Նիկոլ Փաշինյանն այլևս «վեր չի թռնում» «միջանցք» բառից, ինչպես 2023 թվականի մայիսին ԵԱՏՄ բարձրագույն խորհրդի նիստի ժամանակ, երբ բանավեճ բռնկվեց, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցք» ձևակերպման շուրջ իր և Իլհամ Ալիևի միջև։
«Ղարաբաղը պետք չէր, Սյունիքը պետք չէ, մարդիկ շարունակում են ուտել-խմել ռեստորաններում, թքած ունեն՝ ինչ է կատարվում Հայաստանի հետ, միանգամից ամբողջ ՀՀ-ն ծախեք, այդ փողը վերցնենք, կիսվենք, գնանք Գլենդել, Ռոստով կամ Սոչի: 5000 էթնիկ խումբ կա աշխարհում, 193 պետություն, այսինքն՝ ամեն էթնիկ խումբ չպետք է պետություն ունենա: Որևէ ուրիշ երկրի պարտադրե՞լ են, որ նա արտապատվիրակի իր տարածքի մի մասը»:
Ծրագիր, որը շարունակում է «բարեհաջող» տապալված մնալ, այն դեպքում, երբ կարող էր աշխատել դեռևս գրեթե 8-9 տարի առաջ և լինել Հայաստանի ոչ միայն՝ տնտեսական ամրության, այլ նաև՝ անվտանգության համակարգի կարևոր բաղադրիչ՝ լինելով արևմտյան աշխարհի հետ Հայաստանի փոխադարձ շահերի ամուր հանգույցներից մեկը:
«Ժողովուրդը թող մտածի, որ վաղը-մյուս օրը փախստական է դառնալու ու տեղ չի ունենալու գնալու։ Եթե արցախահայերը բռնի տեղահանվեցին ու եկան Հայաստան, այստեղից հայերն ո՞ւր են գնալու, այլ հայրենիք կա՞, որ գնան. չկա: Լավ, այս մարդիկ չե՞ն տեսնում՝ ինչ է կատարվում ամբողջ տարածաշրջանում, ինչ ահավոր պատերազմ է Գազայի հատվածում, Սիրիայի տարածքում, այս ժողովրդին չեմ հասկանում»,- հավելեց մեր զրուցակիցը։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն ամերիկահայ կոնֆլիկտաբան, միջազգային հակամարտությունների կարգավորման մասնագետ, իրավագիտության դոկտոր Հրայր Բալյանն է։
168TV-ի «Թրիգեր» հաղորդաշարի հյուրը կովկասագետ Կարեն Իգիթյանն է:
168.am-ի հետ զրույցում Թեհրանի «Ալիք» օրաթերթի գլխավոր խմբագիր Արամ Շահնազարյանը վստահեցրեց, որ Իրանում մտահոգությամբ են հետևում Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ընթացող խաղաղության բանակցություններին և դրա շրջանակում ձեռք բերվող պայմանավորվածություններին, մասնավորապես՝ «Զանգեզուրի միջանցքի» հարցում:
«Դասեր» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրերն ԱՄՆ Լիհայի համալսարանի պրոֆեսոր, քաղաքագիտության դոկտոր Արման Գրիգորյանն ու «Ամերիկյան հետազոտությունների հայկական կենտրոնի» տնօրեն, միջազգայնագետ Սուրեն Սարգսյանն են։
Հուլիսի 10-ին Աբու Դաբիում տեղի է ունեցել Ալիև-Փաշինյան հանդիպումը, որը տևել է մոտ 5 ժամ. օրակարգային գլխավոր հարցերից մեկը եղել է «Զանգեզուրի միջանցքի» բացումը:
«Ամեն ինչ շատ պարզ է, քաղաքական վերլուծաբան կամ Նոստրադամուս պետք չէ լինել՝ դա հասկանալու համար։ Նիկոլը և տարբեր ուսապարկեր ասում էին, թե Հայաստանի ինքնիշխան տարածքում անգամ մեկ միլիմետր մեր իրավազորությունից դուրս չի լինելու։ Աբու Դաբիում այդ բլեֆն էլ կոտրվեց։ Ինչ կդնեն անունը՝ էական չէ, «Խաղաղության խաչմերուկ», թե մի այլ բան՝ արդյունքը մեկն է՝ ՀՀ ինքնիշխան տարածքում ջարդվելու է Սյունիքի ողնաշարը, տրվելու է հսկայական տարածք, որը չի լինելու ՀՀ իրավասության և ինքնիշխանության ներքո։ Իսկ թե ինչ է լինելու մի քանի ամիս անց, դեռևս ամիսներ առաջ զգուշացրել էին ԱՄՆ հայամետ սենատորները։ Բայց այս փուլում կրքերը շատ չեն բորբոքի»։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն «Ապրի Արմենիա» (APRI Armenia) վերլուծական կենտրոնի ավագ գիտաշխատող, քաղաքական վերլուծաբան Բենիամին Պողոսյանն է։
«Եթե ձեզ թվում է, թե Փաշինյանը հերթական ռեպրեսիաների ալիք է գործադրում, որից հետո նա կփափկի, այդ մարդկանց ազատություն կտա, ոչ, իրականում դա չի լինելու: Գյումրիում ունեցել եմ ահազանգեր, երբ մարդկանց հրավիրել են հատուկ քննչական ծառայություն՝ զուտ ֆեյսբուքյան հրապարակումների տակ որոշակի գրառումներ անելու համար: Այսինքն՝ մարդը կարող է մտնել և գրել, որ՝ «Սրբազան ջան, դու իմ առաջնորդն ես», դրա համար իրեն կանչել են, ասել են՝ «առաջնորդ ասելով՝ ի՞նչ նկատի ունեք, եթե ինքը գնում է ահաբեկչության, դուք իր հետևի՞ց եք գնալու»: Մենք բոլորս լուրջ վտանգի տակ ենք: Հասել ենք մի էտապի, երբ սկսելու են մեզ նաև ֆիզիկապես բնաջնջել: Ամբողջովին թուրքական ձեռագիրն է, թուրքական գործելաոճն է այն, ինչ անում է Նիկոլ Փաշինյանը»:
168TV-ի «Թրիգեր» հաղորդաշարի հյուրը Կովկասի ինստիտուտի տնօրեն, քաղաքագետ Ալեքսանդր Իսկանդարյանն է:
Պատմական գիտությունների դոկտոր, Ս.Պետերբուրգի Տնտեսագիտության բարձրագույն դպրոց ազգային հետազոտական համալսարանի Պատմական ուսումնասիրությունների կենտրոնի հետդոկտորական գիտայցելու Պիետրո Շաքարյանը Հայ Առաքելական եկեղեցու հանդեպ գործող իշխանությունների հարձակումն ավելի լայն համատեքստում է դիտարկում:
Իսկ Ադրբեջանի ցանկության մասով, թե ում ներկայությունն է նրան ձեռնտու միջանցքային տրամաբանության մեջ, փորձագետի դիտարկմամբ, Ադրբեջանին ո’չ ռուսի մասնակցությունն է պետք, ո’չ էլ խոշոր հաշվով Թուրքիայի, չնայած այն, որ Ռուբեն Ռուբինյանն Աբու Դաբիում էր, ուրեմն` Թուրքիայի շահերը ևս հաշվի են առնելու։
Ադրբեջանական լրատվամիջոցներն արդեն հայտնել են, թե Աբու Դաբիում ինչ են քննարկել Ալիևը և Փաշինյանը մոտ 5 ժամ տևած հանդիպման ընթացքում, որը մեկ անգամ կարճ ընդմիջվել է:
Հունիսի 19-ին Նիկոլ Փաշինյանը աշխատանքային այց կատարեց Անկարա՝ թերեւս Հայաատանի կառավարության ղեկավարի առաջին այցը Թուրքիա։ Փաշինյանը հույս ուներ, որ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը դեռ կկարողանա համոզել Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևին ստորագրել խաղաղության համաձայնագիր։ Նա նաև հույս ուներ, որ Թուրքիան ժամանակավորապես կբացի ընդհանուր սահմանը (երրորդ երկրների քաղաքացիների համար), ինչպես դա համաձայնեցվել է 2022 թվականին։ 1991 թ-ից ի վեր փակ պահելով սահմանը՝ Թուրքիան խախտում է միջազգային իրավունքը եւ խեղդում է Հայաստանի տնտեսությունը։
Նման պնդումների համար որևէ իրատեսական նախադրյալ չկա։ Ադրբեջանի կողմից վարած քաղաքականությունն ու գործողությունները ցույց են տալիս, որ թե՛ ռազմական, թե՛ հոգեբանական ճնշումը Հայաստանի վրա շարունակում է մնալ օրակարգում։
Օրերս Middle East Eye պարբերականը տեղեկացրեց, որ մինչև այս ամսվա վերջ Փաշինյանն ու Ալիևը մտադիր են հանդիպել Դուբայում և շարունակել բանակցությունները խաղաղության համաձայնագրի շուրջ։ Պարբերականը հիշեցրել էր, որ վերջին անգամ երկու ղեկավարները հանդիպել էին մայիսին՝ Ալբանիայի մայրաքաղաք Տիրանայում անցկացված Եվրոպական քաղաքական համայնքի գագաթնաժողովի շրջանակում, որտեղ նրանք խոստացել էին բաց պահել հաղորդակցության ուղիները։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը ՀՀ արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր նախարար, քաղաքական վերլուծաբան Վարդան Հակոբյանն է։
Օրերս Իրանի նախագահ Մասուդ Փեզեշքիանն օկուպացված Ստեփանակերտում մասնակցել էր Տնտեսական համագործակցության կազմակերպության 17-րդ գագաթնաժողովին:
Թուրք վերլուծաբան Քյունյուլ Շահինն իր ֆեյսբուքյան էջում անդրադարձել է Հայաստանի կարևորությանը Թուրքիայի համար՝ այն կապելով այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցք» նախագծի հետ։
Այս բոլոր հայտարարությունները, հրապարակումները լայն սփռում ունեցող ուղեղային կենտրոնների էջերում և պարբերականներում ցույց են տալիս, որ Հարավային Կովկասում ապաշրջափակման գործընթացի շուրջ ակտիվ ռեգիոնալ գործընթացներ են։ Նույնիսկ տպավորություն է, որ Խաղաղության համաձայնագիրը մղվել է երկրորդ պլան և ներկայումս ակտիվ օրակարգում է ռեգիոնալ ապաշրջափակման թեմատիկան։
168TV-ի «Թրիգեր» հաղորդաշարի հյուրը ռազմական փորձագետ Դավիթ Ջամալյանն է:
«Խնդիրն անձերը չեն, այո, նա անձերի դեմ չի պայքարում, նա նպատակ է դրել ծառայել մեր թշնամիներին, որոնք ասել են՝ պետք է ինքնությունդ փոխես: 44-օրյա պատերազմի ժամանակ Ալիևը երբ հարվածել էր Շուշիի Ղազանչեցոց եկեղեցուն, ասաց, որ ոչ թե շինության է հարվածել, այլ՝ հայ ազգի միասնությանը և ինքնության գլխավոր արժեքներին, որովհետև եկեղեցին, բացի ֆիզիկական շենքից, ավելի մեծ բան է: Հիմա էլ այս պայքարը դրա մասին է՝ ինքնության դեմ է: Եթե իրենց մոտ ստացվի, մարդը բավարարված է զգալու, հայելու մեջ նայելու է, ասի՝ ինչ լավ է, ես Կաթողիկոս նշանակող տղա եմ: Նա դա է ցանկանում»:
«Հասկանո՞ւմ եք՝ այդ 300 հազարը Փաշինյանի նոր ընտրող է, նրա ընտրազանգվածի ուղիղ կեսն է, իհարկե, Փաշինյանը բերելու է այդ մարդկանց, դա բխում է Ադրբեջանի շահերից, որոնց լիակատար պաշտպանն են Փաշինյանն ու նրա վարչակազմը, դա բխում է անձնապես Փաշինյանի շահերից: Նրանք հետո բարձրացնելու են ինքնավարության հարց, տարածքային պահանջներ են ներկայացնելու, և «Արևմտյան Ադրբեջանը» շատ ավելի իրական նախագիծ է, քան Հայաստանի Հանրապետությունը՝ այսօրվա դրությամբ՝ շնորհիվ Փաշինյանի»:
Եթե ճանապարհի վրա Հայաստանի օրենքը չի գործում՝ դա արդեն միջանցք է։ Եթե Հայաստանի սահմանը դառնում է այլ պետությունների վերահսկողության տարածք, դա արդեն անընդունելի է ու լի բազմաթիվ ռիսկերով:
Կասկած չկա, որ Իրանի դեմ Իսրայելի իրականացրած բլիցկրիգը նպատակ ուներ ոչնչացնել Իրանի ռազմական և միջուկային բոլոր ենթակառուցվածքները, գլխատել երկրի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը, Իրանում ստեղծել ուժի վակուում, անկառավարելի քաոս, հրահրել քաղաքացիական անհնազանդության շարժում Իրանը ներսից քայքայելու, և դրանով իսկ հասնել գլխավոր նպատակին՝ ռեժիմի փոփոխություն, ինչի մասին պատերազմից առաջ և հետո բարձրաձայնում էին Իսրայելի պետական, քաղաքական տարբեր կալիբրի դեմքեր: Այսինքն, վերջնանպատակն Իրանի՝ որպես պետական միավոր, կազմաքանդումն ու մասնատումն էր:
«Այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքը» Իրանի կարմիր գիծն է»,- այս մասին այսօր լրագրողների հետ հանդիպմանն ասաց ՀՀ-ում ԻԻՀ դեսպան Մեհդի Սոբհանին։
«Արևմտյան Ադրբեջան անվանումը ԻԻՀ նահանգներից մեկի անվանումն է»,- այս մասին այսօր լրագրողների հետ հանդիպմանն ասաց ՀՀ-ում ԻԻՀ դեսպան Մեհդի Սոբհանին՝ անդրադառնալով օրերս Ստամբուլում կայացած Իսլամական համագործակցության կազմակերպության ընդունած հակահայկական հռչակագրին ու բանաձևերին։
