#ԱՄՆ

ԱՄՆ նորընտիր նախագահի հետ աշխարհի տարբեր մասերում տարբեր հույսեր են կապում։ Ակնհայտ է, որ այդ բոլոր սպասումները Թրամփի ընտրությունն արդարացնել չի կարող։ Հաճախ խոսվում է գեոպոլիտիկ լարվածության թուլացման հնարավորության մասին՝ նկատի ունենալով ուկրաինական պատերազմը։ Անշուշտ, այդ գլոբալ պայքարի թուլացումը որոշակի պատուհան կբացի նաև մեր տարածաշրջանում, որից օգուտով դուրս գալու համար կպահանջվի այս ռեժիմի օրոք անհնարին հմուտ դիվանագիտական խաղ։

Աշխարհահռչակ տնտեսագետ, վերլուծաբան Ջեֆրի Սաքսն այսօր հայ հանրային շրջանակների հետ հանդիպման ժամանակ անդրադառնալով միջուկային գերտերությունների հարաբերություններին՝ նկատեց, որ նրանց համար պետք է գործի կանոն՝ մի՛ կանգնիր մյուս գերտերության պոչին, մի՛ անհանգստացրու, հեռավորություն պահիր, խելամիտ եղիր։ Ըստ նրա՝  ԱՄՆ-ը սա բոլորովին չի հասկանում։

«Ես Հայաստանի մեծ մասնագետ չեմ. ընդամենը 4 ժամ է, ինչ Հայաստանում եմ։ Առաջին այցս է ձեր հրաշալի երկիրը՝ իր ինքնատիպ պատմությամբ, գեղեցկությամբ»,- ահա այսպես սկսեց իր հանդիպումը տնտեսագիտության աշխարհահռչակ պրոֆեսոր, հանրային քաղաքականության վերլուծաբան Ջեֆրի Սաքսը։

«Մեզ համար ամենավատ զարգացման սցենարը կարող է լինել այն, որ Միացյալ Նահանգները Ռուսաստանի Դաշնության հետ չհաջողի ընդհանուր հայտարարի գալ ուկրաինական կոնֆլիկտի շուրջ, և բացի դրանից՝ ԱՄՆ կառավարությունը սկսի գործել ավելի ագրեսիվ Իրանի Իսլամական Հանրապետության դեմ։ Դա մեզ համար անվտանգային տեսանկյունից լինելու է ամենամեծ, ամենածանր մարտահրավերը»:

«Որքան էլ գործընթացը կողմերի միջև լարված է, լի տարաձայնություններով ու պահանջներով, որոնք չեն կարող իրագործվել կարճ ժամանակահատվածում, նրանք նաև գործում են միևնույն աշխարհաքաղաքական միջավայրում, որը թելադրում է նույնանման քաղաքականություն որոշ շրջափուլերում, ինչպիսին ներկայիս փուլն է։ Ինչպես ավելի վաղ եմ ասել, Անդրկովկասում շատ բան կախված է լինելու ԱՄՆ նոր վարչակազմի ու Ռուսաստան, Իրան ձևավորվելիք հարաբերություններից»,- ասաց նա։

Ամերիկացի ռազմական փորձագետները նշում են՝ իսրայելցի զինվորականներն ու հետախուզությունը, ոչ պակաս, քան Թուրքիան, նպաստեցին Ադրբեջանի կողմից Լեռնային Ղարաբաղի կայծակնային ռազմական նվաճմանը:

Հայաստանում Իրանի դեսպան Մեհդի Սոբհանին ուշագրավ հարցազրույց է տվել ամերիկան հեղինակավոր New York Times-ին։ Ամերիկյան պարբերականն էլ իր հերթին՝ ոչ պակաս ուշագրավ հոդված է պատրաստել ռեգիոնալ ճանապարհների ապաշրջափակման, մասնավորապես՝ այդ հարցում Սյունիքի կարևորության, Ռուսաստան-Իրան-ԵՄ-ԱՄՆ շահերի մասին՝ այս հարցում փորձելով իրար մոտեցնել Իրանի ու Արևմուտքի շահերը։

ՄԱԿ-ի կլիմայի փոփոխությունների՝ COP29 գագաթնաժողովը մեկնարկեց առանց հայկական կողմի ներկայության, բայց Ալիևն իր ելույթներում հիշեց Հայաստանի ու զավթված Արցախի մասին՝ նոր ագրեսիվ հռետորաբանությամբ։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն էներգետիկայի հարցերով ՄԱԿ-ի ազգային փորձագետ Արա Մարջանյանն է։

Թեև երդմնակալությանն առնվազն 2 ամիս կա՝ ԱՄՆ նորընտիր նախագահ Դոնալդ Թրամփը ժամանակ չի կորցնում և արդեն  աշխատում է իր վարչակազմի առաջիկա նշանակումների ուղղությամբ։

«Աշխարհաքաղաքական կենտրոնների մոտ այս հարցում կա կոնսենսուս, որ այդ պայմանագիրը պետք է ստորագրվի: Ժամկետների վերաբերյալ կան տարաձայնություններ. Մոսկվան ասում է՝ դեռ մի շտապեք, Վաշինգտոնն ասում է՝ ստորագրեք, որովհետև խաղաղություն է պետք տարածաշրջանին: Տեսնենք՝ Թրամփի քաղաքականությունն ինչպիսին կլինի, բայց նվազագույնը ԱՄՆ գործող վարչակազմը ցույց տվեց, որ շատ է շտապում և մեծ ակնկալիքներ ունի հայ-ադրբեջանական պայմանագրի շուտափույթ ստորագրումից»,- ասաց նա:

The Wall Street Journal պարբերականում տեղեկատվության արտահոսք է կազմակերպվել՝ ԱՄՆ նոր արտաքին քաղաքականության նշաններով։ Նշվում է, որ Թրամփը, «չնայած փոխադարձ թշնամանքին», պատրաստում է Իրանի հետ դիվանագիտական պայմանավորվածության սցենարը «գործարքի» մակարդակով և մտադիր է այն իրականացնել մինչև 2025 թվականի հունվարի վերջին նախագահի պաշտոնը պաշտոնապես ստանձնելը:

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը քաղաքագիտության դոկտոր, ԱՄՆ Լիհայի համալսարանի պրոֆեսոր Արման Գրիգորյանն է։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում «Հայ ազգային կոնգրես» կուսակցության փոխնագահ Լևոն Զուրաբյանը, անդրադարձավ նաև Հայաստանի արտաքին քաղաքականության վրա ԱՄՆ նախագահական ընտրություններում Դոնալդ Թրամփի հաղթանակի ազդեցությանն ու Նիկոլ Փաշինյանի և նրա քաղաքական թիմի ճամբարում տիրող տրամադրություններին:

«Տեսնում ենք Ադրբեջանից Արևմուտքին ուղղված ինտենսիվ քննադատություն։ Դա հնչեց նաև նախօրեին, երբ Ադրբեջանի ղեկավարն Արևմուտքին մեղադրեց ռեգիոնում մի շարք քայլերի մեջ։ Ադրբեջանի դժգոհությունը վերաբերում է Արևմուտքի քաղաքականությանը Հարավային Կովկասում, որը վերջին շրջանում էականորեն կապված է Երևանի հետ, Բաքվի ու Թբիլիսիի հետ Արևմուտքի հարաբերությունները վերջին տարիներին այնպիսին չեն, ինչ Երևան-Բրյուսել, Երևան-Վաշինգտոն հարաբերությունները։ Ուստի Ադրբեջանը ցանկանում է վերջ դնել ռեգիոնում Արևմուտքի ակտիվությանը»։

«Հայաստանում տիրող հակառուսականությունն իրականացվում է «պետպատվերի» շրջանակներում։ Այդ պատվերի դրսի տերերը վերջերս փաստացի անընդմեջ պարտություններ են կրում. Մոլդովայում նախագահը վերընտրվեց դրսի քվեարկողների շնորհիվ, Վրաստանում ո՛չ իշխանությունը փոխվեց, ո՛չ էլ հետընտրական թեժացումը ստացվեց։  Ի դեպ, գուցե նույն Միացյալ  Նահանգներում Թրամփը հաղթեց նաև ա՞յդ պատճառով։ Ժամանակն է, որ այդ պսևդոլիբերալները պարտվեն նաև Հայաստանում, և սա ասում եմ անկախ հայ-ռուսական հարաբերություններից։

Մինչ Վրաստանում և Միացյալ Նահանգներում ընտրական գործընթացները կմեկնարկեին, քաղաքագիտական ու փորձագիտական դաշտում պնդում էին՝ դրանք տոտալ ազդեցություն են ունենալու նաև Հայաստանի քաղաքական իրողությունների վրա։

Հայաստանի հանրապետական կուսակցության փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանն իր գործով դատական հերթական նիստից հետո 168․am-ի հետ ավանդական հարցուպատասխանի ժամանակ անդրադարձավ Վրաստանում ու ԱՄՆ-ում տեղի ունեցած ընտրությունների՝ Հայաստանի վրա հնարավոր ազդեցությանը։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը «Հայ ազգային կոնգրես» կուսակցության փոխնագահ Լևոն Զուրաբյանն է։

Միջազգային հեղինակավոր ԶԼՄ-ները շարունակում են ակտիվորեն քննարկել ԱՄՆ հանրապետական գործիչ Դոնալդ Թրամփի շռնդալից վերադարձը Սպիտակ տուն։ Ընտրությունների արդյունքները շատերի համար անակնկալ դարձան, ուստի աշխարհաքաղաքական պատերազմական զարգացումների ֆոնին փորձագիտական հանրությունն աշխարհում և ռեգիոնում քննարկում է, թե Թրամփի վերադարձից հետո ով «կհաղթի» և ով «կպարտվի» համաշխարհային առաջնորդներից:

Թրամփի նախագահության նոր ժամկետի մասին խոսելիս՝ Հայաստանում շատերը հիշում են 44-օրյա պատերազմի օրերին նրա հայտարարությունը, թե կօգնի հայերին։ 2020թ. հոկտեմբերի 23-ին ԱՄՆ-ում նախընտրական քարոզարշավի ընթացքում Դոնալդ Թրամփն ասել էր. «Մենք աշխատում ենք Հայաստանի հետ: Մենք Հայաստանի հետ շատ լավ հարաբերություններ ունենք: Նրանք շատ լավ մարդիկ են, շատ նվիրված: Եվ տեսնենք, թե ինչ կլինի: Կարծում եմ, լավ առաջընթացի ենք հասել: Այս երկրում շատ մարդիկ ունենք, որոնք Հայաստանից են եկել: Նրանք շատ լավ մարդիկ են, և  մենք կօգնենք նրանց»:

ԱՄՆ նախագահական ընտրություններում Դոնալդ Թրամփի հաղթանակն էական փոփոխություններ է մտցնելու համաշխարհային քաղաքականության, տաք և սառը հակամարտությունների շարունակության, գերտերությունների ազդեցության տիրույթների վերաբաժանման գործընթացներում։ Դրանք անխուսափելիորեն ազդելու են նաև մեր տարածաշրջանի, Հայաստանի անվտանգային միջավայրի, Արցախի հարցի և մեզ համար կենսականորեն կարևոր այլ խնդիրների վրա։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը «Կոնցեռն Դիալոգ» փաստաբանական գրասենյակի կառավարիչ-գործընկեր, միջազգային իրավունքի մասնագետ Արամ Օրբելյանն է։

Հայաստանը երբեք չի ունեցել այնպիսի ղեկավար, որի օրոք աշխարհաքաղաքական բոլոր կենտրոնները կարողանային Հայաստանից պոկել իրենց համար անհրաժեշտը. այդպիսի ղեկավար է միայն ու միայն Փաշինյանը։ 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարի եթերում նման տեսակետ հայտնեց «Ժողովրդավարություն և անվտանգություն» ՀԿ ղեկավար Նաիրա Զոհրաբյանը։

«Չեմ բացառում նաև այդ սցենարը: Նորից եմ ասում՝ նոր վարչակազմ է եկել՝ պահպանողական, Թրամփն իր բոլոր ելույթներից առաջ մի քանի հոգու հետ աղոթում է, այդ մարդկանց մեջ կա հավատք, հիմա, պարզ չէ՞, որ այդ մարդկանց վերաբերմունքը հավատքի և կրոնի նկատմամբ էապես տարբերվելու է, քան այլ իշխանությունների մոտեցումը: Հայաստանում կլինի Բագրատ Սրբազանը, թե այլ մարդ, չեմ կարող ասել, որովհետև դեռ չենք սկսել աշխատել այս վարչակազմի հետ, բայց նորից եմ ասում՝ այդ երեք ուղղությունները շատ կարևոր են»:

«Կարծում եմ՝ Միացյալ Նահանգների քաղաքականության վերլուծությունը շատ անշնորհակալ գործ է։ Կներեք, ամենայն հարգանքով, բայց ես երբեք լուրջ չեմ վերաբերվել նման լուրջ տեքստերի, թե, օրինակ, ի՞նչ կլինի, եթե այս մեկն այստեղ հաղթի, այն մեկը՝ այնտեղ»,- այս մասին ԱԺ-ում լրագրողների հետ զրույցում նշեց Էկոնոմիկայի նախարար Գևորգ Պապոյանը՝ պատասխանելով Միացյալ Նահագներում տեղի ունեցած նախագահական ընտրությունների վերաբերյալ հարցին։

Հարիսը դեռ որևէ հրապարակային հայտարարություն չի արել, թեև նա նախատեսում էր ելույթ։ Արևմտյան մամուլը գրում է, որ Հարիսի շտաբում խլացրել են հեռուստացույցների ձայները և այն փոխարինել երաժշտությամբ այն բանից հետո, երբ CNN-ի հյուրն ասել է, որ այս երեկոն «ավելի շատ նման է 2016-ին, քան 2020-ին», ինչը ենթադրում է, որ Թրամփի հաղթանակն ավելի սպասելի էր:

ԱՄՆ նախագահի հանրապետական ​​թեկնածու Դոնալդ Թրամփը Ֆլորիդայում իր կողմնակիցների հետ հանդիպմանը հայտարարեց ընտրություններում իր հաղթանակի մասին և դիմեց ուղերձով։

ԱՄՆ-ում նախագահական ընտրություններում հաղթում է հանրապետական թեկնածու, ԱՄՆ նախկին նախագահ Դոնալդ Թրամփը։ Թրամփն ամենայն հավանականությամբ դառնում է ԱՄՆ 47-րդ նախագահը՝ առաջ անցնելով իր հիմնական մրցակից, փոխնախագահ, դեմոկրատական կուսակցության թեկնածու Քամալա Հարիսից։

Պարզ է, չէ՞, որ Բաքուն չի ցանկանում գնալ հայ-ադրբեջանական կոնֆլիկտի լուծման, այս պահին Ալիևի նպատակը խաղաղության գործընթաց ցույց տալն է, հաջորդ պահին՝ շանտաժն ու ագրեսիան։ Իսկ թե ինչ հաշվարկներով են առաջնորդվում ՀՀ ռազմաքաղաքական ղեկավարները, երբ թշնամու հավանական էսկալացիան գնահատում են գալիք տարվա գարնանը, ես չեմ կարող ասել։