Այսօր ԱԺ-ում 44-օրյա պատերազմի հանգամանքներն ուսումնասիրող քննիչ հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանը լրագրողների հետ ճեպազրույցում ասաց, որ պատրաստվում են հանձնաժողով հրավիրել նաև Արցախի Հանրապետության նախագահ Արայիկ Հարությունյանին:
Երեկ 168.am-ը գրել էր, որ 44-օրյա պատերազմի ժամանակ մոտ 1 ամիս ՊԲ հրամանատար եղած Ջալալ Հարությունյանի նկատմամբ հարուցված հանրային քրեական հետապնդումը կասեցնելու դատավարական որոշում է կայացվել, վարույթի համակողմանիությունն ապահովելու նպատակով նշանակվել է հանձնաժողովային ռազմագիտական փորձաքննություն:
Ապրիլի վերջին «Ժողովուրդ» օրաթերթը գրել էր, որ «ՀՀ քննչական կոմիտեում Ջալալ Հարությունյանի դեմ հարուցված քրեական գործով 6-ամսյա ժամկետը լրանում է, ուստի նախաքննական մարմինը քրեական դատավարության օրենսգրքով այլընտրանք չունի և մինչև մայիսի 20-ը պետք է քրեական գործով նախաքննության ավարտ հայտարարի և գործը դատարան ուղարկի»:
Մայիսի 22-ին հրավիրված ասուլիսի ժամանակ «Հետքը» Նիկոլ Փաշինյանից հետաքրքրվել էր՝ անկլավների և միջանցքի մասին կետերը 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունից հանելն իր միանձնյա որոշո՞ւմն է եղել, թե՞ քննարկումներ են տեղի ունեցել Պաշտպանության նախարարության, ԳՇ ներկայացուցիչների հետ, Փաշինյանն արձագանքել էր՝ նման քննարկումներ եղել են:
Տարաձայնություններ իրականում եղել են: Եղել է 1992-ի մայիսին, երբ պետք է ազատագրվեր Հայոց Շուշին, իսկ ՀՀ օրվա իշխանությունները դեմ էին այդ օպերացիային, հետո, երբ նույն իշխանությունները 1993-ի հունիսին Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունից պահանջում էին Ադրբեջանին վերադարձնել ամիսներ առաջ ազատագրված հայկական Քարվաճառը… Հակասություն ստեղծվեց նաև 1997-ի վերջերին, երբ ՀՀ նախագահը շրջանառության մեջ դրեց Արցախյան հիմնախնդրի լուծման փուլային տարբերակը: Պետք է ասել, որ նշված երեք դեպքերում էլ հակասությունները հարթվեցին ի շահ հայ ժողովրդի:
Արցախի պաշտպանության բանակի նախկին հրամանատար, գեներալ-լեյտենանտ Միքայել Արզումանյանի գործն արդեն դատական փուլում է: Ապրիլի 25-ին Հակակոռուպցիոն դատարանում դռնփակ կարգով կայացել է Արցախի ՊԲ նախկին հրամանատար Միքայել Արզումանյանի գործով առաջին դատական նիստը: ՊԲ նախկին հրամանատարի կալանքի ժամկետը երեք ամսով երկարացվել է: Նա մեղադրվում է պատերազմական երկու դրվագով՝ «Արեգա» բարձունքի կորստի և նահանջի հրաման տալու և Շուշիի պաշտպանությունը պատշաճ կերպով չկազմակերպելու: Իսկ ՊԲ նախկին հրամանատար Ջալալ Հարությունյանի գործը, ըստ մամուլում շրջանառվող տեղեկությունների, դատարան կմտնի մինչև մայիս ամսվա վերջ:
168.am-ը գրել էր, որ ԳՇ նախկին պետ, գեներալ-գնդապետ Օնիկ Գասպարյանը 2020 թվականի սեպտեմբերի 25-ին կարգադրություն է արձակել՝ ԶՈՒ-երը պետք է պատրաստ լինեն հակառակորդի սադրիչ գործողությունները դիմագրավելու և կանխելու: Բացի այս, նա իր կարգադրության մեջ նշել է, որ ղեկավարման մարմինների համար սահմանվում է մարտական աշխատանքային ռեժիմ:
168.am-ը բաց աղբյուրների հիման վրա ուսումնասիրությունների շարք է ներկայացրել այն մասին, որ 2020 թվականի պատերազմին ՊԲ-ն պատշաճ կերպով պատրաստ չի եղել, մասնավորապես, պատերազմի սկսվելու պահին զինվորները կարևոր ուղղություններում զորամասերում են եղել, հրամանատարները՝ տանը, արձակուրդում, և միայն պատերազմի սկսվելուց հետո են կանչվել։ Այսինքն, զորքը պաշտպանության անցած չի եղել: Ավելին, պատերազմի առաջին րոպեներին իր տեղում չի եղել այդ ժամանակ ՊԲ հրամանատար Ջալալ Հարությունյանը:
Ի դեպ, մամուլը գրում է, որ Ջալալ Հարությունյանը հրավիրվելու է 44-օրյա պատերազմի հանգամանքներն ուսումնասիրող ԱԺ քննիչ հանձնաժողով, նրան չեն կալանավորել:
Մարտի 18-ին Արցախի օկուպացված Թալիշ գյուղ այցի ընթացքում Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը հայտարարել է. «Թալիշ գյուղի ուղղությամբ մեր ունեցած հաջողությունները մեծ նշանակություն ունեցան պատերազմի հետագա ընթացքի վրա: Միաժամանակ, սա բարձրացրեց ժողովրդի և բանակի ոգին, որովհետև Թալիշ գյուղի ռազմավարական նշանակությունը բոլորին է հայտնի»:
Փետրվարի 1-ին ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահ Արգիշտի Քյարամյանը կոլեգիայի նիստում հրահանգել էր ուժերի գերլարումով աշխատել 2020 թվականի Արցախյան պատերազմին վերաբերող քրեական գործերի քննությունն արագացնելու և հանրության ակնկալիքները բավարարելու համար:
Արցախի պատշպանության բանակի նախկին հրամանատար, գեներալ-լեյտենանտ Միքայել Արզումանյանի կալանքը ևս 2 ամսով երկարաձգվել է։
Պատերազմից հետո 168.am-ը մանրամասն անդրադարձել էր ՊԲ-ում և ՀՀ ԶՈՒ-երում 44-օրյայից առաջ ոչ պատահական կադրային փոփոխություններին, նչպես նաև՝ տվյալ ժամանակահատվածում ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ նախկին պետ, գեներալ-գնդապետ Օնիկ Գասպարյանի նշանակման ոչ պատահական լինելուն:
2022թ. հոկտեմբերի 10-ին ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը որոշում էր կայացրել միակողմանի ամբողջությամբ լուծարել հորդանանական «Ջադարա Էքուիփմենթ ընդ Դիֆենս Սիսթեմս» ընկերության հետ պայմանագիրը, որը կնքվել էր 2021թ. օգոստոսի 6-ին:
Ամիսներ առաջ պատերազմական 2 դրվագով մեղադրանք առաջադրվեց 2020-ի հոկտեմբերի 27-ից ՊԲ հրամանատարի լիազորությունները ստանձնած Միքայել Արզումանյանին:
News.am-ի հետ զրույցում ՊԲ նախկին հրամանատար, 44-օրյա պատերազմի ժամանակ Արցախի ԱԽ քարտուղար Սամվել Բաբայանը հերթական անգամ նշել է, որ ինքը Քյանդ-Հորադիզ օպերացիայի հետ առնչություն ունի, և, որ մամուլից հայտնի, այսպես ասած, «Լելե Թեփե» անվանումը ստացած գործողության հետ ինքը որևէ կապ չունի:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրերն են՝ 44-օրյա պատերազմում նահատակված զինծառայողներ Հայկ Մելիքյանի մայրը՝ Նաիրա Մելիքյանը, Արտակ Միքայելյանի հայրը՝ Ջիվան Միքայելյանը, Արթուր Ասրյանի հայրը՝ «Արցախի երրորդ պատերազմում զոհված և անհայտ կորած զինծառայողների հարազատների» միության նախագահ Արմեն Ասրյանը:
Սեպտեմբերի 2-ին ՊԲ նախկին հրամանատար, գեներալ-լեյտենանտ Ջալալ Հարությունյանին պատերազմական երկու դրվագով մեղադրանք էր առաջադրվել:
Արցախի հանրային հեռուստաընկերությանը տված հարցազրույցում «Միասնական հայրենիք» կուսակցության ղեկավար, Արցախի պաշտպանության բանակի նախկին հրամանատար, Արցախի անվտանգության խորհրդի նախկին քարտուղար Սամվել Բաբայանն ասել է, որ պատերազմի ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանին առաջարկել է ողջ պատասխանատվությունն իր վրա դնել:
Վաղը՝ սեպտեմբերի 27-ին, կլրանա 44-օրյա պատերազմի 2-րդ տարին, որի ժամանակ գերագույն հրամանատարը Նիկոլ Փաշինյանն էր: Այս ֆոնին Փաշինյանի ընտանեկան թերթի, այսպես ասած, արխիվային հոդվածներն ընթերցելը վնաս չէ, եթե չասենք՝ անհրաժեշտ, գուցե՝ օգտակար, համենայնդեպս, որոշ դեպքերում հենց Նիկոլ Փաշինյան վարչապետի և գերագույն հրամանատարի համար:
Պատերազմից հետո 2 տարի Նիկոլ Փաշինյանը և նրա թիմը հասարակությանը համոզում էին, որ 44-օրյա պատերազմը, պարտությունից բացի, չէր կարող այլ ելք ունենալ, քանի որ մեր դեմ միայն Ադրբեջանը չէր կռվում: Եվ այս հարցում անմիջապես պատերազմից հետո Նիկոլ Փաշինյանը ստացավ ռազմական ղեկավարության «աջակցությունը»՝ ըստ էության, ապահովագրելով իրեն: Գուցե իրեն բնորոշ խորամանկությամբ, գուցե:
Այո, պատերազմի արդյունքը կարող էր այլ լինել, դա միանշանակ է, եւ նման արդյունքի պատճառը սխալ կառավարումն էր: Այս մասին NEWS.am-ի հետ զրույցում նշել է ՀՀ եւ ԼՂՀ ռազմական գործիչ, գեներալ-գնդապետ Մովսես Հակոբյանը՝ անդրադառնալով նախօրեին վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությանը, թե պատերազմը իր տպավորությամբ կարող էր նաև այլ ելք ունենար:
Արցախի Հանրապետության ԱԺ պատգամավորները ՀՀ գլխավոր դատախազ Արթուր Դավթյանին և ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահ Արգիշտի Քյարամյանին միջնորդություն են ներկայացրել՝ վերանայելու Միքայել Արզումանյանի նկատմամբ կալանքը որպես խափանման միջոց կիրառելու որոշումը և փոխարինել այն անազատության մեջ պահելու հետ չկապված այլ խափանման միջոցով։
Այսինքն, գեներալներին, բանակի ղեկավարությանն իրենց լիազորությունները պատշաճ չկատարելու մեջ մեղադրող Նիկոլ Փաշինյանը չպետք է մոռանա առաջին հերթին հենց իր մասին:
«Եթե մեղադրանք է առաջադրվում Միքայել Արզումանյանին և Ջալալ Հարությունյանին, այդ դեպքում թող իրենք խոսեն և ասեն՝ իրենց ովքեր են համապատասխան հրամաններ տվել»։
Ըստ Տիրան Խաչատրյանի՝ Շուշիի անկման հարցի քննությունը ներկա փուլում ոչ թե իրավական, այլ քաղաքական թեմա է. «Իրավական թեման այն երկրում, որտեղ իրավական դաշտն անկախ չէ, չի կարող լինել: Իրավական թեման ենթակա է այսօրվա վարված քաղաքականությանը. Քաղաքականությունը ինչպիսի տեսլական ընտրում է, իրավական թեմաներն ըստ այդմ ուղղորդվում են: Այնպես որ, ասել՝ սա իրավական թեմա է, ինչպիսի մաքուր իրավական թեմա էլ այսօր դիտարկելու լինեք, դրանք ինչ-որ ձևով քաղաքականության մաս են կազմում»:
Պաշտպանության նախարարությունը հաղորդագրություն էր տարածել, որ նախարար Սուրեն Պապիկյանը մասնակցել է ՌՈւՀ-երի շրջանավարտների ավարտական արարողությանը:
168.am-ը բաց աղբյուրների հիման վրա ուսումնասիրությունների շարք էր սկսել՝ ցույց տալու համար, որ կարևոր ուղղություններում Պաշտպանության բանակը (ՊԲ) պատշաճ կերպով պատրաստ չի եղել պատերազմին: Ավելի կոնկրետ՝ պատերազմի սկսվելու պահին զինվորները զորամասերում են եղել, հրամանատարները՝ տանը, արձակուրդում, և միայն պատերազմի սկսվելուց հետո են կանչվել։
Այն ժամանակ այդքան պարզ չէր այդ դավաճանական ցանցը, հիմա լրիվ բացահայտ է: Պատերազմի ժամանակ ինչ-որ բաներ կանխազգում էինք, կանխատեսում, բայց այդքան համոզված չէինք շատ բաներում: Մենք հասկանում էինք, որ կա ինչ-որ դավաճանական բան, բայց որ ցանցն այդքան մեծ կլինի… Օրինակ, ես պատերազմի ժամանակ հենց նույն Ջալալ Հարությունյանի մասին դեռ այն կարծիքին չէի, ինչ հիմա եմ: Այսինքն, միայն Նիկոլ Փաշինյանը չէր կարող հասնել…
Հուլիսի 7-ին Ադրբեջանի ԶՈՒ ստորաբաժանումները խոշոր տրամաչափի հրաձգային զինատեսակներից կրակ էին բացել հայ-ադրբեջանական սահմանի արևմտյան, մասնավորապես, Վայոց ձորի մարզի Ելփին գյուղի հատվածում տեղակայված հայկական մարտական դիրքերի, ինչպես նաև դեպի գյուղ տանող ճանապարհի ուղղությամբ, ինչի հետևանքով վնասվել է քաղաքացիական ավտոմեքենա։
