«Հայաստանի այս իշխանությունը քաղաքականություն չի վարում. չկա՛ քաղաքականություն, այս մարդիկ զբաղված են ընդամենն իշխանությունը պահելու խնդրով, որովհետև այդ իշխանությունն իրենց գոյության երաշխիքն է։ Դա է պատճառը, որ իրենց հետաքրքիր չէ, որ Ադրբեջանն այսօր զորավարժություններ է անում «Լեռնային և քաղաքային մարտեր» խորագրով, իրենց հետաքրքիր չէ այն, որ Թուրքիայի Գլխավոր շտաբի բարձրաստիճան պաշտոնյաները գնում են Ադրբեջան»:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը «Միջազգային և համեմատական իրավունքի կենտրոնի» նախագահ, Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում (ՄԻԵԴ) հայ գերիների շահերի ներկայացուցիչ, իրավապաշտպան Սիրանուշ Սահակյանն է։
«Կարծում եմ՝ գերիների հարցն իսկապես Փաշինյան-Ալիև հանդիպումներում չի բարձրացվում, քանի որ պարտված իշխանությունները պահանջող տեքստով խոսելու համարձակություն չունեն։ Դրա համար, այս պարտված իշխանությունը պետք է ժամանակին հեռանար՝ իր տեղը տալով այնպիսի ուժի, որը կհամարձակվեր գերիների, պատանդների հարցն առաջ քաշել։
Բաքվում պահվող հայ գերիները, պատանդները հայրենիք կարող են վերադառնալ միայն մեկ դեպքում, երբ Ադրբեջանի դեմ կիրառվեն պատժամիջոցներ։ Այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում նշեց Արցախի Հանրապետության մարդու իրավունքի պաշտպան Գեղամ Ստեփանյանը՝ խոսքելով Բաքվում պահվող պատանդների, գերիների խնդրի ու անելիքների մասին։
«Ոչուփուչ Ալիևը ցանկացած առիթով օգտագործում է «Արևմտյան Ադրբեջան» տերմինը, սրանք վախենում են մի խոսք ասեն Բաքվում պահվող մեր պատանդների, գերիների մասին։ Վախենում են խոսք ասեն դաշտային ու Լեռնային Արցախի մասին, խոսք ասեն Սյունիքի զավթված տարածքների, Նախիջևանի, էլ չեմ ասում՝ Արևմտյան Հայաստանի մասին։ Հետո կպարզվի, թե ինչո՞ւ չեն խոսում, այս լռության պատճառները հետո կպարզվի»,- հավելեց Արգամ Հովսեփյանը։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը Հայաստանի հանրապետական կուսակցության (ՀՀԿ) Գործադիր մարմնի (ԳՄ) անդամ, ՀՀ Ազգային ժողովի (ԱԺ) «Պատիվ ունեմ» խմբակցության ղեկավար Հայկ Մամիջանյանն է։
Հայաստանյան հանրային շրջանակներում Կլիմայի փոփոխության մասին ՄԱԿ-ի շրջանակային կոնվենցիայի 29-րդ համաժողովից՝ COP29-ից հետո հայ գերիների ազատ արձակման վերաբերյալ սպասումներ կային․ իրավապաշտպանները նշում էին՝ 2023 թվականին 32 գերիների վերադարձը նաև կապված էր Բաքվում COP29-ի անցկացման հարցում Հայաստանի դիրքորոշման հետ։ Նոյեմբերի 22-ին ավարտվեց COP29 համաժողովը․ գերիների վերադարձի հարցով սպասումները չարդարացվեցին։
Արցախի ԱԺ «Արդարություն» խմբակցության ղեկավար Դավիթ Գալստյանն այն կարծիքին է, որ ընտրությունների նախաշեմին Նիկոլ Փաշինյանի վերարտադրելուն են միտված վերջին պաշտոնանկությունները, որպեսզի Փաշինյանը հերթական անգամ մեղավորներ նշանակի, այս անգամ արդեն՝ այն պաշտոնյաներին, որոնց պաշտոնանկ արեց:
ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Աղվան Վարդանյանն այսօր խորհրդարանական ճեպազրույցների ժամանակ ասաց, որ գերիների վերադարձի խոչընդոտը Նիկոլ Փաշինյանն ու ՔՊ-ն են:
«Լավ, մի դրվագ լինելո՞ւ է։ Այս չորս տարվա ընթացքում հարձակվել են Հայաստանի վրա, Արցախը ենթարկել են էթնիկ զտման, փաստացի ցեղասպանություն են արել, դուք երբևէ Ալիևին դատապարտելո՞ւ եք։
Բաքվում մեկնարկել է ՄԱԿ-ի Կլիմայի փոփոխության 29-րդ՝ COP29 համաժողովը, որին մասնակցում են տարբեր երկրների ղեկավարներ։ ՀՀ-ից այս պահին որևէ մեկը չի մասնակցում համաժողովին, խորհրդարանում ԱԳ փոխնախարար Վահան Կոստանյանը լրագրողներին ասաց, որ դեռ որոշում չունեն COP29 համաժողովին մասնակցելու վերաբերյալ։
Արցախի Հանրապետության ԱԺ «Արդարություն» խմբակցության պատգամավոր Մետաքսե Հակոբյանի կարծիքով՝ COP29-ից առաջ, հնարավոր է, Ադրբեջանը Բաքվում պահվող գերիներից 2-3 հոգու բաց թողնի, և դա՝ շնորհիվ ոչ թե ՀՀ իշխանությունների, այլ այն կառույցների ու անհատների, որոնք այս ամբողջ ընթացքում գերիների վերադարձի համար ակտիվ աշխատանքներ են տարել։
Հայաստանի, Արցախի Հանրապետությունների համար ողբերգական հետևանքներով 44-օրյա պատերազմից 4 տարի անց ռազմական գործողություններն ավարտվել են, սակայն չի հաջողվել ավարտին հասցնել Ադրբեջանի հարձակողական և անընդհատ նորանոր զիջումներ կորզող քաղաքականությունը։ Երևան-Բաքու պատերազմն ավարտվել է միայն ռազմի դաշտում, այն ավելի մեծ ինտենսիվությամբ շարունակվում է բանակցային սեղանի շուրջ։
Օգոստոսի 31-ին Նիկոլ Փաշինյանն իր վերջին ասուլիսում հայտարարեց, որ դեռևս որոշում չունեն՝ նոյեմբերի 11-22-ը Բաքվում անցկացվող ՄԱԿ-ի Կլիմայի փոփոխության համաժողովին՝ COP29-ին մասնակցության վերաբերյալ։
Հոկտեմբերի 28-ին Խորհրդարանի բակում լրագրողներն ԱԱԾ տնօրեն Արմեն Աբազյանից հետաքրքրվել էին՝ գերիների, անհետ կորածների հարցով հնարավո՞ր է առաջիկայում հանդիպում տեղի ունենա ադրբեջանական կողմի հետ, ինչին ի պատասխան՝ ԱԱԾ տնօրենն ասել էր՝ հանդիպում չի եղել, բայց նախատեսվում է։
Այսօր Կառավարության հերթական նիստից հետո լրագրողների հետ զրույցում Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարի տեղակալ Վահան Կոստանյանն ասաց, որ Ադրբեջանի դեսպանի կողմից Տիգրան Բալայանի հասցեին հնչեցրած սպառնալիքները, բնականաբար, տհաճ ու մտահոգիչ միջադեպ է։
«Մեր ժողովրդին այս ամենին զուգահեռ՝ պետք է ցույց տանք, որ այս իշխանություններն ուղղակի հայանպաստ գործողություն անելու պատրաստ չեն, հետևաբար՝ փրկության ճանապարհը նախ այս իշխանություններից ազատվելն է, նրանց երկրի կառավարման ղեկից հեռացնելը»։
ՀՀ ԳԱԱ կենդանաբանության և հիդրոէկոլոգիայի գիտական կենտրոնի տնօրեն Բարդուխ Գաբրիելյանի կարծիքով՝ հայկական կողմից որևէ մեկը չպետք է մասնակցի Բաքվում անցկացվելիք համաժողովին։
«Նիկոլն ու Արաբաթ Միրզոևն ո՞վ են, որ ինքնուրույն որոշում կարողանան կայացնել: Բաքուն կարող է ասել՝ չգաք՝ կհարձակվեմ, Վարդենիսի, Կապանի մոտ ինչ-որ տարածքներ կգրավեմ, Նիկոլն էլ վաղը-մյուս օրը կասի՝ COP29-ին գնացի, որ փրկեմ ձեզ ադրբեջանական հարձակումից, մենք փրկիչներ ենք: Այնպես որ, զարմանալ պետք չէ, 90 տոկոսով համոզված եմ, որ կգնան Բաքու, որովհետև դա պետք է Ադրբեջանին, որպեսզի ինքը ցույց տա կզած Հայաստանի Հանրապետություն, որպեսզի ցույց տա, որ՝ այ, դուք, ֆրանսիացիներդ, ամերիկացիներդ, որ իբր թե հայերի համար դոշ եք տալիս, իրենք գալիս են Բաքու, դուք մեզանից ի՞նչ եք ուզում»,- ընդգծեց նա:
«ԱԺ «Պատիվ ունեմ» և Հայաստան» խմբակցությունները նախաձեռնելու են հրատապ նիստ, որի նպատակն է առաջարկել ԱԺ-ին ընդունել հայտարարություն, որն ուղղված կլինի Հայաստանի կառավարիչներին, միջազգային հանրությանը և Ադրբեջանին՝ կապված Բաքվում անօրինաբար պահվող հայ գերիների, ռազմաքաղաքական առաջնորդների վերադարձի հարցի հետ: Տեսնենք, թե ինչպես ՔՊ-ն իրեն կպահի՝ հայ գերիների վերադարձի վերաբերյալ հայտարարության քննարկման և ընդունման համատեքստում»:
Հայկ Մամիջանյանն անդրադարձավ խորհրդարանում Արարատ Միրզոյանի՝ Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ արած հայտարարությանը. «Այսօր ՀՀ արտաքին գործերի նախարարն ասում է, որ նման առաջնահերթություն ՀՀ-ն չունի: Իմ ամենաատելի արտահայտությունը վերջին 6 տարիների ընթացքում դարձել է «բա, որ ասում էինք»-ը: Երբ տարիներ առաջ ասում էինք, որ Նիկոլ Փաշինյանն ու ՔՊ-ն գալիս են իշխանության՝ Արցախը հանձնելու և Ցեղասպանության հարցը մոռացության մատնելու համար, հիմա երկուսն էլ իրողություն են՝ Արցախը հանձնված է, իսկ Ցեղասպանության ճանաչման հետ կապված՝ ՀՀ ԱԳ նախարարն ասում է, որ նման առաջնահերթություն ԱԳՆ-ն չունի»:
Միջազգային և համեմատական իրավունքի կենտրոնի ղեկավար, ՄԻԵԴ-ում հայ գերիների շահերի ներկայացուցիչ Սիրանուշ Սահակյանն այսօր լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ անդրադարձավ նաև այն գերիների վերադարձի վերաբերյալ հարցերին, որոնք թեև հայտնվել են Ադրբեջանի հսկողության տակ, զրկվել են իրենց ազատությունից, սակայն Ադրբեջանը պաշտոնապես չի ընդունում այդ հանգամանքը՝ հրաժարվելով անգամ տեղեկություն տրամադրել։
«Այս երկու իրավունքներն ավտոնոմիա ունեն․ իհարկե, երբ ճնշվում է ազգերի ինքնորոշման իրավունքը, և այդ իրավունքն իրացնող անհատները բռնի տեղահանվում են իրենց հայրենիքից, փաստացիորեն դադարում է ազգերի ինքնորոշումը, սակայն վերադարձի իրավունքը ձեռք է բերում նոր իմաստ»,- «Արցախահայերի վերադարձի իրավական հեռանկարները և հայ-ադրբեջանական իրավական վեճերը միջազգային դատարաններում» թեմայով քննարկման ժամանակ անդրադառնալով առանց ինքնորոշման իրավունքի ճանաչման՝ վերադարձի իրավունքի իրացման մասին հարցերին՝ նշեց իրավապաշտպան Սիրանուշ Սահակյանը։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրերն ԱՄՆ Սթենֆորդի համալսարանի քաղաքագիտության դոկտոր Արթուր Խաչիկյանն ու Ֆրանսիայի Paris-Panthéon-Assas համալսարանի միջազգային իրավունքի դոկտոր, փաստաբան, Մարդու իրավունքների միջազգային ֆեդերացիայի նախկին գլխավոր քարտուղար, ֆրանսահայ Րաֆֆի-Ֆիլիպ Կալֆայանն են։
Եվրախորհրդարանաի լիագումար վերջին նիստում պատգամավորներից մի քանիսն անդրադարձել են Բաքվում հայ պատանդներին, գերիներին, ինչպես նաև Ադրբեջանի ցեղասպան գործողություններին, որի արդյունքում արցախահայերը բռնի տեղահանվել են իրենց բնօրրանից։
Բնականաբար, մեկ անգամ ինչ-որ ակցիա անելով բոլոր հարցերը չեն լուծվելու, սակայն սա չի նշանակում, որ պետք է հանդիստ նստենք ու սպասենք, թե ով՝ երբ է կողմնորոշվում կամ երբ է իր մոտ այդ հարցը հասունանում։ Իմ խորին համոզմամբ այս իրավիճակը բոլորին մղում է նրան, որ ամեն հայ, աշխարհի որ մասում էլ լինի՝ պետք է իր խոսքը բարձրացնի ի աջակցություն մեր բոլոր այն ռազմագերիների, արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարության այն առաջնորդների օգտին, որոնք այսօր գտնվում են Բաքվի բանտերում։
Նիկոլը հայտարարում էր, որ ինքը գերագույն հրամանատար է, թող որևէ մեկը չկասկածի, երկու պատերազմներում տեսանք՝ նա ինչի է ունակ, եթե նրա օրոք մի պատերազմ էլ լինի՝ հավատացեք, Հայաստանի վերջն է լինելու։ Իսկ Ադրբեջանը հիմա ամեն ինչ անում է պատերազմ սկսելու համար»,- շեշտեց նա և հավելեց՝ չի բացառում, որ COP-29-ից հետո Ադրբեջանը գնա ռազմական գործողության, հատկապես այն բանից հետո, երբ Ադրբեջանի ռազմական նորանշանակ ղեկավարությունը ծանոթանա դիրքերին ու տեղեկատվությանը։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը 1992-1998թթ. Հայաստանի խորհրդարանի փոխնախագահ, արտակարգ և լիազոր դեսպան Արա Սահակյանն է։
Արցախի Հանրապետության Մարդու իրավունքների պաշտպան Գեղամ Ստեփանյանը, սակայն, համոզված է, որ այս ժամանակահատվածում ցանկացած հարթակ պետք է օգտագործվի արցախահայերի, առհասարակ հայության համար կարևորություն ունեցող բոլոր հարցերը բարձրաձայնելու համար, այդ թվում՝ գերիների, պատանդների հարցը։
ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության ղեկավար Սեյրան Օհանյանն այսօր խորհրդարանական խմբակցությունների ճեպազրույցների ժամանակ հիշեցրեց, որ շուտով լրանալու է Արցախի ամբողջական օկուպացիայի ու արցախահայերի բռնի գաղթի մեկ տարին։
