Մեծ Պահքի հինգերորդ՝ Դատավորի կիրակիին նախորդող շաբաթ օրը նշվում է 40 սուրբ մանկանց հիշատակության օրը: Այն պատգամում է ունենալ ամուր հավատք, լինել տոկուն, հավատարիմ, տեղեկացնում է Սրբոց Նահատակաց եկեղեցու հոգևոր հովիվ Տեր Բարդուղիմեոս քահանա Հակոբյանը:
Մայր Աթոռի Տեղեկատվական համակարգից հայտնում են, որ կարգալույծ եկեղեցականն այսուհետ կդասվի աշխարհականների շարքին՝ Ռաֆայել Պետրոսյան ավազանի անունով:
«Անպետք խոսքեր»-ին են վերաբերում նաև այն խոսակցությունները, որոնք ներխուժում են ընտանեկան կյանք, կարող են խաթարել ընտանեկան երջանկության հիմքերը: Պետք է բավականին զգույշ լինել բառերի օգտագործման մեջ: Թող որ մեր խոսքերը ճշմարտացի, պարզ և անկեղծ լինեն, թող նրանք լինեն բարյացկամ և սիրառատ:
Լույսի բացակայության կամ աղոտ լինելու պատճառով մարդն ընդհանրապես կամ էլ շատ աղոտ կերպով կարող է տեսնել այն, ինչ շրջապատում է իրեն: Լուսաբացին, երբ լույսը, գերազանցելով խավարին, փարատում է այն, լույսի ներքո ամեն ինչ դառնում է պարզ, հստակ և տեսանելի:
Գալստյան կիրակիի խորհուրդը համբերության, բարեպաշտության, առաքինության կոչն է, որովհետև հոգու բյուրեղացմամբ և ճշմարիտ հավատով մարդ կարող է սպասել Տիրոջ Հրաշափառ Գալստյանը։
Հին Ուխտը մարդկային կյանքի հիմքում դրեց արդարության օրենքը՝ «Ակն ընդ ական, ատամն ընդ ատաման» (Ելք 21:23-24): Հիսուս զատում էր քրեական իրավունքը բարոյականությունից, որտեղ գործում են այլ սկզբունքներ: Մարդկանց հատուկ է թշնամիներին ատելը, բայց Աստծո որդիները պետք է բարությամբ հաղթեն չարին: Ավելին, նրանք պետք է բարին ցանկանան իրենց վիրավորողներին: Դա մեծագույն սխրանք է և հոգու ուժի իսկական հայտնություն, Իր՝ Արարչի նմանողությամբ: Մարդկային ուժերի հնարավորության սահմաններում է այն, ինչին կոչում է Ավետարանը:
Մեծ Պահքի hինգերորդ կիրակին կոչվում է Դատավորի: Իր անունը ստացել է «Անիրավ դատավորի և այրի կնոջ առակ»-ից: Պատմությունը, սակայն, ոչ թե դատավորի անիրավությունների, այլ աղոթքի մասին է: Oրվա խորհուրդն է՝ աղոթքի մեջ լինել հաստատակամ, հավատքի մեջ՝ ամուր, նշում է Քանաքեռի Ս. Հակոբ եկեղեցու հոգևոր հովիվ Տեր Շմավոն քահանա Ղևոնդյանը:
Ցավոք սրտի, մարդիկ այժմ նույնիսկ աննշան գործերի համար են աղմկոտ տեխնիկա գործածում: Այդ պատճառով էլ, եթե որևէ մեկն աղմուկի մեջ է հայտնվում, պետք է իր մեջ բարի մտքեր մշակի: Չես կարող մարդկանց ստիպել, որ այս կամ այն աղմկոտ սարքը չմիացնեն: Դրա փոխարեն միանգամից բարի միտքդ աշխատեցրու: Օրինակ՝ լսում ես, թե ինչպես է սրսկիչ գործիքն աշխատում և այն քեզ թռչող ուղղաթիռի աղմուկն է հիշեցնում: Այսպես մտածիր. «Քույրերից մեկը կարող էր ծանր հիվանդանալ և ուղղաթիռ գար՝ նրան հիվանդանոց տանելու: Պատկերացրու, թե որքա՜ն կտխրեիր այն ժամանակ:
Եվ արդ, մարդկանցից ո՞վ կարող է իմանալ և ճառել, թե որքա՜ն բարի է պահքը Ադամի որդիների համար, եթե սիրում են այն: Միայն Աստծուն է հայտնի այն մեծությունն ու շահը, որ պահքից լինելու էր մարդուն: Այս պատճառով էր, որ Ադամին տվեց առաջին պատվիրանը՝ ասելով. «Մի՛ ճաշակիր ծառի պտղից» (Ծննդոց Բ 17): Քանզի դրախտում Ադամը հրեշտակների պես սակավապետ էր, և նրա կենակիցը պահքն էր:
Եթե ծնողները նյութապես ապահովված են, ապա նրանք պատասխանատու են իրենց երեխաների ապագայի համար: Իհարկե, կարևոր է, որ նրանք երեխաներին լավ մարդ դաստիարակեն, այնուհետև օգնեն նրանց բարձրագույն կամ մասնագիտական կրթություն ստանալ, որպեսզի երեխաները կարողանան վաստակել իրենց ապրուստի գումարը: Այնուհետև ծնողները պետք է նրանց համար ինչ-որ տուն ձեռք բերեն և այլն:
Մեզ տրվում են բազմաթիվ հնարավորություններ: Երբեմն դրանք կա՛մ անտեսվում, կա՛մ օգտագործվում են ոչ բարի նպատակով, մինչդեռ պետք է հասկանանք, որ մեզնից հաշիվ է պահանջվելու՝ ի՞նչ ենք արել այն հնարավորությունները, որոնք մեզ տրվել են: Դրանք ճիշտ օգտագործելու, բարությամբ, կարեկցանքով, ողորմածությամբ ապրելու դեպքում՝ կունենանք իրական բարեկամներ:
«Յուրաքանչյուր ոք ինչպիսի շնորհ որ ընդունել է, ուրիշի հանդեպ թող նույնը մատակարարի որպես բարի տնտես Աստծու զանազան շնորհների: Եթե մեկը խոսի, թող այդ լինի Աստծու պատգամների նման: Եթե մեկը մատակարարի, թող այն լինի այն զորությունից, որն Աստված շնորհում է, որպեսզի ամեն ինչում Աստված փառավորվի Հիսուս Քրիստոսի միջոցով» (Ա Պետրոս 4:10-11):
Մենք` մեղավորներս, ջանանք իմանալ, թե ի՞նչ է գթությունը: Ընչաքա՛ղց, ուսանի՛ր ինչպես բարեգութ լինել: Եղբայրնե՛ր, աշխարհում միմյանց կարեկից լինենք ճշմարիտ կարեկցությամբ, լի ամենայն մարդասիրությամբ, քանի դեռ նենգադավը այնքան ուժ չունի, որ առևանգի մեր հոգիները: Ինչը որ հայտնի է դարձել ինձ Սուրբ Հոգով, հարկ է որ ամենքն իմանան: Եթե ես անխոհեմ եմ և չեմ պահպանել իմ ուսանածը, թող մեկ ուրիշը ուսանելով պահպանի: Եթե խոսքը մեռած է ինձանում, ապա թող մեռած և անպտուղ չլինի ձեզանում: Չթաքցնե՛նք տաղանդն Արքայի, կյանքով լեցուն սերմե՛ր գնենք դրանով:
Մեծ Պահքը կիսվեց. Միջինք է: Օրը հիշեցնում է, որ մինչև Հիսուսի հրաշափառ Հարությունը՝ Սուրբ Զատիկը, մնացել է զղջումի ու ապաշխարության քսանչորս օր:
Մեծ Պահքի շրջանում Հայ Առաքելական Եկեղեցում Ս. Պատարագը մատուցվում է փակ վարագույրով: Եկեղեցին դրախտի օրինակն է, և Ս. Խորանի փակ վարագույրը խորհրդանշում է մեղքի պատճառով երկնքի արքայության դռների փակվելը, Ադամի ու Եվայի դրախտից արտաքսումը: Խորանի վարագույրը բացվում է Ս. Հարության տոնի Ճրագալույցի Պատարագի ժամանակ: Մեծ Պահքի ընթացքում կան հիշատակության օրեր և տոներ, երբ Ս. Պատարագը մատուցվում է բաց խորանով:
Հրաշքը, նախևառաջ, ներքին վիճակ է. հոգևոր ապրումների ընդհանուր հայտարարը: Սակայն այս վիճակն առավել ակնառու է դառնում, երբ մարդն ի վիճակի է զգալու Աստծո ներկայությունը` բարոյական օրենքների ու սկզբունքների պահպանմամբ: Այս ամենի համար կան անհրաժեշտ բոլոր նախադրյալները, և անգամ վերջիններիս բացակայության պայմաններում առկա է ընտրության հնարավորությունը: Այլ խոսքով` հրաշքը մարդկայինի հետ աստվածայինի փոխգործակցությունն է, որ հաճախ բնորոշվում է որպես գերբնական երևույթ:
Օրինակ՝ մայրը տեսնում է, որ իր մանկիկը չի կարողանում քայլել սովորել և ասում է. «Ի՜նչ մեղք է խեղճը, չի կարողանում քայլել», և պարբերաբար գիրկն է առնում նրան, փոխարենը երեխայի ձեռքից բռնած օգնի, որպեսզի ինքնուրույն քայլի: Հարց է ծագում. փոքրիկն ինչպե՞ս պետք է քայլել սովորի: Իհարկե, այդպիսի մայրը սիրուց դրդված է գործում, սակայն չափազանց հոգատարությամբ վնասում է իր զավակին: Ես մի մարդու էի ճանաչում, որի որդին ծառայել էր բանակում: Եվ ահա նա բռնում էր իր չափահաս որդու ձեռքն ու վարսահարդարի մոտ տանում:
Ավետարանի էջերում բազմիցս հանդիպում ենք հատվածների, որոնցում հստակորեն ընդգծված է այս աշխարհը չսիրելու, արհամարհելու գաղափարը: Ի՞նչ ասել է` չսիրել այս աշխարհը:
Երբ չենք շփոթում ճգնավորի և հոգևորականի կերպարները և դիտում ենք եկեղեցականի ծառայությունն առանց հոգևորականի կերպարի չափազանց իդեալականացման, տեսնում ենք, որ ունենք լավ հոգևորականներ, ովքեր ծառայում են` ի փառս Աստծո, հանուն ազգի և Սուրբ Եկեղեցու: Հնարավոր մոլորությունների դրսևորումից խուսափելու համար եկեղեցականներն իրենք պետք է մեծապես զգույշ լինեն, որպեսզի գայթակղության առիթ չդառնան այս կամ այն հավատացյալի համար: Եպիսկոպոսի ձեռնադրության կարգի մեջ հրահանգ է տրվում այնպիսի վարք դրսևորելու, որպեսզի հավատացյալների շրջանում սին բամբասանքների տեղիք չտան:
Այսօր Հայ առաքելական եկեղեցին նշում է Մեծ Պահքի 4-րդ հիշարժան օրը՝ Տնտեսի կիրակին:
Մեծ Պահքը հավատացյալների հոգևոր կյանքի յուրահատուկ շրջան է, որի նպատակը ոչ միայն որոշակի սննդակարգի հետևելն է, այլև առաջին հերթին այն հոգևոր մաքրագործման ճանապարհ է: Պահքի ընթացքում կարևոր է աղոթական կյանքը, ժամերգություններին մասնակցելը: Այս ամենը ինքնանպատակ չէ, հիշեցնում է Երևանի Սուրբ Սարգիս առաջնորդանիստ եկեղեցու խորհրդակատար Տեր Շահե քահանա Հայրապետյանը.
Քննադատությունն ու իշխանությունը: Խոսքի ազատություն ունենալ չի նշանակում տրամաբանական և արդար մոտեցումով ձեռք բերել քննադատություն կատարելու բացարձակ իշխանություն: Գիտակից անձը գիտի, որ իրեն վայելուչ չէ քննադատել աշխարհի բոլոր մարդկանց սխալ արարքները:
Կյանքի իմաստի մասին փիլիսոփայության կամ հոգեբանության պատասխանները քրիստոնեության սկզբունքներին չհակադրվելու դեպքում պարզապես նկատվում են համապատասխանող աստվածային պատվիրաններին կամ Քրիստոսի ուսմունքին, սակայն չեն դիտվում իբրև լրացումը այն գերագույն նպատակի, որ հայտնում է Աստվածաշունչը:
«Թող այսօր մեզանից ամեն մեկը իր մտքում ունենա բոցկլտուն մի աստղ, և մենք երկու միլիոն աստղով երկինք կունենանք»։ «Հուշարձան» խորագրով բանաստեղծության այս տողերը պապս՝ Արևշատ Ավագյանը, գրել է Հայոց ցեղասպանության 65-րդ տարելիցին։ Հավատացել է, որ մեջքներս կոտրած, հուսահատված լինելով հանդերձ՝ հենց այս պահին յուրաքանչյուրս կարող ենք մեր մտքերով, գաղափարներով լուսավորել շուրջբոլորն ու շարժվել առաջ: Քանի՞ […]
Դատողության ու դյուրըմբռնության ընդունակ երեխաներն երբեմն դժվարությունների են հանդիպում ու տանջվում են: Այդպիսի երեխաներն ուզում են ամեն ինչ սեփական խելքով կարգավորել և ձգտում են անել այն, ինչ իրենց ուժերից վեր է: Նրանք ուժեղ միտք ունեն, սակայն չեն կարողանում արգելակները սեղմել: Նրանք իրենց վրա փորձարկումներ են անում, ասես կամենում են փորձել, թե դիմացկունության ինչ պաշար ունեն: Դրանից նրանք տառապում են:
Աշխարհում շատ քիչ են եղել համընդհանուր խաղաղ ժամանակներ, պատերազմները մոլեգնել են բոլոր դարերում` խլելով անհամար մարդկային կյանքեր, բազմաթիվ մարդկանց մատնելով թշվառությունների, վշտերի, նեղությունների: Ինչո՞ւ է պատերազմն առկա Աստծո կողմից ստեղծված աշխարհում:
– Հա՛յր, ինչպե՞ս է պատահում, որ մանկությունից հոգևոր կյանքով ապրող ու բարեպաշտություն ունեցող երիտասարդն այնտեղ է հասնում, որ լիովին շեղվում է ուղուց և «ձեռքից գնում է»:
Երեխայի դաստիարակությունը սկսվում է հղիությունից: Եթե, իր կրծքի տակ երեխա կրող, մայրը հուզվում է և վշտանում՝ ապա նրա որովայնում գտնվող պտուղը նույնպես անհանգստանում է: Իսկ եթե մայրն աղոթում է և ապրում հոգևոր կյանքով՝ ապա մանուկը նրա որովայնում օրհնվում է:
Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի ողջույնի եւ օրհնության խոսքից հետո ժողովը վարելու է հրավիրվել Արեւմտյան Եվրոպայի Հայրապետական պատվիրակ և Վատիկանում Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի ներկայացուցիչ Տ. Խաժակ արքեպիսկոպոս Պարսամյանը:
