Ապրիլի 19-ին Արցախի նախկին պետնախարար, Ադրբեջանի կողմից ապօրինաբար կալանավորված բարերար Ռուբեն Վարդանյանի ընտանիքը տարածած հայտարարությամբ տեղեկացրեց, որ Բաքվի բանտում պահվող Վարդանյանը հացադուլ է հայտարարել։
Երեկ երեկոյան Ճանապարհային դեպարտամենտ հիմնադրամը տեղեկացրել էր, որ Լծեն-Տաթև ճանապարհահատվածում՝ Մ-2 միջպետական ճանապարհի 234-րդ կմ-ում փլվածք է տեղի ունեցել։ Փլվածքի հետևանքով ճանապարհը երկկողմանի փակ է։
168.am-ը Բերքաբերի գյուղապետ Տիգրան Հարությունյանից հետաքրքրվեց, թե ի՞նչ աշխատանքներ է իրականացնելու ստեղծված խումբը, ինչպե՞ս է պատկերացնում իր աշխատանքը, եթե Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև արդեն ստորագրվել է գործընթացը սկսելու և Տավուշից տարածքներ զիջելու վերաբերյալ փաստաթուղթ, որի մասին խոսել է Նիկոլ Փաշինյանը, իրատեսակա՞ն է, որ որևէ բան կփոխի։
168.am-ի հետ զրույցում ռազմական փորձագետ Հայկ Նահապետյանն իրավիճակը Տավուշում և առհասարակ Հայաստանի շուրջ պայթյունավտանգ է համարում, քանի որ, եթե այսպես շարունակվի, և Նիկոլ Փաշինյանը կատարի իր տերերի հանձնարարությունները, ապա Հայաստանը չորս կողմից հայտնվելու է շրջափակման մեջ՝ արժանանալով Արցախի ճակատագրին։
Այսօր խորհրդարանում լրագրողների հետ զրույցում ԱԺ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր, Պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Վլադիմիր Վարդանյանն ասաց, որ Ադրբեջանի պատվիրակությունը ԵԽԽՎ չի վերադարձել՝ տարածված տեղեկատվությունն իրականությանը չի համապատասխանում։
Այսօր Տավուշի մարզի Կիրանց գյուղում լրագրողն ԱԺ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Վահե Ղալումյանին ուղիղ հարց տվեց՝ ինչպե՞ս են ՔՊ-ականները նայում բնակիչների աչքերի մեջ, իշխանական պատգամավորը պատասխանեց, թե լրագրողը կարող է իրեն նայել ու պատկերացնել։
Երեկ գիշերվանից Տավուշի մարզի մի քանի սահմանամերձ գյուղերում մեկնարկած բողոքի ակցիան շարունակվել է նաև այսօր։ Տավուշի մարզ էր մեկնել նաև ՆԳ նախարար Վահե Ղազարյանը՝ բնակիչների հետ զրուցելու, նրանց մտահոգող հարցերին պատասխանելու նպատակով: Բայց այդպիսի մի զրույցի ժամանակ նախարարի և բնակիչներից մեկի՝ պահեստազորի գնդապետ Միհրան Մախսուդյանի միջև վեճ տեղի ունեցավ։
Լրագրողի հարցին՝ ՌԴ նախագահի հետ Տավուշից ռուսական հենակետերը դուրս բերելու հարցը քննարկվելո՞ւ է, Նիկոլ Փաշինյանը պատասխանեց, թե չի կարծում, որ այդտեղ քննարկելու հարց կա, քանի որ ամեն ինչ ակնհայտ է. ռուսական հենակետերը Տավուշից դուրս են բերվելու։
Նիկոլ Փաշինյանի խոսքով՝ սահմանազատման և սահմանագծման աշխատանքների համատեղ հանձնաժողովը զբաղվում է զուտ սահմանազատման հարցերով, իսկ խաղաղության պայմանագիրը բանակցվում է բոլորովին ուրիշ ձևաչափում։ Ըստ նրա՝ այդ պայմանագիրն իր իրավական կարգավիճակով շատ ավելի բարձր փաստաթուղթ է, քան սահմանազատման հանձնաժողովների կանոնակարգը։
Ես խորհրդարանի ամբիոնից ասել եմ, որ մեր սահմանները մեկ թվականի քարտեզով չեն։ Նախկինում գուցե իրադրության այլ պատճառով մի քիչ դժվար էր սա ներկայացնելը, բայց տեսեք՝ 2024 թվականին որոշում է Բաղանիս, Բաղանիս-Այրում, Ոսկեպար-Ասկիպարա-Կիրանց-Խեյրիմլի ինչ-որ հատվածներ։ Այստեղ մենք ունենալու ենք 2024 թվականի քարտեզ, հիմնված նախկին որևէ քարտեզի հիման վրա։ Այս տարի հնարավոր է՝ մենք այլ հատվածներ սահմանագծենք, որը կֆիքսվի 2024 թվականի քարտեզով, բայց ակնհայտորեն մենք այս տարի ամբողջը չենք ավարտելու։ 2025 թվականի քարտեզ էլ է լինելու, մեծ հավանականությամբ, 2026 թվականի էլ։
Այսօր Ստեփանավանում Նիկոլ Փաշինյանը լրագրողների հետ զրույցում անդրադառնալով լրագրողների բարձրացրած հարցին, թե հնարավո՞ր է՝ Ադրբեջանի հետ տարածքներ փոխանակվեն, ասաց՝ տարածքների փոխանակման հարցը շատ լուրջ հանրաքվեի անհրաժեշտություն ունեցող հարց է։
Երեկ գիշերվանից Տավուշի մարզի Ոսկեպար, Կիրանց և այլ գյուղերի բնակիչները բողոքի ակցիա են անում՝ իրենց անհամաձայնությունը հայտնելով իշխանությունների կողմից իրականացվող սահմանազատման գործընթացի վերաբերյալ։
«Եթե հիմա մեզ հաջողվի սա պահել աշխատանքային մակարդակում և հարցը չդարձնել քաղաքական օրակարգի մաս… ի դեպ, ուզում եմ ասել, որ այն նույն խնդիրները, որոնք ծագում են մեզ համար, այն նույն խնդիրները հնարավոր է տեղ-տեղ ծագեն նաև Ադրբեջանի համար։ Այստեղ ի՞նչն է խնդիրը, որ ադրբեջանական գյուղերում մարդիկ չեն ապրում, իսկ մեր գյուղերում ապրում են։ Այստեղ այս տարբերությունը կա, Խորհրդային Միության ժամանակ Ոսկեպարը և Ասկիպար գյուղերն ըստ էության իրար մեջ են եղել։ Նույնը Կիրանցը և Խեյրիմլի գյուղը իրար շատ մոտ են եղել»։
Ոնց կարող ա թուրքն էս հողում ապրի. Կիրանցի 85-ամյա բնակիչ
Կիրանցում հավաքված սահմանամերձ մի քանի բնակավայրի բնակիչներ պահանջում են ՀՀ իշխանություններից չգնալ միակողմանի զիջումների և տարածքներ չհանձնել Ադրբեջանին։
Պահեստազորի գնդապետ Միհրան Մախսուդյանն այսօր Կիրանցում լրագրողների հետ զրույցում ասաց՝ Տավուշի մարզպետն ու իշխանությունը շարունակում են ժողովրդին խաբելով՝ իրականացնել սահմանազատում ու սահմանագծում։
«Տեսեք, սա դպրոցն է, հիմա ասում են՝ դպրոցի կողքով պետք է ճանապարհ գնա, այս գյուղն արդեն վերջացավ, այդ գյուղին կյանք էլ չի լինելու, խաչ ենք քաշում։ Ոչ միայն այս գյուղը, այլև ամբողջ այս պաշտպանական համակարգը քանդվում է, բոլոր ինֆրակառուցվածքները հեչ են լինում։ Այսինքն՝ Փաշինյանի ասածների մեջ որևէ դրական բան չկա։ Սա միակողմանի զիջում է, և մարդկանց ասում է՝ հաշտ եղեք այս իրականության հետ, ինչպե՞ս կարող են հաշտ լինել»,- նշեց Գառնիկ Դանիելյանը։
Երեկ կեսգիշերից հետո Տավուշի մարզի մի շարք գյուղերի բնակիչներ փակել էին Հայաստան-Վրաստան միջպետական ճանապարհը՝ իրենց անհամաձայնությունը հայտնելով ՀՀ իշխանությունների կողմից իրականացվող սահմանազատման գործընթացին, որը, բնակիչների խոսքով՝ միակողմանի զիջում է և որը վտանգի տակ է դնում իրենց ու ամբողջ Հայաստանի անվտանգությունը։
«Պայմանավորվածությունները ձեռք են բերվել Ալմա Աթայի հռչակագրի հիման վրա։ Ինչպես ինձ են հայտնել, այն հատվածը, որտեղով անցնում է մայրուղին, այդ համաձայնությունների մեջ ներառված չէ»,- շեշտեց նա։
«Երբ Ռուսաստանը Գաբալայից դուրս եկավ, իրենց համար շատ մեծ սխալ էր, երբ կրկին թույլ տվեցին «իրենց տարածքում» նորից ունենալ ռուսական ներկայություն։ Հետևաբար՝ վերջին տարիներին Ադրբեջանը, ՀՀ իշխանության հետ միասին, շարունակում էին ստեղծել հիմքեր, թե ինչու պետք է խաղաղապահները դուրս գան տարածաշրջանից, ՌԴ-ում դա հասկանում էին»,- շեշտեց Սերգեյ Մելքոնյանը։
Քաղաքագետ Հրանտ Միքայելյանի խոսքով՝ միջազգային իրավունքը ռազմական ուժով որևէ պայմանագրի պարտադրումը բացառում է։
ԵՊՀ իրանագիտության ամբիոնի վարիչ, իրանագետ Վարդան Ոսկանյանի խոսքով՝ երկրների տարածքային ամբողջականության վերաբերյալ Իրանի կողմից հնչեցրած «Կարմիր գծերի» մասին հայտարարությունը եղել է ամենաբարձր մակարդակով։
«Եթե տարածքներ ենք տալիս ու դիմացը ոչինչ չենք ստանում՝ Հայաստանին սպասվում է կործանում։ Իսկ եթե Հայաստանը տարածքներ է տալիս, Ադրբեջանն էլ Հայաստանին է վերադարձնում տարածքներ՝ ստանում ենք հավասարակշռություն։ Լավ, թող Ադրբեջանին տանք այն, ինչն ադրբեջանական է, բայց ինչը որ հայկական է, դրանք էլ Ադրբեջանը պետք է վերադարձնի։ Հենց նույն Տավուշում, Բերքաբեր գյուղում հողեր կան, որոնք Ադրբեջանի հսկողության տակ են, այդ հողը թող վերադարձնեն, եթե փոխզիջում է, թող գնան մաքուր փոխիզումների, ոչ թե զուտ զիջումների։
«Ես Բաղանիսում անվտանգ եմ ապրել, ունեմ 3 անչափահաս երեխա, իմ նպատակն է, որ իմ երեխաներն էլ Բաղանիսում անվտանգ ապրեն, մենք այլ նկրտումներ չունենք»,- ընդգծեց Ն. Սահակյանը։
ԱԺ նախկին պատգամավոր, քաղաքական վերլուծաբան Արման Աբովյանն այսօր «Տավուշ. Արտաքի՞ն, թե՞ ներքին դիմադրության շարժում» քննարկման ժամանակ ասաց, որ վատ լուր ունի իշխանությունների համար, մարդիկ շատ լավ հասկանում են, որ իշխանություններն իրենց դնում են հիմարի տեղ։
Քննիչը կանչում է օպերների, Շենգավիթի քրեականի պետին, փորձում են նրան ձեռնաշղթաներ հագցնել, որից հետո իմ աչքի առաջ նրան գցում են գետնին, ոտքը դնում են գլխին, այնպես, որ ներքնաշորերը վրայից հանում են։ Ոտքը դնում են գլխին, ձեռքերը ոլորում են, գլուխը հարվածում են այստեղ ու այնտեղ՝ մի 20 րոպե։
Երեկ նախ ադրբեջանական լրատվամիջոցները հայտնեցին, որ Արցախի Հանրապետությունում գտնվող ռուս խաղաղապահների զորակազմը դուրս է գալիս Արցախից: Ադրբեջանի նախագահի օգնական Հիքմեթ Հաջիևն ասել էր, որ ռուս խաղաղապահներին դուրս բերելու որոշումը կայացրել են ՌԴ-ի և Ադրբեջանի բարձրագույն ղեկավարությունները:
2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ին և դրան հաջորդած մի քանի օրերի ընթացքում Ադրբեջանն Արցախի Հանրապետությունն ամբողջովին օկուպացնելուց, խաղաղ բնակիչներին ցեղասպանության վտանգի ներքո էթնիկ զտման ենթարկելուց հետո, օրերս Ստեփանակերտից հանել է Կարմիր խաչի գրասենյակը և տեղափոխել ադրբեջանական Բարդա քաղաք։
Այս տարի մարտին հայտնի դարձավ, որ իշխանությունը որոշել է պետականացնել գրողների և նկարիչների միությունների շենքերը։ Գլխավոր դատախազությունը դատարան էր դիմել այդ շենքերը պետությանը վերադարձնելու պահանջով։ Իրավապահները պնդում են՝ միությունների շենքերն 90-ականներին ապօրինի են մասնավորեցվել՝ առանց պետության որոշման։
Քանդակագործ Հաղթանակ Շահումյանի գնահատմամբ՝ մշակութային միջավայրն այսօր դարձել է խոցելի, և տպավորություն է, որ ամեն մի նորամուծություն փորձարկվում է հենց այդ միջավայրի վրա։
