Մահը նոր ծնունդ մըն է դրախտին մէջ
Մարդը հոգի, միտք եւ մարմին է։ Սա ապացուցուելու չի՛ կարօտիր։ Ժողովողը կը հաստատէ որ մահուան պահուն մարմինը հողին կը դառնայ ուրկէ առնուեցաւ եւ հոգին կը դառնայ իր տուիչին՝ Աստուծոյ (Ժղ. 12.7)։ Հոգին հողէն չառնուեցաւ ինչպէս մարմինը։ Հոգիին ծագումը երկնային է, ահա թէ ինչո՛ւ երբ ատիկա բաժնուի մարմինէն՝ իր ծագման վայրը՝ երկինք կերթայ։ Եղիշէ պատմիչ կըսէ. «Թէ երկնային է հոգիին բնութիւնը՝ յայտնի է անկէ, որ երբ ան բաժնուի մարմինէն, երկրին ստորին կողմերը չիջներ, այլ կը բարձրանայ իր ծննդավայրը՝ երկինք, եւ հոնկէ կը նայի երկրին վրայ»։
Երբ երկինքը կը ներկայացուի իբրեւ ծննդավայր մարդուն հոգիին, յստակ է որ ըսել ուզուածը այն է, որ Աստուա՛ծ է անոր ստեղծիչը։
Արդարեւ, Աստուա՛ծ է ստեղծիչը մեր հոգիներուն եւ մարմիններուն եւ միայն ի՛ր հրամանով անոնք կրնան իրարմէ բաժնուիլ (Ես․ 57.16)։ Ի՞նչ կը պատահի մարդոց հոգիներուն երբ անոնք կը բաժնուին իրենց մարմիններէն։ Տարբեր բան կը պատահի հաւատացեալ մարդուն հոգիին եւ տարբեր բան՝ անհաւատին հոգիին։ Թէ ի՞նչ կը պատահի իւրաքանչիւրին հոգիին՝ աղքատ Ղազարոսին առակը շատ գեղեցիկ կերպով ցոյց կու տայ ատիկա։ Ես կը հաւատամ որ երբ Յիսուս պատմեց աղքատ Ղազարոսին առակը, իր հիմնական նպատակը ցոյց տալն էր մեզի, թէ ի՞նչ է որ կը պատահի մահէն ետք հաւատացեալ եւ անհաւատ մարդոց հոգիներուն։
Ահա՛ թէ ի՞նչ կը պատահի։ Ղկ. 16.22-ին մէջ կը կարդանք. «Աղքատը մեռաւ եւ հրեշտակները զինք տարին Աբրահամի մօտ»։ Աղքատը առանձին չգնաց դրախտ, այլ՝ հրեշտակները զինք առաջնորդեցին։
Այստեղ Քրիստոս երկու բան կը սորվեցնէ մեզի. առաջին.- կը սորվեցնէ այն, որ մարդ արարածը իր սեփական ճիգով չի՛ կրնար մուտք գործել դրախտ, այլ մէ՛կը պէտք է առաջնորդէ զինք հոն, եւ երկրորդ.- կը սորվեցնէ, որ երբ հաւատացեալ մարդը վախճանի, իր հոգին կը դիմաւորուի հրեշտակներու կողմէ, որպէսզի տարուի դրախտ (եւ ո՛չ թէ արքայութիւն)։ (Պէտք չէ շփոթել իրարու հետ դրախտն ու արքայութիւնը, ինչպէս նաեւ դժոխքն ու դժոխային վիճակը։ Անոնց տարբերութեան մասին կարդալ յաջորդ գլուխին մէջ)։
Հիմա գանք տեսնելու թէ ի՛նչ կը պատահի անհաւատ մարդուն երբ ան իր հոգին աւանդէ։ Ղկ. 16.22-ին մէջ կը կարդանք. «Մեծահարուստն ալ մեռաւ եւ թաղուեցաւ։ Դժոխքին մէջ…»։ Ուշագրաւ է որ վերեւ յիշուած երկու կէտերը հոս չենք գտներ։ Անհաւատին հոգին ո՛չ դրախտ կը տարուի եւ ո՛չ ալ բարի հրեշտակներուն կողմէ կը դիմաւորուի։ Թէ ո՛ւր կը տարուի, բնագիրը կը պատասխանէ. «Դժոխք»։
Գիտակցաբար գործածեցի «կը տարուի» բացատրութիւնը փոխանակ գործածելու «կերթայ» բացատրութիւնը, որովհետեւ, թէպէտ Սուրբ Գիրքը մեզի չըսեր որ անհաւատ մարդոց հոգիները Սատանային չար ու պիղծ ոգիներուն կողմէ կը դիմաւորուին եւ դժոխք կը տարուին, բայց հաստատ գիտենք որ ասիկա՛ է ճշմարտութիւնը։ Ինչպէս բարի մարդոց հոգիները բարի հրեշտակներուն կողմէ կը դիմաւորուին եւ կը տարուին դրախտ, այնպէս ալ չար մարդոց հոգիները չար ոգիներուն կողմէ կը դիմաւորուին եւ կը տարուին դժոխք։ Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ նաեւ կը հաստատէ, որ երբ անապաշխար մեղաւորները մահանան, չար ու պիղծ ոգիները կը շրջապատեն իրենց հոգիները եւ զանոնք կը տանին դժոխք։
Հարկաւ Ղկ. 16.22-ը միակ համարը չէ որ կապացուցանէ թէ երբ արդար մարդը վախճանի՝ իր հոգին դրախտ կը տարուի, կան նաեւ ուրիշ համարներ, յիշենք անոնցմէ ամենազօրեղը. «Վստահ եղիր, այսօր ինծի հետ պիտի ըլլաս դրախտին մէջ» (Ղկ. 23.43)։ Ասիկա խօսք մը չէ, այլ՝ խոստում մը։ Քրիստոսի այս խոստումը ուղղուած չէ միայն իրեն խաչակից եղող աջակողմեան աւազակին, այլ նաեւ բոլոր անոնց՝ որոնք զինք կը դաւանին իբրեւ իրենց Տէրն ու Փրկիչը, ինչպէս ըրաւ հաւատացեալ «աւազակը»։
«Վստահ եղիր, այսօր ինծի հետ պիտի ըլլաս դրախտին մէջ»։ Սա խօսքը կը պարզէ, որ հաւատացեալ մարդուն համար, մահը ուրիշ բան չէ եթէ ոչ նոր ծնունդ մը Աստուծոյ դրախտին մէջ։ Մահը ուրիշ բան չէ եթէ ոչ փոխադրուիլ մը երկրաւոր կեանքին տաղտուկէն դէպի Քրիստոսի գիրկը, ուր տաղտուկ չկայ, ուր միայն կատարեալ խաղաղութիւն, կատարեալ հանգիստ եւ կատարեալ ուրախութիւն կայ։ Մահը հետեւաբար, մեզ աշխարհէն դէպի աշխարհին ստեղծիչը տանող ճանապարհն է։ Մահը երկրէն դէպի երկինք տանող կամուրջն է։
Գարեգին Բ. Կաթողիկոս, «Ես յաղթեցի աշխարհին» խորագիրը կրող իր գիրքին մէջ կըսէ. «Միայն աստուածային ոյժով եւ Քրիստոսեան հայեացքով կարելի է ըմբռնել թէ մահը ա՛նցք է եւ ո՛չ վերջակայան, ելից ճանապարհ է եւ ո՛չ կենսահանգիստ, շարունակուող էջ մըն է եւ ո՛չ կնքիչ վերջաբան՝ կենաց դպրութեան գրքին մէջ»։ Իսկ Ս. Գրիգոր Նարեկացի կըսէ.
«Վերջին օրը ներկայ կեանքին, կը հանդիսանայ առաջին օրը անդենական կեանքին»։ Այս իմաստով, մահը գերեզմանէն ասդին ու գերեզմանէն անդին գտնուող կեանքերը զիրար կամրջող օղակն է։ Մահէն անդին գտնուող կեանքը շարունակութիւնն է մահէն ասդին գտնուող կեանքին։ Կեանքը ուրեմն, կանգ չառներ մահուամբ, այլ պարզապէս կը ստանայ նոր իմաստ, նոր նկարագիր, նոր տարազ եւ նոր վիճակ։
Պօղոս առաքեալ մահը ըմբռնեց իբրեւ երթալ եւ Քրիստոսի հետ ըլլալ մը։ Ան կըսէ. «Երկու սուրի մէջ մնացած եմ. մէկ կողմէ՝ կը ցանկամ այս կեանքէն ելլել եւ Քրիստոսի հետ ըլլալ, ինչ որ գերազանցօրէն աւելի նախընտրելի է, բայց միւս կողմէ՝ ձեր սիրոյն՝ աւելի կարեւոր կը համարեմ այս կեանքին մէջ մնալը» (Փլպ. 1.23-24)։ Մեզ հետաքրքրողը «կը ցանկամ այս կեանքէն ելլել եւ Քրիստոսի հետ ըլլալ» բառերն են։
Առաքեալը իր այս խօսքով յստակ կը դարձնէ, որ հաւատացեալ մարդուն համար, մեռնիլ՝ կը նշանակէ Քրիստոսի հետ ըլլալ։ Այս իմաստով, մահը կը հանդիսանայ այն դուռը ուրկէ մտնողը ինքզինք դէմ յանդիման կը գտնէ աշխարհի սեփականատիրոջ՝ Տէր Յիսուս Քրիստոսի առջեւ։ Եթէ երբեք երկրի վրայ եղած ենք Աստուծոյ հետ, ապրած ենք Աստուծոյ հետ, բնականօրէն մահէն ետք ալ, պիտի շարունակենք ըլլալ Աստուծոյ հետ,
ապրիլ Աստուծոյ հետ, ահա թէ ինչո՞ւ Պօղոս առաքեալ կըսէ. «Ըլլա՛յ կեանքի եւ ըլլա՛յ մահուան մէջ՝ մենք Տիրոջ կը պատկանինք» (Հռ. 14.8)։
Այո՛ սիրելիներ, հաւատացեալ մարդը Քրիստոսի կը պատականի ըլլայ ան մահէն ասդին թէ մահէն անդին։ Գերեզմանը չի՛ կրնար խզել յարաբերութիւնը Աստուծոյ եւ իր մարդուն։ Աստուծոյ եւ հաւատացեալ մարդուն յարաբերութիւնը կը սկսի երկրի վրայ եւ կը շարունակուի երկինքի մէջ աւելի՛ գեղեցկօրէն, աւելի՛ ջերմօրէն եւ աւելի՛ իրականօրէն։ Եթէ երբեք Սուրբ Գիրքը կը խօսի յարութեան մասին, կը խօսի անոր համար՝ որ մահ անխուսափելի իրականութիւն մըն է։ Եւ սակայն, եթէ երբեք ունենանք մահուան ճշգրիտ հասկացողութիւնը, եթէ ճանչնանք մահուան ինչութիւնը, ատիկա պիտի օգնէ մեզի չսարսափելու մահէն, պիտի օգնէ մեզի որ ահ ու դողով չդիմաւորենք զանիկա։
Սիրելի՛ ընթերցող, կը վախնա՞ս մահէն։ Մահէն վախնալը բնական երեւոյթ է, կարեւորը սակայն, վախը չվերածուի սարսափի, յուսահատութեան եւ ընկճուածութեան։ Եթէ հանգիստդ կորսնցնելու չափ կը սարսափիս մահէն, այդ կը նշանակէ, որ տակաւին Աստուծոյ զաւակը չես դարձած։ Մի՛ ակնկալեր չսարսափիլ մահէն եթէ երբեք քեզի համար անորոշ է թէ մահէն ետք ո՞ւր պիտի երթաս։ Անորոշ բանը մի՛շտ կը մտահոգէ եւ կը սարսափեցնէ մարդ արարածը։ Այդ անորոշութենէն ձերբազատելու համար որոշ է որ Քրիստոսի պէտք է գաս։
Խնդրեմ պահ մը մտածէ որ եթէ երբեք այսօր աւանդես հոգիդ, ո՞ւր պիտի երթաս։ Այստեղ աչքերդ փակելուդ պէս դուն քեզ կա՛մ դրախտին եւ կա՛մ դժոխքին մէջ պիտի գտնես (Ղկ. 16.22)։ Շատ ափսոս է որ հոգիդ դժոխք նետուի։ Դուն քու անձիդ չե՞ս խղճար։ Յաւիտենականութիւնը պարզ բան թող չթուի աչքերուդ։ Կանդրադառնա՞ս թէ ի՞նչ կը նշանակէ յաւիտենական դժոխք։ Դժոխք, ուր մահը անմահ է, ուր դադարը՝ դադրած, վիշտը՝ խելագարեցնող, ցաւը՝ աղաղակեցնող, ծարաւը՝ մաշեցնող, կրակը՝ հալեցնող։
Կայ մեծ եւ հզօր Փրկիչ մը որ կուզէ քեզ ազատագրել այս բոլորէն։ Վստահէ՛ Յիսուսի։ Ան յոյսի Տէրն ու տուիչն է, հետեւաբար, չի՛ կրնար ըլլալ որ յուսախաբ ընէ քեզ։ Ահա սիրտիդ դրան առջեւ կանգնած է ու կը բաղխէ (Յյտ. 3.20)։ Կը բաւէ որ վճռես սիրտիդ դուռը բանալ իր առջեւ, եւ ան իր յաղթական մուտքը պիտի գործէ սիրտէդ ներս եւ քեզ պիտի դարձնէ յաղթող ընդդէմ մահուան, եւ դուն համարձակութեամբ պիտի կարենաս բացականչել. «Ո՞ւր է, Մա՛հ, յաղթանակդ. ո՞ւր է Մա՛հ, քու խայթոցդ» (Ա.Կր. 15.55)։
Վաղինակ վրդ. Մելոյեան
«Բա՛ց դուռը սրտիդ, Յիսուս կը սպասէ» գրքից
