#Ռազմական փորձագետ

«Ադրբեջանը ցանկանում է Հայաստանին առհասարակ դուրս մղել քաղաքական որևէ գործընթացից, թեկուզ միջազգային ասպարեզում։ Այսինքն՝ ըստ Ադրբեջանի, Հայաստանի բոլոր հարցերը պետք է լուծի միայն Ադրբեջանը՝ չպետք է լինեն ռուսներ, եվրոպացիներ, չպետք է լինեն որևէ ազգի ներկայացուցիչներ։ Հիմա Ադրբեջանն իրեն այնպես է պահում, կարծես Հայաստանի տերն ու տիրականն է, ու կողքից էլ զարմանում, թե այս ի՞նչ եվրոպացիներ են պտտվում սահմանին։ Ադրբեջանն անընդհատ դժգոհություններ է հայտնում, որ ինչո՞ւ դիտորդական առաքելությունը գնաց այստեղ կամ այնտեղ, այն դեպքում, երբ առաքելությունը ՀՀ տարածքում է»,- 168.am-ի հետ զրույցում նշեց Կարեն Վրթանեսյանը։

Ինձ հետաքրքիր է, եթե էս ողորմելիների հույսն ու հավատը Ֆրանսիան է, մենք այդ հույսով Սյունիք պահող ե՞նք, էլ չասած՝ այդ ֆրանսիական զենքը մինչև գա-հասնի տեղ, սահմանափակ ծավալներով, էլ չասած, որ այդ զենքի տեղափոխման միակ ճանապարհը Վրաստանն է, որը 2020 թվականին օդը փակել էր։

«Հիմա ես հասկանում եմ, որ իրենք ստիպված են այդ հետքայլերն անում, բայց գիտեմ նաև, որ ինչ-որ պահից մի քանի քայլ առաջ են անելու: Բայց հասկանո՞ւմ եք՝ ամեն հետքայլ ավելի է բարդացնելու այդ մի քանի քայլ առաջ գալը։ Այնուամենայնիվ հայ-ռուսական հարաբերությունները, հայ-իրանական հարաբերությունները, այդ հարաբերությունների դաշնակցային բնույթն այլընտրանք չունի»:

Հաջիևը նաև հայտարարել է, որ սահմանափակումներ պետք է կիրառվեն նաև Հայաստանի զինված ուժերի նկատմամբ, հիշեցնելով, որ «Իրաքի և Քուվեյթի պատերազմից հետո որոշակի սահմանափակումներ են կիրառվել՝ կապված իրաքյան զինված ուժերի զարգացման հետ», նույնը պետք է լինի նաև Հայաստանի զինված ուժերի դեպքում»։

«Ադրբեջանի համար այս պրակտիկան նոր չէ, նա ինֆորմացիոն հող պետք է նախապատրաստի նոր ագրեսիայի համար, և այդ հողը նախապատրաստվում է։ Այլ հարց է՝ այսօրվա բարդագույն աշխարհաքաղաքական իրավիճակում Ադրբեջանի ղեկավարությունը կգնա՞ այդ քայլին, թե՞ ոչ։ Ըստ էության, այս դեպքում Ադրբեջանին հիմնական զսպող գործոնը բարեկամ Իրանն է, սա ես ցավով եմ ասում, որ այդ ագրեսիան կանխողը ոչ թե մեր երկրի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունն է, այլ բարեկամ երկիրը։

«Քաղաքական առումով սա նրա կողմից կապիկություն է։ Թող չեղարկեն 1995 թվականի Հայաստանի ու Ռուսաստանի միջև համագործակցության վերաբերյալ պայմանագիրը, որով ՀՀ-ում տեղակայվել է ռուսական 102-րդ ռազմաբազան։ Նաև կարող է չեղարկել 1992 թվականի սեպտեմբերի 30-ին երկու պետությունների միջև միջպետական պայմանագիրը, ըստ որի՝ հայ-թուրքական ու հայ-իրանական սահմանին պետք է ծառայություն իրականացնեն ռուս սահմանապահները։ Նիկոլը մտածում է, որ եթե ԱԺ ամբիոնից նման հայտարարություն անի, կարող է Ռուսաստանը վախենա, Արևմուտքի հետ իր խաղերին թեթև նայի։

Բազմաթիվ քաղաքացիներ տեսաուղերձով կամ ֆեսյբուքյան իրենց էջերում գրառումներ կատարելով՝ հայտարարել են՝ մասնակցելու են մայիսի 26-ին Հանրապետության հրապարակում «Տավուշը հանուն հայրենիքի» շարժման հրավիրած հանրահավաքին, որն անցկացվելու է Տավուշի թեմի առաջնորդ Տեր Բագրատ արքեպիսկոպոս Գալստանյանի գլխավորությամբ։

«Բնականաբար, այս իշխանությունները մշտապես գնացել են ՀԱՊԿ-ից դուրս գալու ճանապարհով։ Նրանց կողմից ամենաստոր քայլն արվել է այն ժամանակ, երբ ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղար Յուրի Խաչատուրովին շինծու մեղադրանքով հետ կանչեցին։ Սա ոչ միայն վաստակ ունեցող զինվորականի հանդեպ էր անարգանք, այլև ՀԱՊԿ-ի։

Ըստ Ջամալյանի՝ եթե Նիկոլ Փաշինյանին հաջողվի զարհուրելի զեղծարարությունների գնով Սահմանադրություն փոխել, որով կհրաժարվենք Արցախի հայապատկանության հեռանկարից, զրկվելու ենք ազգային նկարագրից, անգամ ազգային խորհրդանիշներն ենք պետականորեն ուրանալու, ապա Թուրքիայում, Ադրբեջանում, Լոնդոնում գրված Սահմանադրության հիման վրա ծնվող պետությունն այլևս հայոց պետականություն չի լինելու:

«Երկիրը պետք է բերվի տոտալ մոբիլիզացիայի, տոտալ ինքնապաշտպանության։ Եթե հարձակվեցին, ո՞ւմ ենք բողոքելու։ Հիմա Ալիևը մոտիվացիա է ստեղծում իր բանակի անձնակազմի համար, նա իր ժողովրդին, բանակին պատրաստում է   հերթական ազատագրական պատերազմին»,- եզրափակեց Հայկ Նահապետյանը։

Ռազմական փորձագետ Հայկ Նահապետյանը Ֆրանսիայի կողմից ռազմատեխնիկական աջակցության մասին իշխանությունների տարատեսակ «գովազդներին» ի պատասխան՝ հիշեցնում է. «Սովորաբար, պետությունները, երբ այլ երկրների հետ զենք-զինամթերքի պայմանագրեր են կնքում, այդ մասին չեն բարձրաձայնում, որովհետև դա տվյալ պետության ռազմավարական ու մարտավարական նպատակների մասին է հուշում»:

Ռազմագետ Դավիթ Ջամալյանը 168.am-ի հետ զրույցում համոզմունք հայտնեց, որ այժմ բոլոր գործողությունները զարգանում են «նիկոլական մանիպուլյացիաների տրամաբանությամբ»: Նրա գնահատմամբ՝ ՀՀ ներկա իշխանությունները ո՛չ միայն դրական քայլ չեն անում ՀՀ տրանսպորտային ապաշրջափակման գործընթացում, այլև ռուսներին տարածաշրջանից հեռացնելով՝ շատ ավելի մատչելի թիրախ են դարձնում Սյունիքը թշնամական երկրների համար:

«Ցավոք սրտի, մենք 2018 թվականից ականատեսն ենք երկրի իրավական կոնստրուկտիվ ապամոնտաժման պրոցեսին: Իրավական պետություն ասվածն այս տարիներին հետևողականորեն կազմաքանդվել է,- Հակակոռուպցիոն դատարանի բակում անդրադառնալով Արմեն Աշոտյանի և 2018 թվականից ի վեր մեկնարկած դատական պրոցեսներին՝ 168.am-ի հետ զրույցում նշեց ռազմական փորձագետ Դավիթ Ջամալյանը՝ մանրամասնելով,- Այստեղ իրավական պրոցեսի մասին խոսելն անհեթեթություն է:

«Այժմ հարցը հետևյալն է՝ Ֆրանսիան ունա՞կ է այդ ահռելի ծավալներն ապահովել. իրենց ռազմարդյունաբերությունը, իրենց ԶՈւ բալանսի տակ եղած սպառազինությունն արդյո՞ք այնքան է, որ իրենք և՛ Ուկրաինային օգնեն, և՛ Հայաստանին օգնեն, և՛ սեփական պահանջները հոգան: Եվ հետո՝ այդ տեխնիկան որ հասնի, ժամանակ է հարկավոր, որ այդ անձնակազմերը յուրացնեն այն. մենք այդ ժամանակն էլ չունենք:

168.am-ի հետ Արցախյան երեք պատերազմների մասնակից, ռազմական փորձագետ Մարտին Եսայանը խոսելով Արցախի նախկին պաշտոնյաների գերեվարման մասին, ասաց, որ հեռուն չնայող մարդիկ հաճախ են նրանց քննադատում, թե ինչո՞ւ ավելի վաղ չեն հեռացել, որովհետև նրանք չէին կարող թողնել ժողովրդին ու հեռանալ։

Ռազմական փորձագետ Հայկ Նահապետյանի գնահատմամբ՝ Ադրբեջանի ու Թուրքիայի միջև անցկացվող հերթական զորավարժությունները պետք է դիտարկել այս բոլոր իրադարձությունների կոնտեքստում: Նրա խոսքով, չնայած հայտարարություններին, թե զորավարժություններն ունեն հակահարձակողական բնույթ՝ դրանք իրականում հարձակողական են, իսկ այժմ ընթացող, այսպես կոչված, «խաղաղության պայմանագրի» ուղղությամբ բանակցությունների ֆոնին, իրենց մեջ պարունակում են ուժի կիրառման սպառնալիք:

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը ռազմական փորձագետ Հայկ Նահապետյանն է։

«Եթե նման բան չի եղել, թող այսօրվա իշխանությունը հերքի: Չեն հերքում, որովհետև եթե հերքեն, ռուսական կողմն այնպիսի փաստեր կբերի, որ կպայթեցնի մեր հասարակությունը,- նշեց նա և հավելեց,- Իհարկե, մեր հայրենակիցները վրդովվում են, ասում են՝ ՌԴ-ն հզոր պետություն է, գիտեր, որ Նիկոլը կմերժեր, որովհետև ՌԴ-ին այստեղից հեռացնելու խնդիր ունի, իրենք չունեի՞ն արդյոք պլան Բ: Ես այդ հարցադրմանը համամիտ եմ»:

«Այդ մարդիկ հիմա պետք է ոչ թե բանտախցում լինեին, այլ խոշոր ստորաբաժանման հրամանատարի պաշտոնում, մարտական խնդիր պետք է դրված լիներ նրանց առջև: Եթե Միքայել Արզումանյանը, Գրիգորի Խաչատուրովը լինեին մեծ ստորաբաժանման հրամանատար, հարց է՝ թուրքերն առհասարակ այդ ուղղությամբ հարված կհասցնեի՞ն, թե՞ ոչ:

Տարածաշրջանային զարգացումների ժամանակ Հայաստանն ու Ադրբեջանը գործիք են ընդամենը՝ կա շահերի բախում, մի կողմից՝ Ռուսաստան-Իրան, մյուս կողմից՝ Ադրբեջան-Թուրքիա, Իսրայել-Մեծ Բրիտանիա-Միացյալ Նահանգներ։ 168.am-ի հետ զրույցում ասաց ռազմական փորձագետ Հայկ Նահապետյանը՝ անդրադառնալով Ադրբեջանի կողմից Արցախի ու Հայաստանի սահմաններին զորքի տեղակայմանը և ռազմական գործողությունների վերսկսման հնարավորությանը։

«Այդ ո՞ր երկրներն են պարտավորվել պաշտպանել Հայաստանի տարածքն Ադրբեջանի ոտնձգություններից, այն դեպքում, որ հենց Հայաստանի ղեկավարությունն է հայտարարում, որ Հայաստանը «կադաստրի թուղթ» չունեցող ինչ-որ «գոյացություն է», պարզ է, որ ոչ մի երկիր, ըստ Նիկոլ Փաշինյանի՝ «կադաստրի թուղթ» չունեցող երկրի համար որևէ բան չի անելու»։

Արցախյան երեք պատերազմների մասնակից, ռազմական փորձագետ Մարտին Եսայանի մեկնաբանությամբ՝ միամտություն է կարծել, որ Ադրբեջանը դիվանագիտական բանակցությունների արդյունքում կարող է Հակարիի կամրջի վրա տեղադրված անցակետը հանել, կամ բացել Բերձորի ճանապարհը։

Ռազմական փորձագետի խոսքով՝ ՀԱՊԿ աջակցությունը Հայաստանին նախևառաջ անհրաժեշտ է, որպեսզի Հայաստանը վերականգնի Զինված ուժերի նախկին մարտունակությունը։

«Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ուղղակի կապ կար, սակայն Ադրբեջանի արտգործնախարար Ջեյհուն Բայրամովն այսօր հայտարարություն է տարածել, որ այդ կապը կտրել են, իսկ նման հայտարարություններ սովորաբար պատերազմի շեմին են անում»,- այսօր 168.am-ի հետ զրույցում ասաց ռազմական փորձագետ Հայկ Նահապետյանը՝ անդրադառնալով  երեկ Սյունիքի մարզի Տեղ գյուղում  գրանցված միջադեպին:

«Երեկ տրված պաշտոնական տեղեկատվությամբ՝ ես ոչ մի հասկանալի, ոչ իրարամերժ պատկեր չեմ կարողանում ստանալ՝ ո՛չ հրապարակած հայտարարությունից, ո՛չ տեսանյութից. ավելի շատ հարցեր են առաջանում,- 168.am-ի հետ զրույցում արձանագրեց ռազմական փորձագետ Կարեն Վրթանեսյանը՝ վստահեցնելով,- Հատուկ է այդպես արվում, որ առավել մեծ շփոթություն ստեղծվի, և որևէ լուրջ հարցի հստակ պատասխան չտրվի»:

 «Ֆորմալ առումով ՀԱՊԿ-ի հետ սրումը սկսվեց 2021-ի մայիսի 12-ից, երբ ադրբեջանցիները հանգիստ մտան ՀՀ տարածք, իսկ ՀԱՊԿ-ը, որը որպես դաշնակից՝ ենթադրաբար պետք է ինչ-որ քայլեր ձեռնարկեր, ոչ մի բան չարեց:

«Դեռ շրջափակման սկզբից էլ ակնհայտ էր՝ այդ ճանապարհը թշնամին վաղ թե ուշ թիրախավորելու է: Իրականում, մենք ցանկացած պահի էլ պետք է սպասենք Ադրբեջանի կողմից ինչ-որ սադրանքների գնալու փորձերի, որովհետև դրանից հետ պահող, դա զսպող միակ գործոնը զինված համարժեք պատասխան տալն է: Իսկ քանի որ այդ գործոնը, ըստ էության, վերացվել է Նիկոլ Փաշինյանի գործողությունների հետևանքով, այն է՝ ՊԲ կազմաքանդումը, պարզ է, որ թշնամին առանձնապես չի «նեղվում»:

Ռազմական փորձագետ Հայկ Նահապետյանի խոսքով՝ հայելային հետքաշումը գործողության առաջին մասն է։ Նա հիշեցրեց Արցախում հայելային հետքաշման դեպքը, երբ հայկական կողմը հետ քաշվեց, իսկ ադրբեջանական զորքն առաջ եկավ, ինչի արդյունքում հայկական կողմը տարածքներ կորցրեց։

«Այնպես են անում, որպեսզի հանկարծ Արցախ զենք չմտնի, Արցախի ինքնապաշտպանության բոլոր հնարավորությունները վերացնում, ապամոնտաժում են։ Ըստ էության ձեռք ձեռքի տված, պասերով խաղալով՝ Ադրբեջանն ու Նիկոլ Փաշինյանի թիմն Արցախին զրկում են ինքնապաշտպանության հնարավորությունից»,- ընդգծեց ռազմական փորձագետը։

168.am-ի հետ զրույցում ռազմական փորձագետ Կարեն Հովհաննիսյանը պատասխանելով  մեր բարձրացրած հարցերին, նախ հիշեցրեց, որ մինչև երկրաշարժն էլ ասել է, որ ամռանը Թուրքիայում սպասվում են ընտրություններ, և ընտրությունների շեմին Էրդողանն ամեն ինչ անելու է, որպեսզի այլ հարցերով «գլուխը խառը» չլինի և ամբողջ թիմով կենտրոնանա միայն ընտրությունների վրա։