«Մեր տղաները Բաքվի բանտերում ենթարկվում են ամենավերջին ստորացումներին, խոշտանգումներին, բայց իշխանությունը լուռ է։ Հիշում եք, որ ադրբեջանցի զինվորներ անցան մեր կողմ, պահակին սպանեցին, ի՞նչ արեց ՀՀ իշխանությունը, այդ զինվորներին վերցրեց ու հանձնեց Ադրբեջանին։ Նա ո՞վ դարձավ, որ հային սպանողին հանձնի Ադրբեջանին ու փոխարենը չպահանջի որևէ հայ գերու։ Ո՞վ է տեսել երկրի ղեկավարն իր քաղաքացուն թողած, թշնամուն պաշտպանի, սա հազվադեպ բան է։
Արցախի Հանրապետության վտանգված հուշարձանները, ինչպես նաև Ադրբեջանի կողմից արդեն լիովին ոչնչացված հուշարձանները, իրենց ամբողջ պատմությամբ կհավաքագրվեն և ալբոմի տեսքով կներկայացվեն հանրությանը։ Գործընթացը ծանր է, ժամանակատար ու աշխատատար, բայց պետք է իրականություն դառնա։
Արցախի տարբեր հասարակական կազմակերպությունների, անհատների նախաձեռնությամբ մարտի 29-ին Ազատության հրապարակում տեղի կունենա մեծ հանրահավաք։ Բարձրաձայնվելու են տարբեր խնդիրներ, որպես առաջնային խնդիր՝ շեշտվելու է արցախահայերի հավաքական վերադարձը։
ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների խորհրդի 58-րդ նստաշրջանի արդյունքներով Եկեղեցիների Համաշխարհային Խորհուրդը (The World Council of Churches) հանդես է եկել Ադրբեջանում պահվող հայ գերիներին անհապաղ ազատ արձակելու մասին հայտարարությամբ։
«Էքրեմ Իմամօղլուի վարկանիշը հատկապես վերջին օրերի ընթացքում բավականին բարձրացել է։ Միայն մեկ փաստ նշեմ՝ ինստագրամյան հարթակում 24 ժամվա ընթացքում նրա հետևորդների թիվն աճել է 400.000-ով, ինչը բավականին լուրջ թիվ է, ընդ որում՝ երիտասարդ զանգվածն է»,- հավելեց Մհեր Աբրահամյանը։
Ցավոք, անվտանգության առումով մենք այսօր ապահովագրված չենք, մեր անվտանգությունը երաշխավորող իշխանություն չունենք, փոխարենը՝ իրենք խոսում են ինչ-որ անհասկանալի համաձայնագրերի մասին»,- նշեց Դավիթ Շահնազարյանը։
«Ես այն կարծիքին եմ, որ լավ աշխատանքի պարագայում կարելի է այս «շենքն» աստիճանաբար կառուցել ու բարձրացնել վերև։ Սկզբում շատերը թերահավատ էին, որ որևէ արդյունք չի ունենա այս ամենը, բայց մենք տեսնում ենք՝ քայլ առ քայլ արդյունքը կլինի։ Իսկ մենք՝ նկատի ունեմ մեր ազգը, այս հարցերը պետք է հնարավորինս բարձրացնի տարբեր երկրներում ու նրանց խորհրդարաններում»,- հավելեց Վ. Բալայանը։
«Թվում է՝ այլևս թշնամուն զիջելու բան չկա, բայց ոչ՝ կա, Հայաստանն ամբողջությամբ, սա՛ է թշնամու պահանջը։ Ունենք իշխանություն, որի մեջ որևէ ազգային ու հայկական զգացում չկա, հետևաբար՝ այդ իշխանությունը Հայաստանն էլ կտա, հայ ժողովրդին էլ կծախի։ Ես չեմ զարմանա, որ վաղը Փաշինյանը հայտարարի, թե մենք արմատներով ադրբեջանցի ենք արդեն։
2022 թվականի սեպտեմբերի 13-14-ին Ադրբեջանի ագրեսիայի հետևանքով Ներքին Հանդի գերեզմանոցը և այլ հատվածներ անցել են Ադրբեջանի վերահսկողության տակ։
Մարտի 15-ին Գյումրիում մեկնարկել է նախընտրական քարոզարշավը, որին մասնակցում են 9 քաղաքական ուժեր և դաշինքներ։ Չնայած քարոզարշավի 4-րդ օրն է, սակայն արդեն ակնհայտ են գյումրեցիների տրամադրությունները։
Այսօր Շվեյցարիայի դաշնային ժողովի վերին պալատը՝ Կանտոնների խորհուրդը, ընդունեց №24.4259 նախագիծը՝ «Լեռնային Ղարաբաղի համար Խաղաղության ֆորում. հայերի վերադարձի հնարավորության ապահովում» վերնագրով։ «46 անդամներից 29-ը կողմ քվեարկեցին նախաձեռնությանը, որով կոչ է արվում Շվեյցարիայի իշխանություններին հիմնել առանձնացված հարթակ՝ Լեռնային Ղարաբաղի և Ադրբեջանի ներկայացուցիչների միջև երկխոսության համար»։
Քաղաքագետը շեշտեց՝ առհասարակ, երբ Սահմանադրություն են փոխում, պետք է հստակ ներքին մոտիվներ ունենան, օրինակ՝ կառավարման համակարգն են վերանայում, մարդու իրավունքների պաշտպանության ինստիտուտներն են ուժեղացնում, և այլն։ Սակայն կոնկրետ Հայաստանի դեպքում գործում է միայն արտաքին պարտադրանքը, այլ բացատրություն չի կարող լինել։
Օրերս Արցախում վառելիքի պահեստի պայթյունից զոհվածների հարազատները բաց նամակ են հղել ՀՀ կառավարությանը, Ազգային ժողովին, ՀՀ վարչապետին և ՀՀ պաշտպանության նախարարին։
«Բաժնի պետն ասում է՝ խոստովանիր, որ դու ես կատարել, այստեղից դուրս կգաս, այնպես կանեմ, որ ոչ մի բանի հետ կապ չես ունենա։ Ասացի՝ խոստովանելու բան չունեմ։ Ուզում էին գործը գլխիս կապեին, որովհետև գողերին չէին կարողանում գտնել»։
«Մի կողմից՝ թվում է, թե սա դրական է, բայց մյուս կողմից, երբ Ադրբեջանի ագրեսիվ քաղաքականության դեպքում չկա որևէ երաշխավոր, բնականաբար, այս պայմաններում խոսել այդ փաստաթղթի իրական անվտանգության երաշխիք լինելու մասին՝ ուղղակի ճիշտ չէ»,- 168.am-ի հետ զրույցում նշեց Աշոտ Մելքոնյանը։
«Ադրբեջանի պահանջներին որևէ սահմանագիծ չկա, այսինքն՝ որքան զիջեն, այնքան պահանջելու է։ Չեմ էլ կարծում, որ Ադրբեջանը պատրաստվում է ստանձնել որևէ պարտավորություն՝ թեկուզ որևէ թուղթ ստորագրելով»,- ընդգծեց Կարեն Վրթանեսյանը։
Դժոխքն էլ իր խնդիրներն ունի, ու այնտեղի բնակվողները փորձում են տարբեր ճանապարհներ գտնել, որպեսզի այդ խնդիրները լուծեն, օրինակ, գտնել մի ներդրողի, որպեսզի դժոխքում ներդրումներ անի, ներդրողը հայտնվում է, բայց պայմաններ է առաջ քաշում՝ պետք է սեփականաշնորհի ամբողջ դժոխքը, որից հետո կանի ներդրումներ։ Ներկայացման մեջ խտացված են տարբեր կերպարներ՝ պետական չինովնիկից՝ մինչև մարմնավաճառ։
Բաբկեն Պիպոյանը նաև հիշեցրեց Առողջապահության նախարարության կողմից հրապարակված վերջին հայտարարությունը, որը, նրա բնորոշմամբ՝ «դեգեներատություն» էր, քանի որ նույն հայտարարության մեջ նախարարությունը նշում է, որ նշված դեղերն անվտանգ են, որակի հետ կապված խնդիրներ չունեն, բայց մի քանի տող հետո ասում է՝ խուսափեք դրանց օգտագործումից։
«Հայտնվել ենք մի իրականության մեջ, երբ Խորհրդային Միության ժամանակ կարելի էր խոսել Անդրանիկից, Նժդեհից, տանն ունենալ նրանց նկարները, բայց Նիկոլի օրոք այդ ամենի մասին խոսելն արգելվում է»,- նշեց Արթուր Գևորգյանը։
«Շինարարությունը սկսվել է 2019 թվականի դեկտեմբերից, մինչև այսօր ի՞նչ են անում՝ չգիտեմ, ընդհանրապես տեղյակ չեմ, ինձ հետ չեն խորհրդակցում, ինձ չեն հարցնում: Այսինքն՝ ի՞նչ խորհրդակցեն, մեկ է՝ չեն աշխատում, ոչ մի բան չի արվում, տեսնում ենք էլի»,- հավելեց մեր զրուցակիցը։
Տավուշի մարզի Իջևանի Աչաջուր գյուղի բնակիչ Սևադա Ղուկասյանը չի հավատում, որ իր համերկրացի Նիկոլ Փաշինյանն իր հռչակած «խաղաղության պայմանագրով» Հայաստանին խաղաղություն կբերի։ Ասում է՝ քանի անգամ էշով է եկել Երևան՝ փորձելով Նիկոլ Փաշինյանին տուն տանել ու երկիրը փրկել աղետից՝ չի ստացվել, իրեն բերման են ենթարկել, հետո բաց թողել, ու ստիպված առանց Նիկոլ Փաշինյանի է վերադարձել Իջևան։
«Օրվա իշխանությունը գնալու է այն նույն ճանապարհով, որով արդեն 7 տարի գնում է՝ զիջողական ճանապարհով։ Ադրբեջանն ու Թուրքիան ներկայացնում են պահանջներ, ՀՀ իշխանությունը սկզբում հայտարարում է, թե չի անելու, հետո ձևափոխում է ու կատարում։ Եթե չանի, Ալիևը հարվածելու է, իսկ Փաշինյանը դուրս է գալու կրկին հայտարարի, թե՝ ժողովուրդ ջան, պետք է անենք, հակառակ դեպքում պատերազմ կլինի»,- նշեց Կ. Իգիթյանը։
Թող Ադրբեջանին հստակ ասեն՝ գույքագրի ու ներկայացնի իր հստակ պահանջները, որպեսզի Հայաստանը կողմնորոշվի՝ այդ պահանջներով նման պայմանագիր իրեն անհրաժե՞շտ է, թե՞ ոչ։ Իսկ եթե այսպես են շարունակելու, հնարավոր է՝ մինչև 3000 թվական նման պայմանագիր չստորագրվի։
Ռազմական փորձագետ Դավիթ Ջամալյանը շեշտում է՝ տեղի ունեցող գործընթացները Հայաստանի համար մեծ աղետ են բերելու, հատկապես՝ ՀՀ Սահմանադրությունը փոխելու պարագայում։
«Մենք մեր հարաբերությունները խզել ենք բոլոր պետությունների հետ, մեր հարաբերությունները մնացել են Ադրբեջանի ու Թուրքիայի հետ։ Չգիտեմ՝ ինչու, իշխանությունը մտածում է՝ այդ խաղաղության պայմանագրից հետո Ադրբեջանն ու Թուրքիան խաղաղ կմնան, ու ամեն ինչ լավ կլինի»։
ՀՀ ԶՈՒ գլխավոր շտաբի նախկին պետ, նախկին գլխավոր ռազմական տեսուչ, գեներալ-գնդապետ Մովսես Հակոբյանի կարծիքով՝ Բաքվում ապօրինի պահվող հայ պատանդների և գերիների հարցը ո՛չ քաղաքական, ոչ էլ դիվանագիտական լուծում չունի։
Գլխավոր դատախազ Աննա Վարդապետյանը միջնորդել է Ազգային ժողովին պատգամավորներ Հովիկ Աղազարյանի և Տարոն Մարգարյանի նկատմամբ քրեական հետապնդում հարուցելուն համաձայնություն տալու մասին։
Նախորդ տարվա դեկտեմբերի 18-ին Ալիևը հայտարարել էր, որ 300.000 ադրբեջանցիներ դիմել են ՀՀ կառավարությանը վերադարձի պայմաններ ստեղծելու խնդրով՝ հավելելով, որ այդ հարցի շուրջ դեռ ՀՀ իշխանությունների պատասխանին են սպասում։
ՀՀ վաստակավոր արտիստ, Արցախի այա Մադլեն Ասրյանը ցավով է հետևում Բաքվում ընթացող շինծու դատավարությանը, առավել մեծ ցավով է նայում այն լուսանկարները, որոնցում հայ պատանդները, գերիները հյուծված տեսք ունեն։
Հայաստանի ազգային արխիվի նախկին տնօրեն, պատմական գիտությունների դոկտոր Ամատունի Վիրաբյանի խոսքով՝ նորանկախ Հայաստանի պատմության մեջ չի եղել նման դեպք, որ Հայաստանի պետական բյուջեի հաշվին գումար ծախսվի թուրքերի համար։
