#ակադեմիական քաղաք

Դեմ եմ դրան։ Եվրոպայում Կոնսերվատորիան կենտրոնում է։ Վերջերս եմ դադարեցրել իմ համագործակցությունը Դրեզդենի պետական օպերային թատրոնի հետ, որը քաղաքի կենտրոնում էր՝ Կոնսերվատորիային, թանգարաններին կից։ Մենք աշխարհին տալիս ենք հազարավոր կադրեր։ Տեղանքից չի որոշվելու՝ որակ տալո՞ւ ենք, թե՞ չէ։ Եթե Կոնսերվատորիան տեղափոխեն՝ բոլորիս համար աղետ է լինելու։ Ունենք դասախոսական մեծ կազմ, ովքեր ապրում են կենտրոնում, աշխատում են նաև Օպերայում, Հայաստանի Պետական Ֆիլհարմոնիայում և ընդամենը մեկ քայլով հասնում են այդ բոլոր օջախները։ Ի՞նչ է լինելու այդ մարդկանց հետ, տեղաշարժը կարողանո՞ւմ են ապահովել։ Եվրոպայում նոր համակարգեր ստեղծում են՝ չքանդելով հինը։

Ինչպես ԱԺ-ում բյուջետային քննարկումների ժամանակ, այդպես էլ մինչ այդ, տարբեր առիթներով գործող վարչակազմը, ներկայացնելով սեփական ոլորտային գերակայությունները, անվտանգության հետ մեկտեղ ընգծում է կրթությունը։

Ոչ հասկանում ենք՝ մեգանախագիծն ի՞նչ հարցեր է լուծելու, ոչ՝ ո՞վ է այս ամենն իրականացնելու, ինչպե՞ս է ազդելու մեր ապրելակերպի վրա։ Աստված չանի՝ ձախողվի․ նախագծի օգտագործման երկրորդ ձևը գիտե՞նք։ Ի՞նչ է լինելու տարածքի հետ։ Սարքեցինք 60.000-ի համար, 30.000-ը ունեցանք, ի՞նչ ենք անելու։ Ռիսկերը չգնահատելը ու ամենը մեկտեղելը հազար ու մի վտանգներով է լի։ Ի վերջո, համակարգերը կարևոր են, բայց եթե համապատասխան անհատները չկան, այն կարող է մեկ անհատի ձեռքում վատ օգտագործվել, և հակառակը՝ կարող է այդքան էլ համակարգված չլինել, բայց ինչ-որ անհատներ լավ համակարգեն։

Կառավարությունն իր հեղափոխական տենդոտ գործունեության մեջ հասել է բուհական շենքերին՝ ուղիղ իմաստով։ Բացի այն, որ Փաշինյանն ու իր թիմակիցներն աննահանջ են «Ակադեմիական քաղաք» կոչվածը կյանքի կոչելու հարցում, որոշել են նաև վարձով տալ, ինչո՞ւ ոչ՝ «բանալին՝ բանալու դիմաց» սկզբունքով նաև օտարել Երևանում գտնվող բուհերի շենքերը՝ «Ակադեմիական քաղաքի» համար։

Վերջին շրջանում շատ է քննարկվում Բարձրագույն կրթության և գիտության մասին օրենքի փոփոխության նախագիծը, որի  հիմնավորման մեջ ներկայացված չէ, թե ինչ հետազոտություններ, վիճակագրական տվյալներ, միջազգային փորձի ուսումնասիրություն է ընկած հիմքում:

«Այստեղ հաց, այստեղ կաց» Փաշինյանի թեզը նույն սերիայից է, ինչ «Արարատը հանենք, Արագածը դնենք», կամ «արգելոց» բառը լավը չէ, եկեք փոխենք»։ Սրանք ի՞նչ երկրի ղեկավարի քննարկելու թեմաներ են։

Փաշինյանի վարչախումբը թղթի վրա ամեն ինչ կառուցում է՝ մետրոյի կայարան կամ կայարաններ, «Ակադեմիական քաղաք», նոր ատոմակայան, էլի ուրիշ բաներ… Ինչո՞վ են կառուցում, ո՞ւմ հաշվին, ո՞ւմ միջոցներով, ոչ մեկը չգիտի։ Իրենք էլ չգիտեն։ Փող չունեն, բայց «կառուցում» են։ Կառուցածներն այսքան ժամանակ չտեսանք, հիմա էլ իբր նորերն են կառուցում։ Դե, ելույթներ են, դատարկ խոսքեր են՝ կախում են «հպարտ» քաղաքացիների ականջներից:

«Այս իշխանության, Կառավարության համար «Հայֆիլմ» գոյություն չունի, դրան վերաբերվում են՝ զուտ որպես բեռ-տարածք, շենք-շինություն, որը դարձել է ծախսի «բուն»։ Այս քայլով ուզում են ազատվել «Հայֆիլմից» ու ամեն ինչ խցկում են մի ափսեի մեջ։ Բերել լուրջ-լուրջ բաներ են քննարկում, Ակադեմիական քաղաք, երբեմն, որ այս անունները կարդում եմ, տպավորություն է, որ ես ապրում եմ Ֆրանսիայում, Ճապոնիայում, Շվեյցարիայում։ Հայաստանի Կառավարությունն Ակադեմիական քաղաք կառուցելուց առաջ նախ պետք է հասկանա, թե այնտեղ ովքե՞ր են սովորելու, գուցե այն մարդիկ, որոնք ծխախոտով, «Նիվաների» ղեկերին նստած՝ ամեն օր գնում-գալի՞ս են»,- 168.am-ի հետ զրույցում նշեց Հայկ Բաբայանը։

Նիկոլ Փաշինյանի ու նրա քաղաքական թիմի մտասևեռումը` բուհերը մայրաքաղաքից դուրս բերելու ու ենթադրյալ ակադեմիական քաղաքը հիմնելու առնչությամբ, արդեն իսկ անհանգստացնում է ոչ միայն մեզ՝ ՀՀ քաղաքացիներիս: Այդ հարցը լուրջ անհանգստություն է պատճառել նաև միջազգային գործընկերներին, Հայաստանում գործող միջազգային բուհերին:

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը ՀՀ նախկին փոխվարչապետ, Ամերիկյան համալսարանի Բիզնես և տնտեսագիտության քոլեջի դեկան Վաչե Գաբրիելյանն է։

Ցավում եմ, որ երբեմն լուրջ նախարարությունները` ԿԳ-ն, Մշակույթի, սպորտի և երիտասարդության, դարձել են կավե ոտքերով արհեստածին և ամուլ մոնստր, որ ոչ թե զարգացնում է իրեն վստահված ոլորտները, այլ խժռում դրանք։ Ավելի մանրամասն կարող եք ընթերցել «ԲՈՒՀ-երը Երևանից չհասնելու 7 պատճառ» իմ հոդվածը»։

Թե ինչո՞ւ ակադեմիական քաղաք անվամբ կեղծ մեգանախագիծը չի իրականանալու, բայց բուհերի շենքերն օտարվելու և սեփականաշնորհվելու են, պարզ կդառնա, երբ հիշենք սրանց չիրականացած՝ շատ ավելի մանր խոստումները՝ Գավառի տեքստիլ ֆաբրիկա, Մերձավանի հեռուստացույցների գործարան, Վանաձորի գազաբալոնների գործարան, Արարատի կոկորդիլոսաբուծարան, Արթիկի կարի ֆաբրիկա, Չարենցավանի վերելակների գործարան, Գյումրու ինքնաթիռաշինական գործարան, Կինո Հայրենիքի էստակադա, մետրոյի Աջափնյակ կայարան, Չոր նավահանգիստ Շիրակում, ճոպանուղի Երևանում, և այլն, և այլն, և այլն։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն «Այլընտրանքային նախագծեր» խմբի համահիմնադիր Վահե Հովհաննիսյանն է։

Դա այս պահին ձեռնտու է գրեթե բոլոր արտաքին խաղացողներին։ Իսկ կանխել այդ գործընթացը կարող է միայն հայ հասարակությունը, որը, սակայն, դեռևս վայելում է հավատարմագրային կառավարման մասին առասպելների վիրտուալ հաճույքը։

Հայաստանի աղմկահարույց մարտահրավերների կույտում օրերս սրացավ ևս մեկը. Փաշինյանը մտադիր է հիմնահատակ քանդել Հայաստանի բուհական համակարգն «Ակադեմիական քաղաք» նախագծի անվան տակ: Իրեն բնորոշ ձեռագրով նա խառնում է թացը չորի հետ, իրական խնդիրները՝ զավեշտալի լուծումներով, միջազգային պրակտիկան՝ փող աշխատելու մոլուցքով:

«Կոնֆուցիոսն ասում էր՝ եթե ուզում ես իմանալ, թե ինչ է կատարվում այդ երկրում, լսիր այդ երկրում հնչող երաժշտությունը: Հիմա մեզանից յուրաքանչյուրը թող մտածի, թե ինչ է լսում: Այսօր մեր երկրում խառնիփնթոր վիճակ է: Ինչո՞ւ համատարած պետք է հնչի այս տարօրինակ ծագման թյուրիմացությունը: Եթե մեր երաժշտությունը ճանաչեինք՝ այս ամոթալի վիճակը չէր լինի»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց երաժշտագետ Լիլիթ Մարտիրոսյանը:

168.am-ի հետ զրույցում կրթության փորձագետ Սերոբ Խաչատրյանն ասաց, որ բուհական համակարգի, այսպես ասած, «օպտիմալացման» և «ակադեմիական քաղաքի» ծրագրերի իրականացման միակ արդյունքը  կարող է լինել աշխատավարձերի բարձրացումը և այն հույսը, որ խոշորացված հիմնարկների գիտաշխատողներն ավելի շատ հոդվածներ կտպեն և բուհերի վարկանիշը կբարձրացնեն։

Պետական պատվեր չի իջեցվում։ Կարծում եմ, դա մոռացված ավանդույթ է, որն աշխատել է ԽՍՀՄ տարիներին։ Օրինակ՝ մեզ պատվիրեին սեկվենավորել կամ անձնագրավորել Վայոց ձորի սորտերը․․․ ինքներս ենք նախաձեռնել։ Գիտության կոմիտեի կողմից ֆինանսավորվող նախագծեր ունեմ, բայց այն միանշանակ զիջում է միջազգային նախագծերի ֆինանսավորմանը, որոնք քեզ ավելի շատ հնարավորություններ են տալիս, այդ թվում՝ իրենց սարքավորումներն օգտագործելը, որն արագացնում է քո աշխատանքի համար պահանջվող ժամանակը, ինչպես նաև շատ ավելի լավ որակի տվյալներ կարելի է գեներացնել։ Բայց Գիտության կոմիտեի ակտիվ աշխատանքն անտեսել ու չողջունել չի կարելի։ Իրենք հիմա էլ առաջարկում են ծրագրեր՝ բավական բարձր ֆինանսավորմամբ։

2027 թվականից նոր ուզում են սկսել Ակադեմիական քաղաքի կառուցումը, իսկ «Բյուրականի աստղադիտարանը քանի որ ազգային արժեք է, ստույգ չեմ կարող ասել, բայց ոնց որ թե մնալու է իր տեղում։ Բայց ֆորմալ կարող է համարվենք ԵՊՀ ինստիտուտ»,- լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց Բյուրականի աստղադիտարանի տնօրեն Արեգ Միքայելյանը։

«Մեր ոլորտում և՛ ժողովրդական, և՛ վաստակավոր արտիստի կոչում ստանալու դեպքում աշխատավարձի ինչ-որ փոփոխություն եղել է: Վերջին տարիներին նկատել եմ այդ սուտ, դեմոկրատիկ միտումները, թե բոլորը հավասար են, ոչ մեկը մյուսից լավը չէ: Ամբողջը սեղանային կենացի բնույթի է: Կամ ասում են՝ մեկը գնացել, հայտնի պաշտոնյայի քեֆին երգել է, կոչում են տվել: Գիտեմ, որ նման դեպքերը մաքսիմում 1-2-ն են, լավ, 3-ը: Մնացածն իսկապես այն մարդիկ են, ովքեր նվիրյալներ են, աշխատում են այս երկրի համար: Չեմ ամաչում, այդ թվում՝ ես:

Եթե մարդը մտածի 10, 20 տարվա կտրվածքով՝ շատ բաներ կարող է չանել։ Բարձրահարկերն իրար կողքի շարում են, որ փողոցներում կայանելու տեղ չլինի, մարդիկ սթրեսի մեջ լինեն։ Մեզ մոտ սթրեսի մակարդակը տեսեք, ինչքան բարձր է։ Էլի ձեր համար արեք, բայց 20 տարի առաջ նայեք։ Էլ չեմ ասում կանաչ տարածքների նոսր լինելու, ոչ ճիշտ կանաչապատման, էտման մասին։

«Ակադեմիական քաղաքն» իրականում դառնալու է ոչ թե՝ իրապես որակյալ կրթություն ստանալու կենտրոն, այլ սպառողական հասարակության ակտիվ երիտասարդների համար ժամանցի հարմարավետ վայր։

Կառավարության ապրիլի 21-ին նիստում գործադիրը հավանության է արժանացրել «Ակադեմիական քաղաք» հիմնադրամ ստեղծելու մասին նախագիծը, որն էլ վերահսկելու է «Ակադեմիական քաղաք» նախագծի իրականացումը, ինչից հետո հայաստանյան բոլոր բուհերը պետք է տեղափոխվեն Աշտարակի խճուղում կառուցվելիք «Ակադեմիական քաղաք», իսկ բուհերը կօպտիմալացվեն, ինչի արդյունքում կունենանք 8 բուհ։

Հայ ազգն իր գոյության ամեն հարյուրամյակում ունեցել է գոյաբանական սպառնալիքներ կրող ժամանակաշրջաններ. այդ խնդիրը մեր ազգի համար միշտ էլ էական է եղել, բայց եթե նույն խնդիրն ունեցող այլ ազգեր կարողացել են գտնել ճանապարհ՝ նման սպառնալիքների չբախվելու համար, ապա մենք դա անել չենք կարողացել. մենք շատ խոսել ենք, մինչդեռ խոսելուց զատ՝ գործել է պետք։

Ակադեմիական քաղաք ստեղծելու գաղափարն իրականացնելու համար ՀՀ կառավարության որոշմամբ այսօր ստեղծվեց «Ակադեմիական քաղաք» հիմնադրամ։

ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունը հանրային քննարկման է ներկայացրել ««Ակադեմիական քաղաք» հիմնադրամ ստեղծելու և հիմնադրամի կանոնադրությունը հաստատելու մասին» ՀՀ կառավարության որոշման նախագիծը:

«Առանց կրթության ոլորտում խորը և բովանդակային փոփոխությունների, որոնք կբերեն կրթության որակի և արդյունավետության բարձրացմանը, մենք չենք կարող ապահովել մեր երկրի ապագան»,- Կառավարության այսօրվա նիստում հայտարարեց Նիկոլ Փաշինյանը:

«Հետազոտական ինստիտուտները բուհերին միացնելու նախագիծը դեռ քննարկվում է, բայցարվում է մի քայլ, որը մերժվում է երկու կողմից: Ոնց որ ուզենաս ամուսնացնել տղայի ու աղջկա՝ չունենալով նրանց համաձայնությունը: Բոլորս՝ իշխանությունը, ինստիտուտներն ու բուհերը, մեկ նպատակ ունենք, ավելի լավացնել մեր վիճակը: Իշխանությունը փնտրում է ճանապարհներ, գտել է այս ճանապարհը, բայց բոլորս վստահ ենք, որ այս ճանապարհը չի բերելու հարցի լուծման, չի թեթևացնելու նրանց հոգսը, բայց վնասելու է արդեն գործող հետազոտական ինստիտուտի կամ որևէ բուհի»։

Կառավարության նախորդ նիստին Նիկոլ Փաշինյանն անդրադարձել էր բուհական համակարգին, ընդունելության քննությունների խայտառակ արդյունքներին և անհետաձգելի համարել  բարձրագույն կրթության բնագավառում բարեփոխումները։ Ստեղծված իրավիճակից դուրս գալու ելքը, Փաշինյանի կարծիքով՝ ակադեմիական քաղաք կառուցելն ու դասավանդող կադրերին վերապատրաստելն էր։

Կրթության փորձագետ Սերոբ Խաչատրյանի կարծիքով՝ գաղափարը լավն է, սակայն արդեն կա ակադեմիական քաղաք՝ Երևանի կենտրոնում, որտեղ համախմբված են բուհերը, ԳԱԱ-ն, հիվանդանոցներ կան, հանրային գրադարանը: