Արցախը, 18-րդ օրն է՝ գտնվում է Ադրբեջանի կողմից շրջափակման մեջ, 120 հազար արցախահայեր կտրված են արտաքին աշխարհից։ Չնայած այս ամենին, արցախահայությունը դեկտեմբերի 25-ին Ստեփանակերտի Վերածննդի հրապարակում տեղի ունեցած բազմահազարանոց հանրահավաքում հայտարարեց՝ արցախցին իր հայրենիքը լքելու նպատակ չունի, ավելին՝ պետք է իր հողում ապրի ու առաջ տանի ինքնորոշման իրավունքի հարցը։
168.am-ը Գերագույն խորհրդի նախկին պատգամավոր Հրանտ Խաչատրյանից հետաքրքրվեց՝ այսօր ինչո՞ւ իշխանության ներսում չկա որևէ մեկը, որը դեմ կգնա Նիկոլ Փաշինյանի ծրագրերին, ինչպես իրենք են Արցախի հարցում դեմ գնացել Գերագույն խորհրդի այն ժամանակվա նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանին, արդյո՞ք միանձնյա այս ղեկավարումը վերջնականապես չի կործանի ինչպես Արցախը, այնպես էլ Հայաստանը։
«Փառք Աստծո, այս պահին այդպիսի անլուծելի խնդիրներ չկան։ Այս պահին դեռ ամեն ինչ նորմալ է, ժողովուրդն իր առօրյայով է ապրում։ Իհարկե, կան ապրանքներ, որոնք խանութներում չկան, բայց ժողովուրդը մի ձև «յոլա» գնում է»,- նշեց Կարեն Գասպարյանը։
«Խնդիրը ռուս խաղաղապահների մեջ չէ, խնդիրն Ադրբեջանի մեջ է։ Միջազգային հանրությունը պետք է ճնշի Ադրբեջանին, պետք է գործուն մեխանիզմներով ճնշի այդ երկրին։ Հիմա եթե իրենք ռուս խաղաղապահների հանդեպ են նման վերաբերմունք ցուցաբերում, նույնը և տասն անգամ ավելի շատ կանեն, օրինակ, սկանդինավների նկատմամբ։ Փաստորեն այս ամենին ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդն էլ է անդրադառնում, բայց սրանց համար միևնույն է։ Ուրեմն՝ խնդիրն Ադրբեջանի և նրան սատարող Թուրքիայի մեջ է, դրա համար ամեն ինչ պետք է անենք, որպեսզի ճնշումները լինեն Ադրբեջանի վրա։ Ես այսպես եմ մտածում, սա իմ անձնական կարծիքն է»։
Գիտությունների ազգային ակադեմիայի նախկին նախագահ, ակադեմիկոս Ռադիկ Մարտիրոսյանիկարծիքով՝ ստեղծված իրավիճակում պետք է բոլոր հնարավոր ու անհնարին միջոցներով պայքարել, որպեսզի այս վիճակը շարունակություն չունենա։
Տավուշի մարզի Ոսկեպար գյուղի ղեկավար Իշխան Աղբալյանը 168.am-ի հետ զրույցում՝ արձագանքելով Բայրամովի հայտարարությանը, ասաց, որ Ադրբեջանին որևէ տարածք, գյուղ չունեն տալու։
«Այսօր իրավիճակն այնքանով է տարբեր, որ այս ամբողջ տարիների ընթացքում Ադրբեջանում ռազմական քաղաքականությունը մեծ քայլերով առաջ է գնացել։ Այն ժամանակ միայն որսորդական հրացաններ էին, և մարդիկ կարողանում էին դրանով պաշտպանվել։ Մենք մեր առաջին զենքերն իրենցից էինք վերցնում, երբ առաջ էինք գնում, նրանցից զենքերը միանգամից առգրավում էինք։ Հիմա Ադրբեջանը լավ զինված է, նրա թիկունքին կանգնած է Թուրքիան։ Այսինքն՝ հիմա ամենամեծ խնդիրն Ադրբեջանի սպառազինությունն է, այնպես որ, մենք այստեղ ցույցերով իրենց դեմ չենք կարողանալու պայքարել»,- նշեց Արիս Գրիգորյանը։
168.am-ի հետ զրույցում Արցախի Հանրապետության նախագահի մամուլի խոսնակ Լուսինե Ավանեսյանն անդրադառնալով ադրբեջանական կողմից առաջ տարվող այս քարոզչությանը և հարցին՝ արդյո՞ք մարդասիրական որոշակի բեռ հասցնելով Արցախ՝ արցախահայության առջև այս պահին ծառացած խնդիրը լուծվում է, նշեց.
168.am-ի հետ զրույցում Գերագույն խորհրդի նախկին պատգամավոր Հրանտ Խաչատրյանը խոսելով «Լաչինի միջա՞նցք», թե՞ «Բերձորի ճանապարհ» եզրույթների վերաբերյալ առկա տարձայնությունների մասին, բացատրեց՝ երկար տարիների ընթացքում լեզվամտածողության մեջ պատկերներ են ստեղծվել «Լաչինի միջանցք» արտահայտության վերաբերյալ։ Կան խմբեր, որոնք մեղադրում են «Լաչինի միջանցք» ասողներին՝ հայտարարելով, թե Բերձորի միջանցք է։
«1990-ականներին ամեն ինչ արեցինք, տարբերակներ կային, ջակատներ ունեինք, թասիբի ենք ընկել, արհեստավոր ու ոչ արհեստավոր միացել ու հաղթել ենք։ Այն ժամանակ էլ է այդպես եղել։ Հիմա ազգը պետք է բանակ դառնա, միասնական լինենք, կանգնենք բանակի կողքին՝ փառքով ու պատվով կատարենք մեր առաքելությունը։ Սա է խնդիրը, հայ մնալ-չմնալու, ապրել-չապրելու հարց է։ Բա հո չե՞նք թողնելու, որ 120 հազար մարդ մնա բլոկադայի մեջ, պետք է ամեն ինչի պատրաստ լինենք, մենք չենք կարող 120 հազար մարդու թողնել բախտի քմահաճույքին։
«Գյուղում դեռ կարողանում ենք եղած խնդիրները լուծել։ Բնականաբար, Լաչինի միջանցքի փակ լինելը տարբեր խնդիրներ է ստեղծում բոլորիս համար, բայց դեռ այնպես է, որ կարողանում ենք խնդիրը լուծել, չգիտեմ՝ որքան այսպես կշարունակվի, ու մենք որքան ի վիճակի կլինենք առաջ գնալու»,- նշեց Կիչանի գյուղապետը։
Դեկտեմբերի 12-ից Ադրբեջանի կողմից Արցախի շրջափակման արդյունքում բազմաթիվ ընտանիքներ, ուսանողներ, երեխաներ չեն կարողանում Երևանից հասել իրենց տուն՝ Արցախ։ Մարդկանց մի մասը Երևան էր եկել բուժման կամ այլ նպատակներով։ Նրանք արդեն 16-րդ օրն է՝ զրկված են իրենց ընտանիքի մյուս անդամներին միանալու հնարավորությունից։
«Միանշանակ Հայաստանում, սփյուռքում և առհասարակ հայությունը պետք է անի այն, ինչ այսօր անում է արցախցին։ Իսկ Հայաստանը պետք է իր ամբողջ կարողությունները, ջանքերը ներդնի, որպեսզի միջագային հանրության վրա բավարար ճնշում գործադրի, որ նա իրեն հասանելիք գործողություններն իրականացնի՝ Արցախը շրջափակումից դուրս բերելու համար»։
Կարծում եմ՝ որոշ չափով մեսիջ հասավ նաև ԱՄՆ-ին ու Եվրոպային, բայց ինձ զարմացրեց, որ Հայաստանի պետական հեռուստաալիքը՝ Հանրային հեռուստաընկերությունը, առհասարակ արհամարհեց հանրահավաքը և որևէ ուղիղ եթեր չապահովեց։ Ինձ հետաքրքիր էր, թե ի՞նչն էր խնդիրը, որ Հայաստանի բնակչությանը, որը հատկապես գյուղերում է բնակվում, զրկեցին այդ հանրահավաքը նայելու հնարավորությունից, որ տեսնեին՝ արցախահայությունը համախմբված ու պահանջատեր է։
«Այս պահին իրավիճակը դեռևս նորմալ է։ Այստեղ բանջարեղեն չունենք, դեղորայքը երևի կունենանք, նման խնդիրներով բնակիչները դեռևս չեն դիմել մեզ։ Այսպես ասեմ՝ եղած խնդիրները դեռ կարողանում ենք լուծել։
Դեկտեմբերի 22-ին ԱԺ պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովի հերթական նիստում հանձնաժողովի անդամները քննարկեցին ու ընդունեցին մի շարք նախագծեր։
168.am-ի հետ զրույցում Արցախի Հանրապետության Բերձորի քաղաքապետ Նարեկ Ալեքսանյանն ասաց, որ օգոստոսի 25-ին Բերձորի հանձնումից առաջ ու հետո էլ պատկերացնում էին, որ նման իրավիճակ է լինելու։
Արցախի Հանրապետության Մարտունու շրջանի Նոր շեն գյուղում, արդեն 15 օր է, որևէ սնունդ, դեղորայք չի մտել, բնակիչներն ապրում են եղածով։
168.am-ի հետ զրույցում քաղաքագետ Դավիթ Հարությունովն անդրադառնալով այս հարցերին, նախ նշեց, որ Արցախյան 44-օրյա պատերազմից հետո սպասելի էր, թե ինչ վիճակ կարող է ստեղծվել Հայաստանի ու Արցախի համար։
168.am-ի հետ զրույցում ԳԱԱ պատմության ինստիտուտի Հայկական հարցի և Հայոց ցեղասպանության պատմության բաժնի վարիչ, պրոֆեսոր Արմեն Մարուքյանն ասաց՝ Լաչինի միջանցքի փակման հետևանքով Արցախում ստեղծված իրավիճակը միանշանակ հումանիտար աղետ է։ Հումանիտար իրավունքի դիտանկյունից, այն, ինչ անում է Ադրբեջանը, այսպես կոչված, «էկոլոգների» միջոցով՝ ուղղակի միջազգային հանցագործություն է։
Ադրբեջանը, արդեն 11 օր է՝ շրջափակման մեջ է պահում Արցախի Հանրապետությունը՝ 120 հազար արցախահայերով։ Թեպետ արդեն պարենի հետ կապված որոշակի խնդիրներ են առաջանում, սակայն արցախահայությունը չի ընկճվում։
168.am-ի հետ զրույցում բժիշկ-ազատամարտիկ, ՀՅԴ Հայաստանի Գերագույն մարմնի անդամ Տարոն Տոնոյանն անդրադառնալով Ադրբեջանի գործողություններին, նախ նրանց բնորոշեց՝ որպես «վախկոտ, փոքրոգի, սրիկա ու ցեղասպան թուրք»։
Հայաստանն Ադրբեջանին է փոխանցել իր առաջարկները. պատրաստ ենք ստորագրել այդ բովանդակությամբ պայմանագիրը. Փաշինյան
Արցախի Հանրապետության նախագահի խորհրդական, կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախկին նախարար Լուսինե Ղարախանյանը վստահեցնում է՝ արցախցին չի ընկճվում, արցախցին իր հողից այլ գնալու տեղ չունի և պիտի շարունակի ապրել հայկական Արցախում։
«Ասում եմ՝ մեկ խոսքը կարող էր բավարար լինել այդ ճանապարհը բացելու համար, կամ մեկ լռությունը կարող է բավարար լինել ճանապարհը փակ պահելու համար։ Այստեղ ֆիզիկական ուժերի մասին չէ, երբ քաղաքական ուժերի հարաբերակցությունը փոխվում է, ֆիզիկական ուժերի հարաբերակցությունն էլ է փոխվում»:
ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության ղեկավար Հայկ Մամիջանյանն այսօր խորհրդարանում լրագրողների հետ զրույցում անդադառնալով ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի այս գիշեր տեղի ունեցած նիստին, որը վերաբերում էր Լաչինի միջանցքի բացման հարցին, նշեց՝ պետք է կրկնի այն միտքը, որը հաճախ ասում է միջազգային գործընկերներին։
168.am-ի հետ զրույցում Արցախի Հանրապետության ԱԺ «Արդարություն» խմբակցության պատգամավոր Մետաքսե Հակոբյանն անդրադառնալով Արցախում ստեղծված իրավիճակին և Լաչինի միջանցքը բացելու վերաբերյալ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի այս գիշեր տեղի ունեցած նիստին, նշեց, որ Անվտանգության խորհրդի նիստը շատ ավելի խորն է դիտարկում՝ ոչ թե միանշանակ լավ կամ վատ։
Երեկվա դրությամբ Արցախի Հանրապետության 13 երեխա գտնվում են «Արևիկ» բուժմիավորումում՝ վերակենդանացման և նորածնային բաժանմունքներում։
«120 հազար արցախահայեր գերության մեջ են, ինչ է արել Հայաստանի իշխանությունը, վաղը նույնը լինելու է Ջերմուկում, Սյունիքում, Լենինականում (Գյումրիում), Մարտունիում՝ կրկին ոչինչ չեն անելու։ Այս մարդկանցից ի՞նչ սպասես։ Մեր «գերագույնի» կինը մի խոսք է ասել, կյանքում միակ ճիշտ խոսքը՝ տղաները զոհվել են հանուն ոչնչի ու շարունակում են զոհվել հանուն ոչնչի։ Այս մարդկանցից ի՞նչ սպասես՝ կատվի հետ գիրք են կարդում, իր քաղաքացիներից 120 հազար հոգի գերության մեջ են, նա Օսկար կատվի հետ գիրք է կարդում, ֆուտբոլ դիտում։ Գիտեմ, դժվար է կատվին տառաճանաչություն սովորեցնելը, բայց գուցե իրենց մոտ ստացվի»,- եզրափակեց Աշոտ Սևյանը։
Արցախը, արդեն 9 օր է, Ադրբեջանի կողմից գտնվում է շրջափակման մեջ, փակելով Լաչինի միջանցքը, Ադրբեջանը փաստացի 120 հազար արցախահայերի կանգնեցրել է նոր ցեղասպանության առջև։ Այս պահին տարբեր գյուղեր փորձում են սեփական միջոցներով առաջացած խնդիրները լուծել՝ հուսալով, որ շուտով Արցախն աշխարհի հետ կապող միջանցքը կբացվի։
