Վեհարանում Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը հայտարարել է, որ Քրիստոսի Սուրբ Հարության տոնն այս տարի չի պարունակում նախորդ տարիների ուրախությունն ու ցնծությունը: Ժամանակները բարդ են և անկանխատեսելի զարգացումներով լեցուն հայ ժողովրդի և Հայաստանի համար:
Զանգեզուրում, երբ քահանան «այսօր յարեաւ ի մեռելոց» շարականն էր երգում, երեխաները ճռռան էին խաղում: Մեծ ու փոքր, տղամարդ և կին զուռնա-դհոլի ուղեկցությամբ երգում էին, պարում, երիտասարդները կոխ էին բռնում: Լոռիում ամեն թաղ իր համար փահլևան էր ընտրում, որոնք նաև կոխի մրցույթներ էին կազմակերպում: Յուրաքանչյուրը, սովորաբար, խաղում էր իր հասակակցի հետ:
Մարտի 30-ին՝ Ավագ շաբաթ օրը երեկոյան, մեր Տեր և Փրկիչ Հիսուս Քրիստոսի Հրաշափառ Սուրբ Հարության տոնի առիթով, Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի առանորդությամբ Մայր Աթոռի միաբանությունը Ճրագալույցի Սուրբ Պատարագին մասնակցեց Սուրբ Գայանե վանքում: Պատարագիչն էր Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի Վանորեից տեսուչ Գերաշնորհ Տ. Արտակ եպիսկոպոս Տիգրանյանը:
Հիսուս Քրիստոսի հրաշափառ Հարության տոնը կոչվում է նաև Զատիկ, որը նշանակում է զատում, բաժանում, հեռացում մեղքերից և վերադարձ առ Աստված: Զատիկը Հայ Առաքելական Ս. Եկեղեցու 5 տաղավար տոներից մեկն է: Հիսուս Քրիստոսի խաչելությունից և մահից հետո` երեկոյան, բարեպաշտ մարդիկ Նրա մարմինը իջեցրին խաչից և դրեցին վիմափոր գերեզմանի մեջ՝ փակելով մեծ քարով:
Երևանի սուրբ Գրիգոր առաջնորդանիստ եկեղեցում պատարագ կմատուցի Գարեգին Բ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը:
Նշվում է, որ Բագրատ սրբազանի հանդիսապետությամբ աղոթքին կհաջորդի ավանդական հավկթախաղը։
Այս օրը պատկերն ու օրինակն է արարչության յոթերորդ օրվա, երբ Աստված հանգստացավ Իր բոլոր գործերից: Աստված վեց օրում արարեց աշխարհը, իսկ յոթերորդ օրը հանգստացավ: Անցած օրերն Աստված պատվեց արարչությամբ, իսկ այս օրը՝ օրհնությամբ ու սրբությամբ:
Մի՛ փափագեք մարդկանցից գովեստ ստանալ, այլ՝ Աստծուց, որովհետև դա թշնամություն է Նրա հանդեպ: Ինչպես նրանք, ովքեր պատվավորը մերժում են և ընտրում անպատիվը և նախատինք ստանում, այդպես էլ նրանք, ովքեր Աստծո համար բարիք չեն գործում, այլ մարդկանցից գովություն են փնտրում, անարգում են իրենց: Նաև երբ չարիք ենք գործում, վախենում ենք մարդկանցից, իսկ Աստծուց՝ ոչ:
Սբ. Պատարագի ժամանակ, ինչպես Խորհրդավոր ընթրիքին, հացն ու գինին սրբագործվում և վերածվում են Տիրոջ Մարմնի և Արյան: Հաղորդությունը Քրիստոսի Մարմնին ու Արյանը հաղորդ դառնալու խորհուրդն ունի: Հաղորդվել նշանակում է միանալ, միավորվել Աստծո հետ: Հաղորդություն ստանալու համար պետք է անպայման մկրտված լինել, զղջալ և ապաշխարել գործած մեղքերի համար:
Ս. Հաղորդությունը Հայ Առաքելական Եկեղեցու յոթ խորհուրդներից է, որի միջոցով ստեղծվում է կենսական կապ քրիստոնյայի ու Քրիստոսի միջև: Հաղորդվելու խորհուրդը՝ Աստծո հետ միանալն է, հաղորդակցվելը, Քրիստոսին միանալը: Այն կարևոր պայման է Աստծո ու մարդու միջև խզված կապը վերականգնելու: Ըստ Աստվածաշնչի՝ քրիստոնյան առանց այս խորհրդի չի կարող դառնալ Երկնքի արքայության ժառանգորդ, հավիտենական կյանք ժառանգել. «Ով ուտում է իմ մարմինը և ըմպում իմ արյունը, հավիտենական կյանք ունի. և ես նրան վերջին օրը հարություն կտամ» (Հովհ. 6:54):
Հայ Առաքելական Եկեղեցին Ս. Հարության տոնը՝ Զատիկը, այս տարի կնշի մարտի 31-ին։
Պատմության ընթացքում գիտության հանդեպ Եկեղեցու վերաբերմունքի մասին խոսելիս պետք է տարբերակում կատարել արևմտյան երկրներում Կաթոլիկ Եկեղեցու և Հայ Առաքելական Եկեղեցու դիրքորոշումների վերաբերյալ: Ի տարբերություն արևմտաեվրոպական երկրներում Եկեղեցու և գիտության բնագավառի միջև առկա լարվածության` հայ իրականության մեջ մեր Սուրբ Եկեղեցին է հանդիսացել նաև գիտության օրրանը:
Այսօր Հայ Առաքելական եկեղեցին տոնում է Ծաղկազարդը, որը խորհրդանշում է Քրիստոսի հաղթական մուտքը Երուսաղեմ։ Հայ Առաքելական եկեղեցին տոնը նշում է Զատկին նախորդող կիրակի օրը։
Պահքի օրերը նախատեսված են, որպեսզի քրիստոնյան բեռնաթափվի տարվա ընթացքում իր վրա հոգևոր ծուլության պատճառով սերտաճած մեղքի ծանրությունից, վերականգնի աղոթական վիճակը, հոգևոր գրքերի ընթերցանությունը, այսինքն թոթափի իրենից մարմանվորը և աշխարհականը, և վերահաստատվի հոգևորի մեջ, իսկ այդ իրականացնելու համար ամենանպաստավորը Մեծ պահքի շրջանն է:
Խստորեն դատապարտելով անմարդկային ոճրագործությունը` Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը Գերագույն հոգևոր խորհրդի, հոգևոր դասի և հավատավոր հայ ժողովրդի անունից խորին վշտակցություն է հայտնել ՌԴ նախագահին, Ռուս Ուղղափառ Եկեղեցու Հովվապետին և Ռուսաստանի ողջ ժողովրդին։
Մեծ Պահքի վեցերորդ կիրակին կոչվում է Գալստյան: Այս կիրակի հիշատակվում է Փրկչի Առաջին Գալուստը, և անդրադարձ կատարվում Երկրորդ Գալստյանը:
«Սատանան Ադամին այցելեց դրախտում, Քրիստոսին՝ անապատում: Նա գնաց երկու քաղցած մարդկանց մոտ՝ ասելով՝ կե՛ր, որովհետև քո քաղցը ցույց է տալիս, որ ամբողջովին կախված ես կերակուրից, որ քո կյանքը հացով է պայմանավորված: Ադամը հավատաց ու կերավ, բայց Քրիստոս մերժեց այդ փորձությունը՝ ասելով՝ մարդ չպիտի ապրի միայն հացով, այլև Աստծով:
Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի հայրապետական տնօրինությամբ Հոգեշնորհ Տ. Հարություն վարդապետ Կիրակոսյանը սույն թվականի մարտի 20-ից նշանակվել է Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի լուսարարապետի պաշտոնակատար
Այդ ամբողջ աղմկոտ տեխնիկայի պատճառով վանականն իրենից վանում է աղոթքի ու վանական կյանքի նախադրյալները: Այդ պատճառով էլ, որքան հնարավոր է, վանականը պետք է փորձի չօգտվել աղմկող սարքերից: Այն ամենն, ինչ մարդիկ հարմարավետ են համարում, մեծ հաշվով վանականին չի օգնում իր նպատակին հասնելու գործում: Նման վիճակում գտնվելով՝ վանականը չի կարող ստանալ այն, ինչի համար ճանապարհ է դուրս եկել:
Մեծ Պահքի հինգերորդ՝ Դատավորի կիրակիին նախորդող շաբաթ օրը նշվում է 40 սուրբ մանկանց հիշատակության օրը: Այն պատգամում է ունենալ ամուր հավատք, լինել տոկուն, հավատարիմ, տեղեկացնում է Սրբոց Նահատակաց եկեղեցու հոգևոր հովիվ Տեր Բարդուղիմեոս քահանա Հակոբյանը:
Մայր Աթոռի Տեղեկատվական համակարգից հայտնում են, որ կարգալույծ եկեղեցականն այսուհետ կդասվի աշխարհականների շարքին՝ Ռաֆայել Պետրոսյան ավազանի անունով:
«Անպետք խոսքեր»-ին են վերաբերում նաև այն խոսակցությունները, որոնք ներխուժում են ընտանեկան կյանք, կարող են խաթարել ընտանեկան երջանկության հիմքերը: Պետք է բավականին զգույշ լինել բառերի օգտագործման մեջ: Թող որ մեր խոսքերը ճշմարտացի, պարզ և անկեղծ լինեն, թող նրանք լինեն բարյացկամ և սիրառատ:
Լույսի բացակայության կամ աղոտ լինելու պատճառով մարդն ընդհանրապես կամ էլ շատ աղոտ կերպով կարող է տեսնել այն, ինչ շրջապատում է իրեն: Լուսաբացին, երբ լույսը, գերազանցելով խավարին, փարատում է այն, լույսի ներքո ամեն ինչ դառնում է պարզ, հստակ և տեսանելի:
Գալստյան կիրակիի խորհուրդը համբերության, բարեպաշտության, առաքինության կոչն է, որովհետև հոգու բյուրեղացմամբ և ճշմարիտ հավատով մարդ կարող է սպասել Տիրոջ Հրաշափառ Գալստյանը։
Հին Ուխտը մարդկային կյանքի հիմքում դրեց արդարության օրենքը՝ «Ակն ընդ ական, ատամն ընդ ատաման» (Ելք 21:23-24): Հիսուս զատում էր քրեական իրավունքը բարոյականությունից, որտեղ գործում են այլ սկզբունքներ: Մարդկանց հատուկ է թշնամիներին ատելը, բայց Աստծո որդիները պետք է բարությամբ հաղթեն չարին: Ավելին, նրանք պետք է բարին ցանկանան իրենց վիրավորողներին: Դա մեծագույն սխրանք է և հոգու ուժի իսկական հայտնություն, Իր՝ Արարչի նմանողությամբ: Մարդկային ուժերի հնարավորության սահմաններում է այն, ինչին կոչում է Ավետարանը:
Մեծ Պահքի hինգերորդ կիրակին կոչվում է Դատավորի: Իր անունը ստացել է «Անիրավ դատավորի և այրի կնոջ առակ»-ից: Պատմությունը, սակայն, ոչ թե դատավորի անիրավությունների, այլ աղոթքի մասին է: Oրվա խորհուրդն է՝ աղոթքի մեջ լինել հաստատակամ, հավատքի մեջ՝ ամուր, նշում է Քանաքեռի Ս. Հակոբ եկեղեցու հոգևոր հովիվ Տեր Շմավոն քահանա Ղևոնդյանը:
Ցավոք սրտի, մարդիկ այժմ նույնիսկ աննշան գործերի համար են աղմկոտ տեխնիկա գործածում: Այդ պատճառով էլ, եթե որևէ մեկն աղմուկի մեջ է հայտնվում, պետք է իր մեջ բարի մտքեր մշակի: Չես կարող մարդկանց ստիպել, որ այս կամ այն աղմկոտ սարքը չմիացնեն: Դրա փոխարեն միանգամից բարի միտքդ աշխատեցրու: Օրինակ՝ լսում ես, թե ինչպես է սրսկիչ գործիքն աշխատում և այն քեզ թռչող ուղղաթիռի աղմուկն է հիշեցնում: Այսպես մտածիր. «Քույրերից մեկը կարող էր ծանր հիվանդանալ և ուղղաթիռ գար՝ նրան հիվանդանոց տանելու: Պատկերացրու, թե որքա՜ն կտխրեիր այն ժամանակ:
Եվ արդ, մարդկանցից ո՞վ կարող է իմանալ և ճառել, թե որքա՜ն բարի է պահքը Ադամի որդիների համար, եթե սիրում են այն: Միայն Աստծուն է հայտնի այն մեծությունն ու շահը, որ պահքից լինելու էր մարդուն: Այս պատճառով էր, որ Ադամին տվեց առաջին պատվիրանը՝ ասելով. «Մի՛ ճաշակիր ծառի պտղից» (Ծննդոց Բ 17): Քանզի դրախտում Ադամը հրեշտակների պես սակավապետ էր, և նրա կենակիցը պահքն էր:
Եթե ծնողները նյութապես ապահովված են, ապա նրանք պատասխանատու են իրենց երեխաների ապագայի համար: Իհարկե, կարևոր է, որ նրանք երեխաներին լավ մարդ դաստիարակեն, այնուհետև օգնեն նրանց բարձրագույն կամ մասնագիտական կրթություն ստանալ, որպեսզի երեխաները կարողանան վաստակել իրենց ապրուստի գումարը: Այնուհետև ծնողները պետք է նրանց համար ինչ-որ տուն ձեռք բերեն և այլն:
Մեզ տրվում են բազմաթիվ հնարավորություններ: Երբեմն դրանք կա՛մ անտեսվում, կա՛մ օգտագործվում են ոչ բարի նպատակով, մինչդեռ պետք է հասկանանք, որ մեզնից հաշիվ է պահանջվելու՝ ի՞նչ ենք արել այն հնարավորությունները, որոնք մեզ տրվել են: Դրանք ճիշտ օգտագործելու, բարությամբ, կարեկցանքով, ողորմածությամբ ապրելու դեպքում՝ կունենանք իրական բարեկամներ:
