#ԱՄՆ

Օգոստոսի 8-ին Սպիտակ տանը Փաշինյան-Թրամփ-Ալիև հռչակագիրը և դրանից բխող ԱՄՆ դիրքերի ամրապնդումը Հարավային Կովկասում դեռ երկար կքննարկվի միջազգային ու ռեգիոնալ մամուլում։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն Ամերիկյան ռուս-ամերիկյան համաձայնության կոմիտեի ավագ խորհրդական, American Conservative-ի խմբագիր և սյունակագիր և ԱՄՆ Պետքարտուղարության նախկին խորհրդական Ջեյմս Քարդենն (James W. Carden) է։ Զրույցին մասնակցում է նաև Սթենֆորդի համալսարանի քաղաքագիտության դոկտոր Արթուր Խաչիկյանը։

«ՀՀ տարածքի որոշակի հատվածի իրավական ռեժիմները կարգավորվում են Ադրբեջանի համաձայնությամբ և ստորագրությամբ: Հակառակ դեպքում ի՞նչ գործ ուներ այնտեղ Ադրբեջանի ստորագրությունը: Փաստաթղթերով արդեն կա այդ միջանցքը, իրականություն կդառնա՞, թե՞ չէ, կարծում եմ՝ չէ: Եթե Իրանը ռմբակոծի միջանցքը, ո՞ր երկրի տարածքն է ռմբակոծելու՝ ՀՀ տարածքը: Դրա համար եմ ասում՝ Հայաստանի ուկարինացման կամ սիրիացման մեկնարկն է տրվել»:

«2016 թվականի քառօրյա պատերազմից հետո, երբ մեր երկիրը տեր ուներ՝ նախագահը Սերժ Սարգսյանն էր, Ադրբեջանի նախագահը բողոքում էր, որ իրեն փակ դռների հետևում ստիպում են ճանաչել Արցախի անկախությունը, իսկ 2020 թվականի 44-օրյա պատերազմից հետո Ադրբեջանի նախագահը, ասում էր՝ «noldu?», Փաշինյան (էս ի՞նչ եղավ, Փաշինյան)։

«Հստակ է, որ Հայաստանն ամենամեծ կորցնողն է․ ամեն կնքված պայմանագրից հետո մեր կորուստներն էլ ավելի են մեծանում»,- 168․am-ի հետ զրույցում Վաշինգտոնում մեկնարկած գործընթացներին ու նախաստորագրված փաստաթղթին այսպես արձագանքեց միջազգային հարցերով փորձագետ Արմեն Մանվելյանը։

Հանրային ու քաղաքական գործիչ Նաիրա Զոհրաբյանը 168.am-ի հետ զրույցում անդրադառնալով վաշինգտոնյան գործընթացներին՝ նկատեց, որ «հերթական կապիտուլյացիա»-ի մասին գլոբալ գնահատականի համար պետք է նայել, թե որ երկիրն ինչ շահեց։

Մի՛ հավատացեք, թե ԱՄՆ-ը, հատկապես՝ Դոնալդ Թրամփի օրոք, ինչ-որ կերպ ձեզ կփրկի ձեր հարևաններից։ Նրանք ձեզ կմտցնեն լուրջ խնդիրների մեջ։ Բրյուսելի այս կարողությունը զարմանալի է։ Բայց կարելի է ասել, որ Բրյուսելն ԱՄՆ-ի վասալի դերն է խաղում։ Բրյուսելն իրականում չի ներկայացնում Եվրոպան կամ առնվազն՝ եվրոպական շահերը, այն ներկայացնում է ԱՄՆ-ի շահերը։ Ահա թե ինչու և՛ ՆԱՏՕ-ն, և՛ Եվրահանձնաժողովը տեղակայված են նույն վայրում։ Նրանք խաղեր են խաղում։ Հարավային Կովկասը տասնամյակներ շարունակ եղել է նման խաղերի հարթակ»:

Հավանական է, որ իրանցիները պլանավորում են ինչ-որ բան անել, որպեսզի դժվարացնեն  միջանցքի ձևավորումը, մինչ միջանցքի ձևավորումն Իրանը ժամանակ կունենա այնտեղ խնդիրներ առաջացնելու համար. Գոբլ

«Աշխարհակարգի այսպիսի մոտեցումներով՝ Թրամփի պատկերացումներով, շատ վատ ճանապարհով ենք գնում: Այո, դու կարող ես կրակը մարել, հակամարտությունը հանգցնել տնտեսական մեխանիզմներով, բայց հնարավոր չէ երկարաժամկետ կանխարգելել, որովհետև եթե դու հաշվի չես առնում ՄՔԴ, ՄԱԴ էությունը և ասում ես՝ գումարով իրենց մեջ ընկերական հարաբերություններ կստեղծեմ, և անտեսում ես բոլոր միջազգային մեխանիզմները, ստեղծում ես շատ ցավալի նախադեպ՝ ապագա կոնֆլիկտների համար, որոնք կարող են առաջանալ, որովհետև ստացվում է, որ գումարն է տիրում այս բոլոր կոնֆլիկտների դեպքում»,- ընդգծեց նա:

«Ի՞նչ է ստանալու Հայաստանը․ էլի խոսքը խաղաղության մասին է, խաղաղության առևտրի։ Այսինքն՝ նույն ապրանքն Ադրբեջանը Հայաստանի իշխանություններին մի 10 անգամ արդեն վաճառել է, ինչն էլի վերջնական չէ։ Բայց, ամեն դեպքում, Հայաստանը ստանում է պատրանք, որ ունենալու է խաղաղություն»,- հավելեց նա։

«Այս Հռչակագրում բազմաթիվ անհասկանալի, ավելի ճիշտ՝ անորոշ բաներ կան, բացի այն, որ, ընդհանուր առմամբ, այն հայ ժողովրդի և ՀՀ ազգային շահի տեսանկյունից բացասական է: Այստեղ անորոշություններ կան՝ հատկապես նշված ցանկությունների իրագործման առումով»:

Ժամեր առաջ Սպիտակ տանը ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի միջնորդությամբ ու մասնակցությամբ ստորագրված Փաշինյան-Ալիև-Թրամփ եռակողմ հռչակագիրը, ինչպես նաև Միրզոյան-Բայրամով Ադրբեջանի Հանրապետության և Հայաստանի Հանրապետության միջև խաղաղության ու միջպետական հարաբերությունների հաստատման մասին համաձայնագրի համաձայնեցված տեքստի նախաստորագրումն ու նախարարների կողմից ԵԱՀԿ Մինսկի գործընթացի և կից կառուցակարգերի լուծարման վերաբերյալ համատեղ դիմումի ստորագրումը դարձան վերջին շրջանի ամենաառանցքային ռեգիոնալ ու աշխարհաքաղաքական նշանակության իրադարձությունը։

«Թրամփն իսկապես չի հասկանում՝ ինչպես է մեր միջուկային նավատորմն աշխատում, և որն է նրանց օպերացիոն պլանը»,- CNN-ի հետ զրույցում ասել է ԱՄՆ ազգային անվտանգության նախկին խորհրդական Ջոն Բոլթոնը։

Նիկոլ Փաշինյանը հայաստանյան լրատվամիջոցներից մեկի հարցին`  «Սյունիքի տարածքն ԱՄՆ-ին վարձով տալով՝ արդյո՞ք մտահոգություն չունեք, որ ԱՄՆ-ի և Իրանի միջև լարվածության սրման դեպքում այն կվերածվի Իրանի վրա հարձակման ելակետի», չի համաձայնել այն դիտարկումների հետ, թե Սյունիքի մարզը վարձով տրամադրվում է ԱՄՆ-ին:

Հայաստանի Հանրապետությունն ապաշրջափակվում է: Ադրբեջանն իր հերթին՝ հնարավորություն է ստանում Հայաստանի տարածքով հուսալի կապ ունենալ Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության հետ: Իսկ Հայաստանի Հանրապետությունը հնարավորություն է ունենում Ադրբեջանի և Նախիջևանի տարածքով Սյունիքի մարզի հետ երկաթուղային կապ ունենալ։ Սա ներքին հատվածն է: Հայաստանի Հանրապետությունը ստանում է հասանելիություն միջազգային երկաթուղային ցանցին դեպի Ռուսաստան, Իրանի Իսլամական Հանրապետություն, Կենտրոնական Ասիա, Չինաստան:

«Դա բռնապետություն է, և այդ բռնապետության պայմաններում մենք հաշվետվողականության մասին չենք կարող խոսել: Փաստորեն, երկու բռնապետ հանդիպել են աշխարհի հզորագույն տերություններից մեկի պոպուլիստ առաջնորդի հետ, որին ավելի շատ իր անձն է հետաքրքրում, քան իր երկրի առաքելությունը՝ միջազգային խաղաղություն, անվտանգություն ապահովելու հարցում: Այդ դեպքում  ի՞նչ հաշվետվողականություն ենք ակնկալում»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց նա:

«Ու ռիսկը կա, որ ԵԱՏՄ մյուս անդամ երկրները, հաշվի առնելով, որ Հայաստանը միակողմանի խախտել է իրենց համընդհանուր սկզբունքները, պահանջ ներկայացնեն՝ Հայաստանին զրկել մաքսատուրք ստանալու իր հնարավորությունից»,- հավելեց նա։

«Փաստ է՝ Թուրքիան այս սցենարում հաղթողի դիրքում է։ ԱՄՆ հովանավորչությամբ իրականացվող TRIPP ծրագիրը՝ անկախ նրա անվանումից, տարածաշրջանի ամենաշահավետ միացումը կդարձնի Թուրքիան Ադրբեջանին և Կենտրոնական Ասիային, շրջանցելով Իրանին։ Այսինքն, փաստացի հաստատվում և ամրապնդվում է Էրդողանի կողմից առաջ մղած թուրանական գաղափարը: Թուրքիան նաև կարող է համոզել Ռուսաստանին՝ չխոչընդոտել գործընթացը՝ հնարավորություն տալով ռուսական տնտեսական կամ էներգետիկ շահերի մուտքը Թուրքիա և այնտեղով դեպի Եվրոպա՝ հետագայում ևս»:

Միջազգային մամուլն արդեն անդրադառնում է ադրբեջանական SOCAR-ի կնքած հուշագրին։ Թեմայի մասին գրել է France 24-ը, իսկ Euroactiv-ն անդրադարձել է SOCAR-ExxonMobil գործարքին՝ այն որակելով՝ որպես առանցքային, ադրբեջանական ԶԼՄ-ները սա որակում են՝ որպես ռազմական ճեղքում, որով էներգետիկ համագործակցության նոր գլուխ է բացվում։

«Ի՞նչ խաղաղության մասին է խոսքը: Եթե այսպիսի խաղաղության համար Նոբելյան մրցանակի պետք է արժանանա ԱՄՆ նախագահը, ծիծաղելի է և անտրամաբանական: Ո՞ր խաղաղության մասին է խոսքը, երբ տակավին երեկ արդեն Սյունիքի հայկական գյուղերի վրա կրակոցներ կային, երբ Ադրբեջանի նախագահն օրնիբուն սպառնալիքներով է խոսում Հայաստանի իշխանությունների հետ: Ո՞ր խաղաղության մասին է խոսքը, երբ Արցախի վերաբերյալ ոչ մի կարգավիճակ հայտնի չէ, երբ ունենք Բաքվում պահվող գերիներ: Այս բոլորը խաղաղությունից շատ հեռու են»։

Ավելի ուշ հայտնի դարձավ նաև ամերիկյան օրակարգի մասին, ըստ որի, օրինակ, Մեղրիով ձգվող ճանապարհին կանգնեցվելու են ամերիկյան մասնավոր պահնորդական ծառայության ծառայողներ՝ թվով 1000 մարդ, որոնք իրավունք են ունենալու զինված լինել հրաձգային զենքերով ու թեթև զրահապատ մեքենաներով։

Այս իրողությունների համատեքստում ուշագրավ է Կառավարության գրավոր քվեարկության հարցերում տեղ գտած և գաղտնի համարվող հարցը,որը օգոստոսի 5-ին ներկայացրել է Արտաքին գործերի նախարարի տեղակալ Մնացական Սաֆարյանը։

«Թրամփի նախաձեռնությունների հաջողության մասին հնարավոր կլինի դատել միայն որոշ ժամանակ անց։ Եթե ստորագրվելու է մտադրությունների, փոխըմբռնման հուշագիր, ապա այն, մեծ հաշվով, կողմերի միջև ոչինչ չի փոխում, եթե կողմերն ընդունում են ԱՄՆ այլ առաջարկներ, որոնք վերաբերում են ապաշրջափակմանը, ապա դա այլ հարթություն է, ուստի արդյունքները կարող են տարբեր լինել։ Բնականաբար, ամերիկյան կողմը՝ որպես միջնորդ, ցանկանալու է իր համար առավելագույն արդյունքներ արձանագրել»,- նկատեց Ֆյոդոր Լուկիանովը։

Վերջին օրերին տեղական և ոչ տեղական մամուլում տեղեկություն էր շրջանառվում, որ ԱՄՆ նախագահը Սպիտակ տանն այս ուրբաթ ընդունելու է Նիկոլ Փաշինյանին և Իլհամ Ալիևին, և, որ Թրամփի միջնորդությամբ Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարները ստորագրելու են խաղաղության ձգտման փոխըմբռնման հուշագիր, կամ, ինչպես ադրբեջանական աղբյուրներն են նկատել՝ «մտադրությունների նամակ», և ոչ թե՝ խաղաղության համաձայնագիր։

Այսօր Հակակոռուպցիոն դատարանում նախատեսված էր Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանին առնչվող գործով հերթական դատական նիստը, որը, սակայն, ծանուցված վկայի բացակայության հիմքով հետաձգվեց։

Միացյալ Նահանգները շարունակում է ակտիվ ներգրավվածության նշաններ ցույց տալ Հարավային Կովկասում ծավալվող Երևան-Բաքու հարաբերությունների, այսպես կոչված, կարգավորման գործընթացում։ ԱՄՆ Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատի հանրապետական ​​անդամ Ջո Ուիլսոնը, ով ամիսներ առաջ հայտարարում էր, թե նախագահ Թրամփը խաղաղություն կբերի Կովկասին, X-ի իր էջում ժամեր առաջ գրել է, որ երբեք չի եղել Դոնալդ Թրամփի նման խաղաղարար նախագահ։

«Ամենայն հավանականությամբ, արդեն հանձնել են «Զանգեզուրի միջանցքը»: Իհարկե, ինչպես միշտ՝ կխաբեն, կասեն՝ նման բան չկա, հետո կասեն՝ լավ ենք արել՝ հանձնել ենք, դուք գնացեք Ջեյ Լո նայեք, պարեք, ուրախացեք, չուզողի աչքն էլ հանեք: Այսինքն՝ նրանք նույն ձևով են գործում»:

168TV-ի «Թրիգեր» հաշորդաշարի հյուրը APRI-Հայաստան գիտահետազոտական կենտրոնի գիտաշխատող, պատմական գիտությունների թեկնածու, միջազգայնագետ Սերգեյ Մելքոնյանն է։

Օգոստոսի 12-20-ը Հայաստանում անցկացվելու է «Արծիվ գործընկեր-2025» հայ-ամերիկյան համատեղ զորավարժությունը։ Իսկ մինչ այդ, ինչպես երեկվանից շրջանառվում է տեղական և ոչ տեղական մամուլում, ԱՄՆ նախագահ Թրամփը կընդունի Նիկոլ Փաշինյանին և Իլհամ Ալիևին։ Եվ հաշվի առնելով, որ «Արմենպրես»-ի հարցմանն ի պատասխան՝ Փաշինյանի աշխատակազմը չի հերքել տեղեկությունը, կարելի է ենթադրել, որ այդպես էլ լինելու է, հատկապես, երբ արդեն նույնիսկ գաղտնազերծված է՝ ԱՄՆ նախագահի միջնորդությամբ Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարները ստորագրելու են խաղաղության ձգտման փոխըմբռնման հուշագիր, կամ, ինչպես ադրբեջանական աղբյուրներն են նկատել՝ «մտադրությունների նամակ», և ոչ թե՝ խաղաղության համաձայնագիր։

ՀՀԿ փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանի հրավիրած ասուլիսում 168․am-ը հարցերից մեկով հետաքրքրվեց՝ խշխանափոխության հեռանկարը հնարավո՞ր է առանց դրսի աջակցության։