Հառիճը Շիրակի մարզի հայտնի պատմամշակութային ժառանգություն ունեցող, բայց միեւնույն ժամանակ սոցիալապես ծանր պայմաններով աչքի ընկնող համայնքներից է:
Վառելիք չունիմ, որ տունը տաքցնեմ, էրեխեն չմրսի: Իմ միակ հոգսն է, որ էրեխեն չմրսի,-ասում է Ա. Էլբակյանը եւ շարունակում, որ տարածված վիրուսների պատճառով Արմենը հիվանդացել է:
Գյումրիում տնակային թաղամասերը ստեղծվեցին երկրաշարժից անմիջապես հետո եւ այլեւս չվերացան: Տարրական պայմաններից զուրկ կացարաններում այսօր մեծանում են 1988-ին ծնված երեխաների փոքրիկները:
Մենք միշտ ներկայացրել ենք շենք-շինությունների հարցը՝ մոռանալով մարդկային ռեսուրսների կորուստները, որոնք այս տնտեսությունը պետք է վերականգնեին: Մենք լուրջ սերունդ ենք կորցրել և այդ բացը հիմա ենք զգում:
100 000 բնակչին ընկնող ՄԻԱՎ վարակի գրանցված դեպքերի հաշվով առաջին տեղում Շիրակի մարզն է, ինչը մասնագետները կապում են արտագնա աշխատանքի մեկնողների մեծ թվի ու իրազեկվածության պակասի հետ:
Ցեխաշաղախ փողոցները տանում են Գյումրու տնակային հերթական ավան: Ժանգոտ, գույնզգույն թիթեղներ ու փտած, քայքայված տնակներ` անվերջ ու անթիվ, միմյանց մոտ ու հեռու. մի կերպ հարմարեցրած քարաշեն տնակների բակերում ձմռան վառլիքն է ամբարված, դեսից-դենից հավաքած արկղերը, անպիտան իրերը:
Շիրակը հանրապետության ամենաաղքատ մարզն է վերջին 6 տարին շարունակ: Պաշտոնական վիճակագրության համաձայն` այստեղ աղքատության ցուցանիշը 45 տոկոս է:
«Սեւանի իշխանի պաշարների վերականգնման եւ ձկնաբուծության զարգացման հիմնադրամ»-ը Սեւանի ավազան թափվող գետերում իշխանի վերարտադրությունը վերականգնելու նպատակով այս տարի իրականացրել է կարեւոր ու հետաքրիր փորձնական մի նախագիծ, որը, կարելի է ասել, եղել է հաջողված:
Գյուղը միշտ ադրբեջանական կրակահերթերի տակ է: Սա արտագաղթի հիմնական պատճառն է: Բարեկամավանը լքելու պատճառներից են նաեւ գործազրկությունը, աղքատությունը: Այն, որ գյուղը դատարկվել է միանգամից, հաստատում է գյուղի դպրոցի ուսուցիչների ներկայացրած թվաբանությունը:
«Զբոսաշրջության հետ կապված մենք իրականում ցանկանում ենք մեծ ծրագիր իրականացնել: Կարծում ենք՝ Հայաստանը թերագնահատված է որպես տուրիզմի երկիր: Մոտ ժամանակներս էժան ավիաընկերության ծառայությունը, Ռուսաստանի քաղաքացիներին որոշակի արտոնությունների տրամադրումը նպաստելու են ոլորտի աճին, բայց մենք պետք է նաև որակյալ ծառայություններ մատուցենք»,-
Գյումրու ավագանու հերթական նիստը կայացավ կրկին միայն «Բալասանյան» դաշինքի ներկայությամբ: Ինչպես նորընտիր ավագանու անդրանիկ նիստին՝ հոկտեմբերի 10-ին, այնպես էլ այս անգամ՝ նոյեմբերի 10-ին ավագանու նիստից բացակայում էին քաղաքական 3 ուժեր` «ԳԱԼԱ»-ն, ԲՀԿ-ն և «Հայկական վերածնունդը», սակայն դա չխանգարեց, որ քվորում ապահովվի և քննարկման դրվի օրակարգային 46 հարց։
Կտավատի արտադրությամբ զբաղվող գյուղացու համար դժվար է հասկանալ, թե ինչպես է, որ կտավատի ձեթի մեկ լիտրը վաճառվում է միչնեւ 4-6 հազար դրամով, սակայն կտավատի 1 կիլոգրամը շուկայում վաճառվում կամ ձիթհաններում մթերվում է 600 դրամով, այն դեպքում, երբ մշակաբույսի 3 կիլոգրամից ստացվում է 1 լիտր ձեթ:
Հայաստանի Կառավարությունը 44.5 մլն դրամ կհատկացնի Շիրակի մարզի Ախուրյան բնակավայրում 3 շենքի եւ բակերի կառուցապատումն ավարտին հասցնելու համար: Համապատասխան որոշումն ընդունվել է Հայաստանի Կառավարության նոյեմբերի 3-ի նիստում:
Գյումրեցի Խաչիկյանների ընտանիքն ապրում է ծայրահեղ ծանր պայմաններում: Արդեն 15 տարի 11 անձից բաղկացած ընտանիքի համար որպես հիմնական կացարան է ծառայում քայքայված տնակը, որում բնակվելն այլևս անհնար է
Տիգրան Չիբուխչյանը նկատեց, որ մինչ հաջորդ տարվա մայիս նախատեսում են ստեղծել աշխարհում զիփ-լայնի ամենաերկար գիծը՝ 3.2 կմ, որը կանցնի հենց Ենոքավան գյուղի միջով: Ծրագիրն իրականացնում են «Հայնախագծի» հետ: Այս ծրագրին զուգահեռ զարկ կտրվի նաև ագրոբիզնեսին, մոտ մեկ տասնամյակ առաջ տնկված ավանդական հոնի պլանտացիայի բերքից օղի կթորեն ու չիր կպատրաստեն:
Վանաձորի նախկին քաղաքապետ Ս. Դարբինյանին պատկանող «Լոռիի ՃՇՇ» ՓԲԸ-ը ամիսներ շարունակ չի վճարել աշխատողների մի մասի աշխատավարձը: Այս մասին ահազանգել են Ընկերության երեք աշխատակիցներ՝ դիմելով ՀՔԱ Վանաձորի գրասենյակ:
Սահամամերձ Տավուշի և Պառավաքարի «Արմաթ» լաբորատորիաները ստեղծվել են One Armenia-ի նախաձեռնած հանգանակության շնորհիվ: One Armenia-ն ծրագրում է ևս 3 լաբորատորիա հիմնել Ալավերդիում, Տաշիրում և Նոյեմբերյանում: Արշավին միանալու համար այցելեք https://onearmenia.org/campaign/
Գեղարքունիքի մարզի տարածքում գործող կաթի վերամշակման 3 ձեռնարկությունները հիմնականում լուծում են կաթի մթերման խնդիրները՝ թեթեւացնելով անասնապահական տնտեսությունների հոգսերը եւ մթերված կաթի դիմաց վճարումները կատարելով ժամանակին: Ինչպես հայտարարեց Գեղարքունիքի մարզպետ Ռաֆիկ Գրիգորյանը, Գեղարքունիքի մարզի անասնապահական տնտեսությունները տարվա ընթացքում կաթի մթերման հետ կապված խնդիրներ չեն ունեցել:
Տուժողի մոտ ախտորոշվել է կրծքավանդակի ծակած-կտրած թափանցող վերք՝ հետին մասում: Եղել է արյունահոսություն, որը դադարել է վիրահատությունից հետո, թոքը դրենավորվել է: Դեռահասը գտնվում է վերակենդանացման բաժանմունքում:
Գյուղական համայնքում երիտասարդների կյանքը միապաղաղ է անցնում: Չկան ժամանցի վայրեր, պուրակներ, նաեւ աշխատատեղեր: Գյուղերում երիտասարդների հիմնական զբաղմունքը հողագործությունն է կամ անասնապահությունը:
Գյումրիում Հարությունյանների երեք անձից բաղկացած ընտանիքն հայտնվել է դրսում, նրանք ապրում էին Խրիմյան Հայրիկ փողոցի 237/327 հասցեի տնակում: Սեպտեմբերի 22-ին հրդեհի հետեւանքով ամբողջությամբ այրվել է նրանց կիսավեր կացարանը:
Հերիկում այսօր 12 տնտեսություն կա: Գյուղն այսօր լիահույս է ապագայի հանդեպ: Ծնողը տեսնելով իր երեխայի համար կառուցված դպրոցը, այլեւս չի մտածում նրան որեւէ տեղ տեղափոխելու մասին: Երեխան էլ այսօր մեծ ուրախությամբ է գնում մաքուր ու բարեկարգ, դեռեւս նախորդ տարի միայն երազանք թվացող դպրոց:
«Պատի աջ եւ ձախ մասերում բացված շերտերից հայտնաբերված հնագիտական նյութերը փաստում են, որ հնավայրն ակտիվորեն գործել է հազարամյակներ շարունակ: Մենք հողի շերտից ամբողջովին մաքրել ու բացել ենք մուտքին կից պարիսպը 20 մետր երկարությամբ եւ 12 մետր լայնությամբ: Դրսի պատի ճակատային հատվածում նկատվել է հնագիտական շերտ, որը, դատելով գտնված նյութերից, թվագրվում է ուշ բրոնզի եւ վաղ երկաթի դարերով: Նույն արտաքին պատի ստորին հատվածում նկատվել է ուրիշ պարսպի հիմնաքարերի շարվածք, որտեղից դուրս ենք բերել վանակատե, ոսկրե գործիքներ, սեւով փայլեցված խեցեղեն»:
«6 հեկտար առանձնացրել ենք հատուկ սերմադաշտի համար, ստացել մոտ 20 տոննա սերմացու, որը տրամադրելու ենք տնտեսություններին: Արդեն ստանում ենք պատվերները, ինչը նշանակում է, որ հնդկաձավարի մշակությամբ զբաղվել ցանկացողները շատ են թե՛ մեր գյուղում, թե՛ հարեւան համայնքներում»,-նշեց գյուղատնտեսը:
28-ամյա քանդված տնակի բազմոցին հազիվ տեղավորվել է 76-ամյա Կիմա Գրիգորյանը, սկեսրոջ մայրը, տիկին Կիմայի 2 որդիները մահացել են վերջին տարիներին, որդեկորույս մայրն ասում է, որ ինքը առողջական խնդիրներ ունի, հաճախ գիշերները չի կարող քնել ոտքերի ցավի պատճառով:
Լիանան 5 երեխայի մայր է: 11-ամյա Լիլիթն ու 9-ամյա Մոնիկան դպրոցական են, 6-ամյա Աննան ու Տիգրանն այս տարի առաջին անգամ են դպրոց ոտք դնելու: Նպաստով ապրող Ավագյանների ընտանիքի համար սեպտեմբերի 1-ը նոր փորձություն է:
«Անցած տարի 1 հակ խոտը կապվում էր 140-150 դրամով, իսկ այս տարի կոոպերատիվի կողմից սահմանվել է 100 դրամ, ինչը մեծ օգուտ է գյուղացիական տնտեսություններին: Եթե մենք կարողանանք հաջորդ տարի ձեռք բերել նաեւ հնձելու եւ հավաքելու համար բավարար տեխնիկա, կկարողանանք նաեւ այդ ուղղությամբ թելադրել մատչելի գներ: Եվ այս դեպքում ճամբարակցին մեկ հեկտարի հաշվով կշահի 3-4 հազար դրամ: Ինչ խոսք, ձեռք բերված տեխնիկան նկատելիորեն կարող է նպաստել անասնագլխաքանակի աճին»,- նշեց Յուրա Ավալյանը:
Մեր իրականության մեջ, ցավոք, երբեմն հայրենասիրության սահմաններն սկսվում ու ավարտվում են պաթետիկ հայտարարություններով ու բաժակաճառերով: Ու որպես կանոն, ավելի քիչ խոսում են նրանք, ովքեր ուղղակի գործ են անում՝ իրենց հնարավորությունների սահմաններում:
Գյումրիում ու Վանաձորում ՏԻՄ ընտրությունները կկայանան հոկտեմբերի 2-ին: Առաջին անգամ այս երկու քաղաքներում ընտրություններն անցկացվելու են նոր ընտրակարգով. համամասնական ընտրակարգով անցկացվելու են ավագանու ընտրություններ, իսկ քաղաքապետերն ընտրվելու են ավագանու կողմից:
Արթիկի ՀՀԿ-ական քաղաքապետ Արսեն Աբրահամյանն այսօր լրագրողների հետ հանդիպման ընթացքում հայտարարեց, որ Արթիկի ջրհեղեղի ժամանակ հանքարդյունաբերության արդյունքում գոյացած թափոնները սելավի հետ լցվել են քաղաք: