացնել մեկ օրում և նույնիսկ մեկ ամսում, շարունակում է պնդել այդ պահանջը՝ ամենայն հավանականությամբ այդ ուղղությամբ Երևանից ինչ-որ այլ բնույթի քայլ ակնկալելով»,- ասաց Տարասովը։

«Մոսկվան պատրաստ է հարթակ տրամադրել Երևանի և Բաքվի ներկայացուցիչների միջև բանակցությունների համար և կստեղծի ամենահարմար պայմանները»,- օրերս նման անակնկալ հայտարարությամբ հանդես եկավ ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան։

Մինչ ԱՄՆ-ն թևակոխում է նախագահական ակտիվ ընտրապայքարի փուլ ուշագրավ զարգացումներով, Ռուսաստանը հայ-ադրբեջանական բանակցություններում ներգրավման փորձ է անում։ Նախօրեի ամենշաբաթյա բրիֆինգի ընթացքում ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան հայտարարեց, որ ՌԴ-ն պարտավորվել է, և դա գրված է Մոսկվայի ստորագրած փաստաթղթում, ամեն կերպ աջակցել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության հասնելուն։

Միացյալ Նահանգներում՝ Հայաստանի ու Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների բանակցությունների տապալման, իսկ Լոնդոնում՝ Փաշինյան-Ալիև հանդիպման չեղարկման ֆոնին Ռուսաստանը հայտարարում է՝ պատրաստ է իր հարթակը տրամադրել Ադրբեջանի և Հայաստանի ներկայացուցիչների միջև բանակցությունների համար։

Ռուս փորձագետը ուշագրավ է համարում նաև այն, որ Ադրբեջանը չընդունեց Երևանի առաջարկը՝ համաձայնագիրը ստորագրել արդեն իսկ համաձայնեցված հարցերի շրջանակում։ «Այս մերժումը Բաքվի կողմից նշանակում էր, որ Բաքվի բոլոր պահանջները կատարված չեն, և Բաքուն այլ ակնկալիքներ ունի։ Չի բացառվում նաև այն, որ Ադրբեջանը չի ցանկանում համաձայնագիր ստորագրել ԱՄՆ միջնորդությամբ։ Հարցերն իսկապես շատ են, որոնք վերաբերում են թե ռեգիոնին, թե աշխարհաքաղաքականությանը, և թե կողմերի դիրքորոշումներին»,- ընդգծեց նա։

Ակնհայտ է՝ հոկտեմբերին նախատեսված նախագահական և խորհրդարանական ընտրությունները Սպիտակ տան կողմից դիտարկվում են՝ որպես հարմար առիթ Վրաստանում ամերիկացիների մշակած օրինաչափություններով իշխանափոխության և երկիրն իր լիարժեք ազդեցության ուղեծրում ընդգրկելու համար։ Հենց այդ մասին են վկայում 2023-2024 թվականների զանգվածային անկարգությունները, ինչպես նաև ընդդիմադիր քաղաքական դաշտի վերակազմակերպման վերջին փորձերը։

 «Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն ԱՄՆ Հայ դատի հանձնախմբի Վաշինգտոնի գրասենյակի խոսնակ Եղիսաբեթ Չուլջյանն է։

Հայաստանի շուրջ դրամատիկ ռեգիոնալ և աշխարհաքաղաքական զարգացումների ֆոնին առաջիկայում ուշագրավ հանդիպում է սպասվում։  Նախապատրաստվում է Նիկոլ Փաշինյանի հանդիպումն Իրանի Իսլամական Հանրապետության ղեկավար Էբրահիմ Ռաիսիի հետ։ 168․am-ի դիվանագիտական աղբյուրների փոխանցմամբ, հանդիպումն ամենայն հավանականությամբ տեղի կունենա հայ-իրանական սահմանին։

«RAND» կորպորացիայի վերլուծաբաններ Ջո Հաբերմանի ու Փոլ Քորմերիի հետ զրուցել է ԱՄՆ Սթենֆորդի համալսարանի քաղաքագիտության դոկտոր Արթուր Խաչիկյանը։

ԱՄՆ Սթենֆորդի համալսարանի քաղաքագիտության դոկտոր Արթուր Խաչիկյանն առցանց զրուցել է իրավաբան, միջազգային իրավունքի մասնագետ, Ամերիկայի Հայ դատի գործիչ Վիգեն Սոնենց-Փափազյանի հետ

Ենթադրում եմ, որ հավանաբար հասկացան, որ նույնիսկ Ադրբեջանի այս վերջին ժեստը՝ երկկողմ ձևաչափում գերիների մի մասի փոխանակության հետ կապված, ընդամենը ժեստ էր՝ ՀՀ իշխանություններին բերելու իր դաշտ և համոզելու, որ երկկողմ ձևաչափում կարելի է ավելի արդյունավետ բանակցել»,- տեսակետ հայտնեց քաղաքագետը՝ հիշեցնելով նաև ԱՄՆ-ի վերջին չկայացած հանդիպումից հետո Ադրբեջանի գործադրած ջանքերը՝ Վրաստանին բանակցություններում ներգրավելու հարցում:

ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Արթուր Խաչատրյանի  գնահատմամբ՝ Վաշինգտոնյան հանդիպմանն Ալիևի չմասնակցելու որոշումը պայմանավորված է նրանով, որ այդ երկիրն արևմտյան հարթակներից արդեն իսկ ստացել է այն, ինչ իրեն պետք էր: Ընդդիմադիր պատգամամավորն ԱԺ ճեպազրույցների ժամանակ համոզմունք հայտնեց, որ թշնամական երկրի այս գործելաոճը հղի է նոր պատերազմով:

Վաշինգտոնում նոյեմբերի 20-ին նախատեսվող հանդիպմանը չմասնակցելու Ալիևի որոշումն ԱԺ-ում ճեպազրույցների ժամանակ ՔՊ-ական պատգամավոր Արթուր Հովհաննիսյանը բացասական գնահատեց: Այդուհանդերձ, անդրադառնալով հարցին, թե արդյո՞ք սա նշանակում է, որ գրեթե անհավանական է մինչև տարվա վերջ այդ երկրի հետ «խաղաղության պայմանագրի» ստորագրումը՝ կոչ արեց չշտապել եզրակացություններ անել: Ադրբեջանական կողմին կոչ արեց վերադառնալ ավելի կառուցողական ու արդյունավետ քննարկումների դաշտ:

«Դեսպանն ասում է այն, ինչը կննջեցնի հայության և հատկապես արցախահայության զգոնությունը: Նրանք ամեն գնով ցանկանում են հայերին մտցնել Ադրբեջանի լծի տակ, և դրա համար իրենք չեն խնայում իրենց բառապաշարը` մեզ համոզելու, թե բռնապետության կազմում հայերն ավելի լավ կապրեն, քան ինքնավարությամբ»,- 168.am-ի հետ զրույցում նշեց Ադրբեջանի հարցերով փորձագետ Արմինե Ադիբեկյանը՝ անդրադառնալով արցախահայերի՝ Ադրբեջանի կազմում գոյատևելու հնարավորության մասին ՀՀ-ում ԱՄՆ դեսպան Քրիստինա Քվինի հայտարարությանը։

Մինչ Վաշինգտոնում ԱՄՆ Պետքարտուղարության միջնորդությամբ ծավալվում են բանակցություններ Հայաստանի ու Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների միջև, ադրբեջանական կողմը ոչ միայն սպառնում է արցահայությանը, այլև անցնում կոնկրետ ռազմական գործողությունների՝ ԶՈՒ ստորաբաժանումները, առանց նույնիսկ կաշկանդվելու, բարձրաստիճան բանակցություններին զուգահեռ՝ անցկացման փաստից սրել են իրավիճակն Արցախում։ Երեկ Պաշտպանության բանակը հաղորդեց, որ հրետանային միջոցներից կրակ են բացել Մարտունու և Մարտակերտի հայկական դիրքերի ուղղությամբ` կիրառելով նաև ԱԹՍ-ներ, որի հետևանքով հայկական կողմն ունի 4 զոհ:

Վաշինգտոնում, մասնավորապես՝ Արլինգթոն արվարձանում, շարունակվում են ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանի բանակցություններն Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Ջեյհուն Բայրամովի հետ՝ ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենի և ԱՄՆ նախագահի ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդական Ջեյք Սալիվանի հովանու ներքո։

Հայաստանի ու Ադրբեջանի ԱԳ նախարարներ Արարատ Միրզոյանն ու Ջեյհուն Բայրամովը մեկնել են Վաշինգտոն՝ բանակցային հերթական ռաունդն անցկացնելու նպատակով։

Հաջորդ շաբաթ Վաշինգտոնում ազդարարված Արարատ Միրզոյան-Ջեյհուն Բայրամով բանակցային հերթական ռաունդին ընդառաջ՝ ադրբեջանական կողմը նոր վերջնագիր է ներկայացրել հայկական կողմին։

«Սակայն այդ դիրքորոշումը բարձրաձայնելու և առաջ մղելու համար քաղաքական ռեսուրս չկա, այն կսրի առանց այն էլ լարված իրավիճակը Ռուսաստանի շուրջ, այս դեպքում արդեն՝ Հարավային Կովկասում էականորեն։ ՌԴ-ն հակված է երկարաձգել այս հարաբերական իրավիճակը, որքան հնարավոր է, սակայն, բնականաբար, կարծում եմ՝ որոշակի փուլում ՌԴ-ն ստիպված կլինի լուրջ քայլերի դիմել և դիրքորոշում հայտնել, դուրս գալով իր ներկայիս պասիվ դիրքերից»,-ասաց Լուկիանովը։

Հիշեցնենք, որ մայիսի 28-ին Լաչինում Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի ելույթից հետո, որում նա սպառնացել էր արցախահայությանն ու Արցախի իշխանություններին, նշելով, թե ինչ պետք է անեն նրանք Ադրբեջանի համաներմանն արժանանալու համար, ԱՄՆ Պետդեպարտամենտը ոչ թե քննադատել էր այս վերջնագիրը, այլ ողջունել Ալիևի հայտարարությունը։

«Մոսկվայի հանդիպումը հինգշաբթի օրն է, որ մինչև հինգշաբթի օրը իրատեսական է խաղաղության պայմանագիր ստորագրել, չեմ կարծում: Եթե կոմունիկացիաների բացման վերաբերյալ կհաջողվի գալ ընդհանուր հայտարարի(դուք գիտեք՝ մեր մոտեցումները և սկզբունքները), բացառել չեմ կարող: Ես իմ խոսքում ասացի, որ մեր խնդիրն է հնարավորինս արագ ավարտին հասցնել բանակցությունները և ստորագրել խաղաղության պայմանագիր: Համենայնդեպս, մեր թիմը շատ ինտենսիվ է աշխատում»,-այսօր լրագրողների հետ հանդիպմանն ասաց Նիկոլ Փաշինյանը՝ պատասխանելով հարցին, թե առաջիկա բանակցություններից մեկում կարո՞ղ է խաղաղության պայմանագիր ստորագրվել:

Ադրբեջանն ուզում է Հայաստանի ապագայի և ներկայի բոլոր հնարավորություններն ու ռեսուրսներն իր տիրապետության տակ վերցնել: Հայաստանին նսեմացնելու գնով օգտագործում է իր բոլոր հնարավորությունները բանակցող կողմին ջախջախելու համար: Վաշինգտոնում արտգործնախարարների հանդիպումից առաջ տեղի ունեցան Տեղ գյուղի դեպքերը, հիմա էլ՝ բյուսելյան հանդիպումից առաջ Սոթքում մեր դիրքերի ուղղությամբ արձակված կրակոցները… Սոթքի հանքերն Ադրբեջանի համար թիրախ են դարձել, վաղն էլ կարող է Ամուլսարը թիրախ դառնալ:

Երեկվանից Վաշինգտոնում մեկնարկել են Հայաստանի ու Ադրբեջանի արտգործնախարարներ Արարատ Միրզոյանի և Ջեյհուն Բայրամովի գլխավորած պատվիրակությունների միջև բանակցությունները, որոնց ընթացքում, ըստ «Ամերիկայի ձայնի» հրապարակման, քննարկվել են «Հարաբերությունների կարգավորման համաձայնություն» փաստաթղթին առնչվող հարցերը։

Հետաքրքրականն այն է, որ և՛ Ալիևը, և՛ Էրդողանը, և՛ Չավուշօղլուն դեմ են Հայաստանում իշխանափոխությանը։ Նրանք բոլորն էլ Փաշինյանի հրաժարականը պահանջողներին՝ հայաստանյան ընդդիմությանը, գեներալիտետին, Արցախն ադրբեջանական չհամարողներին, խաղաղության կեղծ պայմանագրի կնքման դեմ հանդես եկողներին անվանում են ռևանշիստներ։ Ընդ որում, նույն ձևակերպումն են կատարում հայաստանյան ընդդիմադիրների մասին նաև Փաշինյանը և ՔՊ-ականները: Պատահականությո՞ւն է: Իհարկե ոչ:

Ամերիկյան հանրահայտ «Լիվինգսթոն խումբ» լոբբիստական ընկերությունը, որը հայտնի է իր խիստ հակահայկական գործունեությամբ Միացյալ Նահանգներում՝ ծառայություններ մատուցելով թուրք-ադրբեջանական լոբբիին Վաշինգտոնում, ծառայություններ է մատուցում Ազգային ժողովրդավարական բևեռ կուսակցությանը:

Հատկանշական է նաև այն հանգամանքը, որ մարտի 20-ին Մոսկվայում գտնվող ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը ՌԴ ԱԳ նախարարի հետ զրույցում համաձայնել էր Լավրովի միջնորդությամբ նախարարական հանդիպման: Բանակցություններին հաջորդած մամուլի ասուլիսի ընթացքում Լավրովը հայտարարեց, որ հանդիպում, ամենայն հավանականությամբ, կկազմակերպվի առաջիկայում՝ դիտարկելով երեք նախարարների զբաղվածության գրաֆիկը: